Morgunblaðið - 06.11.1988, Blaðsíða 16

16 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 1988
ÉG ER. RAR A
SPÁNVERJI
Líklega er það svo að við erum að mótast
meira og minna langt fram eftir aldri.
Það er í raun ekkert undarlegt; bæði er
það að breytingar og framfarir eiga sér
hvarvetna stað og svo erum við sífellt
að kynnast fólki víðsvegar að og sprottnu
úr mismunandi jarðvegi.
Þegar ég var beðin að festa á blað einskonar
lýsingu á einhveijum þeim sem ég teldi að hefði
áhrif á mig á lífsleiðinni, kom strax nafn fram í
hugann — Antonio Corveiras. Enginn má skilja
þétta svo að þessi maður hafi verið afgerandi
áhrifavaldur í mínu lífi, heldur fannst mér hann
sérstakur persónuleiki og hafði að auki þau áhrif
á mig að ég fékk nær óstöðvandi áhuga á spönsku,
spánskri sögu og bókmenntum og raunar öllu sem
tengist Spáni og rómönsku Ameríku. Að vísu var
sá áhugi vaknaður löngu fyrr, en fyrir tilstilli
Antonios jókst hann til mikilla muna.
Antonio Díaz Corveiras kom hingað til lands
árið 1976. Ekki veit ég fyrir víst ástæðuna fyrir
þeirri ákvörðun hans að koma til íslands nema þá,
að hann langaði til að læra íslensku. Okkar fyrsti
fundur var í Lindargötuskólanum þar sem hann
kenndi spönsku á kvöldnámskeiði.
Ljóslifandi 16. aldar maður
IVIftWWLÝSlWC
ANTONIO
eftir Ellý Vilhjálmsdóttur
Við fyrstu sýn fannst mér hann harla ævintýra-
lagur á að líta; smávaxinn og fíngerður og með
geysimikið hár og skegg, svart og
■■■■■ hrokkið. Mér datt strax í hug andlit,
sem ég hafði séð í alfræðiorðabókinni
minni, Pequeno Larousse. 0g mikið
rétt, var bara ekki Francisco de
Toledo kominn þama íjóslifandi. En
sá maður var uppi á 16. öld og dvaldi
löngum í Perú þar sem hann var
mikill ráðamaður. En það er nú önn-
ur saga.
Antonio er fríður maður, og eru það
einkanlega augun sem vekja athygli,
stór, skær og dökkbrún. Það sem
Mannlýsing er heiti á
greinaflokki sem hérfer
af staö i
Sunnudagsblaðinu. Undir
þessu heiti mun fólk, sem
biaöið leitar til, rita
persónulegar lýsingar af
eftirminnilegum mönnum
sem viökomandi hefur
kynnst ó líf sleiöinni.
mér er minnisstæðast frá þessari fyrstu kennslu-
stund var hversu fallegt mál hann talaði. Ég hafði
aldrei heyrt spönsku talaða svona fallega fyrr,
enda ekki komist í tæri við marga Spánveija um
dagana. Röddin var sérstaklega hljómfögur og það
var unun að hlusta á hann útskýra námsefnið.
Svona spönsku ætla ég einhverntíma að tala, hugs-
aði ég, alveg uppnumin.
Þrátt fyrir góða kennsluhæfileika, fallega rödd
og þá dásamlegu spönsku sem Antonio talaði, kom
hans eðlislæga hlédrægni samt greinilega fram.
Hann horfði á okkur nemendurna í í stofunni sínum
fallegu, rannsakandi augum, og það var erfitt að
gera sér í hugarlund hvað hann var að hugsa.
Næstu árin komst ég betur og betur að því
hvemig Antonio hugsaði. Við vorum tvær vinkon-
ur (ásamt öðrum), sem sóttum tíma hjá honum
af og til í nokkur ár, og þá kynntumst við ýmsu
í fari hans, sem var hulið í upphafi kynna okkar.
Hin ýmsu andlit
Antonio gat verið ljúfur sem lamb, og svo heill-
andi og skemmtilegur að við stöllur þóttumst ekki
hafa kynnst öðru eins. „Ástin mín, ég elska þig,“
hvíslaði hann einu sinni upp úr þurru í miðri
kennslustund. Við Kristín vinkona mín hrukkum
við. Hvað meinti maðurinn? Var hann nú búinn
að næla sér í kvenmann, hugsuðum við. „Er þetta
ekki rétt,“ spurði hann þá og brosti kankvíslega.
Antonio var sem sé að æfa sig í íslensku! En hann
vildi helst aldrei segja neitt á íslensku nema vera
alveg öruggur um að það væri rétt. Jú, jú, þetta
var alveg rétt, og hann æfði sig nokkrum sinnum
í viðbót með ýmsum tilbrigðum og raddblæ, og
ekki vantaði leiktilburðina. Við Kristín, og auðvitað
aðrir viðstaddir, skemmtum okkur konunglega.
Antonio var svo spaugilegur.
En svo minnist ég annars tíma þar sem umræðu-
efnið var af öðrum toga. Antonio var mikill og
eldheitur þjóðemissinni og honum sveið sárt kúgun
og hverskonar ofbeldí. I fyrrgreindum tíma bar
Chile á góma, og þá var ekki að sökum að spyija.
Hann umhverfðist. Hann þekkti fólk sem hafði
upplifað hörmungar þegar Salvador Allende var
steypt af stóli. „A ég að segja ykkur hvað böðlarn-
ir gerðu? Viljið þið heyra það? Þið hafið öll séð
rottur, gráðugar og ógeðslegar, stórar rottur. Böðl-
amir tóku hungraðar rottur og tróðu þeim í kon-
.ur! Þið vitið vel hvar! Viljið þið heyra meira? Heyra
um ópin og blóðlyktina? Horrible!"
Antonio titraði og augun loguðu. Við Kristín
hnipruðum okkur saman og vissum ekki okkar
ijúkandi ráð. Óskuðum þess heitast að hann hætti
þessum viðurstyggilega reiðilestri. Svona gat hann
verið, og þá var hann ekki spaugilegur.
Hann átti það til að koma manni á óvart
á enn annan hátt. Einu sinni þuldi hann
fýrir okkur nöfn helstu hjólreiðakappa
heims og mettíma þeirra í hinum ýmsu
keppnum eftir árum, og raunar var
hann hafsjór hins margvíslegasta fróð-
leiks. Stundum reyndi hann að stríða
okkur. Það skal tekið fram að flestir nemenda
hans samferða mér, voru konur. „Ellý, færðu oft
höfuðverk? en þú Kristín?...! og svona hélt hann
áfram. Við botnuðum ekkert í honum frekar en
fyrri daginn og enga skýringu fengum við á þess-
um spumingum. Nokkru seinna, þegar ég hitti
hann á fömum vegi, spurði ég hvað hann hefði
átt við með þessum yfirheyrslum. „Elly, giftar
konur fá aldrei höfuðverk, bara þær sem sofa ein-
ar. Tengo mis fantasmas sobre el sexo“ (ég hef
mínar hugmyndir um kynlíf). Nú dámaði mér ekki,
þama brást vini mfnum Ántonio bogalistin. En
velsæmisins vegna veigraði ég mér við að ræða
málið nánar. Alltaf jafn furðulegur.
Mótsagnir
Um tíma var Antonio organisti við Hallgríms-
kirkju en hann var ágætur orgelleikari og vel
menntaður á því sviði. Þegar hann var spurður
hvort hann væri ekki kaþólskur var svarið tákn-
rænt fýrir hann: „Ég er bara Spánveiji.“ Og svo
var bara ekki orð um það meir. Raunar varð hann
hálf staður ef hann var spurður persónulegra
spurninga, enda þótt hann ætti það til að spyija
aðra í þaula. En þá sagðist hann vera að fræðast
um land og þjóð.
Antonio var oftar en ekki mótsagnakenndur.
En það gerði hann einnig sérstakan og áhugaverð-
an. Maður vissi raunar aldrei hvar maður hafði
hann. Ef til vill var það vegna þess hversu gjörólík-
ur hann var hinum dæmigerða Islendingi að ég
átti erfítt með að skilja hann.
Á margan hátt var Antonio listfengur maður.
Hann hafði mikinn áhuga á ljósmyndun og hafði
næmt auga fyrir hinu myndræna. Samt gat hann
verið dálítið grófur á því sviði. Það var einskonar
uppreisnarandi í honum sem náði stundum yfir-
höndinni á ýmsum sviðum.
Hann hafði geysimikinn áhuga á ritstörfum og
var sískrifandi. Árið 1976 kom út lítið kver eftir
hann, Gradus ad Parna Sum, og seinna annað
með ljósmyndum frá heimahéraði hans, Asturias
á Norður-Spáni.
Perfectionisti
Þrátt fyrir að Antonio væri dálítið sveiflukennd-
ur persónuleiki, þá var hann í eðli sínu „perfec-
tionisti“ - allt sem hann gerði varð að vera fullkom-
ið. Hann skrifaði eins og hann talaði, óaðfinnan-
lega. Skriftin var smá, afar falleg og jöfn.
Hann hafði ákveðnar skoðanir á mönnum og
málefnum og erfitt að fá hann til að breyta þar
um. Ekki fannst honum allt par gott sem hann
varð vitni að hjá okkur, enda kannski engin furða.
Eyðslusemi og fjármunasóun gekk út í öfgar að
hans viti, og einnig bar stundum á því að honum
fyndist framhjá sér gengið í ýmsu vegna þess að
hann væri útlendingur. Við þráttuðum stundum
um þetta, og ég benti honum á, að fyrst honum
fyndist allt svona ómögulegt hér, þá ætti hann
endilega að drífa sig heim, þar væri hann ekki
útlendingur. En við svona athugasemdir varð hann
öskureiður og fannst þær undirstrika útlendinga-
hatrið.
Aldrei mátti minnast á blessaðan kónginn á
Spáni án þess að svipurinn á Antonio dökknaði —
og til þess að segja nú ekkert vafasamt er best
að segja að hann hafí ekki verið konungssinni.
Hulinn heimur afhjúpaður
Ég mun verða Antonio ævinlega þakklát fyrir
allt það sem hann kenndi mér og fyrir að hafa
opnað augu mín fyrir heimi sem mér var hulinn
áður. Það var stórkostlegt að hlusta á hann segja
frá Federico García Lorca, skáldinu góða, og ekki
síður þegar fjallað var um kólumbíska rithöfundinn
Gabriel García Marquez, sem síðar hlaut svo Nób-
elsverðlaun fyrir skáldskap sinn. Antonio kynnti
fyrir okkur nemendum sínum bók Marques sem
hlotið hefur nafnið „þúsund ára einsemd" (Cien
anos de soledad) og útskýrði svo margt í henni,
sem annars hefði verið erfitt að skilja. Til dæmis
hvernig hugmyndafræði fólksins, sem sagan snýst
um, er margslungin í sínum einfaldleika — hið
raunverulega og áþreifanlega tvinnast svo eðlilega
saman við það sem við Vesturlandabúar teljum
óraunverulegt og óáþreifanlegt, að úr verður áhri-
faríkt samhengi. Það var stórkostlegt.
Þrátt fyrir alla sína hæfileika og gáfur, er eins
og Antonio hafi átt erfitt með að finna sér fastan
sess í lífinu. Hann hefur ferðast heimshorna á
milli og kynnst menningu og máli hinna ýmissa
þjóða. Islensku talar hann afar vel og er víða heimá
' íslenskum bókmenntum. Um þessar mundir dvel-
ur hann í sinni heimaborg og stundar kennslu.
Ég á þá ósk heitasta Antonio til handa, að hann
fái að vera Spánveiji í friði með sínar „fantasm-
as“ um menn og málefni.