Morgunblaðið - 15.11.1988, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1988
57
Ákært í Hafskipsmálinu;
Skjalafals, fjárdráttur, rangfærsla
skjala og brot á lögum um hlutafélög
16 ákærðir og saksóknari hyggst ákæra 17. manninn - Málið verður flutt í sakadómi Reykjavíkur
HÉR fer á eftir í heiid ákæra
sérstaks ríkissaksóknara Jóna-
tans Þórmundssonar í Hafskips-
málinu:
Sérstakur ríkissaksóknari gjörir
kunnugt:
Að höfða ber opinbert mál fyrir saka-
dómi Reykjavíkur á hendur eftirtöldum
mönnum:
A. Fyrrverandi fyrirsvarsmönnum,
starfsmönnum og löggiltum endur-
skoðanda Hafskips hf.:
1. Björgólfi Guðmundssyni, fv. for-
stjóra Hafskips hf., Hagamel 53,
Reykjavík, fæddum 2. janúar 1941
í Reykjavík.
2. Ragnari Kjartanssyni, fv. stjórnar-
formanni Hafskips hf., Vogalandi
11, Reykjavík, fæddum 4. mars
1942 í Reykjavík.
3. Páli Braga Kristjónssyni, fv. fram-
kvæmdastjóra fjármála- og rekstr-
arsviðs Hafskips hf., Fossagötu 8,
Reykjavík, fæddum 7. febrúar 1944
í Reykjavík.
4. Áma Ámasyni, fv. deildarstjóra
fjárreiðudeildar Hafskips hf., Mel-
haga 15, Reykjavík, fæddum 25.
maí 1953 á Ákureyri.
5. Sigurþór Charles Guðmundssyni,
fv. aðalbókara Hafskips hf.,
Fiskakvísl 5, Reykjavík, fæddum
22. nóvember 1955 í Reykjavík.
6. Þórði Hafsteini Hilmarssyni, fv.
deildarstjóra skipulags- og hag-
deildar Hafskips hf., Arnarhrauni
12, Hafnarfirði, fæddum 18. maí
1952 á Akranesi.
7. Helga Magnússyni, fv. löggiltum
endurskoðanda Hafskips hf., Vest-
urströnd 23, Seltjamamesi, fædd-
um 14. janúar 1949 í Reykjavík.
B. Fyrrverandi bankastjómm, aðstoð-
arbankastjóra og endurskoðanda
Útvegsbanka íslands:
8. Halldóri Ágústi Guðbjamasyni, fv.
bankastjóra Útvegsbanka Islands,
Hlíðarbyggð 3, Garðabæ, fæddum
20. október 1946 á ísafírði.
9. Lámsi Jónssyni, fv. bankastjóra
Útvegsbanka Islands, Hólastekk 6,
Reykjavík, fæddum 17. nóvember
1933 á Ólafsfirði.
10. Ólafi Helgasyni, fv. bankastjóra
Útvegsbanka lslands, Karfavogi 41,
Reykjavík, fæddum 2. desember
1924 á ísafirði.
11. Axel Kristjánssyni, fv. aðstoðar-
bankastjóra og forstöðumanni lög-
fræðingadeildar Útvegsbanka Is-
lands, Skeggjagötu 4, Reylg'avík,
fæddum 20. nóvember 1928 í
Reykjvík.
12. Inga Randveri Jóhannssyni, fv.
endurskoðanda Útvegsbanka fs-
lands, Sævargörðum 2, Seltjamar-
nesi, fæddum 5. desember 1936 í
Vestmannaeyjum.
C. Fyrrverandi bankaráðsmönnum í
Útvegsbanka íslands:
13. Valdimar Indriðasyni, fv. formanni
bankaráðs Útvegsbanka íslands,
Háteigi 14, Akranesi, fæddum 9.
september 1925 á Akranesi.
14. Ámbimi Kristinssyni, fv. banka-
ráðsmanni í Útvegsbanka íslands,
Mávanesi 9, Garðabæ, fæddum 1.
júní 1925 I Vestmannaeyjum.
15. Garðari Sigurðssyni, fv. banka-
ráðsmanni í Útvegsbanka fslands,
Sólheimum 24, Reykjavík, fæddum
20. nóvember 1933 í Reykjavík.
16. Kristmanni Karlssyni, fv. banka-
ráðsmanni í Útvegsbanka fslands,
Hólagötu 40, Vestmannaeyjum,
fæddum 6. júní 1945 í Vestmanna-
eyjum.
I. kafli
Rangfærsla skjala, fjársvik og
brot á lögom um hlutafélög og
um löggilta endurskoðendur, allt
brot tengd reikningsskilum Haf-
skips hf., 31. ágúst 1984.
Akærðu Björgólfi Guðmunds-
syni, Helga Magnússyni, Páli Braga
Kristjónssyni og Ragnari Kjartans-
syni er gefið að sök að hafa í sam-
einingu staðið að rangfærslu reikn-
ingsskila yfir rekstur og efnahag
Hafskips hf. og dótturfélaga þess
fyrstu átta mánuði ársins 1984,
með því að útbúa efnislega röng
bókhaldsgögn, með frestun gjald-
færslna og með því að gæta ekki
viðurkenndra reikningsskilaað-
ferða, svo sem að neðan greinir, í
því skyni að villa um fyrir stjórn
félagsins í skýrslum og yfirlýsing-
um til hennar og til að tryggja fé-
laginu áfram lánstraust og fyrir-
greiðslu hjá viðskiptabanka sínum,
Utvegsbanka íslands, og loks fyrir
að fá bankastjórn Útvegsbankans
til þess að veita félaginu fjárhags-
lega fyrirgreiðslu, þar á meðal tvö
lán hinn 7. nóvember 1984, alls að
Jjárhæð 4.040.000 hollensk gyllini,
jafnvirði kr. 41.360.308,00, þegar
lánin voru veitt, og ábyrgð vegna
yfírdráttarheimildar hjá erlendum
banka hinn 30. október 1984 að
fjárhæð 500.000 Bandaríkjadalir,
er síðar var breytt í lán að sömu
Úárhæð hinn 24. desember 1984,
jafnvirði kr. 20.195.000,00, þegar
lánið var veitt, og valda þannig
bankanum fjártjóni eða verulegri
hættu á slíku tjóni með því að vekja
eða styrkja rangar hugmyndir
bankastjómarinnar um raunveru-
legan efnahag félagsins og rekstr-
arhorfur á grundvelli hinna röngu
bókhaldsgagna, svo sem hér segir:
Með framangreindum rangfærsl-
um sýndi efnahagsreikningur Haf-
skips hf. og dótturfélaga þess 31.
ágúst 1984 jákvæða eiginfjárstöðu
að fjárhæð kr. 8.185.326,00, þegar
hún í reynd var neikvæð um fjár-
hæð, sem nam að minnsta kosti kr.
45.823.269,00, og hefur þá verið
tekið tillit til vantalinna eigna vegna
villu í reikningsjöfnuði að fjárhæð
kr. 230.324,00.
Ennfremur er ákærða Helga gef-
ið að sök að hafa hinn 19. október
1984 sem löggiltur endurskoðandi
áritað reikningsskil fyrir fyrstu átta
mánuði ársins 1984 með þeim
hætti, að ekki verður annað af árit-
un hans ráðið en að reikningsskil
þessi hafi verið endurskoðuð, þótt
sú endurskoðun hafi ekki farið fram
í reynd.
Framangreind reikningsskil voru
lögð fram á stjómarfundi Hafskips
hf. 8. nóvember 1984, en höfðu
áður verið send bankastjórn Út-
vegsbanka íslands með bréfi, dag-
settu 30. október 1984, þar sem
sérstaklega var tekið fram, að
reikningsskilin væm endurskoðuð.
Háttsemi ákærðu Björgólfs, Páls
Braga og Ragnars samkvæmt því,
sem að framan greinir, telst varða
við 1. mgr. 158 gr. og 248. gr. al-
mennra hegningarlaga nr. 19/1940
svo og við 1. tl. 151. gr. laga nr.
32/1978 um hlutafélög, en til vara
við 2. mgr. 152. gr. laga nr.
32/1978.
Háttsemi ákærða Helga telst
varða við 1. mgr. 158. gr., sbr. 138
gr. almennra hegningarlaga nr.
19/1940, sbr. 7. gr. laga i;r.
67/1976 um löggilta endurskoðend-
ur, 1. tl. 151. gr. laga nr. 32/1978
um hlutafélög og 10. gr., sbr. 17.
gr. laga nr. 67/1976 um löggilta
endurskoðendur.
II. kafli
Brot á lögum um hlutafélög,
tengd áætlunum um rekstraraf-
komu Hafskips hf. á timabilinu
desember 1984 til loka febrúar
1985.
Ákærðu Björgólfi Guðmunds-
syni, Ragnari Kjartanssyni og Páli
Braga Kristjónssyni er gefið að sök
að hafa veitt bankastjórn Útvegs-
banka Islands rangar eða villandi
upplýsingar um líklega rekstraraf-
komu Hafskips hf. á árunum 1984
og 1985 með bréfum, dagsettum
3. og 15. október 1984, 11. og 12.
desember 1984, 14. og 29. janúar
1985 og áætlunum um rekstraraf-
komu félagsins á árunum 1984 og
1985, en gögn þessi voru m.a. reist
á röngum eða villandi forsendum
varðandi Atlantshafsflutninga fé-
lagsins.
Ákærðu Björgólfi og Ragnari er
gefið að sök að hafa á hluthafa-
fundi í félaginu hinn 9. febrúar
1985 vísvitandi flutt hluthöfunum
rangar eða villandi upplýsingar um
sennilega afkomu félagsins á árinu
1984 og efnahagsstöðu þess í árs-
lok, sem m.a. voru reistar á hinum
röngu eða villandi forsendum varð-
andi Atlantshafsflutninga félags-
ins. Ennfremur er ákærða Ragnari
gefið að sök að hafa í tilkynningu
til hlutafélagaskrár, dagsettri 20.
júní 1985, skýrt vísvitandi rangt frá
upphæð hlutafjár félagsins með því
að tilgreina það sem kr.
95.637.761,00, þótt það væri ein-
ungis kr. 92.578.261,00 samkvæmt
bókum félagsins.
Háttsemi ákærðu Björgólfs og
Ragnars telst varða við 1. tl. 151.
gr. og 2. mgr. 152 gr. laga nr.
32/1978 um hlutafélög.
Háttsemi ákærða Páls Braga
telst varða við 2. mgr. 152. gr. laga
nr. 32/1978 um hlutafélög.
III. kafli
Rangfærsla skjala og brot á
lögum um hlutafélög og um lög-
gilta endurskoðendur, allt brot
tengd ársreikningi Hafskips hf.
fyrir árið 1984.
Ákærðu Björgólfi Guðmunds-
syni, Helga Magnússyni og Ragn-
ari Kjartanssyni er gefið að sök að
hafa í sameiningu staðið að rang-
færslu ársreiknings Hafskips hf.
fyrir árið 1984, sem dagsettur er
16. maí 1985, með því að útbúa
efnislega röng bókhaldsgögn, með
frestun gjaldfærslna og með því að
gæta ekki viðurkenndra reiknings-
skilaðaferða, svo sem að neðan
greinir, í því skyni að villa um fyr-
ir stjóm féjagsins, hluthöfum,
bankastjóm Útvegsbanka íslands
og öðrum viðskiptaaðilum um raun-
verulegan efnahag félagsins og
rekstrarafkomu, og til þess að
tryggja félaginu áfram lánstraust
hjá viðskiptabanka félagsins, Út-
vegsbanka Islands, svo sem hér
segir:
1. Oftaldar viðskiptakröfur vegna bókunar
á flutningstekjum:.........................kr. 11.431.481,00
Vantaldarskuldir vegna beins kostnaðar
afóloknumferðum:................................ 2.704.797,00
2. Oftaldar viðskiptakröfurvegna bókunar
flutningstekna af ferð m/s Skaftár:............. 6.000.000,00
3. Oftaldar eignir vegna misræmis milli
viðskiptareikninga:........................ 1.801.998,00
4. Oftaldareignirvegnatvíbókaðra
flutningstekna:................................. 2.453.202,00
5. Vantaldar skuldir vegna rekstrartaps
Hafskips Holdings Inc.:......................... 3.649.000,00
6. Vantaldar skuldir vegna rekstrartaps
dótturfélaga í Þýskalandi og Danmörku...... 2.002.976,00
7. Oftaldar eignir vegna sérstakra tékka-
reikninga fyrirsvarsmanna Hafskips hf...... 5.565.412,00
8. Vantaldar skuldir vegna ágóðaþóknunar
stjórnarformanns og forstjóra:.................. 8.630.053,00
9. Oftaldareignirvegna eignfærðrargámaleigu: 10.000.000,00
1. Lotun flutningstekna og beins kostnaðar,
sem þeim tengist:
a) íslandssiglingar:
Oftaldar viðskiptakröfur vegna bókunar á
-flutningstekjum..........................kr. 7.291.659,0-
0.-.
Oftaldar skuldir vegna beins kostnaðar
af skipaferðum................................. 238.379,00
b) Atlantshafssiglingar:
Oftaldar viðskiptakröfurvegna bókunar
áflutningstekjum.............................. 24.053.000,00
Oftaldar skuldir vegna beins kostnaðar
af skipaferðum............................... 11.852.000,00
Oftaldar viðskiptakröfur vegna bókunar
áflutningstekjum............................... 6.607.000,00
Oftaldar skuldir vegna beins kostnaðar
af skipaferðum................................. 4.592.000,00
2. Oftaldar viðskiptakröfur vegna upp-
safnaðra tekna................................ 15.900.000,00
3. Oftaldar eignir vegna bókunar á upphafs-
kostnaði...................................... 23.500.000,00
4. Oftaldar eignir vegna eignfærslu kostnaðar
frá Cosmos Shipping............................ 4.872.000,00
5. Oftaldareignirvegna mismunará
reikningsjöfnuði................................. 825.206,00
6. Oftaldarbankainnistæður....................... 2.979.803,00
Vantaldar skuldir vegna ágóðaþóknunar...... 9.673.843,00
7. Oftalið bókfært verð skiptastólsins ......... 40.600.000,00
8. Oftaldareignirvegnaeignfærsluágáma- 12.703.237,00
leigu.....................................
9. Oftaldareignirvegnaeignfærsluábrettum... 5.342.000,00
10. Oftaldareignirvegna Hafskips Holdings Inc. 3.698.051,00
11. Vantaldarskuldirvegna Hafskips Hamborg... 554.532,00
12. Vantaldarskuldirvegna innlends kostnaðar.. 4.948.000,00
13. Oftaldareignirvegna ýmissa mála............... 5.675.965,00
Með framangreindum rangfærsl-
um sýndi efnahagsreikningur Haf-
skips hf. og dótturfélaga þess hinn
31. desember 1984 neikvæða eign-
arfjárstöðu að ijárhæð kr.
104.869.756,00, þegar hún í reynd
var neikvæð um kr.
257.411.673,00.
Ennfremur er ákærða Helga gef-
ið að sök að hafa hinn 16. maí
1985 áritað ársreikning Hafskips
hf. fyrir árið 1984 á þann veg, að
ekki verður annað af áritun hans
ráðið en að ársreikningar allra fé-
laga innan samstæðunnar hafi verið
endurskoðaðir, enda þótt endur-
skoðun hafi ekki farið fram á árs-
reikningum þriggja dótturfélaga,
þ.e. Hafskips USA Inc., New York,
Hafskips Holdings Inc., New York
og Hafskips Nederland BV., Rott-
erdam, og enda þótt á skorti, að
allir þættir í rekstri félagsins hefðu
verið endurskoðaðir, einkum
greiðslur af sérstökum tékkareikn-
ingum, þ.e. hlaupareikningum nr.
10903, 10921 og 12878 við Útvegs-
banka Islands.
Háttsemi ákærðu Björgólfs og
Ragnars samkvæmt því, sem að
framan greinir, telst varða við 1.
mgr. 158. gr. almennra hegningar-
laga nr. 19/1940 og 1. tl. 151 gr.
laga nr. 32/1978 um hlutafélög.
Háttsemi ákærða Helga telst
varð við 1. mgr. 158. gr. almennra
hegningarlaga nr. 19/1940, 1. tl.
151. gr. laga nr. 32/1978 um hluta-
félög og 10. gr., sbr. 17. gr. laga
um löggilta endurskoðendur nr.
67/1976, sbr. einnig 86. gr. og 3.
mgr. 97. gr. laga nr. 32/1978, allt
sbr. 138. gr. almennra hegningar-
laga nr. 19/1940, sbr. 7. gr. laga
nr. 67/1976 um löggilta endurskoð-
endur.
Ákærðu Sigurþór Charles Guð-
mundssyni og Þórði Hafsteini Hilm-
arssyni er gefið að sök að hafa lát-
íð löggiltum endurskoðanda Haf-
skips hf. í té tilbúin skjöl um upp-
safnaðar tekjur að fjárhæð kr.
15.900.000,00 og eignfærðan upp-
hafskostnað að fjárhæð kr.
„23.500.000,00 vegna Atlantshafs-
siglinga félagsins til notkunar við
samningu á ársreikningi Hafskips
hf. fyrir árið 1984, Þórði Hafsteini
fyrir að láta í té tvö blöð merkt
„Minnisatriði vegna uppgjörs
1984“, bæði dagsett 15. maí 1985,
og Sigurþór Charles fyrir að láta í"“‘
té bréf, dagsett 13. maí 1985.
Ákærðu Sigurþór Charles og Þórð-
ur Hafsteinn teljast með framan-
greindri háttsemi hafa gerst sekir
um hlutdeild í rangfærslu skjala og
brotum á lögum um hlutafélög, er
varða við 1. mgr. 158. gr. almennra
hegningarlaga nr. 19/1940 og 1.
tl. 151. gr. laga nr. 32/1978 um
hlutafélög, sbr. 1. mgr. 22. gr. al-
mennra hegningarlaga nr.
19/1940.
IV. kafli
Fjárdráttur af sérstökum tékka-
reikningum, hylming og bók-
haldsóregla.
IV. 1.
Ákærða Björgólfi Guðmundssyni
er gefið að sök að hafa á tímabilinu
frá byijun árs 1979 til 4. desember
1984 samfellt dregið sér úr sérstök-
um tékkareikningum hjá Hafskip
hf., þ.e. hlaupareikningum nr. 2878
og nr. 921, síðar 10921 við Útvegs-
banka íslands, sem ákærði hafði í
vörslu sinni, ýmist einn eða sameig-
inlega með Ragnari Kjartanssyni,
samtals kr. 6.733.020,00, en til
vara kr. 2.064.510,00, umfram þá
ágóðáþókunun, er kom í hlut
ákærða samkvæmt samkomulagi
við stjórn félagsins, upphaflega
gerðu 1. júní 1978 og síðari breyt-
ingum frá 14. ágúst 1980 og 15.
desember 1983, en fé þetta nýtti
ákærði í eigin þágu eða annarra
aðila óviðkomandi Hafskip hf.
IV. 2.
Ákærða Ragnari Kjartanssyni er
gefið að sök að hafa á tímabilinu
frá byijun árs 1979 til 8. nóvember
1985 samfellt dregið að sér úr sér-
stökum tékkareikningi hjá Hafskip
hf., þ.e. hlaupareikningi nr. 2878
pg síðar 12878 við Utvegsbanka
íslands, sem ákærði hafði í vörslu
sinni, ýmist einn eða sameiginlega;
með Björgólfi Guðmundssyni, sam-
tals kr. 867.720,00 umfram þá
ágóðaþóknun, sem kom í hlut
ákærða samkvæmt samkomulagi
við stjórn félagsins, upphaflega
gerðu í júní 1978 og síðari breyting-
um frá 14. ágúst 1980 og 15. des-
ember 1983, en fé þetta nýtti
ákærði í eigin þágu eða annarra
aðila óviðkomandi Hafskipi hf.