Morgunblaðið - 08.01.1989, Page 10

1« c
MoitGtiNBLAÐiÐ MANNLÍFSSTRAUMAR
ÍM
MM jmbtAjarájaaoM
DAGUR 8. JANÚAR 1989
AUGNLÆKNASTOFA FLYTUR
Hef flutt augnlæknastofu mína í
Uppsali, 3. hæð, Kringlunni 8-12.
Nýtt símanúmer 680797.
Tímapantanir daglega frá kl. 9-17.
Kristján Þórðarson, augnlæknir.
AUGNLÆKNASTOFA OPNAR
Hef opnað augnlæknastofu í Uppsöl-
um, 3. hæð, Kringlunni 8-12
Tímapantanir daglega í síma 680757.
Eiríkur Þorgeirsson, augnlæknir.
KARATE SANKU-DO-KAI
Námskeiðfyrir
byrjendur og lengra
kgmna hefjast í Arseli
íÁrbæ 16. janúar.
Kenntverður
mánudaga og miðvikudaga frá kl.
19.00-22.00 og laugardaga frá kl.
13.00-16.00.
Karate fyrírkonur, karla,
unglinga og börn.
Þjálfari er V. Carrasco, 1 DAN.
Innritun á staðnum
Upplýsingarí
síma 77593
eftirkl. 19.00.
KARATEDEILD
FYLKIS
Tilt þn veróa
sklptinemi í §umar?
AFS býður ungu fólki 6 vikna sumardvöl og mála-
nám sumarið 1989 í:
★ Danmörku, Finnlandi, Spáni, Sviss,
Þýskalandi, Portúgal, Túnis: 15-18 ára.
★ Bretlandi, sjálfboðaliðavinna: 16-21 árs.
★ Noregi, sveitastörf: 18-20 ára.
★ Bandaríkjunum, enskunám: 15-25 ára.
Umsóknartíminn er frá 9. janúar til 15. febrúar.
Skrifstofan er opin frá kl. 14-17 virka daga.
AFS Á (SL4NDI
Alþjóðleg fræðsla og samskipti
Skúlagötu 61, Pósthólf 753
121 Reykjavík, sími 91-25450.
«EITT BESTA
HEILSURÆKTARTILBOD ÁRSMS ”
Þolleikfimi, æfingar í tækjum og teygjur.
Ódýrt, einfalt og gott, í frábærum félagsskap
undir leiðsögn valinna leibeinenda.
Námskeiðin hefjast mánudaginn 9. janúar.
Skráning í síma 42230 eða 45417 alla daga.
ÆFPfiASTODIRl ROSKVA
í DIGRANESI
LÖGFHÆÐI/TT/r hjúskapurinn ógildur eba ógildanlegur?
Gifting í
annars nafiii
Isumar sem leið kom all sérstætt
mál fyrir bæjarþing Reykjavíkur.
Það sýnir e.t.v. að raunveruleikinn
getur stundum verið lygilegri en
skáldskapurinn. A.m.k. má ljóst
vera að langt er í
land með að lögin
verði svo fullkom-
in að þau taki á
öllum mögulegum
álitaefnum sem
upp geta komið.
effir Davíð Wr Enda þótt mál
Björgvinsson þetta hafi verið
nokkuð í fréttum í
sumar sem leið og vakið talsverða
athygli er rétt að rifj'a það svolítið
upp.
Málsatvik voru þauu að snemma
árs 1986 komu skötuhjú nokkur
fyrir prest í Reykjavík og fóru
þess á leit að hann gæfi þau
saman í hjónaband. Við
vígsluna gaf konan upp nafn
systur sinnar og falsaði undir-
skrift hennar undir öll nauð-
synleg skjöl og afhenti fæðing
arvottorð hennar. Var
þessu komið í kring að
undirlagi svaramanna
„brúðhjónanna" í því
skyni að ná út skyldu-
sparnaðarinneign syst-
urinnar. Það var ekki
fyrr en einu ári síðar
að systurinni varð ljóst
að hún var í hjóna-
bandi. Sneri hún sér
tafarlaust til dóms-
málaráðuneytisins um
leiðréttingu sinna mála. Þar sem
dómsmálaráðuneytið hafðist ekkert
að í málinu varð úr að systirin höfð-
aði mál fyrir bæjarþingi Reykjavík-
ur.
Þegar lögin um stofnun og slit
hjúskapar nr. 60/1972 eru skoðuð
er e.t.v. ekki með öllu ljóst hvaða
leið rétt er að velja út úr þessum
ógöngum. Skv. fyrrnefndum lögum
koma tvær leiðir til greina. í fyrsta
lagi að krefjast þess að hjúskapur-
inn verði ógildur með dómi á grund-
velli 25. gr. Þar segir að annað
hjóna geti krafist ógildingar hjú-
skapar síns.: 1. Hafi það verið viti
sínu fjær, þegar vígsla fór fram eða
að öðru leyti svo ástatt, að það
mátti þá eigi skuldabinda sig til
hjúskapar að lögum. 2. Hafi það
af vangá látið vígja sig öðrum en
þeim sem það hafði bundist hjú-
skaparorði, eða hafi það verið vígt
án þess að það ætlaðist til þess.
3. Hafi eiginkona eða eiginmaður
komið því til að eiga sig með því
að villa á sér heimildir eða leyna
atvikum úr lífi sínu, er mundu hafa
fælt hitt frá hjúskapnum, ef vitað
hefði. í öðru lagi mátti líta á að
hjúskaparstofnunin hafi verið
markleysa frá upphafi, þ.e. að hjú-
skapurinn hefði aldrei stofnast, sbr.
skilyrði 2. mgr. 21. gr. laganna.
Þar segir: „Vígslumaður spyr
hjónaefni, sem bæði eru viðstödd,
hvort fyrir sig, hvort þau vilji stofna
til hjúskapar og lýsir þau hjón er
þau hafa játað því.“ Það er rétt að
geta þess hér að nokkur munur er
á þessu tvennu. í fyrra tilfellinu er
litið svo á að hjúskapur hafi í raun
stofnast og að viðkomandi aðilar
séu í hjónabandi þar til ógildingar-
dómur hefur gengið. Þetta merkir
að á tímabilunum sem líður frá
vígslunni og þar til dómurinn geng-
ur eru öll réttaráhrif hjúskapar skv.
lögum virk, þ.e. erfðaréttur er milli
aðila, þeir mega ekki ganga í hjú-
skap með öðrum o.s.frv. Aðilar hafa
sem sagt verið í hjónabandi tiltekinn
tíma.
Þar sem ekkert af því, sem talið
er upp í 25. gr. og rakið er hér að
framan, þótti eiga við, var síðari
leiðin valin. Jafnframt því sem hún
felur í sér viðurkenningu á því að
aðilar hafi aldrei verið í hjóna-
bandi. „Eiginmanninum" var því
stefnt til að þola dóm þar sem viður-
kennt væri að hjúskapurinn hefði
aldrei stofnast, dómsmálaráðherra
til að afmá hjónavígsluna úr opin-
berum skrám og prestinum til að
afmá hana úr prestþjónustubók.
Kröfum konunnar var að hálfu
þessara aðila ekki mótmælt.
Kröfurnar byggði systirin á 2.
mgr. 21. gr., sem fyrr er nefnd, og
því haldið fram að tveimur skilyrð-
um greinarinnar hefði ekki verið
fullnægt. í fyrsta lagi hefðu hjóna-
efnin ekki bæði verið viðstödd og í
öðru lagi hefðu þau ekki játast vilja
stofna til hjúskapar.
í niðurstöðu dómsins, sem Jón
L. Amalds borgardómari kvað upp,
var fallist á þessar röksemdir. .Þar
segir: „Samkvæmt framangreind-
um lagaákvæðum, verður að telja
ótvírætt, að bæði hjónaefni verði
að vera viðstödd hjónavígslu til að
hún teljist gild. Að öðrum kosti
verði að líta á hana sem markleysu,
þ.e. að ekki hafi stofnast til hjú-
skapar að lögum.“ M.ö.o. allar kröf-
ur konunnar voru teknar til greina.
HAGFRÆÐI//7vad bobarnýárs blessub sól'?
3
1989
Hvemig mun íslendingum farn-
ast í efnahagslegu tilliti á ný-
byijuðu ári? Hvað ber árið 1989 í
skauti sér? Hvað boðar nýárs bless-
uð sól? spurði séra Matthías.
Ytri skilyrði
munu vitaskuld
ráða miklu eins og
jafnan: afli úr sjó,
verð á erlendum
markaði, fleira af
því tagi. En það
að íslendingar
hljóti að beygja sig
undir öfl náttúru
og markaðs breytir ekki því, að
hver er sinnar gæfu smiður. Far-
sæld er ekki síst undir þjóðinni
sjálfri komin og því hvernig hún
skipar eigin málum. Hagsæld ræðst
m.a. af þeim skilyrðum sem sköpuð
em í landinu fyrir efnahagslegri
starfsemi, fyrir rekstur atvinnu-
vega, fyrirtækja og heimila.
Spáð er samdrætti þjóðartekna á
þessu ári af völdum samdráttar í
aflamagni og lakari skiptakjara í
utanríkisviðskiptum . Og fleira
verður landsmönnum til hrellingar.
Um þessar mundir blasir erfiður
rekstrarvandi við atvinnufyrirtækj-
um. En aukin erlend lán hjálpa
ekki fyrirtækjum sem vafin em
skuldum. Bót verður ekki ráðin á
þessum vanda nema með því að búa
atvinnurekstrinum eðlileg starfs-
skilyrði svo að fyrirtækin geti stað-
ið á eigin fótum og byggt upp eig-
infjárstöðu á ný. Með því móti má
styrkja fjárhagslegan gmndvöll at-
vinnurekstrarins og leysa fyrirtæki
úr viðjum skuldasöfnunar.
En þótt nú séu tímar samdráttar
(nema hjá ríkissjóði) er brýnt að
búa þjóðarbúskapinn undir næstu
uppsveiflu sem gæti komið fyrr en
varir þegar ytri skilyrði breytast
Islendingum í hag. Nefna má nokk-
ur atriði. Endurskoða þarf þau
ákvæði skattalaga sem gætu verk-
að sem hvati til offjárfestingar þeg-
ar vel árar og gera fyrirtækjum
kleift að mynda sveiflujöfnunarsjóð.
íslensk atvinnufyrirtæki þurfa að
eiga sömu möguleika og erlendir
keppinautar til að eiga samskipti
við erlendar lánastofnanir, enda
geri þær það í krafti arðsemi og
áhættumats og án ábyrgðar ríkis-
ins. Jafnframt þurfa fyrirtækin að
eiga möguleika á að sækja aukið
eigið fé á innlendan hlutabréfa-
markað og til erlendra aðila, sem
fjárfesta vilja hér á landi. Hluta-
bréfamarkaður sem risið fengi und-
ir því nafni fyrirfinnst ekki, en
slíkur markaður skapar íjármagni
farveg til að renna þangað sem það
skilar mestum arði. Fjármagnsvið-
skipti við umheiminn takmarkast
að mestu leyti við erlendar lántök-
ur. Að þessu leyti er brýn þörf á
endurskoðun á reglum og tilhögun
fjármagnshreyfinga í landinu og að
því og frá. Peningar era afl þeirra
hluta sem gera skal.
Sumir virðast hafa allt á hornum
sér þegar minnst er á fjármálavið-
skipti og vilja gera alla slíka starf-
semi sem tortryggilegasta. Slík
sjónarmið mega ekki verða ofan á.
íslendingar hafa of lengi verið eftir-
bátar allra nágrannaþjóðanna og
jafnvel Þriðjaheimslanda á þessu
sviði. Þjóð sem bergt hefur svo
ótæpilega af bikar fjárfestingarmis-