Morgunblaðið - 11.01.1989, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. JANÚAR 1989
Jón Adolf Guðjónsson bankastjóri:
Afturför ef vextir
verða neikvæðir
„ÉG VONA að vextir verði ekki
aftur neikvæðir, það yrði aftur-
£br,“ segir Jón Adolf Guðjónsson
bankastjóri Búnaðarbankanum.
Morgunblaðið spurði hann í gær-
kvöldi álits á vaxtaþróun með
tilliti til yfirlýsinga ráðherra um
að vextir eigi ekki að hækka og
að þeir muni beita sér gegn
vaxtahækkunum.
„Við höfum ekki hugsað okkur
að breyta vöxtum fyrr en þá þann
21. þegar við vitum hver þróunin
verður og ný láriskjaravísitala ligg-
ur fyrir," sagði Jón Adolf. „Við
höfum ekki rætt vaxtamál það sem
af er árinu og ætluðum ekki fyrr
en kæmi að 20., þá kemur ný vísi-
tala. Persónulega vil ég segja að
ég hlýt sem stjómandi banka að
þjóna hagsmunum sparifjáreigenda
og ég vona að vextir verði ekki
aftur neikvæðir, það yrði afturför,"
sagði Jón Adolf Guðjónsson banka-
stjóri.
Sverrir Hermannsson bankasljóri:
Reikna með veru-
legri vaxtahækkun
„BANKASTJORAR Landsbank-
ans munu leggja tillögur um
breytta vexti fyrir bankaráð 19.
janúar, þegar útreikningar á
verðbólgu og lánskjaravisitölu
liggja fyrir. Eg reikna með þvi
að þar verði um verulega hækk-
un bæði á innláns- og útláns-
vöxtum að ræða, sem komi til
framkvæmda þann 21.janúar,“
segir Sverrir Hermannsson,
bankastjóri Landsbankans.
„í Landsbankanum töldum við
ekki vera komnar forsendur fyrir
vaxtahækkun nú, þar sem við
höfðum ekki upplýsingar um vísi-
töluna. Ef svo fer sem horfír að
verðbólga verði 20-25%, þá elta
vextimir rakleiðis.
Mér sýnist þetta vera byijunin
á nýju verðbólguæði, og við eigum
eftir að súpa seyðið af því að nýi
ijármálaráðherrann jós út sjö mill-
jörðum á síðustu þremur mánuð-
um síðasta árs, en það á eftir að
koma fram í aukinni þenslu," seg-
ir Sverrir Hermannsson.
Morgunblaðið/Rúnar Þór Bjömsson
Sigurður Aðalsteinsson framkvæmdastjóri FN ásamt tveimur öðrum starfsmönnum félagsins við
nýju vélina í gær. Frá vinstri: Helgi Stefánsson flugvirki, Sigurður og Gunnar Jakobsson aðstoðar-
maður.
Ný vél í flota Norðlendinga
FLUGFÉLAG Norðurlands
festi nýverið kaup á Twin Ott-
er-flugvél og er hún komin til
landsins. Nú er unnið að þvi að
setja nýjar innréttingar í vélina
en áætlað er að hún verði tilbú-
in til notkunar í byrjun febrúar.
Félagið flutti alls 19.544 far-
þega í áætlunarflugi á nýliðnu
ári, sem er 2,49% aukning frá því
árið 1987. Félagið flutti tæp 487
tonn af frakt á síðasta ári, sem
er 3,88% minna en árið áður. Þá
flutti Flugfélag Norðurlands 201
tonn og 722 kíló af pósti,
Þrír viðskiptabankar og sparí-
sjóðirnir hækka vexti í dag
ÞRÍR viðskiptabankar, Verzlun-
arbankinn, Iðnaðarbankinn og
Útvegsbankinn, og sparisjóðimir
hækka nafhvexti á innlánum í
dag. Verslunarbankinn og Iðnað-
arbankinn hækka einnig forvexti
af vixlum um 2-3% og Útvegs-
bankinn hækkar yfírdráttarvexti
um 1%. Líta bankamir á þessar
breytingar sem fyrsta stig aðlög-
unar vaxta að aukinni verðbólgu.
Búast bankamenn við almennri
hækkun vaxta 21. janúar eða 1.
febrúar ef lánskjaravísitalan
hækkar um Ú/2 til 2% í þessum
mánuði og 1% i þeim næsta eins
og spáð hefur verið.
Verzlunarbankinn hækkar í dag
nafnvexti innlána um V2 til 5 pró-
sent. Vextir almennra tékkareikn-
inga hækka úr V2 í 1%, TT-tékka-
reikninga og almennra sparisjóðs-
bóka úr 3 í 5%, Kaskó-reikninga
úr 4V2 í 9% og Rentubóka úr 5V2
í 10V2%. Á móti hækka forvextir
af víxlum úr 12 í 15%. Tryggvi
Pálsson bankastjóri sagði í gær að
vegna fyrirsjáanlegrar hækkunar á
Ríkisvaldið getur þurft
að stýra vöxtunum niður
— segir Ólafur Ragnar Grímsson
„Ef bankakerfið i heUd ætlar að fylgja eftir þessum vaxtahækkun-
um og knýja upp vextina á næstu vikum, án þess að hafa til þess
nokkurn efiiislegan grundvöll, þá er óhjákvæmilegt að ríkisvaldið
grípi afdráttarlaust inn i og stýri vöxtunum niður. Til þess má beita
ýmsum aðferðum, meðal annars fortölum eða málefnalegum rökum,
en það getur einnig þurft að beita beinum aðgerðum, sem stundum
hafa verið kallaðar handaflsaðgerðir, “ segir Ólafiir Ragnar Grímsson
fíármálaráðherra.
„Þær verðhækkanir sem einka-
bankamir nota til að rökstyðja þess-
ar vaxtahækkanir núna eru mjög
tímabundnar. Þær endurspegla að-
gerðir sem ekki velta upp á sig,
heldur eru gerðar í eitt skipti til
þess að styrkja tekjugrundvöll ríkis-
fjármálanna að hluta til 0g þar með
draga úr þenslunni og skapa skil-
yrði fyrir vaxtalækkun.
Ég tel að þessar^vaxtahækkanir
einstakra banka sanni þá kenningu
að íslenska bankakerfið starfar eins
og fákeppnismarkaður, en ekki í
anda þess sem þeir telja sjálfír, að
þeir séu samkeppnisbankakerfí sem
fari eftir almennum markaðssjónar-
miðum. Fyrirtæki á fákeppnismark-
aði eru mjög fljót að hækka vöru
sína, sem í þessu tilfelli eru vextir,
en að sama skapi mjög treg til að
lækka vöruna þegar aðstæður
breytast. Þess vegna þurfa utanað-
komandi aðilar að grípa inn í til
þess að knýja Iækkunina fram. Þró-
un undanfarinna ára hefur sýnt að
stundum eru bankamir allir mjög
fljótir til við minnsta tækifæri að
sækja sjálfum sér aukið rekstrarfé
í formi vaxtahækkana. Það endur-
speglast meðal annars í því að
íslenska bankakerfíð er á hveiju ári
um það bil tveimur milljörðum
króna dýrara en sambærileg banka-
kerfí annars staðar. Þegar aðstæð-
ur eru hins vegar hagstæðar og
vextir geta lækkað þá gera þeir það
mjög seint og lítið.
Hvað litlu einkabankamir gera
er þeirra mál, en sumir forsvars-
menn þeirra eru í einhveijum
ímynduðum leik að þeir séu ein-
hveijir stórfurstar i einhveiju miklu
bankakerfí á alvöru samkeppnis-
markaði, og virðast hafa takmark-
aða getu til að átta sig á þeim raun-
veruleika sem núna er í íslensku
efnahagslífí. Vaxtaákvarðanir
þeirra skipta ekki höfuðmáli heldur
ákvarðanir þeirra fjármálastofnana
þar sem meginhluti fjármagnsins
er,“ segir Ólafur Ragnar Grímsson.
Iánskjaravfsitölu í þessum og næsta
mánuði muni nafnvextir ekki verða
í takt við aðra vexti og því sé nauð-
synlegt að samræma kjörin. „Við
ætlum að bíða með almennar hækk-
anir vaxta þar til vísitalan verður
reiknuð út. Á hinn bóginn töldum
við ekki hægt að bíða með að hækka
forvexti vegna sérstöðu þeirra svo
og innlánsvexti," sagði hann.
Nokkrar breytingar eru á vöxtum
hjá Iðnaðarbankanum. í frétt frá
honum segir að nafnvextir hafí
lækkað ört síðustu mánuði síðasta
árs til samræmis við lækkandi verð-
bólgu. Til þess að gæta samræmis
milli verðtryggðra og óverðtryggra
inn- og útlána verði á sama hátt
nauðsynlegt að hækka nafnvexti á
næstunni vegna aukinnar verð-
bólgu. Bankinn telur fyllstu ástæðu
til að he§a þegar aðlögun vaxta
að breyttum verðlagsaðstæðum.
Vextir af almennum sparisjóðs-
bókum hækka úr 3 í 5%, óverð-
tryggðir vextir Bónusreiknings úr
4-5,5% í 6-7,5% og forvextir víxla
úr 12 í 14%. Aðrir liðir breytast
ekki. í fréttinni kemur fram að
þessar breytingar hafa ekki umtals-
verð áhrif á vaxtamun bankans,
sem nú er um það bil 50% minni
en hann var að meðaltali árið 1988.
Útvegsbankinn hækkar vexti á
Ábótareikningi úr 4 í 11% og al-
mennum sparisjóðsbókum úr 2 í 4%
og á móti hækka yfírdráttarlán úr
16 í 17%. Guðmundur Hauksson
bankastjóri vildi sem minnst gera
úr þessari breytingu, verið væri að
hækka nafnvexti ábótareiknings-
ins, sem væri skiptikjarareikningur,
í átt til verðtryggðu kjaranna.
Sparisjóðimir hækka nafnvexti á
óverðtryggðum innlánum. Vextir á
Tromp-reikningum hækka úr 3,5 í
8% og á Topp-bókum úr 4,5 í 9%.
Þá hækka vextir á 12 mánaða bók
Sparisjóðs vélstjóra úr 4,6 í 9,25%.
Ástæðan er sú sama og hjá öðrum,
fyrirsjáanleg hækkun vísitölunnar,
að sögn Sigurðar Hafstein fram-
kvæmdastjóra Sambands íslenskra
sparisjóða, en þó er beðið með al-
mennar hækkanir þar til línur skýr-
ast frekar.
Að þessu sinni eru ekki vaxta-
breytingar hjá Landsbankanum,
Búnaðarbankanum, Samvinnu-
bankanum og Alþýðubankanum.
Bankastjóramir sögðust vilja sjá
hvað verðbólgan yrði mikil áður en
þeir tækju ákvarðanir sínar.
Vandlega verður fylgst
með vaxtamálunum
- segir Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra
„ÉG tel þessar vaxtabreytingar
ekki skipta neinum sköpum, en
með þessum málum verður vand-
lega fylgst á næstunni, og þeim
ákvæðum laga sem ríkið hefur
yfir að ráða verður beitt tíl þess
að tryggja sanngjarnar vaxta-
ákvarðanir ef með þarf,“ segir
Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra.
„Ríkisstjómin hefur lagt á það
áherslu við foiystumenn bankamála
að haldið verði aftur af nafnvaxta-
hækkun á næstunni og reynt að
taka lengri tíma viðmiðun til greina
þegar metnar em verðbreytingar.
Annars er þetta mál, sem er ákvörð-
unarefni hvers banka samkvæmt
þeim reglum sem í gildi em, og
þeir meta það út frá þeim sjónar-
miðum sem þeir bera fyrir bijósti,"
segir Jón Sigurðsson.
Runólfur Guðmundsson á
Asbrandsstöðum látinn
RUNÓLFUR Guðmundsson á
Ásbrandsstöðum lést miðviku-
daginn 4. janúar síðastliðinn á
legudeild elliheimilisins á
Vopnafirði, níræður að aldri.
Runólfur var fæddur að Haga
í Vopnafirði 21. janúar árið 1898,
elstur af sex systkinum. Hann
fluttist þaðan 3 ára gamall að
Ásbrandsstöðumj þar sem hann
bjó allt sitt líf. Atján ára gamall
gerðist hann póstur á leiðinni á
milli Vopnaijarðar og Víkinga-
vatns í Kelduhverfí og var með
þá póstleið í 16 ár, til 1931. Eftir
það fór hann póstferðir á milli
Vopnafjarðar og Fossvalla til
1945. Þá var hann verkstjóri við
sýsluvegagerð um allmörg ár.
Arið 1946 fékk Runólfur leyfí til
að reka verslun á Ásbrandsstöð-
um og rak hana í 40 ár.
Árið 1920 giftist Runólfur eft-
irlifandi konu sinni, Guðrúnu
Jónsdóttur frá Hrauntanga á Öx-
aifyarðarheiði. Þau eignuðust sjö
böm.