Morgunblaðið - 11.01.1989, Blaðsíða 41

41
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. JANÚAR 1989
VELVAKANDI
SVARAR í SÍMA
691282 KL. 10—12
FRÁ MÁNUDEGI
TIL FÖSTUDAGS
Viltu hætta að reykja?
Til Velvakanda.
Sé svo þá eru kunnar ýmsar að-
ferðir til þess að hætta reykingum.
Sumir sækja námskeið, aðrir hætta
á eigin vegum. Við íslendingar erum
um sumt miklir einstaklingshyggju-
menn og hver getur auðvitað notað
sína aðferð, ef hún dugir. Rétt er
að hafa í huga að margir hafa hætt
að reykja og flestir geta gert það,
ef þeir leggja sig fram. Sumir segja
að þetta sé bara spuming um „kar-
akter“, en ég er ekki þeirrar skoðun-
ar. Þetta er ekki síður spuming um
það að afla sér nokkurrar þekking-
ar, bæði á skaðsemi reykinga og
mannlegu eðli.
Við vitum að reykingar eru mjög
hættulegar heilsu manna. Þær hafa
valdið mörgum óbætanlegu tjóni og
dregið þá til dauða langt um aldur
fram. Landlæknir Bandaríkjanna
sagði nýlega að tóbaksreykingar
væru alvarlegasta heilsuvandamál
almennings og þar í landi dæju um
360 þús. manns árlega sökum
reykinga. Og hérlendir sérfræðingar
telja að um 300 íslendingar dejri af
völdum reykinga á hveiju ári (Mbl.
18.3. ’88 og 15.6. ’88). Læknar hafa
og notað sterk orð til að lýsa þessum
ömurlega meinvaldi. Og mikilhæfir
læknar hafa bent á að reykingar
stytta ekki einungis ævina, heldur
flýta þær mjög fyrir komu ellinnar.
Menn verði í raun gamlir langt um
aldur fram.
Reykingar draga einnig úr lífs-
nautn á margan hátt. Bragð- og lykt-
arskyn hverfur að verulegu leyti.
Allt þrek og þol snarminnkar. Menn
verða sjálfír illa lyktandi og eitra
andrúmsloft fyrir öðrum, einkum
fjölskyldu og vinnufélögum. Af
reykingum stafar og eldhætta og oft
hafa orðið hryllilegir eldsvoðar af
þessum sökum.
Reykingar eru mjög dýrar. Pakki
af sígarettum kostar ásamt eldspýt-
um um 150 kr. Reyki maður einn
pakka á dag kostar það um 55 þús.
kr. á ári. (Auðvitað verður launamað-
urinn að vinna fyrir mun hærri upp-
hæð, því að hann þarf fyrst að greiða
sína skatta.) Reyki maki hans einnig
hið sama kostar þetta um 110 þús.
kr. Á 4-5 árum reykja þau fyrir hálfa
milljón króna. Þetta eru því veruleg-
ar upphæðir sem hér er um að ræða.
Hætti menn að reykja þá fá þeir
þessar háu skattfijálsu tekjur, þ.e.
miðað við fyrri útgjöld.
Flestir menn geta hætt að reykja
ef þeir leggja sig fram. En þetta
gerist ekki af sjálfu sér. En hafa ber
í huga að yfirleitt gerast hlutimir
ekki af sjálfu sér. Ef menn vilja ná
árangri í námi, íþróttum, viðskiptum
eða öðru þá verða þeir að leggja sig
fram og svipað á líklega við hér.
Og menn mega ekki láta sjálfs-
blekkinguna ná tökum á sér. Sumir
menn segja að þeir geti ekki hætt
því að þá verði þeir svo leiðinlegir
við böm og maka sinn. Því verði
þeir að halda áfram þessum háttum.
Aðrir segja að þeir geti ekki hætt
því að þá verði matarlystin svo mik-
il að þeir hlaupi í spik og því verði
þeir að halda áfram. Þetta er auðvit-
að hvort tveggja sjálfsblekking.
Mig langar til þess að greina hér
frá aðferð sem maður einn notaði
með góðum árangri. E.t.v. gætu ein-
hveijir notað þá aðferð einnig. Mað-
urinn hafði reykt frá því um tvítugt,
samfellt í um 16 ár. Hann hafði byij-
að með fikti, hélt að hann væri að
missa af einhveiju merkilegu. Hann
vissi ekki að hann var að taka upp
ljótan ávana sem vont væri að losna
við. Ekkert ungmenni ætti að byija
að reykja. Maðurinn hafði áður reynt
að hætta en án árangurs og hafði
qálfstraustið beðið nokkum skaða
af. Hann gerði því samning við sjálf-
an sig. Hann ætlaði að hætta að
reykja og lofaði sjálfum sér því að
fikta ekki, prófa ekki að taka eina
rettu eða einn vindil. Ef hann vildi
gæti hann byijað á ný en þá til þess
að hefja gömlu stórreykingamar á
ný.
Auk þessa ákvað maðurinn að
Lækningastofa
Hef opnað lækningastofu mína
í Álfheimum 74, sími 686311.
Sigurður E. Þorvaldsson,
lýtalæknir.
festa í minni sér og hafa jafnan ljós-
ar ástæður þess að hann vildi hætta
að reyiqa. Þetta skyldi hann hafa
jafnan tiltækt þegar tóbaksdraugur-
inn heijaði á hann:
Ástæður þess að maðurinn hætti
að reykja vom þessar:
1) Reykingar em að mati hæfustu
lækna hættulegar heilsu fólks.
Þeir sem reykja auka mjög líkur
á áföllum og dauða um aldur
fram. Menn með ung böm á fram-
færi mega ekki haga sér þannig
að það auki mjög líkur á alvarleg-
um áföllum.
2) Reykingar eitra andrúmsloft ann-
arra. Það er ekki veijandi að
spilla mjög andrúmslofti bama
og annarra sem menn bera
ábyrgð á.
3) Reykingar valda mæði, þreytu,
höfuðverk, ertingu í hálsi o.fl.
4) Reykingar valda því að erfítt er
að vakna á morgnana.
5) Eldhætta. Reykingar manna
hafa oft valdið miklu tjóni og jafn-
vel dauða vegna eldsvoða.
6) Kostnaður. Reykingar em mjög
dýrar. Maður sem hættir að
reykja sparar sér stórfé miðað við
fyrri útgjöld.
7) Niðurlæging. Reykingar em ekki
fijáls nautn. Margir reykinga-
menn em nánast þrælar tóbaks-
ins. Þeir verða að birgja sig upp
fyrir stórhátíðir eða ferðalög í
óbyggðum. Það er vond tilfinning
að verða uppiskroppa með tóbak
og geta ekki keypt það í næstu
búð. Það er afar niðurlægjandi
að vera á valdi slíkrar nautnar
langtímum saman og greiða fyrir
það stórfé á hveiju ári.
Rétt er að geta þess að framleið-
endur tóbaks veija til þess miklu fé
að slæva tilfínningu manna fyrir því
sem hér að framan var rakið. Þeir
birta auglýsingar til þess að blekkja
menn. Þar em gjama myndir af
hraustlegum körlum og ungum og
fallegum konum í glæsilegum fötum.
Þetta er auðvitað gert til þess að
plata fólk til þess að reykja. En auð-
vitað gera reykingar fólk ekki
hraustlegt, unglegt eða fallegt. Það
er einmitt hið gagnstæða. En auglýs-
ingar þessar em til þess ætlaðar að
láta fólk gleyma því.
Og svo hætti maðurinn að reykja.
Þetta var um áramót. Fyrstu dag-
amir vom ekki eins erfíðir og hann
hafði búist við. Þó stóð hann sjálfan
sig að því að horfa á reykingamenn
líkt og krakkar horfa á aðra krakka
fá sér sælgæti. En svo breyttist
þetta. Hann fór fljótlega að vorkenna
tóbaksþrælunum, sem vom svo aum-
ir að vera háðir þessum óþverra.
Draugar sjálfsblekkingar og
sjálfsvorkunnar fóm stundum á
kreik. Þeir spurðu: „Hví ekki að leyfa
sér að fá sér bara eina rettu? Þú
leyfir þér ekki svo margt.“ En þá
íhugaði hann samninginn og greip
til minnislistans góða. Og þar með
vom draugamir kveðnir niður.
Smám saman fann maðurinn að
ýmsar breytingar til hins betra urðu
á líkama hans. Þrek jókst og erfið
vinna varð mun auðveldari viðfangs.
Erting í hálsi og höfuðþyngsli hurfu
og það varð miklu auðveldara að
vakna á morgnana. Maðurinn hafði
áður fengið siæmt kvef u.þ.b. tvisvar
á ári og verið næmur fyrir ýmsum
umgangspestum. Þetta gerbreyttist.
Hann fékk sjaldan kvef og slíkar
pestir og þetta lagðist ekki þungt á
hann, eins og áður var. - Hann fór
og að finna bragð að ýmsu, sem
hann hafði ekki lengi gert, og hann
fór að finna blómaangan, en slíkt
minnti hann á æskuár. Þol og úthald
jókst mjög, svo og allt sjálfstraust.
Líf hans varð á allan hátt miklu betra
eftir að hann losnaði úr viðjum tó-
baksins.
Nú em liðin níu ár síðan maðurinn
hætti reykingum. Hann sárvorkennir
þeim sem enn em háðir þessum
óþverra. Þessi skrif em tekin saman
til þess að reyna að hjálpa þeim sem
vilja hætta. Maðurinn, sem hér hefur
verið greint frá, er sá sem þetta rit-
ar. Og það er svo sem ekkert sérs-
takt afrek að hætta að reykja. Þetta
hafa margir gert. En þetta skiptir
miklu máli fyrir hlutaðeigandi ein-
stakling og getur orðið honum mikil
persónulegur sigur. Og það skiptir
einnig miklu máli fyrir samfélagið í
heild að dregið sé sem mest úr
reykingum og þannig reynt að efla
heilbrigði þjóðarinnar.
Sumir hætta af sjálfsdáðum, aðrir
þurfa hvatningu og enn aðrir sækja
sérstök námskeið. Sumir nota
„tyggjó". Aðferðin sjálf skiptir ekki
höfuðmáli, aðalatriðið er að menn
hætti. Og það get ég með sanni sagt
að það er allt annað og miklu betra
og ánægjulegra líf að vera laus við
tóbakið. Og við þig, sem hefur verið
háður þessum óþverra um skeið, segi
ég að lokum: Hví ekki að hætta núna?
Kennari í Reykjavík
Hressingarleikfimi
karla
Nýft námskeió heffst mánudaginn 16/1 '89.
Morguntímar á mánud. og fimmtud. kl. 07.40-
08.30. Kennt verður í íþróttahúsi Vals.
Upplýsingar og skráning í síma 84389.
Hilmar Björnsson, íþróttakennari.
Vilt þú spara fyrir þig og þitt fyrirtæki?
Kynning ú ALLT hugbúnaði
HUGBÚNAÐUR
Fimmtudag, föstudag og laugardag.
verður kynníng á
ua O • Fjárhagsbókhaldi
§ • Viðskiptabókhaldi
O SE • Birgðabókhaldi
WI i • Tollakerfi
• Launabókhaldi
i og fl.
TÖLVU
IfMBil |B HUGBÚNAÐUfí
W Beilwwlw SKRIFSTOFUTÆKI
SKEIFAN 17.108 REYKJAVÍK • SÍMI 91-687175
UTSALA
er h<
VALtlV I IIMU
Hallveigarstfg I
Iðnaðarmannahúsinu