Morgunblaðið - 22.01.1989, Blaðsíða 8

8
.wr •jtllMAI. SS JTITriAOITlfMITR fflffAJaviUDHÖM
MORGUNBLAÐIÐ DAGBOK SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1989
T TT A er sunnudagur 22. janúar. Níuviknafasta. 22.
A iJAlj dagur ársins 1989. Árdegisflóð í Reykjavík kl.
6.49 og síðdegisflóð kl. 19.12. Sólarupprás í Rvík kl. 10.37
og sólarlag kl. 16.43. Myrkurkl. 17.45. Sólin er í hádegisstað
í Rvík kl. 13.39 og tunglið er í suðri kl. 1.50. (Almanak
Háskóla ísiands.)
Sælir eru þeir, sem hungrar og þyrstir eftir réttlætinu,
því að þeir munu saddir verða. (Matt. 5,6.)
ÁRNAÐ HEILLA
JT ára afmæli. Á þriðju-
Oi/daginn kemur, 24.
þ.m., er fimmtugur Árni J6-
hannsson framkvæmda-
stjóri Búvörudeildar Sam-
bands ísl. samvinnufélaga,
Hléskógum 21 hér í bænum.
Hann og kona hans, frú
Bryndís Armannsdóttir, ætla
að taka á móti gestum í Átt-
hagasal Hótels Sögu, af-
mælisdaginn, milli kl. 17. og
19.
MOLAR______________
• SÚKKULAÐI var fyrst
flutt til Evrópu árið 1520.
Voru það Spánveijar sem
þá höfðu lært að búa það
til af Mexíkómönnum í
Mexíkó.
• KARTAFLAN. Breska
sjóhetjan Francis Drake
kynnti fyrstur manna Evr-
ópumönnum kartöfluna.
Walter Raleigh flutti kart-
öfluna firá Ameríku til Evr-
ópu árið 1584.
• SMÁSJÁIN. Það var
Hollendingur að naflii Zac-
harias Jansen ljósfræðing-
ur sem fann upp smásjána
árið 1590. Nokkrir heims-
kunnir vísindamenn svo
sem Galilei, Newton, Hert-
er og margir aðrir unnu
að því að endurbæta hana
og tók það nokkrar aldir.
En bylting varð árið 1903
er ultra-smásjáin var flind-
in upp. Með henni mátti sjá
einn milljónasta hluta úr
millimetra.
ára afinæU. í dag,
sunnudag 22. janúar,
er sjötugur Einar Bjarni
Sturluson skipasmíðameist-
ari, ÆsufelU 4, Breiðholts-
hverfi. Kona hans er Kristín
Andrésdóttir. Varð þeim 8
bama auðið. Þau eru að heim-
an um þessar mundir.
• Árið 1510 var vasaúrið
fundið upp. Það var maður
að nafini Peter Henlein í
þýsku borginni Niirnberg.
Hlaut það nafiiið Niim-
berg-eggið og gátu þessi
úr gengið í 40 klst. og vora
með sigurverk.
LÁRÉTT: 1 króks, 5
grenja, 8 hlassinu, 9 vökna,
11 báran, 14 krot, 15 ríka,
16 kjánar, 17 gyðja, 19 lengd-
areining, 21 guði, 22 flenn-
unni, 25 svelgur, 26 heiður,
27 undirstaða.
LÓÐRÉTT: 1 kyrri, 3
ráðsnjöll, 4 býr til, 5 henging-
arólin, 6 svali, 7 þreytu, 10
fíkna, 12 lækkaði, 13 borð-
aði, 18 fyrr, 20 síá, 21 eld-
stæði, 23 svik, 24 frumefni.
LAUSN SÍÐUSTU KROSSGÁTU:
LÁRÉTT: 1 óraga, 5 ræðan, 8 eplið, 9 hræða, 11 mamma,
14 nam, 15 urinn, 16 annar, 17 agn, 19 gegn, 21 anað, 22
jáminu, 25 nóa, 26 auð, 27 mær.
LÓÐRÉTT: 1 rýr, 2 geð, 4 apanna, 5 rimman, 6 æða, 7
aum, 10 æringja, 12 mánanum, 13 afræður, 18 gínu, 20
ná, 21 an, 23 Ra, 24 ið.
MANNAMÓT
FÉLAG eldri borgara hef-
ur opið hús í Goðheimum,
Sigtúni 3 í dag, sunnudag kl.
14 og verður þá spilað og
teflt. Dansað verður kl. 20. A
morgun, mánudag, verður
opið hús í Tónabæ kl. 13.30
og verður byijað að spila fé-
lagsvist kl. 14.
KVENFÉL. Kópavogs
ætlar að halda spilafund í
félagsheimili bæjarins, neðri
salnum, nk. þriðjudagskvöld
kl. 20.30 og verður spiluð
félagsvist.
KVENFÉL. Heimaey
ætlar að halda þorrablót laug-
ardaginn 28. janúar nk. í
Skútunni í Hafnarfirði og
hefst það kl. 19.
Ég tutla þig eins og mér sýnist. Þú ert engin heilög kýr, Ási minn!
22. janúar
ERLENDIS
1528: Englendingar og
Frakkar segja Karli V. stríð
á hendur.
1771: Spánveijar samþykkja
að láta Falklandseyjar af
hendi við Breta.
1879: Orustan við Rokess
Drift í S-Afríku. 139 hermenn
hrinda 12 klst. árás 400
manna af Zulukynþættinum.
1901: Játvarður II. kemur
til ríkis við lát Viktoríu
drottningar.
1905: „Blóðsunnudagur" í
St. Pétursborg. Uppreisn
verkamanna og kósakkar og
hermenn skjóta á verkamenn-
ina.
1924: Stjóm Verkamanna-
flokksins í Bretlandi tekur í
fyrsta skipti stjómartaumana
þar.
1944: Bandamenn ganga á
land við Anzio á Ítalíu.
1957: Brottflutningi ísra.els-
manna frá Sínaískaga lýkur.
1964: í Norður-Rhodesíu
verður Kenneth Kaunda fyrsti
forseti landsins.
1966: Skýrt frá morði A.
Balewa forsætisráðherra í
Nígeríu.
1967: Andstæðingar Maos
formanns sagðir hafa tekið
völdin í héraðinu Kiangsi.
1972: Bretland, írland, Dan-
mörk og Noregur undirrita
samninga um aðild landanna
að EBE.
1976: Samkomulag um
vopnahlé í Líbanon. Banda-
ríkjamenn og Spánveijar end-
umýja herstöðvasamning
sinn.
1979: Abu Hassan, sá grun-
aði um fjöldamorðin á
Ólympíuleikunum í Miinchen
1972, ferst í sprengjutilræði
í Beirút ásamt sjö mönnum
öðrum.
1980: Sovétvísindamaðurinn
Andrei Sakharov sviptur við-
urkenningum og útskúfaður.
Afinælisdagar: Heim-
spekingurinn Francis Bacon
(1561-1626). G. Lessing
þýskur leikritahöf. (1729—
1781). Byron lávarður
(1788—1824). Sænski leik-
ritahöfundurinn August
Strindberg (1849—1912).
Þennan dag árið,1901 lést
Viktoría Englandsdrottning
og Lyndon B. Johnson Banda-
ríkjaforseti 1973.
HÉRLENDIS
1907: Togarinn Jón Sigurðs-
son sem Alliance-togarafé-
lagið á kemur til íslands.
1918: Hafís teppir siglingar
fyrir Norðurlandi, Vestfjörð-
um og Austurlandi.
1973: Eldgosið hófst í
Heymaey.
Þennan dag árið 1258 var
Þorgils skarði veginn í svefni
á Hrafnagili af Þorvarði Þór-
arinssyni. 1976: Hermann
Jónasson fyrrv. forsætisráð-
herra lést. Þetta er fæðingar-
dagur Jónasar Þorbergsson-
ar, fyrsta útvarpsstjórans.
FRÉTTIR ~
VINCENTÍUSMESSA er í
dag. „Messa til minningar um
Vincentíus frá Saragossa á
Spáni, sem dó píslarvættis-
dauða í ofsóknum Díókletían-
usar keisara árið 304.“ — Á
morgun, mánudag, hefst 4.
viðskiptavika nýbyijaðs árs.
BÆJARFÓGETAEMB-
ÆTTI. í nýju Lögbirtinga-
blaði auglýsir dóms- og
kirkjumálaráðuneytið laus til
umsóknar tvö bæjarfógeta-
embætti. Er annað þeirra
embætti bæjarfógeta í Nes-
kaupstað. Þar er nú bæjar-
fógeti Ólafur K. Ólafsson.
Hitt embættið er sýslumanns-
embættið í N-Múlasýslu og
bæjarfógetaembættið á Seyð-
isfirði. Þar er nú Sigurður
Helgason bæjarfógeti. Um-
sóknarfrestur um embættin
bæði, sem forseti íslands veit-
ir, er til 8. febr. nk. Þau verða
veitt frá 1. mars nk. að telja.
FUGLALÍF á Reykjanesi
verður fyrsta viðfangsefni
fræðslufundar Fuglavemdar-
félagsins á þessu ári, annað
kvöld, mánudag, í Odda, húsi
hugvísindadeildar Háskóla
íslands — stofu 101. Erindi
um fuglalífið þar syðra flytur
Ólafur Einarsson líffræð-
ingur. Mun hann segja frá
þeim athugunum sem fram
fóru sumarið 1987 á fuglalíf-
inu á sunnanverðum Reykja-
nesskaga. Vom þessar athug-
anir framkvæmdar á Nátt-
úmfræðistofnun fyrir Sam-
band sveitarfélaganna á Suð-
umesjum. Því má skjóta hér
inn í að á Reykjanesi er eitt
stærsta kríuvarp landsins.
Ólafur mun hafa meðferðis
litskyggnur af fuglum og
kjörlendi þeirra á athugunar-
svæðinu. Athuganimar vom
ekki einskorðaðar við sjófugla
heldur og mófugla. Fræðslu-
fundurinn er öllum opinn og
hefst kl. 20.30. Á fundinum
verður sagt frá þeim áform-
um Fuglavemdarfélagsins að
efna til fuglaskoðunarferðar
þó vetur sé, í byijum næsta
mánaðar._______________
SKIPIN_________________
REYKJAVÍKURHÖFN. Á
morgun, mánudag, er togar-
inn Hjörleifur væntanlegur
inn til löndunar og togarinn
Viðey kemur þá úr söluferð.
í dag kemur danska eftirlits-
skipið Ingolf. í gær var
rússneskt olíuskip væntanlegt
með farm.
HAFNARFJARÐARHÖFN:
í gær fór Haukur á ströndina
og togarinn Víðir kom úr
söluferð. Um helgina verður
Stapafell í flutningum milli
Hafnarfjarðar og olíustöðvar-
innar í Hvalfirði. Togarinn
Otuv er væntanlegur inn til
löndunar í dag, sunnudag, og
þá fer írafoss á ströndina.
Grænlenskir togarar em
væntanlegir til að taka vistir
og veiðarfæri og til löndunar.
ORÐABÓKIN
Misskilin orð og
orðasambönd
Oft má bæði lesa og
heyra í fjölmiðlum, að menn
misskilja orð og merkingar
og fara því rangt með þau,
og hið sama má segja um
orðasambönd og orðtök. Ég
hef á öðmm vettvangi
minnzt á sumt af þessu. Hér
má taka sem dæmi að fá
smjörþefmn afe-u, sem far-
ið er að nota um það að fá
vitneskju um e-ð: Hann fékk
smjörþefinn af því. Upphaf-
lega var þetta haft um það
að verða fyrir óþægilegri
reynslu. Nýlega hafði mað-
ur sambandi við OH, en
hann hefur dvalizt fjölmörg
ár erlendis. Sagðist hann
eftir langa ijarvera taka
eftir margvíslegum breyt-
ingum í tali fólks og notkun
orða, og kæmi sumt óþægi-
lega við málkennd sína. Sem
dæmi nefndi hann sam-
bandið að vera í návígi við
e-n. Sagðist _ hann hafa
heyrt sagt: „Óskaplega er
gaman að vera í návígi við
þig“ og þá í merkingunni
að vera í návist við e-n.
Eins hefur hann heyrt talað
um að vinna saman í návígi
s.s. vinna saman á sama
vinnustað. Orðabækur hafa
einungis að beijast í návígi
s.s. að beijast með vopnum
og standa þétt andspænis
hvor öðram, enda er það
frammerking þessa orða-
lags. - JAJ.