Morgunblaðið - 22.01.1989, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1989
17
fyrr í þessum mánuði á þessa leið:
“„Hvað fór úrskeiðis við síðasta
stjórnarsamstarf?“ — var ein af
þeim spurningum sem forsætisráð-
herra velti upp. Hann minntist á
þá gagnrýni sem hann lá undir frá
hendi sumra samráðherra sinna
fyrir að vera of svartsýnn, finna
of mikið að og gagnrýna ríkis-
stjóm Þorsteins Pálssonar fyrir
aðgerðarleysi í efnahagsmálum.
„En sá er vinur er til vamms seg-
ir,“ sagði forsætisráðherra ...“
Það hlýtur að vera gott að eiga
slíkan vin — eða hvað?
Orð missa merkingu
Þótt þessi tilfærðu ummæli séu
valin af handahófí eru þau samt
dæmigerð. Reglan virðist vera sú
að grípa til stórorðra lýsinga og
einkunnargjafar til að ná í gegn
til íjölmiðla. Það segir auðvitað
sitt um fréttamatið. Hættan er
hins vegar sú, að orð missi merk-
ingu. Þegar síðan menn hafa eitt-
hvað raunverulegt til málanna að
leggja tekur enginn eftir því. Þetta
minnir á söguna um strákinn sem
að tilefnislausu kallaði úlfur, úlfur
og loks þegar úlfurinn kom, tók
enginn mark á viðvörun stráksins.
Mér sýnist að dægurmálaum-
ræðan og sífellt orðaskak um veig-
alítil framkvæmdaatriði hafi ýtt
langtímastefnumótun til hliðar.
Stjómmálamenn eru svo uppteknir
af sjálfum sér, fjölmiðlum og úr-
lausnarefnum líðandi stundar, að
þeir gefa sér ekki tíma til að hug-
leiða og marka stefnu fyrir
framtíðina. í stað þess að setja
almennar leikreglur og láta síðan
fólk og fyrirtæki í friði við að fást
við dagleg viðfangsefni sín, standa
stjómmálamenn bullsveittir í
björgunaraðgerðum fyrir einstakl-
inga og einstök fyrirtæki.
Hvað höfum við lært?
Enginn spyr, hvað við getum
lært af mistökum undanfarinna ára,
þegar við eyddum um efni fram í
mesta góðærinu. Hvað fór úrskeiðis
og hvað getum við lært af reynsl-
unni? Hvað getum við gert til að
koma í veg fyrir að óhjákvæmilegar
sveiflur í sjávarútvegi berist jafnóð-
um út í allt efnahagskerfið og ýti
undir óráðsíu og eyðslu umfram
efni? Hvaða aðferðum getum við
beitt, þegar hagur sjávarútvegsins
batnar á ný, til að efla ráðdeild og
fyrirhyggju og leyfa fyrirtækjunum
að geyma ágóðann til mögra ár-
anna? Hvernig getum við jafnað
lífslqörin milli ára og útilokað þau
vandræði, sem verða, þegar aitur
dregur saman í næstu niðursveiflu?
Og hvemig getum við undirbúið
okkur undir vaxandi samkeppni á
erlendum mörkuðum? Hvemig get-
um við hratt en öragglega tileinkað
okkur þær fíjálsræðishugmyndir,
sem leitt hafa til bestu lífskjara í
heiminum? Hvernig getum við auk-
ið framleiðslu og afkastagetu þjóð-
arbúsins og stækkað þannig það,
sem til skiptanna er? Þetta era
spumingar, sem okkur ber að svara
áður en nýtt góðæristímabil brestur
á.
Þessar spurningar verða þeim
mun áleitnari, þegar sijómmála-
menn sökkva sér í deilur um smá-
atriði. Kannski er þessi gagnrýni
ósanngjöm, en þá segi ég bara,
eins og forsætisráðherrann: „Sá er
vinur, sem til vamms segir.“
Frelsi og sjálfsvirðing
En snúum pkkur nú að öðra en
stjórnmálum. Ég las um jólin bókina
„Býr íslendingur hér?“ Þetta er
reynslusaga Leifs Mullers, sem var
handtekinn af nazistum og færður
í fangabúðir þeirra í Sachsenhaus-
en. Þessa bók ættu allir að lesa.
Lýsing Leifs á fangabúðunum er
holl áminning fyrir okkur, sem telj-
um mannréttindi vera jafn sjálf-
sagðan og eðlilegan hlut eins og
andrúmsloftið. Kuldi, hungur og
sjúkdómar urðu banamein þúsunda
blásaklausra manna. Það er nógu
erfítt fyrir okkur í velsældinni að
setja okkur í spor þeirra, sem slíkt
máttu þola. Hitt er þó hryllilegra,
hvemig mannfyrirlitningin gat náð
tökum á mönnum. Maður verður
agndofa, þegar því er lýst, hvemig
troðið var á sjálfsvirðingu fanganna
og þeir niðurlægðir á svívirðilegan
hátt.
Hvemig gátu þessi ósköp gerst
fyrir fáeinum áratugum í þessum
heimshluta, þar sem okkur er tamt
að trúa, að menningin rísi hæst?
Og við vitum, að slíkur skepnuskap-
ur er stundaður enn þann dag í dag
í einræðis- og alræðisríkjunum, þar
sem almenn mannréttindi era fótum
troðin. Lestur þessarar bókar hlýtur
að staðfesta og styrkja okkur í
trúnni á nauðsyn þess að fara vel
með frelsið, sem er hvorki útbreitt
né sjálfsagður hlutur. Við skiljum
betur en áður að frelsinu verður
að fylgja ábyrgð á eigin verkum,
sjálfsvirðing og virðing fyrir frelsi
annarra og rétti þeirra til að njóta
sjálfsvirðingar. Er ekki hollt fyrir
okkur mitt í velmeguninni og dæg-
urþrasinu, þar sem smáafturkippur
kallast kreppa, að leiða hugann
stundum að slíkum grandvallar-
atriðum.
Það hlýtur einnig að valda áhyggjum,
að maður hefur oft og einatt á
tilfinningunni að sumir
stjórnmálamenn eyði svo miklum
tíma í að tala, að þeir hafi engan tíma
til að hlusta, hugsa eða lesa.
KJOLFOT - SMOKING
OG ALLT TILHEYRANDI
♦Smokingleiga*
♦Sersaumum allar stærðir*
Einkaumboó á íslandi
Þaö er sérstaklega ánægjulegt aö geta sagt frá
því, aö Húsgagnahöllin h/f hefur gert einkaum-
boössamning við stærstu dýnuverksmiöju Norö-
urlanda, sænska fyrirtækið SCAPA, sem fram-
leiðir i miklu úrvali heimsþekktar gæðadýnur,
fjaöradýnur og vatnsdýnur.
í dag kynnum við dýrustu dýnuna þeirra, sem
sögö er vera alveg einstök gæöavara, enda full-
yröa framleiöendur, að engin fjaöradýna á mark-
aöinum sé vandaðri og betri aö liggja og sofa
á. Þetta er dýnan Lux Ultraflex, sem kostar í
verslun okkar kr. 28.900,- í stæröinni 90x200 cm.

Sœ1

ife ipi
Penang sett: 48.680,-
meö standard dýnum.
Besta dýnan sem þú getur keypt kostar 28.900,-.
Lappasett kostar 1.600,-. Meiðasett kostar 3.500,-
>' ~V' '
••;.*• *>■ «'<■ ,-V \y .v. Sí . .-X- -í, ■
> **:: '. »* -.** ■£*WS®!
LUXULTRAFLEX
Fjaöradýna, stífeöa mjúk, meö tvöfalt
fjaörakerfiá tréramma.
I efri fjaöramottunni eru 240LFK fjaðrir
á fermetra ogíneöri mottunni
130Bonellfjaörirá fermetra.
Dýnunni fylgir þvottekta yfirdýna.
Stærðir: 90 cm, 105cm, 120cmog 160cm.
n
Húsgagn&höllin
REYKJAVIK