Morgunblaðið - 22.01.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1989
SVERRIR
HERMAIWSSOV BAVKASTJÓRI
Orðhvatt
tryggðatröll
ÞAÐ er aldrei logn um þennan mann. Honum virðist líða best
þegar hann getur rifið stólpakjaft, á kjarnyrtri íslensku, sem
sumir nefna gullaldarmál en aðrir skondna, dönskuskotna
íslensku. Hann hefur áorkað ýmsu I pólitík, enda baráttumað-
ur að eðlisfari, hvort sem er í pólitík, á skytteríi eða í lax-
veiði. Hann er ekki maður uppgjafar. Sverrir Hermannsson,
bankasljóri Landsbankans hefur verið gagnrýndur miskunnar-
laust af pólitískum andstæðingum sínum, og þeirri gagnrýni
hefiir vaxið fiskur um hrygg síðustu dagana.
Helgi G. Þórðarson,
verkfræðingur, er vin-
ur Sverris frá blautu
bamsbeini. Þeir ólust
upp saman í Ögurvík, þar sem
aðeins lítill lækur skildi á milli
húsa foreldra þeirra. Þeir léku sér
saman „frá því við vorum óvitar,
segir Helgi. „Sverrir varð snemma
framtakssamur og hress. Við
brölluðum margt saman frá
þriggja, fjögurra ára aldri.
Snemma hófum við baráttu fyrir
réttlætinu, sem var fólgin í því
að berjast á móti kjóanum, því
kjóinn beitti kríuna ranglæti. Við
vomm vinir kríunnar og þar af
ieiðandi þurftum við að taka henn-
ar málstað gegn kjóanum, sem
var hinn versti fugl. Kjóinn átti
hreiður skammt fyrir innan húsið
á Svalbarði, heimili Sverris. Eitt
vorið tókum við okkur til og
stungum burtu þúfuna, til þess
að hann væri ekki að hrella kríuna
en þá flutti hann sig til, bölvaður
og verpti utar í víkinni. Þá gerðum
við út leiðangur og vígbjuggumst
með prikum og skinnhúfur niður
fyrir eyru,“ rifjar Helgi upp. Hann
segir það vera __________________
persónueinkenni
Sverris að
standa vörð um
réttlætið og það
hafi hann ávallt
gert. Hann hafi
strax verið hugmyndaríkur og
kjarkmikill og ekki vflað nokkum
hlut fyrir sér.
„Við vomm mjög miklir vinir á
ísafirði. Við tókum báðir mikinn
þátt í félagsmálum og Sverrir
varð strax framarlega í hópi, eins
og hann er enn. Hann átti það til
þá, eins og hann á enn, að segja
meiningu sína vel völdum orðum,“
segir Þorvaldur Veigar Guð-
mundsson, læknir, en hann kynnt-
ist Sverri þegar ijölskylda Sverris
fluttist til ísaijarðar. Þá var
Sverrir 14 ára gamall og þeir
urðu bekkjarfélagar í Gagnfræða-
skóla Ísaíjarðar.
Haraldur Bessason, rektor Há-
skólans á Akureyri, var bekkjar-
bróðir Sverris í Menntaskólanum
á Akureyri og herbergisfélagi á
Garði á háskólaámm þeirra. Har-
aldur segir um Sverri: „Sverrir
er mikill ágætismaður, en ég vil
ekki skjalla hann. Hann er traust-
ur vinur og ábyggilegur að öllu
leyti. Sverrir er eins og tröllin -
það er tröllatryggð í honum, og
þannig reynist hann öllum vinum
sínum. Hann getur skammað þá,
jafnvel reiðst við þá, en það skipt-
ir engu máli. Ekki neita ég því
að sem unglingur gat hann verið
dálítið stríðinn og gamansamur,
og er enn. Hann færist allur í
aukana, þegar hann er kominn á
sviðið og hefur lítið breyst að því
leyti. Það lætur hátt í honum og
hann sagði mér einu sinni að það
væri vegna þess að þau systkinín
hefðu verið svo mörg á heimilinu,
að það hefði þurft að láta heyra
í sér! Það sem var alltaf eftirtekt-
arverðast við Sverri, og er raunar
enn, var það hversu vel hann
komst að orði. Auk þess er hann
gæddur ótrúlegu minni, þannig
að hann getur þulið ólíklegustu
texta utanbókar. Mér kæmi ekki
á óvart þótt hann gæti enn þulið
Njálu, eins og hún leggur sig. Það
er einhver safi úr Vestíjarðakjálk-
anum og ijöllunum, sem hefur
komist inn í hans tungu þegar
hann var barn. Maður sá það
strax, þegar hann var unglingur,
að þessi óhemju duglegi maður,
sem átti afar létt með að læra og
hafði slíkt þrek að hann vann að
félagsmálum meðfram námi af
feikna krafti, að hann hlyti að
verða mjög skeleggur í þjóðmál-
um.“
Eiginkona Sverris er Gréta
Lind. Hún og Sverrir kynntust í
Gagnfræðaskóla ísaijarðar. Þau
eiga fimm böm og eina fósturdótt-
ur, sem er sonardóttir þeirra,
Gréta. „Okkur öllum finnst afi
mjög góður fjölskyldufaðir,“ segir
________________ Gréta og bætir
ejtirAgnesi Bragadóttur
HELGIG.
ÞÓRÐARSOIM
„Snemma hófum við baráttu
fýrir réttlætinu, sem var fólgin
í því að berjast á móti kjóan-
um, því kjóinn beitti kríuna
ranglæti."
STEINGRIMUR
HERMANNSSOIM
„Mérfannst hann fljótur að
framkvæma hluti og vera
hreinskiptinn í samskiptum.
Hins vegar er það ekkert nýtt,
að hann þarf að passa munn-
inn sinn, eða „strigakjaftinn"
eins og hann kallaði það sjálf-
ur.“
, Teikning/ Pétur Halldórsson
BARÐI
FRIÐRIKSSON
„Hann þolirekki leti og læpu-
skaps ódyggðir. Hann erekki
einn af þessum sem eru á
endalausu vinsældasnati,
sem oddbrýtur viljann til þess
að framkvæma það sem þarf."
við að Sverrir
reyni . að eyða
eins miklum
tíma í faðmi fjöl-
skyldunnar og
hann geti, en
iðulega þurfi hann að láta annað
ganga fyrir, og á því hafi fjöl-
skyldan fullan skilning.
Pólitískur samheiji hans og
þingflokksbróðir, hefur þetta eitt
um Sverri að segja: „Ég hef aldr-
ei kunnað við manninn." Ýmsir
aðrir í þingflokknum eru jákvæð-
ari í hans garð. Sverrir er af þeim
sagður stórorður. Hann gangi
hratt til verks og iðulega með
miklum bægslagangi. Oft nái
hann árangri vegna þessa. „Mest-
ur ljóður á hans ráði, að mínu
mati,“ segir einn þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, „er að eftir að
hafa verið all kjaftagleiður, eins
og honum er einkar lagið, þá er
oft eins og hann skorti úthald til
þess að ljúka málum.“
Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins lýsir Sverri
svo: „Sverrir kann svo mikið í
íslensku að þegar hann fer á kost-
um ruglar sú kunnátta andstæð-
inga hans í ríminu. Hann er mjög
sérstæður maður og sker sig úr.
Menn verða að taka hann eins og
hann er, en út frá sjónarmiði
stjórnmálaflokks, þá er það kostur
að hafa litríka menn í baráttunni.
Meira að segja finnst mér að það
geti verið upplífgandi fyrir banka
að fá eins og einu sinni á áratug
svona litríka menn inn í banka-
kerfíð.“
Þingmönnum ber saman um
að Sverrir hafi á þingmannsferli
sínum verið afar áberandi í þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins og
störfum sínum á þingi. „Sverrir
er afar vel máli farinn. Sumir
segja að hann tali gullaldarís-
lensku, en það er auðvitað al-
rangt. Hann talar dönskuskotna
íslensku, sem hann hefur einkum
tileinkað sér með lestri annála,“
segir pólitískur samherji hans.
Barði Friðriksson hefur um ára-
tuga skeið verið vinur Sverris og
veiðifélagi. „Sverrir gleymir aldrei
þegnum drengskap né efndum
eigin loforða. Sverrir er besti vin-
ur og nærgætnasti félagi sem
maður getur átt. Ég er búinn að
vera með honum í veiðiferðum,
upp undir 30 ár. Hann er allra
manna skemmtilegastur og fróð-
astur í bókmenntum. Ef hann á
að stjórna einhveijum þá þolir
hann ekki leti og læpuskaps
ódyggðir. Hann er einn af þessum
mönnum sem nennir og þorir að
stjóma og er ekki einn af þessum
sem eru á endalausu vinsælda-
snati, sem oddbiýtur viljann til
þess að framkvæma það sem
þarf,“ segir Barði um vin sinn.
Sem baráttumanni er Sverri
lýst þannig af samheijum sínum
að hann hafi iðulega farið fremst-
ur í flokki, þegar hann hafi trú á
baráttumálinu. „Þá halda engin
bönd Sverri. Hann fer óhikað
gegn almenningsáliti, áliti sam-
heija sem andstæðinga, ef hann
er sannfærður um réttmæti mál-
staðarins. Það hefur oft gerst
þannig að framganga hans hefur
verið slík að hann hefur beinlínis
stungið samstarfsmenn sína af!“
segir einn þingmaður og hlær við
tilhugsunina. Hann sé öldungis
ófeiminn við að axla einn ábyrgð,
hvort sem henni fylgi upphefð eða
skðmm.
Pólitískir andstæðingar Sverris
vanda honum ekki kveðjurnar.
Segja að hvergi nokkurs staðar í
hinum vestræna heimi gæti
bankastjóri þjóðbanka komist upp
með orðbragð það og yfirlýsingar
sem Sverrir hafi beitt að undan-
förnu, án þess að verða að segja
af sér. Það sé séríslenskt fyrir-
brigði að Sverri líðist framkoma
af þessu tagi, átölulaust.
„Sverrir er kerling. Það er dá-
lítið mikið af þessum brussum
fyrir vestan, en þetta er aðallega
einkenni á kvenpeningi. Þær láta
mikinn, með pilsaþyt og látum,
fara offari og kunna sér ekki hóf
í neinum hlut.“ Svo lýsir pólitískur
andstæðingur Sverri. Andstæð-
ingar hans segja jafnframt að
Sverrir hafi mjög gætt eigin hags-
muna sinna með þátttöku sinni í
stjómmálum. Hann hafi ekki
„kunnað að greina á milli stjórn-
málamannsins og fyrirgreiðslu-
potarans, fyrir sína hönd, bræðra
sinna og fjölskyldu.“
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra segir: „í mínu sam-
starfi við Sverri sem ráðherra
líkaði mér vel við hann. Mér
fannst hann fljótur að fram-
kvæma hluti og vera hreinskiptinn
í samskiptum. Hann er að vísu
dálítið fljótfær og hefur gert hluti
sem hefðu mátt skoðast betur.
En ég hef alltaf metið menn sem
eru duglegir, hreinskiptnir og
ákveðnir. Hins vegar er það ekk-
ert nýtt, að hann þarf að passa
munninn sinn, ef ég má taka
mildilega til orða, eða „striga-
kjaftinn" eins og hann kallaði það
sjálfur."
„Sverrir er sá maður sem Sjálf-
stæðisflokkurinn reiddist mest,
þegar flokkurinn með Alþýðu-
flokki í stjórnarandstöðu var á
móti stofnun Framkvæmdastofn-
unar, sem átti að verða fyrir-
greiðslubyggðastofnun,“ segir
þingmaður krata. „Geir Hall-
grímsson, til dæmis beitti sér
mjög hart gegn henni og sömu-
leiðis Gylfi Þ. Gíslason. Það var
kosningaloforð Sjálfstæðisflokks-
ins að hún skyldi lögð niður þegar
Sjálfstæðisflokkurinn kæmist til
valda 1974. Efndimar voru þær
að Sverrir Hermannsson var gerð-
ur að kommissar við hliðina á
Tómasi Ámasyni. Þar vom því
tveir þingmenn úr Austurlands-
kjördæmi, og þá aðstöðu sína
notaði Sverrir purrkunarlaust til
atkvæðakaupa. Tómas sá um
framsóknarmennina og fram-
sóknarfyrirtækin og Sverrir um
hina.“
Andstæðingar sem samheijar
telja Sverri kjarkmann og að hann
hafi náð árangri í pólitík á vissum
sviðum. Jafnvel á ólíklegustu svið-
um. Flokksbróðir hans nefnir sem
dæmi að Sverrir hafi einatt gefið
sig út fyrir að vera miðjumaður
í Sjálfstæðisflokknum, sem -segði
fijálshyggjunni stríð á hendur, en
fáir menn hafi í reynd komið fram
einkavæðingarmálum í jafn ríkum
mæli og Sverrir Hermannsson.
Hann nefnir sem dæmi Siglósíld
og Landssmiðjuna.
Andstæðingum sem vinum og
samheijum ber öllum saman um
einn kost Sverris: Að hann sé for-
áttuskemmtilegur.