Morgunblaðið - 11.03.1989, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MARZ 1989
fHtfip Útgefandi tttWbifrifr Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, BjörnJóhannsson, Árni Jörgensen.
Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsia: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mónuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Kennaraverkfall?
Enn einu sinni stendur
yfír atkvæðagreiðsla
meðal kennara um það,
hvort boða skuli til verk-
falls. Verði það samþykkt
fellur kennsla niður í fjöl-
mörgum skólum, aðallega
framhaldsskólum, snemma
í apríl. Miðað við fengna
reynslu vekur það furðu, að
kennarar skuli enn einu
sinni velja þennan árstíma
til hugsanlegra aðgerða í
lqaramálum.
Fyrri reynsla af verkföll-
um kennara á þessum
árstíma er sú, að nemendum
þeirra kemur ekkert ver en
truflun á skólastarfí, ein-
mitt á þessum árstíma. Það
er óskiljanlegt, að kennarar
skuli hvað eftir annað velja
þennan árstíma til aðgerða
í kjaramálum. Fjölmargir
nemendur eru að ljúka
framhaldsskólanámi á vor-
in. Síðustu vikur skóla-
haldsins eru þeim mjög mik-
ilvægar til undirbúnings
prófum í vor. Árangur í
þessum prófum getur skipt
sköpum um það, hvort nem-
andi fær aðgang að þeim
skóla, sem hann stefnir að
frekara námi í. Samkeppnin
um aðgang að góðum há-
skólum erlendis er t.d. orðin
svo mikil, að það skiptir
höfuðmáli fyrir nemendur
að geta sýnt góðan árangur
á stúdentsprófum hér. Þetta
á raunar líka við um aðgang
að einstökum háskóladeild-
um hér.
Reynslan sýnir, að trufl-
un á skólastarfí á þessum
árstíma getur orðið til þess
að lokaárangur nemenda
verður ekki sem skyldi. Þeir
fá lægri einkunnir en ella.
Dæmi eru líka um það, að
nemendur flosni upp frá
námi a.m.k. tímabundið í
kjölfar kennaraverkfalla á
þessum árstíma. Þá skiptir
það líka miklu máli fyrir
nemendur, að kennaraverk-
fall síðari hluta vetrar verði
ekki til þess, að skólahald
dragist úr hömlu á vorin og
að möguleikar þeirra á
tekjuöflun minnki að sama
skapi. Flestir nemendur
verða að standa sjálfir und-
ir kostnaði við eigin fram-
færslu og námskostnað til
viðbótar við þá fyrir-
greiðslu, sem þeir fá úr
Lánasjóði námsmanna.
Þessar röksemdir hafa
verið færðar fram aftur og
aftur m.a. hér í forystu-
greinum Morgunblaðsins á
undanfömum árum. Með
hliðsjón af þessum rök-
semdum er óskiljanlegt, að
kennarar skuli blanda nem-
endum með þessum hætti
inn í kjarabaráttu. Það er
skárri kostur fýrir nemend-
ur, að kennarar fari í verk-
fall á haustin og að skóla-
hald byrji ekki fyrr en
nokkrum vikum síðar. Þeir
hafa þá möguleika á auk-
inni tekjuöflun og nám
þeirra er ekki truflað á við-
kvæmasta tíma, rétt fyrir
mikilvæg próf.
Kennarar eru áreiðan-
lega illa launaðir, eins og
fjölmargar aðrar stéttir í
þessu landi. Starf þeirra er
svo þýðingarmikið, að það
getur skipt sköpum fyrir
nemanda hver kennari hans
er. Kennarar geta haft ótrú-
lega mótandi áhrif á það
æskufólk, sem þeir taka að
sér að leiðbeina. Allir þeir,
sem hafa orðið þeirrar gæfu
aðnjótandi að læra undir
handarjaðri góðs kennara,
vita hversu mikilvægt það
er, þegar fram í sækir. Þess
vegna er reiði kennara yfir
launakjörum, eins og þau
hafa verið um langt árabil
skiljanleg.
En kjarabarátta þeirra
er eitt, hagsmunir nemenda
þeirra er annað. Þessu
tvennu má ekki blanda sam-
an á versta. veg, eins og
hvað eftir annað hefur verið
gert. Það er tími til kominn,
að kennarar átti sig á því,
að þeir munu njóta meiri
stuðnings almenningsálits-
ins í kjarabaráttunni, ef hún
er háð á öðrum tíma en
þeim, sem augljóslega veld-
ur nemendum mestu tjóni.
Bakhjarlog
brautrvðj andi
eftír Þorstein Pálsson
Miðstjórn Sjálfstæðisflokksins
samþykkti á fundi fyrr í þessari
viku að beina þeirri áskorun til kjör-
dæmisráða flokksins að þau beittu
sér fyrir því að í einu af hveijum
þremur sætum á framboðslistum
sjálfstæðismanna við næstu alþing-
iskosningar yrðu konur. Þessi
ákvörðun er tekin í þeim tilgangi
að blása til samstöðu um sérstakt
átak til þess að auka pólitísk áhrif
og pólitíska ábyrgð kvenna innan
Sjálfstæðisflokksins.
Aðdragandi málsins er sá að
Landssamband sjálfstæðiskvenna
hefur um nokkurt skeið unnið að
því innan flokksins að skapa konum
sterkari aðstöðu til pólitískra áhrifa.
Að undangengnum umræðum á
vettvangi sjálfstæðiskvenna flutti
formaður Landssambandsins, Þór-
unn Gestsdóttir, þá tillögu sem
miðstjómin hefur nú samþykkt.
Óhætt er að fullyrða að samþykkt
miðstjómarinnar markar um margt
tímamót í baráttusögu kvenna inn-
an flokksins.
Forysta Sjálfstæðis-
flokksins um pólitísk
áhrifkvenna
Konur ruddu sér fyrst braut til
áhrifa á Alþingi og í ríkisstjóm á
vettvangi Sjálfstæðisflokksins.
Vegna þessa forystuhlutverks um
pólitísk áhrif kvenna hvíla eðlilega
meiri skyldur á Sjálfstæðisflokkn-
um en öðmm flokkum í þessum
efnum. Framganga kvenna til póli-
tískra áhrifa hefur á allra síðustu
árum ekki verið í samræmi við upp-
hafíð. Það er ekki síst þess vegna
sem miðstjómin taldi rétt og skylt
að styðja þá baráttu sem konur í
flokknum hafa hafíð um sérstakt
átak til þess að fjölga sjálfstæðis-
konum á Alþingi.
Flokkurinn er ekki að setja
kvótareglur af nokkm tagi. Þvert
á móti er verið með frjálsum hætti
að þjappa flokksmönnum og stuðn-
ingsmönnum saman um sérstakt
átak til þess að auka pólitísk áhrif
kvenna. Það er eðlilegt markmið
við núverandi aðstæður að Sjálf-
stæðisflokkurinn keppi að því að
efla þingstyrk sinn um 5-6 þing-
sæti. Þetta nýja átak ætti að geta
leitt til þess að sú fjölgun kæmi í
hlut sjálfstæðiskvenna.
Horft til framtíðar
á 60 ára afinæli
Sjálfstæðisflokkurinn verður 60
ára 25. maí næstkohiandi. Flokkur-
inn var stofnaður með sammna
Frjálslynda flokksins og íhalds-
flokksins. Baráttumálin hafa frá
öndverðu verið einstaklingsfrelsi,
atvinnufrelsi og samvinna stétt-
anna. Flokkurinn mun minnast 60
ára baráttusögu með margvíslegum
hætti. Einkunnarorð afmælisársins
hafa verið ákveðin: Bakhjarl og
brautryðjandi.
Þessi orð vísa til þess að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefíir verið kjöl-
festa í íslenskum stjómmálum um
leið og hann hefur mtt braut nýjum
hugmyndum og framfömm í þjóðar-
búskapnum og á sviði menningar-
og velferðarmála. Vel þykir fara á
því að draga þessi einkenni fram
því sjálfstæðimenn ætla ekki ein-
vörðungu að líta til baka á þessu
afmælisári. Þeir líta svo á að það
sé ekki síður mikilvægt að horfa
fram á við og marka á þessum tíma-
mótum nýja framtíðarstefnu og
varða þannig veginn að breyttu
þjóðfélagi og nýjum aðstæðum í
samskiptum þjóða.
Fyrir ári var skipuð sérstök nefnd
á vegum miðstjómar til þess að
hafa forystu fyrir þessari nýju
stefnumörkun. Borgarstjórinn í
Reykjavík, Davíð Oddsson, er form-
aður nefndarinnar. í tengslum við
sjálfan afmælisdag flokksins verður
efnt til umfangsmikillar stefnu-
skrárráðstefnu þar sem verkefni
nýrra tíma verða rædd, en síðan
er ætlunin að meginverkefni lands-
fundar verði að fjalla um tillögur
„framtíðamefndarinnar", sem svo
hefur verið kölluð.
Aðlögun að breyttum
aðstæðum
Það er ekki verið að breyta
grundvelli sjálfstæðisstefnunnar. Á
hinn bóginn vilja sjálfstæðismenn
við þessar aðstæður lyfta sér upp
úr dægurþrasinu, horfa fram á við
í þeim tilgangi að ryðja brautina
að nýrri öld. Tæknibyltingin kallar
á ný viðhorf og nýjar aðstæður í
samvinnu þjóða gera þetta einnig
nauðsynlegt.
Þar koma til breyttar aðstæður
í Vestur-Evrópu með tilkomu innri
markaðar Evrópubandalagsins og
aðlögunar fríverslunarþjóðanna að
þeim markaði. Einnig og ekki síður
er um að ræða þær breytingar sem
nú eiga sér stað í sósíalistaríkjun-
um, þar sem leiðtogamir verða
smám saman að viðurkenna skip-
brot sósíalismans og breyta hag-
kerfí sínu í átt til markaðsbúskapar.
Við setjum okkur það markmið
að lífskjör íslendinga verði jafnan
á við það sem best gerist með öðr-
um þjóðum. Þess vegna megum við
ekki dragast aftur úr þegar breyt-
ingamar allt umhverfis okkur ger-
ast með miklum hraða. Þessar nýju
aðstæður kalla enn á ný á forystu-
hlutverk Sjálfstæðisflokksins. Þeim
skyldum ætlar flokkurinn ekki að
bregðast og einmitt þess vegna er
nú hafín viðamikill undirbúningur
að mörkun framtíðarstefnu í þessu
ljósi.
Ungir sjálfstæðismenn hafa svo
ákveðið að tileinka afmælisárið bar-
áttu fyrir umhverfisvemd og land-
græðslu. Það er vel til fundið og
ungu mennimir í flokknum, undir
forystu Áma Sigfússonar, njóta
heils hugar stuðnings flokksforyst-
unnar við þetta mikilvæga verkefni.
Þannig er ætlunin að þetta af-
mælisár verði á margan hátt tíma-
mótaár í baráttusögu sjálfstæðis-
manna. Það mun ekki aðeins marka
þáttaskil, heldur verða upphaf að
nýrri framfarasókn þar sem efnaleg
og menningarleg velferð íslensku
þjóðarinnar verður í öndvegi.
Ríkisstjórnin færir
klukkuna aftur á bak
Það er mikill skaði að á tímum
þeirra miklu og öru breytinga sem
við lifum nú skuli sitja úrræðalaus
og afturhaldssöm vinstri stjórn í
landinu. Forsætisráðherrann hefur
lýst því yfír að stefna stjórnarinnar
byggist á því að hverfa frá almennt
viðurkenndum vestrænum aðferð-
um við stjóm efnahagsmála. Stjóm-
in hefur í einu og öllu fylgt þessari
grundvallarsetningu og er nú að
færa stjóm efnahagsmála áratugi
aftur í tímann.
Ríkisstjóm íslands stefnir því í
þveröfuga átt við allar aðrar ríkis-
stjómir í Vestur-Evrópu. Stefna
hennar gerir það að verkum að við
munum dragast aftur úr í þeirri
þróun sem nú á sér stað. Og það
er ekki síst þess vegna sem það er
svo mikilvægt að koma stjóminni
frá sem fyrst og gefa þjóðinni tæki-
færi í kosningum til þess að styrkja
frjálslynd umbótasinnuð öfl i þjóð-
félaginu.
í raun réttri situr nú við völd
ríkissjóm Ólafs Ragnars Grímsson-
ar formanns Alþýðubandalagsins.
Hann hefur augljóslega náð töglum
og högldum við mótun stjómar-
stefnunnar. Hann hefur lagt sig
fram við að auðmýkja samstarfs-
flokkana, ekki síst Alþýðuflokkinn,
sem til skamms tíma hefur þóst
halda uppi merkjum fijálslyndis í
efnahagsmálum.
Fjármálaráðhera
niðurlægir samráðherra
Fjármálaráðherrann hefur sam-
Eru námsferðir
lækna nauðsynlegar?
eftir Tryggva
Ásmundsson
Undanfarið hafa námsferðir
lækna til útlanda verið nokkuð til
umræðu og fáir virðast hafa talið
þær nauðsynlegar. Hefur mjög kom-
ið til tals að ríkið sparaði sér þennan
kostnað. M.a. talaði heilbrigðisráð-
herrann um það í sjónvarpsfréttum
þann 2.3. sl. að tímabært væri að
taka upp viðræður við lækna í næstu
samningum um að draga úr þessum
ferðum. Ég held að nauðsynlegt sé
að skýra eðli og tilgang þessara
námsferða til að menn hafí a.m.k.
réttar forsendur áður en þær verða
skomar niður.
Ákvæði um námsferðir hafa verið
í samningum sjúkrahússlækna
a.m.k. síðan 1970. Ég hef kynnst
þeim með þrennu móti:
1. Læknar hafa sótt ráðstefnur.
Þar eru flutt stutt erindi um niður-
stöður nýjustu rannsókna. Einnig
eru oftast fluttir fyrirlestrar, haldin
námskeið og umræðufundir í tengsl-
um við ráðstefnuna. Fundað er stíft,
jafnvel byijað kl. 7 á morgnana og
haldið áfram fram undir kvöldmat
með stuttum matar- og kaffíhléum.
Slík þing standa venjulega í 4-5
daga og er þingað af fullum krafti
laugardaga og sunnudaga til að
læknar missi sem minnst úr vinnu.
2. Læknar hafa sótt námskeið í
sérgrein sinni. Þessi námskeið eru
oft sniðin fyrir lækna sem eru að
ljúka sémámi og eiga að fara í próf
til að sanna kunnáttu sína. Þessi
námskeið standa venjulega frá kl. 9
til kl. 18 með stuttum frímínútum,
matar- og kaffihléum. Fyrir kemur
að umræðufundir séu á kvöldin, en
oftast er fh' um helgar. Námskeið
þessi standa oftast í viku, en geta
spannað yfir lengri tíma.
3. Læknar hafa heimsótt há-
skólaspítala, gjaman þau sjúkrahús
þar sem þeir störfuðu í sémámi. Þar
hafa þeir fengið að fylgjast með
daglegum störfum eða tekið þátt í
þeim. Þannig fá læknar að kynnast
í framkvæmd þeim nýjungum sem
þeir heyra um eða lesa á ráðstefnum
eða námskeiðum.
Ég hef nýtt mér námsferðir á all-
an þann hátt sem að ofan greinir,
og ég fullyrði að þær ferðir hafa
25
Þorsteinn Pálsson
„ Við búum við þær ein-
stöku aðstæður að sjáv-
arútvegur og- fisk-
vinnsla er uppistaða í
verðmætasköpun þjóð-
arbúsins og útflutn-
ingstekjum. I samning-
um við Evrópubanda-
lagið verðum við að fá
þessa sérstöðu viður-
kennda. Islendingar
munu ekki sætta sig við
að gefa neitt effcir af
rétti sínum yfir físk-
veiðilandhelginni.“
kvæmt fréttum dvalið í Moskvu að
undanfömu. f frásögnum af þeirri
ferð er þess einna helst getið að
hann hafí tekið upp viðræður við
sovésk yfirvöld og leiðtoga komm-
únistaflokksins um viðskipti íslands
og Sovétríkjanna. Þau mál heyra
undir viðskiptaráðherra annars veg-
ar og utanríkisráðherra hins vegar
að því er varðar útflutningsmálin.
Áugljóst er að viðskiptaviðræður
fjármálaráðherrans í Moskvu að
undanfomu miða fyrst og fremst
að því að gera lítið úr hlutverki
þeirra forystumanna Alþýðuflokks-
ihs, sem fara með viðskiptamál í
núverandi ríkisstjóm og sýna fram
á það hver það er sem í raun og
veru ræður ferðinni.
Á meðan fj ármálaráðherrann
dvelst í þessum tilgangi í Moskvu
er ekki unnt að afgreiða lánsfjárlög
frá Alþingi íslendinga. Lögum sam-
kvæmt á að afgreiða þau samhliða
fjárlögum. Sjálfstæðismenn lögðu
til að svo yrði gert og voru tilbúnir
til þess að halda áfram fundum
Alþingis í janúarmánuði í þeim til-
gangi. En því hafnaði ríkisstjómin
og treysti sér augljóslega ekki til
þess að leysa þetta verkefni á þeim
tíma. Og nú dregst það enn vegna
svokallaðra viðskiptaviðræðna fjár-
málaráðherrans við sovéska leið-
toga.
ekki verið til hvíldar og hressingar
heldur stíf vinna til að hressa upp á
fagkunnáttuna. Ég utskrifaðist frá
læknadeild Háskóla íslands 1964 og
kom heim frá framhaldsnámi erlend-
is 1972. Ég hygg að fáar fræðigrein-
ar hafí tekið meiri stakkaskiptum á
þeim tíma sem síðan er liðinn en
læknisfræðin. Mig hryllir við þeirri
tilhugsun á hvaða stigi þekking mín
væri hefði þessara námsferða ekki
notið við.
Nú spyija margir: „Geta ekki
læknar haldið menntun sinni við með
því að lesa bækur og tímarit?" Ef
svarið við þessu væri játandi mætti
spara fleira en námsferðir lækna.
Það mætti einfaldlega leggja niður
læknadeild Háskóla íslands. Þeir
sem hygðust leggja fyrir sig læknis-
fræði fengju lista yfir bækur og
tímarit og síðan yrðu haldin próf
árlega til að kanna kunnáttuna.
Smeykur er ég um að út úr því námi
kæmu skrýtnir læknar. Menn hvorki
læra læknisfræði né halda við þekk-
ingu sinni í henni eingöngu með því
að lesa bækur og tímarit, þótt það
sé vitanlega mjög þýðingarmikill
-þáttur í slíku námi.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MARZ 1989
Það komu 20 gámar um-
fram ráðleggingar okkar
- segir Samúel Hreinsson, umboðsmaður í Þýzkalandi
„Það er ekki rétt að ég hafí lagt til að allir þessir gámar kæmu inn
á markaðssvæðið í þessari viku. Ég lagði til að hingað kæmu 25
gámar þessa viku, ekki 50, og þá átti ég við allt markaðssvæðið.
Hins vegar hefur raunin orðið sú, að menn hafa farið bakdyrameg-
in með gámana, sent þá í gegn um Frakkland, Danmörku og Eng-
land. Á hveijum degi var þvi meira á markaðnum, en menn töldu
sig vita. Það jók á verðfallið, sem „bakdyragámarnir“ ullu fyrst
og fremst,“ sagði Samúel Hreinsson, umboðsmaður í Þýzkalandi í
samtali við Morgunblaðið.
Verðum að fá sérstöðu
Islendinga viðurkennda
Að undanfömu hafa farið fram
nokkrar umræður um afstöðu okkar
til Evrópubandalagsins í tilefni af
ógætilegum yfírlýsingum forsætis-
ráðherra um samninga við banda-
lagið. Forsætisráðherrann gaf sem
kunnugt er til kynna að íslendingar
væru reiðubúnir til viðræðna um
gagnkvæmar veiðiheimildir. Slík
ummæli hlutu að kalla á alvarleg
viðbrögð og vekja upp ýmsar spum-
ingar.
Nú er það svo að mikilvægt er
að heija með formlegum hætti við-
ræður við Evrópubandalagið. Það
er ekki nægilegt að við íslendingar
eigum í því efni samleið með hinum
EFTA-ríkjunum. Við höfum reynslu
fyrir því að litlar líkur em til þess
að á þeim vettvangi náist samning-
ar við Evrópubandalagið sem
tryggja sérstöðu íslands.
Eg hef þá einkum i huga hversu
erfitt hefur reynst að ná samkomu-
lagi um fríverslun með fisk innan
EFTA. Við búum við þær einstöku
aðstæður að sjávarútvegur og físk-
vinnsla er uppistaða í verðmæta-
sköpun þjóðarbúsins og útflutnings-
tekjum. I samningum við Evrópu-
bandalagið verðum við að fá þessa
sérstöðu viðurkennda. íslendingar
munu ekki sætta sig við að gefa
neitt eftir af rétti sínum yfír físk-
veiðilandhelginni.
Fyrstu viðbrögð mín við ummæl-
um forsætisráðherra voru þau að
segja að ef til vill væri ekki ástæða
til að taka hann bókstaflega að
þessu sinni fremur en oft endra-
nær. Það hefur líka komið á daginn
að hann hefur nú mjög dregið í
land eða breytt um áherslur í mál-
flutningi sínum um þetta mikilvæga
efni.
En það breytir ekki því að slík
ummæli hafa verið látin falla. Og
þau geta gefíð viðsemjendum okkar
til kynna að hér sitji ríkisstjóm sem
hugsanlega sé veik fyrir í þeim
samningaviðræðum sem nú fara í
hönd. Þó að við hér heima séum
vön því að taka yfírlýsingar og
ummæli formanns Framsóknar-
flokksins misjafnlega hátíðlega, þá
er ekki víst að svo sé í höfuðstöðv-
um annarra ríkja.
Það gagnrýnir enginn að viðræð-
ur skuli vera teknar upp við Evrópu-
bandalagið. Það var tími til kom-
inn. Minna má á samþykkt Fiski-
þings fyrr í vetur sem benti á nauð-
syn slíkra viðræðna. Við eigum að
fara í tvíhliða viðræður við EB, en
ekki leggja allt okkar traust á að
bandalagsþjóðir okkar innan
Fríverslunarsamtakanna tryggi
sérhagsmuni okkar.
En það að he§a viðræðumar með
ógætilegum og vanhugsuðum yfír-
lýsingum er afar klaufalegt og get-
ur haft slæmar afleiðingar í för
með sér ög veikt samningsstöðu
okkar. Þess vegna eru vinnubrögð
forsætisráðherra og formanns
Framsóknarflokksins tilefni til sér-
stakrar gagnrýni.
Höfundur er formaður Sjálfstæð-
isflokksins.
í 9. grein læknalaga frá 1988
stendur: Lækni ber að sinna störfum
sínum af árvekni og trúmennsku,
halda við þekkingu sinni (letur-
breyting mín) og fara nákvæmlega
eftir henni.
Ég vek sérstaka athygli á því að
hér er ekki talað um rétt lækna til
að viðhalda þekkingu sinni heldur
skyldu þeirra til þess. Mér er ekki
kunnugt um að aðrar stéttir hafi
þessa lagaskyldu, þótt vitanlega sé
þetta æskilegt fyrir allar starfsgrein-
ar.
í 1. grein laga um heilbrigðis-
þjónustu frá 1983 stendur. Allir
landsmenn skulu eiga kost á full-
komnustu heilbrigðisþjónustu sem á
hveijum tima eru tök á að veita.
Þessi tvö lagaákvæði tengjast
sterkum böndum. Til að þau séu
uppfyllt tel ég að námsferðir lækna
séu nauðsynlegar. Vilja stjómmála-
menn afnema þessi lagaákvæði eða
slaka á þeim? Vill þjóðin það?
Höfundur erlæknirá Landspítafa
og VíGIsstaðaspítala.
Samúel sagði, að aðeins eitt
markaðssvæði fyrir karfa væri í
Evrópu, það væri Vestur-Þýska-
land, Bremerhaven og Cuxhaven.
Það yrðu menn að hafa í huga,
þegar menn væru að senda gám-
ana utan. í þessari viku hefði
ástandið verið þannig, að gámum
á markaðnum hefði fjölgað um
þijá til fjóra á 12 tíma fresti og
því allt farið úr böndunum.
„Venjulega sést á föstudegi
hvað er á markaði alla næstu
viku,“ sagði Samúel. „Þegar ég
var inntur álits á því, hve marga
gáma ætti að hafa á markaði í 10.
viku, (þessari viku) lagði ég til 25
fyrr en 1976, það er bókun númer
6 þar sem kveðið var á um tollfríð-
indi okkar á fískafurðum. Segja
má að þá hafi orðið að samkomu-
lagi að viðurkenna í verki eðlilega
verkaskiptingu á milli okkar og
þeirra með því að þeir viðurkenndu
útfærslu landhelginnar og við
fengum tollaívilnanir til að auð-
velda okkur sölu á fiskafurðum til
þeirra, ekki hvað síst á ferskum
fiski. Þetta samkomulag var á
þeim tíma hagstætt fyrir báða
aðila. Það tryggði þeim verulegt
framboð á ferskum fiski í stað
þess sem þeir höfðu misst við út-
færslu landhelginnar.
Frá þessum tíma hafa orðið
miðað við þær aðstæður sem fyrir
lágu í lok '8. viku. Þegar ég var
spurður þess sama í lok 9. viku,
lagði ég til 25 til 30 gáma á vikur
ll til 12. Þá átti ég að sjálfsögðu
við karfa og ufsa hingað, en ekki
annað eins til Frakklands og Dan-
merkur, þar sem ég hef alltaf litið
á þetta sem eitt og sama markaðs-
svæðið. Raunin varð að 25 gámar
umfram það, sem við ráðlögðum,
kom inn á markaðinn. Fimm komu
úr Barða NK sem hætti við sigl-
ingu, hitt, 20 gámar, kom í gegn
um Frakkland, England og Dan-
mörku og að auki hefur eitthvað
verið selt beint. Þá vitum við um
fersk flök með fjórum flugvélum i
verulegar breytingar, sérstaklega
vegna stækkunar Evrópubanda-
lagsins og inn komið þjóðir sem
við höfum átt mikið viðskipti við.
Innganga þeirra hefur valdið því
að upp hafa verið teknir tollar
gagnvart okkur, og á ég þar sér-
staklega við saltaðan físk en þar
greiddum við 600 milljónir kr. í
toll á síðasta ári og er hætt við
að þær greiðslur fari vaxandi. Þá
teljum við að ferskur fiskur utan
tollfríðindabókunar númer 6 hafí
valdið 150 milljóna kr. tollgreiðsl-
um á síðasta ári. Þar er einkum
um að ræða flatfísk sem við aðal-
lega seljum til Bretlands, eri Bret-
land var ekki í EB þegar viðskipta-
samningurinn var gerður.
Af þessum ástæðum er mjög
brýnt að ná nýjum samningum til
þessari viku og um 20 tonn á leið-
inni.
Varðandi fersk flök með flugvél-
um frá íslandi hef ég undir höndum
reikning frá fyrir tæki hér í Cux-
haven um kaup á flökum frá fyrir-
tæki í Bremerhaven á 8,20 þýzk
mörk, þannig að skilaverð getur
ekki verið hátt að frádregnum
milliiiðum, flutningskostnaði og
svo framvegis. Stjómendur stórra
fiskvinnslufyrirtækja hér á svæð-
inu segja, að miðað við það verð,
sem fersku flökin frá íslandi fást
á, ætti heili fískurinn á markaðnum
að fara á um 56 krónur, sem er
mun lægra og í raun miklu lægra
en verðir hefur verið frá áramót-
um. Þessi flugfiskur ásamt Frakk-
landsfiski og Danmerkurfiski frá
Islandi, hefur eyðilagt allar þær
forsendur, sem hafðar voru fyrir
álætluðum gámafjölda. Hitinn setti
að auki strik í reikninginn, en 20
gámar komu inn á markaðinn í
heild sinni umfram það, sem við
ráðlögðum," sagði Samúel.
þess að geta enn aukið þessi við-
skipti, báðum aðilum til hagsbóta.
í þessu sambandi hefur verið
margítrekað að ekki komi til greina
að þeir fái hér veiðiheimildir gegn
tollaívilnunum í viðskiptum við þá
vegna þess að við höfum ekkert
að láta auk þess sem þeir þurfa á
okkar físki áð halda ekkert síður
en við að selja þeim. Þessi sjónar-
mið voru að mínu. mati mjög vel
skýrð af Halldóri Ásgrímssyni
sjávarútvegsráðherra í ferðinni til
Brussel. Af mínum kynnum af
þeim viðræðum hef ég sannfærst
um að það er alger fírra sem sum-
ir hafa haldið fram hér heima að
við ættum að ganga í Evrópu-
bandalagið í náinni framtíð. Við
höfum það mikla sérstöðu, sérstak-
lega vegna smæðar og einhæfrar
útflutningsframleiðslu.
Við eigum hins vegar að leggja
áherslu á að við erum hluti af
Evrópu og ætlumst til þess að þess-
ar þjóðir skilji aðstöðu okkar og
hreki okkur ekki úr viðskiptum
sem eru báðum hagstæðir," sagði
Kristján.
0,2% hagnaður af
rekstri Eimskips
Tekjur lækkuðu um 8% að raunvirði
EIMSKIP skilaði 9 milljóna króna hagnaði á síðasta ári, sem er 0,2%
af heildartekjum félagsins. Forráðamenn félagsins telja þetta óviðun-
andi afkomu miðað við umsvif en rekstur Eimskips var erfiður á
síðari hluta ársins og einnig það sem af er þessu ári.
Rekstrartekjur Eimskips voru 4,8
milljarðar kr. á síðasta ári, sem er
9,2% aukning frá árinu 1987 er
tekjumar voru 4,4 milljarðar. Þetta
er taiin um 8% lækkun tekna að
raunvirði, miðað við byggingavísi-
tölu, sem hækkaði um 17,8% á
milli áranna. Eigið fé var 2,1 millj-
arður kr. um áramótin sem er 37%
af heildareignum.
Heildarflutningar Eimskips vom
á síðasta ári 908 þúsund tonn sem
er Ktilsháttar aukning frá árinu
1987 er félagið flutti 902 þúsund
tonn. Nokkur aukning varð á út-
flutningi, en minnkun í innflutn-
ingi. Sfðan 1984 hafa heiidarflutn-
ingar félagsins aukist um 33%.
I fréttatilkynningu frá Eimskip
kemur fram að með nýju skipunum,
sem félagið fékk afhent í lok sfðasta
árs, sé stefnt að aukinni hag-
kvæmni. Eimskip gerir út 17 skip,
þar af em þijú svo til eingöngu í
leiguverkefnum erlendis. Félagið á
sjálft tíu skip, hefur fimm á þurr-
leigu með íslenskum áhöfnum og
tvö á tímaleigu með erlendum
áhöfnum. Rúmlega 800 manns
starfa hjá Eimskip.
Aðalfundur Eimskipafélagsins
verður haldinn á Hótel Sögu 16.
mars næstkomandi.
Veiðiheimildir:
Sjálfsagt að skoða málið
- segir Kristján Ragnarsson formaður LÍÚ
„MÉR finnst sjálfsagt að skoða málið og meta síðan út frá okkar
hagsmunum, þótt ég sjái ekki að þeir hafi neitt að bjóða okkur.
Mér finnst að við eigum ekki að óttast viðræður við þessa aðila,
eins og mér finnst koma fram hjá sumum í umræðunni, vegna
þess að enginn árangur verður nema málin séu rædd. Viðræður
eru hafiiar og ég vona að þær leiði til jákvæðs árangurs," sagði
Kristján Ragnarsson formaður Landssambands íslenskra útvegs-
manna um hugsanleg skipti á veiðiheimildum við Evrópubandalagið.
„Við gerðum samninga við Evr-
ópubandalagið 1972, sem að meg-
inefni komu ekki til framkvæmda