Morgunblaðið - 23.04.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. APRIL 1989
jC 15
Frá útförinni. Fyrrum „gestir" Hirohitos breskir voru beiskir og reiðir.
Fjarri því
ad allir syrgðu
keisarann
Þegar japönsku fangaverðina langaði til — og það var ekki
svo sjaldan — að beija Fred Eva og félaga hans í fangabúðun-
um við Kwai-fyót voru þeir vanir að segja hálfhlæjandi á
milli högganna: „Þið, þessir ensku herramenn.“
að var ekki sama hvemig
brugðist var við barsmíðinni.
Þeir, sem voru orðnir veikburða af
mataríu og blóðkreppusótt, reyndu
að hlífa sér með því að segja ekk-
ert en hinir, Pétramir og Pálarnir,
sem em uppistaðan í öllu heijum,
muldmðu gjarna til baka: „Já, við
ensku herramennimir." Síðan
bjuggu þeir sig undir önnur högg.
Þetta var þeirra aðferð við að herða
hugann og lifa af.
Ensku herramennimir, sem lifðu
af útrýmingarherferð Japana gegn
öllum „óæðri“ kynþáttum í Austur-
löndum íjær, fóm nýlega í sitt
fínasta púss og söfnuðust saman
við 25 minnismerki víðs vegar um
landið. Þetta var nánar tiltekið þann
25. febrúar síðastliðinn og tilefnið
var að heiðra minningu þeirra, sem
ekki lifðu af vistina hjá Japönum;
að fá útrás fyrir réttláta reiði og
sorg í viðurvist félaga síns, hertog-
ans af Edinborg, og vemdara
Burmastjömunnar, félagsskapar
þeirra, sem börðust gegn Japönum.
Þetta var á útfarardegi þess manns,
sem þeir telja gjörsneyddan hinni
minnstu mannúð: Hirohitos Japans-
keisara.
Að minnismerkinu í Whitehall
var lagður krans frá félagsdeildinni
í Bushey í Hertfordskíri og á honum
vom fómarlömbin kölluð „gestir
keisarans á ámnum 1941-45, sem
liðu þjáningar og harðrétti og dóu
fyrir hendi keisarans manna".
í Norwich þar sem rúmlega 1.500
fyrmm hermenn og stríðsekkjur
söfnuðust saman kom Fred Eva
með blómsveig til minningar um
tengdaföður sinn, Frank Francis,
sem lést í fangabúðum í Japan. Á
hann var letrað: „í minningu ást-
kærs eiginmanns og föður á þeim
degi þegar hann var svikinn."
Fred Eva sagði síðar, að villi-
mennskan fymtist aldrei og sam-
komur stríðsfanganna fyrrverandi
sýna, að vissulega era engar tíma-
takmarkanir á minningunum um
grimmdarverkin, sem framin vom
fyrir nærri 50 áram í 12.000 mílna
flarlægð. Sumir sáu fyrir sér höfn-
ina í Shanghai, yfírfulla af líkum
Kínveijanna, og minntust miskunn-
arlausrar slátranar Japana á inn-
fæddum Asíumönnum, allt frá Sin-
gapore að indversku landamærun-
um. Aðrir minntust sinna eigin fé-
laga en engum var það nein huggun
harmi gegn, að keisarinn skyldi loks
vera dauður; til þess hefði átt að
sjá fyrir 43 áram.
„Það er ekki hægt að gleyma
því, sem þama fór fram. Að sjá
pyntingar, sem fólust í því að opna
hálfgróin sár, að sjá menn upp-
blásna af drepi, menn sem vógu
ekki meira en 28 kfló,“ sagði Sid
Cross, sá, sem skipulagði daglanga
vöku við minnismerkið í Broms-
grove.
Nell Allgrove var meðal 65 hjúk-
runarkvenna Rauða krossins, sem
féllu í hendur Japönum, en aðeins
24 lifðu fangabúðavistina af. „Það
er svívirða við alla þá, sem létu
lífið, að konungsfjölskyldan skyldi
senda sinn fulltrúa til útfararinnar.
í hvert sinn, sem við hneigðum
okkur ekki fyrir Japönunum, voram
við barðar. Þá sór ég þess dýran
eið að hneigja mig aldrei framar
fyrir neinum nema mínum eigin
þjóðhöfðingja," sagði Allgrove að
lokinni messu í St. Martin-in-the-
Fields-kirkjunni í London.
Tom Dwyer minntist skólabróður
síns frá Liverpool, Jimmys Tom-
neys, sem lést í japönskum fanga-
búðum 23 ára að aldri. „Þeir negldu
hann á hurð og skáru hann í fjóra
parta. Slíkra atburða erum við að
minnast hér í dag,“ sagði hann.
Svo var mikil fyrirlitningin á Jap-
anskeisara og útför hans, að næst-
um enginn stríðsfanganna fyrrver-
andi hafði viljað horfa á morgun-
fréttimar í sjónvarpinu og myndir
frá tilstandinu í Tókýó. „Ef það
verður sagt frá útförinni í kvöld-
fréttunum mun ég finna mér erindi
á klósettið," sagði Haroid Payne,
forseti í samtökum fyrrverandi
stríðsfanga. -JOHN EZAKD
Þakrennur
úr stáli og plasti
Er komlð að því að sotfa þakronnur
á húslð oða ondumýja þær gömlu?
Þakrennur eru sænsk gæ&avara
og annálaftar fyrlr:
• endingu (sjá mynd) • hversu auðveldar þær eru í
uppsetningu • fallegt útlit og fjöibreytt litaval
• ótrúlega hagstætt verð • sameina kosti stál- og
plastrenna en sneiða hjá göllum beggja.
BLIKKSMIÐJAN
SMIÐSHÖFÐA 9 • 1 12 REYK.JAVÍK • PÓSTHÓLF 4066 • SÍMI 685699
NÁMSMENN
ATHUGIÐ!
Ný hraðvirk, létt og
handhæg TA
Triumph-Adler skrif-
stofuritvél é verði
skólaritvélar.
Umboðsmenn um land allt:
Bókabúð Keflavlkur, Keflavlk, Bókabúð Olivers Steins,
Hafnarfirði, Bókabúðin Grima, Garðabæ, Grifill, Reykjavik,
Hans Arnason, Reykjavik, Jón Bjarnason, Akureyri,
Kaupf. VJfúnvetninga, Hvammstanga, Kaupf. A-Skaftf.,
Hornafirði, M.M. búðin, Selfossi, PC tölvan, Akranesi
Penninn, Reykjavik, Rás s.f„ Þorlákshöfn, Stuðull s.f.,
Sauðárkróki, Sameind, Reykjavik, Skrifvélin, Reykjavik,
Tölvuvörur hf„ Reykjavík, Traust, Egilsstöðum.
Sendum í póstkröfu
Gófi hönnun og glæsilegt utlit einkenna
ritvélarnar frá TA Triumph-Adler
• Prenthraði 13 slög/sek
• ”Lift off” leiðréttingar-
búnaður fyrir hvern staf eða
orð.
• 120stafa leiðréttingarminni
• Sjálfvirk: miðjustilling
undirstrikun
feitletrun
• Handfang og lok.
auk ýmissa annarra kosta sem
prýða eiga ritvél morgun-
dagsins.
Komdu við hjá okkur eða
hringdu og fáðu frekari
upplýsingar.
Einar J. Skúlason hf.
Grensásvegi 10, simi 686933
o
oö