Morgunblaðið - 06.06.1989, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚNÍ 1989
Einar Oddur Kristjánsson framkvæmdastjóri á Flateyri í ræðustól,
sitjandi eru fundarstjóramir, Pétur Sigurðsson forseti ASV og Illugi
Gunnarsson laganemi og fiskvinnslumaður.
um stjórnenda þegar þeir deila út
hlunnindum sem felast í heimildum
til að veiða fisk, en það siðgæði sem
vakir yfír þeim þegar þeir deila út
hlunnindum sem felast í því að
halda vinum og flokksbræðrum
ókeypis drykkjuveislur á kostnað
almennings.“
Enginn svo illa innrættur
Ámi Kolbeinsson færði fundinum
kveðju frá Halldóri Ásgrímssyni
sjávarútvegsráðherra, sem komst
ekki á fundinn vegna heimsóknar
páfa, en hefði allan hug á að koma
vestur og halda fund með Vest-
firðingum um fiskveiðimálin að
sögn Áma. Hann sagði markmið
fiskveiðistjómunarinnar vera að
hámarka arðsemi veiðanna. „Ég
held að enginn íslendingur sé þann-
ig gerður að hann vilji nota þessa
auðlind til að þjóna illri lund sinni,
í öðmm tilgangi en að hámarka
hagsæld þjóðarinnar. Hitt er svo
annað mál hvemig mönnum tekst
til með þetta ætlunarverk sitt.“
Ámi fór yfir helstu gagnrýnisat-
riðin sem fram hafa komið á kvóta-
kerfið og sagði að þetta kerfi, sem
og öll önnur, væri byggt á mála-
miðlunum á milli margra sjónar-
miða og hagsmuna. „Það er einmitt
sveigjanleikinn í kerfinu, það er
sóknarmarkið, sem hefur leitt til
þess að kerfið hefur ekki hitt í
mark varðandi heildarafla. Ef litið
er til aflamarksskipanna, þá er ná-
kvæmlega, nánast, dreginn á land
sá afli sem kerfið ætlast til. Það
er sóknarmarkssveigjanleikinn sem
skapar þessi vandræði."
Hann sagði að afli hafi ekki dreg-
ist frá einstökum fjórðungum til
annarra, heldur fremur færst milli
skipa innan sömu svæða. „Við höf-
um reiknað það út, hveiju það skipti
öll þau skip á Vestfjörðum sem í
fyrra völdu sóknarmarkið að hafa
valið það en ekki aflamark, og nið-
urstaðan varð sú að í heildina séð
stóðu þau nánast jafnkeik eftir, það
munaði einungis ef ég man rétt
rúmlega þijú hundruð þorskígildum
á öllum Vestfjarðaflotanum. En,
þau röðuðu sér upp innbyrðis og
þetta kerfi hefur valdið því að þau
skip sem byggja á eigin reynslu
hafa heldur vinninginn yfir þau sem
byggja á meðaltalinu." Hann sagði
þama byggt á lögunum, en ekki
reglugerð frá ráðuneytinu.
Ámi skýrði reglur um grálúðu-
veiðar og sagði þær byggðar á ótta
um tilvist stofnsins. „Það má sjálf-
sagt alltaf deila um hvort menn
hafi hitt á nákvæmlega rétta leið
til þessarar takmörkunar og það
verður að segjast eins og er að
maður skilur ákaflega vel óánægju
þeirra manna sem skyndilega eru
hindraðir með þessum hætti. En
staðreyndin er sú, að langtíma-
reynsla í grálúðuveiðum var ekki
fyrir hendi nema hjá tiltölulega
fáum skipum og sú reynsla var að
fullu tekin inn í granninn. Málið
var það, að það vora svo mörg skip
að byija, grálúðuveiðamar hafa jú
stórvaxið eins og öllum hér er kunn-
ugt um á síðustu þremur áram,
þannig að langtímareynsla var ekki
fyrir hendi. Engu að síður var þetta
auðvitað mjög þungbær skerðing."
Síðan sagði hann: „Ég held, að
hvort sem menn sætta sig við skýr-
ingar sem ég hef fært fram eða
ekki, að þá geri þær allavega það
skiljanlegt sem menn hafa verið að
gera, það orkar allt tvímælis þá
gert er og það era öragglega skipt-
ar skoðanir um ágæti þess að öllu
leyti.“
Vá fyrir dyrum
Matthías Bjamason ræddi um
endurskoðun kvótakerfisins, sem
samkvæmt núgildandi reglum á að
gilda í þijú ár, og nefnd vinnu við
að endurskoða. Hann sagði: „Mér
er kunnugt um það, að í þeirri nefnd
er mikill áhugi fyrir því að halda
þessu kvótakerfi áfram, halda því
lifandi, heist um alla framtíð. Helst
er þar að færa þetta kerfi til lögfest-
ingar á Alþingi til langs tíma.“
Síðan lýsti Matthías algjörri and-
stöðu sinni við kvótakerfí.
Matthías greindi frá samstarfi
hans og Karvels Pálmasonar, þegar
þeir vora formenn sjávarútvegs-
nefnda Alþingis, um að reyna að
ná fram lagfæringum á framvarpi
ráðherrans. „Það tókst að nokkra
leyti, en aðeins að takmörkuðu
leyti, fyrir það, að það var ekki vilji
til þess að ganga lengra. Og það
var beitt þvingunum og hótunum
um það, að ríkisstjómin myndi fara
frá ef það yrðu samþykktar nokkr-
ar tillögur frá svona uppreisnar-
mönnum eins og væra komnir héð-
an frá Vestfjörðum."
Þingmenn kreistir
Hann greindi frá helstu tillögum
þeirra. „Þessar tillögur allar sem
við fluttum vora drepnar. En, það
munaði stundum aðeins einu at-
kvæði. Og, þegar séð varð, að til-
laga ætlaði að ná fram að ganga,
þá vora þingmenn teknir og kreist-
ir, alveg eins og þeir í laxeldisstöðv-
unum kreista laxinn. Og þeir létu
kreista sig, vesalingamir þeir ama,
hver um annan þveran."
Matthías rakti síðan hvemig sá
tilgangur kvótakerfisins að minnka
flotann og hafa hemil á fiskveiðum
hefði gjörsamlega mistekist.
Hann líkti kvótakerfínu við
skömmtun á stríðsáranum. „Ætli
það þekkist nokkurs staðar í veröld-
inni að æðsta stjórnvald í einu landi
eigi að ákveða og ákveði áram sam-
an hvað hver bátkoppur má veiða
og það meira að segja af hverri
tegund? Og það er farið oft með
þetta eins og mannsmorð, hvemig
staðið er að málum,“ sagði hann.
„Þetta er ekkert betra núna á áram
frjálsræðis, athafnafrelsis heldur en
það var á skömmtunarárunum þeg-
ar stríðið kom í veg fyrir að hægt
væri að flylja til landsins vörar.
Það er þetta sem er verið að inn-
leiða hér, en svo er hrópað á frelsi
á öllum öðram sviðum. En, héma
er búið að færa þetta til fomaldar,
meira að segja er komið svo langt
Ámi minn Kolbeinsson, að menn
era famir að sakna danska kans-
ellísins."
Sjálfsblekking
Ólafur Þ. Þórðasron sagði það
sjálfsblekkingu að halda að núver-
andi fiskveiðistefna væri eins
manns verk „Staðreyndin er sú, að
meirihluti íslenskra útvegsmanna
og meirihluti sjómanna við ísland
og meirihluti á Alþingi íslendinga
hefur markað þessa stefnu. Menn,
úr öllum stjómmálaflokkum. Við
sem höfum orðið undir í því að ná
fram okkar sjónarmiðum, verðum
að játa það hreinskilnislega, að
þannig hefur til tekist. Ég vil segja
það hér og nú, að það fyrsta sem
verður að gera, ef á að nást árang-
ur, það er að leita að því með log-
andi ljósi: Er hægt að ná samstöðu
á Vestfjörðum um þessi mál? Það
var ekki hægt þegar kvótanum var
komið á.“
Ólafur sagði ráðuneytismenn
vera víðsíjarri því, að skilja hvað
Vestirðingar væra að tala um og
hvað i húfí væri fyrir þá. „Það
gleymdist í stöðunni, að um leið og
meira var af vestfírsku skipunum
tekið, þá var verið að taka miklu
meira af þorpunum á Vestíjörðum,
heldur en nokkram öðram þorpum
á íslandi. í þeirri stöðu að 47 pró-
sent af Vestfirðingum lifðu á físk-
veiðum og fiskvinnslu, á sama tíma
pg hæsta hlutfall annars staðar á
íslandi, sem var á Austíjörðum, var
35 prósent. Það er þessi skerðing,
sem er að rústa vestfirskt atvinn-
ulíf í dag.“
Helstefha
Karvel Pálmason kallaði kvótann
helstefnu gagnvart Vestfírðingum.
Hann riflaði upp baráttu þing-
manna þegar kvótalögin vora sett
og kvaðst fagna þessum fundi. „En
ég hefði gjaman viljað fá svona
fund í þeim slag og það hefði yljað
manni um hjartarætur í slagnum,
þegar við lá að maður yrði rekinn
úr flokknum af því að maður var
ekki sammála ráðherranum og vildi
ekki styðja þá í þessu máli og þá
tóku menn til við að kreista og ein-
hveijir sljómarliðar vora kreistir."
„Ég legg áherslu á það, að þessi
fundur þarf að vera upphafið. End-
irinn getum við þurft að skoða í
hörðum átökum og aðgerðum, við
þá aðila sem ferðinni ráða í þessum
efnum," sagði Karvel að lokum.
Áróðursbrögð
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
lagði höfuðáherslu á samstöðu gegn
kvótakerfinu, sem hann sagði vera
orsök vanda Vestfírðinga. „Þeim
sem era með kvótakerfinu er sér-
lega tamt að dreifa athyglinni, frá
kjama málsins. í stað þess að kryfja
kvótakerfið til mergjar, er einfald-
lega gengið út frá því, að það sé
óforgengilegt. Það er látið, nánast,
sem kvótakerfið sé lögmál sem verði
að lifa við og starfa eftir. Það er
rétt eins og það hafi ekki verið
dreginn fiskur úr sjó frá upphafi
íslandsbyggðar fyrr en tekið var
upp þetta kvótakerfi, sem fundið
var upp fyrir fímm áram. Og þá
vantar oft ekki föðurleg ráð: Menn
verða að beygja sig fyrir staðreynd-
um, heitir þetta á fínu máli. Menn
verða að sætta sig við kvótakerfíð,
hafið þeið ekki heyrt þetta? Þessi
boðskapur má ekki glepja okkur,
það verður að gjalda varhug við
öllum áróðursbrögðum og það ætti
ekki að veijast fyrir okkur Vest-
fírðingum."
Á hveiju ætla íslendingar
þá að lifa?
Sighvatur Björgvinsson sagði
kvótakerfíð vera afleiðingu þess,
að menn tóku ekki viðvörunum fyr-
ir tíu áram. „Við skulum gæta þess,
að næstu tíu ár líði ekki með sama
hætti og síðustu tíu ár. Þá upp-
skára menn kvótakerfi fyrir að haf-
ast ekki að. Eftir tíu ár til viðbótar
geta menn uppskorið það að fisk-
veiðar og fiskvinnsla verði ekki
lengur arðsöm atvinnugrein á Is-
landi og á hveiju ætla Islendingar
þá að lifa? Það kemur mér nokkuð
á óvart ef svo er að sú nefnd sem
nú situr að störfum við endurskoðun
fiskveiðistefnunnar sé á þeim bux-
unum, að rétt sé að framlengja
kvótakerfið. Það kemur mér á
óvart, vegna þess, að það er alveg
sama hvaða skoðun menn hafa á
stjórnun fiskveiða, hvort menn telja
rétt að stjóma þeim með stjórn-
valdsákvörðunum eða ekki, þá
hljóta allir að vera sammála um, ...
að kvótakerfið sem stjómkerfi í
fiskveiðum dugi ekki.“
Tal um klofiiing er
ekki frá okkur komið
- segir Árni Páll Árnason, einn
stofiienda Birtingar
Undirbúningsstjórn til stofriunar nýs félags vinstri manna í
Reykjavík innan vébanda Alþýðubandaiagsins var Iqörin um helg-
ina. Stefiit er að forlegri stofiiun félagsins þann 18. júní næstkom-
andi, en félaginu hefúr þegar verið valið nafiiið Birting. Fundinn
um helgina sátu 50 til 60 manns.
Ami Páll Amason er formaður
undirbúningsstjómarinnar, en
hana skipa auk hans Hrafn Jökuls-
son, Helgi Hjörvar, Bima Bjama-
dóttir og Vigfús Geirdal. Ámi
Páll sagði í samtali við Morgun-
blaðið, að unnið væri að stofnun
félagsins í samræmi við lög Al-
þýðubandalagsins. Verið væri að
nýta heimildir til að efna til
pólitísks málefnastarfs með
óflokksbundnu fólki. „Það veit
enginn hvað framtíðin ber í skauti
sér, hvort þetta er upphaf klofn-
ings Alþýðubandalagsins eða ekki.
í raun og veru blasir klofningur
alls ekki við. Við verðum áfram í
tengslum við Alþýðubandalagið og
engin bein tengsl eru við Alþýðu-
flokkinn. Allt tal um klofning er
í raun komið úr öðrum herbúðum
en okkar," sagði Ámi Páll.
Samkvæmt lögum Alþýðu-
bandalagsins munu þeir félagar í
Birtingu, sem flokksbundnir eru í
Alþýðubandalaginu, njóta sama
réttar og aðrir flokksbundnir fé-
lagar við mótun stefnu flokksins
og skipan á framboðslista, en
óflokksbundnir félagar á hinn bóg-
inn ekki.
Hugmyndin að nafni félagsins
mun vera komin frá Einari Karli
Haraldssyni, ritstjóra Nordisk
Kontakt, en hann er meðal annars
fyrrverandi ritstjóri Þjóðvilians.