Morgunblaðið - 15.07.1989, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1989
25
Er virðing Alþingis
ótímabært hugftak?
eftir Míignús
Þorkelsson
Gaman eða alvara?
Einhvern tíma sátum við saman
tveir vinir og sötruðum kaffi, þrátt-
andi um landsins gagn og nauðsynj-
ar. Málið snerist um það að nýlega
hafði verið skipt um ríkisstjórn í
iandinu. Það hafði vakið athygli
okkar og fleiri, að nýorðinn stjórn-
arflokkur þótti haga sér í mótsögn
við málflutning sinn utan stjórnar.
Þótti sumum kúvendingin snúast
um grundvallaratriði í stefnu siíkra
flokka.
Kunningi minn sötraði kaffið, en
bað mig vera rólegan. Hann sagði
að þá fyrst yrði illt að vera á Al-
þingi ef menn færu að taka mark
á stjórnarandstöðunni. Henni bæri
að skamma viðkomandi ríkisstjórn
af lífsins lyst og vera á móti stjórn-
völdum hveiju sinni. Enginn stjórn-
arandstöðuflokkur ætti þó að vera
bundinn af þessu háttemi ef hann
slysaðist í stjórn.
í ljósi síðustu vikna virðist mér
kunningi minn þekkja stjórnmál
betur en ég. Það er kannski ósk-
hyggja að ímynda sér það að
Kvennalistinn hafi eitthvað í stjórn
að gera.
Vindhanaháttur eða eðlileg
vinnubrögð?
Þó sumir líti á þessa smásögu
sem gn'n þá er hér um fyllstu al-
vöru að ræða. Æ stærri hópur held-
ur því fram að Alþingi sé innantómt
kjaftaþing. Reynslan sýnir t.d. að
kratafíokkarnir tveir geta tekið
kúvendingum í málum launafólks.
Tökum kennara sem dæmi. Utan
stjórnar héldu forystumenn þessara
flokka uppi rammri baráttu gegn
láglaunastefnu þáverandi stjórn-
valda gagnvart kennurum, sem
hafa á tuttugu árum lækkað um
helming í launum miðað við gamlan
viðmiðunarhóp þeirra, — alþingis-
menn. Að mati Krataflokkanna (ut-
an stjórnar) voru kennarar illa borg-
aðir og margsvívirtir hvað réttindi
og vinnuaðstöðu varðaði. Og'
menntun þeirra var gulls ígildi. Inn-
an stjórnar lýsa þessir flokkar þess-
um sama hópi sem hálaunamönnum
eða frekjulegum þrýstihópi og gefa
nánast ekkert fyrir menntun og
réttindi til starfsins. Skólastefna er
ekki til hjá þeim. Samræmd próf
falla úr gildi, skólakerfinu er þeytt
upp á gátt, ótímabærs sparnaðar
er krafist og síðan beðið um þátt-
töku grasrótar í stefnumótun í
skólamálum. (Vinsamlega ekki
nefna neitt sem þýðir útgjöld.)
Maður hefur það helst á tilfinning-
unni að það sé aðeins einn ráðherra
stjórnarinnar sem hafi áhyggjur af
skólamálum. Samt vantar ekki
skólafólk þar á bekkinn. Staðreynd-
in er sú að þetta er ekkert eins-
dæmi um mál eða máiaflokka.
Steingleymni - íslenskra stjórnmála-
manna og hagsmunaspil er löngu
farið að jaðra við siðleysi.
Að deila og drottna
BSRB sýndi það nú í vor hve
alvarleg áhrif verkfallið 1984 hefur
haft á hreyfinguna og gerði samn-
ing frægan um stöðugleika í efna-
hagslífinu (sem varð að gengisfell-
ingu 10. maí), — samning sem í
besta falli frestar vinnudeilum til
haustsins. Þegar atkvæðagreiðslu
um hann lauk lýsti fjármálaráð-
herra því yfir að hæstlaunaða fólk-
ið hjá ríkinu muni án efa sjá gildi
þess samnings fyrir láglaunafólk
og konur. Þá var BHMR búið að
vera í verkfalli í 15 daga.
Ólafur Ragnar Grímsson getur
átt síria skoðun mína vegna enda á
hann varla við þorra verkfalls-
manna BHMR. Hann vísaði kannski
til alþingismanna, ríkisstjórnarinn-
ar, bankastjóra og sendiherra á bið-
launum og slíkra. Þeir eru hálauna-
menn með ítök í ríkiskassanum og
spila úr sínu þannig að þeir hirða
biðlaun sem jafnast á við árslaun
Sóknarkonu í einu vetfangi,
umyrðalaust á leið í annað starf.
Svona afstaða fjármálaráðherra
sýnir bara valdahroka þess sem
ræður og hver framkoma ríkisins
er í garð starfsmanna sinna, fram-
koma sem er að hrekja gott og
hæft fólk úr starfi. Og þetta er
ekki í fyrsta skipti sem slík afstaða
er ljós. Fjármálaráðherrar undan-
farinna ríkisstjórna hafa fljótt lært
að deila og drottna, — iistina að
leysa deilumál með því að villa
mönnum sýn með aukaatriðum og
loforðum um sporslur.
Æðstu yfirvöld skólamála (sem
eru hjá íjármálaráðuneyti) virðast
enda láta sér fátt um finnast þegar
velja skal starfsfólk og telja hvern
sem er hæfan. Finnst kannski öllum
það?
Að spara eða spara ekki
Kannski væri afstaða ríkisvalds
til aðhalds skiljanleg ef hugur fylgdi
máli, því staðreyndir sýna að halla-
ævintýri undanfarinna ára eru ótrú-
leg og ekki bytjaði félagi Ólafur
Magnús Þorkelsson
„Forseti Sameinaðs
þings kvartaði einu
sinni yfir því að þjóð-
félagið tæki ekki nógu
vel mark á þingheimi
og ríkissljórn, virðing
þessara aðilaværi
dregin í efa. Ég er hætt-
ur að taka undir þetta
sjónarmið forseta.
Þingheimur getur sjálf-
um sér um kennt.“
vel á haustmánuðum. Foreldri sem
gefur fordæmi eins og ríkisvaldið
þjóðinni eignast aldrei hlýðin börn.
Það er einnig ævintýralegt að
hlýða ávallt á það að þeir kostnaðar-
liðir í atvinriulífi sem valdi vaxandi
verðbólgu séu laun. Hvað með um-
framævintýrin og offjárfestingarn-
ar sem þýða morðdýr lán og Olafur
vildi eitt sinn sækja menn til
ábyrgðar fyrir? Valda þau verð-
bólgu og ef svo, eiga launþegar þá
að bera ábyrgð stjórnmálamanna
sem líta á átta hundruð þúsund sem
léttvægan launabitling? Eða at-
vinnurekenda sem virðast á þeim
mun betri bílum eftir því sem gjald-
þrotin eru glæsilegri?
Hvað ræður um virðingu
stofiiana?
Þessi grein átti að fjalla um af-
stöðu margbarins menntamanns
sem finnst ótrúlegt hvað sljórn-
málamenn geta endalaust talað
undan vindi og beitt gleymsku þess
á milli. Launamanns sem vill kom-
ast út úr háskólanámi og ríkis-
vinnu, fara að vinna sem verkamað-
ur í skurði og láta afskrifa námslán
sem offjárfestingu og ótímabæra
neyslu.
En hún átti líka að benda á fram-
ferði stjórnmálamanna og hættu-
brautina sem þeir eru á. Smákónga-
framferði þingmanna og æviráð-
inna embættismanna er orðið ógn-
vekjandi. Ég hef oft íhugað það hve
tilvalið það væri að fara með nem-
endur og verðandi kjósendur á þing-
palla. Eg er hættur við. Ég hef
heyrt af slíku og jafnan að kennar-
ar komi heim með bogna nemendur
og vonsvikna. Ég fór í vorog sá
hvers vegna nemendur urðu von-
sviknir og hissa. Ég horfði á tóma
efri deild að frátöldum forseta og
tveimur þingmönnum, sem reyndar
eru úr sama flokki, en þeir tveir
voru að þrasa um umferðarmál. Ég
spurði þingvörð hvort það væri
raunverulega fundur. Hélt það væri
hlé. Hann sagði já og kímdi. Þegar
boðað var til atkvæðagreiðslu um
málið hringdi forseti bjöllum vel og
lengi. Þá kom u.þ.b. hálf þingdeild
hlaupandi og greiddi atkvæði, sum-
ir spyijandi um hvað málið snérist.
Fróðir segja mér að þetta hafi ekki
verið einsdæmi.
Forseti Sameinaðs þings kvartaði
einu sinni yfir þvi að þjóðfélagið
tæki ekki nógu vel mark á þing-
heimi og ríkisstjórn, virðjng þessara
aðila væri dregin í efa. Ég er hætt-
ur að taka undir þetta sjónarmið
forseta. Þingheimur getur sjálfum
sér um kennt.
Höfundur er háskólamenntaður.
Heimsbikarmót Stöðv-
ar 2 er komið út á bók
Bein útsending frá heimsmeistaramótinu. í erlendum skáktímaritum
hefur Stöð 2 fengið mikið hrós fyrir framkvæmd heimsmeistaramóts-
ins, sem þykir það glæsilegasta til þessa.
Skák
Margeir Pétursson
Hið glæsilega heimsbikarmót
Stöðvar 2 í vetur er mörgum
skákunnendum ennþá í fersku
minni, af skákviðburðum hér á
landi er það aðeins heimsmeist-
araeinvígi aldarinnar árið 1972,
sem slær því við. Um mótið hef-
ur verið mikið Ijallað bæði hér
heima og ekki síður í erlendum
skáktímaritum, enda var það
sérstaklega vel heppnað.
Keppnin var æsispennandi allt
til loka, taflmennskan mjög
lífleg auk þess sem ýmsir erlend-
ir sérfræðingar eru á þeirri
skoðun að mótið verði í framtí-
ðinni stefnumarkandi fyrir það
hvernig stórmót verði gerð að-
gengileg fyrir áhorfendur. Páll
Magnússon, fréttastjóri, drif-
fjöðurin í framkvæmdinni, hefur
nú t.d. verið ráðinn til að stjórna
sjónvarpsupptökum frá síðasta
heimsbikarmótinu í Skellefteá i
Svíþjóð í ágúst. Þar munu úrslit
í heildarkeppni heimsbikarmó-
tanna ráðast.
Bragi Halldórsson, menntaskólá-
kennari og skákmeistari, hefur í
vetur setið við að skrifa bók um
heimsbikarmótið, sem nú hefur séð
dagsins ljós. Bragi gerir mótinu
mjög ýtarleg skil, hann styðst við
það mikla efni sem komið hefur
út á prenti um mótið, sérstaklega
nýjasta hefti hins virta júgóslav-
neska rits Informators, en þar er
hluti skákanna skýrður af þátttak-
endum sjálfum. Skýringar manna
þar eru hins vegar æði misjafnar,
eins og kemur fram í bók Braga,
hann hefur séð ástæðu til að gera
æði margar athugasemdir við
skýringar stórmeistaranna. Það er
vel, margir þeirra sem skrifa í In-
formator virðast býsna kærulausir,
eða þá að þeir reyna viljandi að
villa um fyrir væntanlegum and-
stæðingum. Allar skákir mótsins
eru með athugasemdum og hefur
í bókina verið lagt ótrúlega mikið
starf, miðað við að aðeins er rúm-
lega hálft ár frá því að því lauk.
Það þarf ekki að leita langt yfir
skammt til sjá hvar Bragi hefur
leitað fyrirmyndar við samningu
bókarinnar, en það er í eina fræg-
ustu skákbók allra tíma um áskor-
endamótið í Zurich 1953, eftir
David Bronstein. Skákprent gaf
hana út í tveimur bindum á árun-
um 1985 og 1986 í þýðingu Braga.
Reyndar held ég að ég hafi
býsna gott ráð til þeirra sem vilja
auka styrkleika sinn í skák og
skilning án þess að þurfa að pæla
í gegn um misjafnlega skemmti-
legar kennslubækur. Þeir ættu
fyrst að fara yfir allar skákir í bók
Bronsteins og síðan yfir,heims-
bikarmót Stöðvar tvö. Verkið ætti
að taka svo sem einn vetur, ef við-
komandi situr við svo sem klukku-
stund á degi hvérjum.
Höfundur gefur bókina út sjálf-
ur með styrk frá Reykjavíkuyborg
og Einari J. Skúlasyni hf., sem
voru aðalstyrktaraðilar mótsins
sjálfs. Auk þeirra styrkir Greiðslu-
miðlun hf. - VISA ísland, útgáf-
una. Verð bókarinnar er kr.
3.500,00 í bókaverzlunum, sem
virðist sanngjarnt verð fyrir veg-
lega bók. Frágangur bókarinnar,
sem er óinnbundin, er ágætur. Hún
er 461 blaðsíða að lengd og prýdd
íjölda mynda.
Yfirburðasignr í
áskorendaflokki
Guðmundur Gíslason, rúmlega
tvítugur ísfirðingur, sigraði með
miklum yfirburðum í keppninni í
áskorendaflokki á Skákþingi ís-
lands, sem fram fór á Akureyri.
Þrátt fyrir að aðeins væru tefldar
níu umferðir náði Guðmundur að
vera tveimur vinningum yfir næstu
menn. Þessi glæsilegi sigur gefur
honum rétt til þátttöku í landsliðs-
keppninni í haust og verður fróð-
legt að fylgjast með honum þar.
Guðmundur hefur um árabil verið
einna fremstur af þeim skákmönn-
um okkar, sem búa utan Stór-
Reykjavíkursvæðisins, en honum
hafa ekki gefist mörg tækifæri til
að auka styrkleika sinn.
Úrslit urðu þessi: 1. Guðmundur
Gíslason 8 v. af 9 mögulegum.
2-3. Ólafur Kristjánsson og Rúnar
Sigurpálsspn _6 v.
4-5. Arni Á. Árnason og Kári Elís-
son 54
6-9. Magnús Teitsson, Páll Leó
Jónsson, Sigurður Daníelsson Þór
Valtýsson 5 v.
10-13. Arnar Þorsteinsson, Bogi
Pálsson, Siguijón Sigurbjörnsson
og Þorvaldur Logason 4?2 v.
í einvtó um hitt landsliðssætið
sigraði Olafur Kristjánsson með
tveimur og hálfum vinningi gegn
hálfum.
Skákin sem hér fer á eftir var
tefld í síðustu umferð keppninnar
í áskorendaflokki. Þór Valtýsson,
Norðurlandsmeistari, þurfti nauð-
synlega á sigri að halda til að eiga
möguleika á landsliðssæti. Hann
teflir byijun skákarinnar samt ró-
lega eins og venjulega og Guð-
mundur nær frumkvæðinu. Hann
leggur síðan töluvert á stöðuna,
en þó aldrei of mikið, og vinnur
verðskuldaðan sigur. Guðmundur
telur þetta beztu skák sína á mót-
inu.
Hvítt: Þór Valtýsson
Svart: Guðmundur Gíslason
Drottningarpeðsbyrjun
1. d4 - Rffi 2. Rf3 - g6 3. Bf4
- Bg7 4. c3 - b6 5. e3 - Bb7
6. Bc4 - 0-0 7.0-0 - d5 8. Be2
Með fjórða, sjötta og áttunda
leik sínum hefur hvítur afsalað sér
öllum kröfum til frumkvæðisins
eða stöðuyfirburða. Hann hefur
þvert á móti veifað rauðri dulu
framan í svart og vonast eftir að
Guðmundur sprengi sig með sókn.
8. Bd3 var auðvitað betri leikur.
8. - Rbd7 9. h3 - c5 10. Rbd2
- Re4 11. a4 - a6 12. Dc2 -
Hc8 13. Bd3 - Rxd2 14. Dxd2
- flj 15. De2 - e5
Svartur teflir upp á yfirburði í
rými og frumkvæðið, sem honum
tekst að halda til loka skákarinnar.
16. dxe5 — c4 17. Bc2 — fxe5
18. Bg5 - De8 19. Rd2 - Rc5
20. e4 - Re6 21. h4 - d4!
Svartur verður að fórna peði til
að viðhalda sterkri stöðu sinni á
miðborðinu
22. Rxc4 - Dc6 23. Bb3 - Kh8
24. f3 — Rc5 25. Ba2 Nú vinn-
ur svartur peðið til baka með hag-
stæðari stöðu, en 25. Bc2? gekk
ekki vegna 25. - d3!
25. — dxc3 26. bxc3 — Rxa4 27.
Dc2 - b5 28. Bb3 - Rxc3 29.
Dxc3 — bxc4 30. Ba4 — Dc5+
31. Be3 - De7
Nú er svartur orðinn peði yfir,
en vinningurinn er þó injög tor-
sóttur, því hvíta staðan er traust
og þijú peð svarts eru stök.
32. Habl - Bc6 33. Bg5 -
Df7 34. Bxc6 - Hxc6 35. Hfdl
- h6 36. Be3 - Dc7 37. Hd5 -
Hd8 38. Hbdl - Hxd5 39. Hxd5?
Hér hefði hvítur átt að leika 39.
exd5 og frípeðið hefði tryggt hon-
um töluverð gagnfæri.
39. - Kh7 40. Bf2 - Db7 41.
Bg3 - Db3! 42. Dcl - c3 43.
Bxe'5 - Db2 44. Df4 - Db7 45.
h5 — c2 46. hxg6+ — Hxg6 47.
Bxg7 - Dbl 48. Kh2 - cl=D
og hvítur gafst upp.