Morgunblaðið - 17.09.1989, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1989
15
uðu undan vöniskorti en enginn
undan peningaleysi. Frelsi, í víðasta
skilningi þess orðs, var það sem
fólkið þráði. Enginn nefndi glasnost
eða perestrojku. Viðmælendur
mínir vildu komast vestur fyrir járn-
tjald. Þeir höfðu enga trú á kerfinu
sem.langflestir þeirra voru fæddir
og aidir upp í.
Fyrir um hálfum mánuði bárust
fréttir um að flóttafólkið yrði flutt
með sérstökum lestum til Vestur-
Þýskalands 6. september. Þegar
þetta spurðist var þungu fargi létt
af öllum. En miðvikudagurinn 6.
september leið án þess að nokkuð
gerðist og óvissan tók aftur við.
Talsmaður ungversku stjórnarinnar
sagði daginn eftir að málið yrði
leyst innan nokkurra daga og Ny-
ers, formaður kommúnistaflokks-
ins, sagði í stuttu samtali við Morg-
unblaðið á föstudag 8. september,
að allir austur-þýskir flóttamenn
yrðu farnir frá Ungveijalandi innan
viku. Hann sagði að Ungveijar vildu
að land sitt yrði brú milli ríkja sem
hafa ekki skrifað undir flótta-
mannasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna og þeirra sem hafa gert það.
Ungveijar rituðu undir sáttmálann
í ár og er eina þjóðin í Austur-
Evrópu sem hefur gert það.
í fréttum á laugardag 9. septem-
ber var haft eftir Genscher, utanrík-
isráðherra Vestur-Þýskalands, að
málið yrði leyst á næstu dögum.
En fyrir tæplega 3.000 flóttamenn
í Zanka, um 160 km suðvestan við
Búdapest, var það þegar leyst. Þeim
hafði verið tilkynnt formlega kvöld-
ið áður að þeir fengju að fara lög-
lega til Sambandslýðveldisins innan
skamms. Eftirvænting ríkti í búð-
Starfsmaður Rauða
krossins býður austur-
þýska stúlku velkomna til
Vestur-Þýskalands við
landamærin.
vildu. Ungverska stjórnin ákvað að
bijóta um óákveðinn tíma gagn-
kvæmt samkomulag við Austur-
Þýskaland frá 1969 um að hleypa
þegnum þjóðanna ekki til Vestur-
landa nema þeir hefðu vegabréfs-
áritanir að heiman til fararinnar.
Fólk skálaði í kampavíni og grét
af gleði yfir frelsinu. Margir drifu
sig strax af stað í þéttsettnum
bílum, leigubílum og jafnvel fót-
gangandi. Raðir höfðu myndast við
landamærin inn í Austurríki á mið-
nætti. Einn ungur maður sem beið
í hálftíma eftir að þau opnuðu sagð-
ist aldrei gleyma gleðinni sem greip
um sig þegar klukkan sló 12 og
Austur-Þjóðveijum var heimilt að
fara vestur yfir. „Það var engu
líkt,“ sagði hann og hamingjubros
breiddist um andlitið við endur-
minninguna.
Ríkið hirðir eigurnar
Einföld rúm biðu fólksins í flótta-
mannabúðum í Passau og næstu
nágrannabæjum. Þar lét það skrá
sig og fékk 200 v-þýsk mörk (um
6.400 ísl. kr.) frá ríkinu. Þeir sem
vissu hvert þeir ætluðu gátu haldið
ferðinni áfram en aðrir dvöldust í
búðunum þangað til ákveðið var
hvert ferðinni skyldi heitið. At-
vinnutilboð voru á auglýsingatöfl-
um og límd á bíla og veggi þar sem
flóttamennirnir fóru um. 28 ára
karl stóð í hópi sem var að skoða
auglýsingar. Hann sagðist ekki vera
að leita að neinu sérstöku en spurði
hvort ég hefði eitthvað fyrir sig að
gera þegar ég ávarpaði hann. Svo
var ekki en tugir annarra sem voru
komnir mislangan veg til bæjarins
höfðu það. Að minnsta kosti einn
atvinnurekandi keyrði alla leið til
Zanka í leit að vinnukrafti. Margir
buðu líka upp á íbúðir og gistingu.
Nóg atvinna virðist í boði þótt 2
milljónir manna séu atvinnulausar
í Sambandslýðveldinu. 20% þeirra
Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir
Atvinhutilboðin skoðuð í
flóttamannabúðunum
skammt frá Passau.
Það vildi fá tækifæri til að ferðast
þangað sem það lysti og vinna fyr-
ir peningum sem hefðu eitthvert
gildi. Allir sem ég talaði við kvört-
unum í Búdapest yfir helgina og á
sunnudagskvöld endurtóku fagnað-
arlætin sem brutust út í Zanka
tveimur kvöldum áður sig í höfuð-
borginni. Horn, utanríkisráðherra
Ungveijalands, tilkynnti að landa-
mærin yrðu opnuð á miðnætti og
allir gætu farið hvernig sem þeir
Þrjár kynslóðir flúðu land
í stað þess að fara í frí.
Nestispakkar og
upplýsingar biðu þeirra
við landamærin.
ei-u Austur-Þjóðveijar sem hafa
verið einhvern tíma í landinu, sam-
kvæmt upplýsingum sjónvarpsins.
Austur-þýsku flóttamennirnir
eru svo heppnir að tala tungumál
landsins sem þeir flýja til og þeir
eru hjartanlega velkomnir þangað
eins og samlandar. Þeir skera sig
ekki lengur úr hópnum þegar þeir
eru stignir út úr bílunum sínum.
Þeir eru klæddii' á vestræna vísu
og fijálslegir í framkomu. Fertuga
móðirin sagðist varla geta beðið
eftir að henda gallabuxunum sem
hún var í.„Ég keypti þær af Pól-
veija á svörtum fyrir tveimur árum.
Nú þarf ég ekki að standa í slíku
framar."
Flóttamennirnir eni iðnaðar-
menn eða verkmenntað fólk upp til
hópa. Einhver sagði að loks flýði
gagnlegt fólk en ekki bara rithöf-
undar og menntamenn vestur yfir!
Starfsmaður úr postulínsverk-
smiðju í Meissen óttaðist ekki at-
vinnuleysi. „Ég frétti að forstjórinn
hefði ekki snúið heim af vörusýn-
ingu í Frankfurt. Hann getur hald-
ið atvinnurekstrinum áfram hér.
Ég held að megnið af starfsliðinu
sé mætt,“ sagði hann hlæjandi.
Þungavinnuvélstjóri sagðist hafa
séð verkstjórann sinn álengdar í
Búdapest. „Framkvæmdirnar sem
við unnum við tefjast líklega eitt-
hvað,“ sagði hann. Austur-Þjóðveij-
arnir fengu leyfi ti! að fara í frí til
Ungveijalands eða Rúmeníu og
höfðu farangur með sér í samræmi
við það. Þeir sem sóttu um leyfi
eftir að flóttamannabylgjan hófst
þóttust flestir ætla til Rúmeníu til
að vekja ekki grunsemdir lögregl-
unnar. Og þeir gættu þess að taka
ekki of mikið með sér svo að landa-
mæraverðirnir tækju ekki eftir
neinu.
Fólkið skildi flestar eigur sínar
eftir heima. Margt sagðist vona að
vinir þess og ættingjar gætu nálg-
ast þær og notað. „Um leið og það
kemst upp að við erum ekki í fríi
heldur farin fyrir fullt og allt hirðir
ríkið allt sem við skildum eftir,“
sagði 23ja ára lærð þjónustu—
stúlka.„Ég verð að hringja heim og
segja foreldrum mínum hvar ég er.
Ég veit að þau fara að hágráta.
En vonandi geta þau tæmt íbúðina
áður en þeir gera það.“ Hún og
22ja ára múrari áttu engan að í
Vestur-Þýskalandi. „Við erum til-
búin að gera hvað sem er til að
koma undir okkur fótunum,“ sagði
hann.„En svo vildum við gjarnan
læra eitthvað nýtt.“
PELSINN
Kirkjuhvoli, simi 20160.
Giæsileg
pelsfóðurs-
kápa
Mikið úrval af
húfum, treflum
og kápum.
Allar stærðir.
Margir litir.