Morgunblaðið - 06.10.1989, Blaðsíða 23

M0RGUNBI4.ÐJÐ, FÖSTUDAGUR 6. OjKTÓBER, 1989_23
Athugasemd fi~í emb-
ættí ríkislögmanns
Sjálfstæðismenn
ósannindum og rangfærslum keypti
hún sér fylgi við þessar breytingar
á Alþingi. Sjö milljarðar króna voru
þannig lagðir á í nýjum sköttum.
Mesta ósvinnan er þó án nokkurs
efa stórhækkun eignarskattanna.
Manna á meðal hefur sú skatt-
heimta fengið nafnið „ekknaskatt-
urinn“. Það verður fyrsta verk sjálf-
stæðismanna, þegar þeir fá aðstöðu
til, að afnema það óréttlæti sem
komið hefur sem níðingshögg í
garð ijölda fólks, ekki síst aldraðra.
Atlaga að sparnaði
landsmanna
Nýjustu áform ríkisstjórnarinnar
birtast í tillögum hennar um að
skattleggja sparnað landsmanna.
Vegna ákveðinna viðbragða sjálf-
stæðismanna og forystumanna
lífeyrissjóða hefur ríkisstjórnin
horfið frá því að skattleggja sparn-
að launafólks í lífeyrissjóðunum.
En þau áform standa enn að skatt-
leggja annan sparnað. Þeirri atlögu
verður að hrinda. Þar sem hljóta
sjálfstæðismenn að hafa forystu.
Boðskapurinn hlýtur að vera sá að
létta skattbyrðina en ekki þyngja
hana.
Á tímum vaxandi verðbólgu og
mikilla erlendra skulda á ekki að
lama sparnaðinn í þjóðfélaginu með
því að skattleggja hann. Þvert á
móti á að gera allt til að örva sparn-
að. Það þarf ekki sérfræðing til
þess að segja mönnum að Islending-
ar vinna sig ekki út úr erfiðleikum
fremur en aðrir ef enginn fæst til
að spara. Sparifjárskatturinn getur
haft hvort tveggja í för með sér,
að vextir hækki og sparnaður drag-
ist saman. Atvinnulífið verður þá
háðara erlendu fjármagni og þannig
verður dregið úr krafti nauðsyn-
legrar framfarasóknar.
Hræðslubandalag
þrásetunnar
.Segja má að andstöðuflokkarnir
hafi myndað einskonpr hræðslu-
bandalag þrásetunnar. Þeir óttast
styrk Sjálfstæðisflokksins. Þess
vegna þora þeir ekki að ganga til
kosninga og verða við kröfum al-
mennings þar að lútandi. Þeir taka
ráðherrasessurnar fram yfir þjóðar-
hag.
Þar til núverandi vinstristjórn var
mynduð höfðu bæði framsóknar-
menn og alþýðuflokksmenn smám
saman verið að nálgast þau fijáls-
lyndu viðhorf sem Sjálfstæðisflokk-
urinn var stofnaður til að sækja og
veija á sínum tíma.
Vera má að sú þróun hafi dregið
úr eiginlegum málefnaágreiningi
stjórnmálaflokkanna í landinu. Ef
til vill hefur það andrúmsloft leitt
af sér andvaraleysi; menn hafi farið
að hugsa sem svo að það skipti
ekki öllu máli hvort Sjálfstæðis-
flokkurinn væri veikur eða sterkur.
Samstaða vinstri flokkanna
Nú erum við reynslunni ríkari.
Hún leiðir í ljós að um leið og Sjálf-
stæðisflokkurinn veikist færa Al-
þýðuflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn sig þingmannaleiðir til
vinstri. Núverandi ríkisstjóm hefur
því skerpt stjórnmálabaráttuna á
milli gamaldags vinstri stefnu og
fijálslyndra viðhorfa Sjálfstæðis-
flokksins.
Við höfðum ýmsar efasemdir um
málflutning forystumanna Alþýðu-
flokksins fyrir síðustu kosningar.
Það kom fljótlega fram í stjórnar-
samstarfinu að þær efasemdir
höfðu við rök að styðjast og enn
fremur hefur það komið í ljós eftir
að núverandi ríkisstjórn var mynd-
uð. Forystumenn A-flokkanna fóru
saman um landið undir yfirskrift-
inni „Á rauðu ljósi'* í þeim tilgangi
að boða það fagnaðarerindi að þess-
ir flokkar yrðu að einum.
En þó vaxandi vantrúar gæti
augljóslega á kenningar af þessu
tagi innan Alþýðuflokksins virðist
stefnan enn vera sú að ganga í
faðm Alþýðubandalagsins. A þessu
stigi bendir fátt til að vilji sé til
þess innan Alþýðuflokksins að við-
halda áratuga sérstöðu hans í
íslenskum stjórnmálum. Því nær
sem Alþýðuflokkurinn færist Al-
þýðubandalaginu þeim mun minni
keppinautur verður hann við Sjálf-
stæðisflokkinn um fylgi fijálslynda
fólksins í landinu.
í raun og veru hafði Alþýðu-
bandalagið fyrir all mörgum árum
misst hið pólitíska gildi sitt. Kenn-
ingar sósíalista um þjóðnýtingu,
miðstýringu, skattheimtu og and-
staða þeirra við vestrænt samstarf
áttu engar rætur lengur í íslensku
þjóðfélagi. Og í raun og veru hefur
ekkert breyst í þessu efni. Alþýðu-
bandalagið er enn flokkur án raun-
verulegs tilgangs.
Forystumenn Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks vildu á hinn bóg-
inn gefa Alþýðubandalaginu færi á
að dusta rykið af úreltum kenni-
setningum og reyna þær enn á ný.
Það er svo aftur einkennilegt og
þverstæðukennt að þetta gerist á
sama tíma og jafnvel Austur-Evr-
ópuþjóðirnar eru að hverfa frá sós-
íalisma og stefna að því að taka
upp viðurkenndar vestrænar að-
ferðir við stjórn efnahagsmála.
Forystumenn A-flokkanna og
einn af forvígismönnuia Framsókn-
arflokksins hafa Iýst pví yfir að
þessi vinstri stjórn eigi að sitja
áfram að Ioknum næstu kosningum
fái hún til þess umboð kjósenda eða
nægjanlegt atfylgi á Álþingi með
öðrum hætti. Ugglaust horfa þessir
forystumenn flokkanna þá til
Kvennalistans með það í huga að
fá honum það hækjuhlutverk sem
Borgaraflokkurinn gegnir nú þar
til hann verður úr sögunni. Engan
dóm ætla ég að leggj^ á vilja
Kvennalistans í þessum efnum. Hitt
er ljóst að í slíkum yfirlýsingum
felst ekki aðeins ögrun við fólkið í
landinu heldur áskorun á sjálfstæð-
isfólk um öfluga og kraftmikla
stjórnmálabaráttu.
Ég hef hér með einföldum línum
dregið upp mynstrið í íslenskum
stjómmálum um þessar mundir.
Það er þessi veruleiki sem blasir
við Sjálfstæðisflokknum í stjórnar-
andstöðu. í 60 ára sögu flokksins
hafa sjálfstæðismenn setið í 38 ár
í ríkisstjórn en verið 22 ár utan
stjórnar. Reynslan hefur kennt okk-
ur hveija ábyrgð við bemm, hvort
heldur við sitjum við stjórnvölinn
eða erum í stjórnarandstöðu. Hvort
tveggja er mikilvægt og kallar á
að menn ræki skyldur sínar og
fgegni hlutverki sinu af trúmennsku
við hugsjónir Sjálfstæðisflokksins
og hagsmuni þjóðarinnar.
Morgnnblaðinu barst í gær eftir-
farandi athugasemd frá Gunn-
laugi Claessen, ríkislögmanni:
„Forseti Alþýðusamþands Ís-
lands hefur ritað forsætisráðherra
bréf, dags. 4. október sl. varðandi
yfirstandandi kjaradeilu Rafiðnað-
arsambands íslands og ríkisins.
Bréf þetta fjallar fyrst og fremst
um þá niðurstöðu álitsgerðar emb-
ættis ríkislögmanns, dags. 27. sept-
ember sl. að þeim starfsmönnum
sem verkfallsboðun tók til sé óheim-
ilt að fara í verkfall. Efni bréfs
þessa hefur forseti ASÍ kynnt sjón-
varps- óg útvarpsstöðvum, svo og
dagblöðum og gagnrýnt niðurstöðu
þessarar álitsgerðar, sem hann er
ósáttur við.
Að sjálfsögðu er ekkert við það
að athuga að forsvarsmenn ÁSÍ
hafí aðrar skoðanir á lögfræðilegri
hlið þessa máls, þó skoðanir þeirra
hafi hingað til lítt eða ekki verið
studdar lagalegum röksemdum.
í gagnrýni sinni verða menn hins
vegar að fara rétt með, sem hér
hefur skort á. Af því tilefni telur
embætti ríkislögmanns óhjákvæmi-
legt að gera eftirfarandi athuga-
semdir.
1. í bréfi forseta ASÍ segir, að
meginniðurstaðan í álitsgerðinni sé
sú, að iðnaðarmönnum og verka-
Ályktun miðstjórnar ASÍ:
Engir kjara-
samningar án
verðtryg-gingar
MIÐSTJÓRN Alþýðusambands ís-
lands átelur stjórnvöld harðlega
íyrir að standa ekki við gefin lof-
orð í samningunum í vor um
verndun kaupmáttar og hvetur til
órofa samstöðu innan verkalýðs-
hreyfingarinnar til að vinna upp
þá kaupmáttarýrnun sem orðið
hefiir, að því er fram kemur í
ályktun. Þá segir að ijóst sé að
væntanlegir kjarasamningar verði
að skila meiri launajöfnuði í þjóð-
félaginu og engir samningar verði
gerðir nema verðtrygging komi
til.
í ályktuninni segir að kjarasamn-
ingarnir í maí hafi innihaldið óveru-
legar taxtahækkanir, en ríkisstjórnin
hafi hins vegar lofað að tryggja
kaupmáttinn með því að hindra
hækkanir á vöru ög þjónustu ásamt
aðhaldi í gengismálum. „Þá var einn-
ig af hálfu ríkisstjórnar lofað lækkun
ijármagnskostnaðar og óbreyttu
raunverði á landbúnaðarvöru. Þrátt
fyrir þessi loforð hefur á gildistíma
þessa kjarasamnings orðið veruleg
kaupmáttarrýrnun, vegna mikilla
hækkana á verði vöru og þjónustu
allri, ekki síst þeirri sem stjórnvöld
verðleggja sjálf og enn blómgast
vaxtaokrið."
Hækkun elli-
lífeyrisald-
urs mótmælt
STJÓRN vcrkamannafélagsins
Dagsbrúnar hefur mótmælt hug-
myndum um hækkun ellilíf-
eyrisaldurs I 70 ár, en nefnd á
vegum heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins hefur lýst því
yfir að hún hyggist leggja það til
við ríkisstjórnina, segir í fréttatil-
kynningu frá félaginu.
Ennfremur bendir stjórn Dags-
brúnar á sívaxandi tilhneigingar at-
vinnurekenda til að segja mönnum
upp starfi 65 ára og eldri. Mjög er-
fitt sé fyrir fólk ( þessum aldurs-
flokki að fá vinnu við sitt hæfi og
eigi margir nú í erfiðleikum af þeim
sökum. „Þessar tillögur eru árás á
fullorðið fólk sem þegar hefur skilað
miklu starfi, margt af því útslitið
fyrir aldur fram og hefur unnið hörð-
um höndum frá bamsaldri.“
fólki í ASÍ sem starfa hjá hinu opin-
bera sé óheimilt að fara í verkfall.
í fjölmiðlaviðtölum hefur það ítrek-
að komið fram, að þetta annað
hvort standi í álitsgerðinni eða það
leiði af henni.
Hið rétta er, að í álitsgerðinni
er fjallað um það, hvort störf raf-
eindavirkja og rafvirkja hjá til-
teknum ríkisstofnunum séu þess
eðlis, að þau falli undir hugtökin
„sýslan“ og „sýslunarmaður" í
skilningi laga nr. 33/1915 um verk-
fall opinberra starfsmanna. Engin
tilraun er þar gerð til þess að meta,
hvort fleiri starfshópar ASÍ-manna,
við sömu eða aðrar stofnanir, hvort
heldur þeir teldust iðnaðarmenn eða
verkamenn, falli undir þessa skil-
greiningu. Til þess hefur ekkert til-
efni gefist. Álitsgerðin segir því það
eitt, að rafeindavirkjar og rafvirkjar
í starfi hjá þeim stofnunum sem
boðað verkfall tók til, falli undir
þessa skilgreiningu og að þeim sé
því bannað að gera verkfall.
2. í viðtali við Morgunblaðið í
dag, 5. október, kemst forseti ASÍ
að þeirri niðurstöðu, að „eðlilegt
væri að ætlast til þess að hann (þ.e.
ríkislögmaður) leitaði ekki að
ítrustu hagsmunum ríkisins í hveiju
máli, heldur skoðaði þau frá al-
mennu sjónarmiði".
Þegar lögfræðilegt mat er lagt á
álitaefni, er eftir viðurkenndum lög-
skýringaraðferðum komist að nið-
urstöðu um, hvernig löggjafinn hef-
ur skipað málum og þar með hvað
sé gildandi lög og réttur í landinu.
Ef hins vegar á að fara að skoða
mál út frá „almennu sjónarmiði“,
felst væntanlega í því að líta skuli
á mál út frá öðru sjónarhorni. Þá
er hætt að tala um lögfræði. í þessu
felst meira en lítil þversögn, þegar
það er haft í huga, að gagnrýni
forseta ASÍ er beint að lögfræði-
legri niðurstöðu.
3. Erfitt er að festa hendur á,
hvað átt er við með fullyrðingu
þess efnis, að „embætti ríkislög-
manns hafi verið misnotað á gróf-
legan hátt“. Þetta er ekki nánar
skýrt af hálfu bréfritara né í fjöl-
miðlum. Nærlægt virðist þó að
skilja þessi óljósu ummæli svo, að
hér sé um að ræða álitsgerð, með
fyrirfram ákveðnum niðurstöðum,
sem séu þjónanlegar þeim, sem um
hana biður. Ef eitthvað annað hefur
falist í þessum ummælum, verður
það væntanlega leiðrétt.
Embætti ríkislögmanns er vissu-
lega hluti af ríkiskerfinu sem slíku.
Ummælin gefa hins vegar tilefni
til að vekja athygli á, að embættið *
starfar skv. sérstökum lögum og
er ekki hluti af Stjórnarráði ís-
lands. Það er ríkisstofnun, sem
heyrir undir fjármálaráðherra, líkt
og flestar stofnanir ríkisins heyra
undir einhvem ráðherra ríkisstjórn-
arinnar. Það er eitt af hlutverkum
þessarar stofnunar að gefa lög-
fræðilegar álitsgerðir, eftir því sem
einstakir ráðherrar kunna að óska
eftir. Þótt forseti ASÍ láti sér sæma
án raka að vega að starfsheiðri
embættis ríkislögmanns, skal hann
fullvissaður um, að álitsgerð um
hina lagalegu hlið verkfalls rafiðn-
aðarmanna er gefin eftir bestu sam-
visku þeirra sem að unnu og þekk-
ingu þeirra á lögum. Hið sama gild-
ir reyndar um allar álitsgerðir, sem
embættið vinnur að.
4. Gagnrýni forseta ASÍ gefur
tilefni til að undirstrika, að h'ér er
einungis um lögfræðilega álitsgerð
að ræða, ekki dóm. Dómstólar,
þ. á m. Félagsdómur, eru til að
dæma í ágreiningsefnum sem þess-
um. Það er hlutverk þeirra. Þess
var kostur að fá svör dómstóla við
þeirri spurningu, hvort lög nr.
33/1915 væru því til fyrirstöðu að —
áðurnefndir starfsmenn gerðu verk-
^fall. Fyrirsvarsmenn rafiðnaðar-
mannaf hafa hins vegar af einhveij-
um ástæðum hafnað því að deiluað-
ilar legðu ágreining sinn fyrir Fé-
lagsdóm. Jafnframt hefur forseti
ASÍ hreyft því að bera ágreininginn
undir erlenda aðila. Það eitt út af
fyrir sig hlýtur að vera ærið um-
hugsunarefni.“
LOKAÐ
vegna jarðarfarar ÞORVARÐAR HJALTASONAR
frá kl. 2.30-4.30 í dag.
FEIMA.
Lokað
Vegna jarðarfarar FRIÐRIKS KARLSSONAR,
framkvæmdastjóra, verða læknastofurnar í
Domus Medica, Egilsgötu 3, lokaðar eftir hádagi
í dag, föstudaginn 6. október.
Fiskverð á uppboðsmörkuðum 3. október.
FISKMARKAÐUR hf. í Hafnarfirði .
Hæsta Lægsta Meðal- Magn Heildar-
verð verð verð (lestir) verð (kr.)
Þorskur 72,00 38,00 67,91 0,091 90.326
Ýsa(ósl) 89,00 72,00 85,91 3.509 301.523
Ýsuflök 25,00 25,00 25,07 0,007 188
Ýsa 125,00 43,00 97,84 5.451 533.379
Karfi 50,00 40,00 41,05 4.623 189.328
Karfi(fr) 20,00 20,00 20,00 0,327 6.550
Koli 35,00 35,00 35,01 0,076 2.666
Kolaflök 137,00 133,00 133.57 0,525 70.125
Ufsi 38,00 38,00 38,00 0,670 25.495
Steinbítur 76,00 20,00 66,68 0,652 43.538
Langa 46,00 44,00 44,49 1.439 64.027
Lúða 320,00 205,00 274,47 0,145 39.798
Blandað 25,00 25,00 25,07 0,007 188
Samtals 72,35 18.987 1.373.669
1 dag verður boðinn upp afli úr Stakkavík ÁR og fleiri bátum.
Þorskur 25 tonn, ýsa 5 tonn, steinbítur 2 tonn og eitthvaö af
öörum tegundum.
FAXAMARKAÐUR hf. í Reykjavík
Þorskur Þorskur(sl) 77,00 75,00 76,22 2.255 171.879
Þorskur(smár) 45,00 45,00 45,00 0,325 14.625
Ýsa 124,00 50,00 106,46 6.982 743.377
Ýsa(ósl) 101,00 101,00 101,00 0,185 18.685
Ufsi 41,50 39,00 40,95 92.679 3.795.264
Steinbítur(ófl) 81,00 81,00 81,00 0,300 24.300
Steinbítur(bl) 89,00 38,00 70,66 5.756 406.723
Langa 55,00 55,00 55,00 3.784 208.120
Lúða(stór) 290,00 50,00 239,50 0,080 19.160
Lúöa(smá) 270,00 120,00 156,67 0,366 57.340
Grálúða 53,00 53,00 53,00 0,669 35.457
Skarkoli 78,00 39,00 47,81 0,177 8.463
Keila 27,00 27,00 27,00 0,143 3.861
Samtals 48,44 113.703 5.507.254
Selt var úr Ásbirni RE, Þorláki ÁR o.fl. í dag veröur selt úr Otri
EA, Skipaskaga o.fl. Ufsi 10 tonn, ýsa 5 tonn o.fl.
FISKMARKAÐUR SUÐURNESJA hf.
Þorskur Þorskur(ósl) 74,00 50,00 69,12 6.050 418.150
Ýsa(ósl) 111,00 47,00 99,19 6.981 692.472
Karfi 39,00 39,00 39,00 1.794 69.906
Ufsi 41,00 41,00 41,00 2.331 95.571
Steinbítur 48,00 25,00 42,69 0,273 11.655
Langa(ósl) 40,00 40,00 40,00 0,900 36.000
Lúða 135,00 135,00 135,00 0,007 945
Blandaður 30,00 30,00 30,00 0,200 6.000
Keila(ósl) 27,00 10,00 14,80 1.644 34.338
Skata 52,00 52,00 52,00 0,012 624
Skötuselur 346,00 345,00 345,00 0.008 2.760
Samtals 67,19 20.292 1.363.415
Selt var úr Sæmundi HF, Víði KE og Gnúp GK. I dag verður selt
úr linu- og netabátum.