Morgunblaðið - 13.10.1989, Page 29

Morgunblaðið - 13.10.1989, Page 29
- MORGUNBLAÐIÐ--FÖSTUDAGUR-18: ORT0BER-1989- ~29 Minning: • • Steinunn Ogmunds- dóttir hjúkrunarkona Fædd 14. ágúst 1901 Dáin 2. október 1989 Aldurhnigin sómakona andaðist á Hrafnistu nú á haustdögum, 2. október. Steinunn Ogmundsdóttir var fædd í Laugarási í Biskupstungum 14. ágúst 1901. Bkireldrar hennar voru Ogmundur Gíslason bóndi þar, Árnesingur að ætt, og kona hans Helga Einarsdóttir frá Bergvík í Leiru. Aðeins fjögurra mánaða gömul missti Steinunn Ögmund föður sinn, sem varð bráðkvaddur. Hún ólst þá upp fyrstu árin hjá mætum hjón- um á Syðri-Reykjum, Grími Einars- syni og Kristínu Gissurardóttur, en fluttist þaðan um 10 ára aldur til Helgu móður sinnar í Reykjavík, sem þá hafði gengið að eiga Jón Guðmundsson yfirkjötmatsmann. Sonur þeirra Helgu og Jóns, hálf- bróðir Steinunnar, var Ögmundur Jónsson verkfræðingur, sem er lát- inn. Helga var mikil dugnaðar- og ráðdeildarkona, vel ern fram eftir aldri og lést hátt á tíræðisaldri 1969. Á unglingsárum sínum dvaldist Steinunn um nokkurra ára skeið austur á Síðu, á Kirkjubæjar- klaustri og Breiðabólstað, en nam síðar við hússtjórnardeild Kvenna- skólans í Reykjavík. Hugur hennar stóð tii hjúkrunarstarfa, en nám sitt þurftu hjúkrunarnemar þá að sækja að hluta til annarra landa. Eftir að hafa unnið á íslenskum sjúkrahúsum um skeið, m.a. á Ak- ureyri, lauk Steinunn hjúkrunar- námi í Kaupmannahöfn 1929 og starfaði síðan á dönskum sjúkra- húsum á annað ár og eftir það á Landspítalanum í Reykjavík 1931-34. 2. júní 1934 giftist Steinunn Ólafi Pálssyni múrara frá Litlu-Heiði í Mýrdal, sem um margra áratuga skeið var mælingafulltrúi Múrara- félags Reykjavíkur og eignuðust þau dæturnar Jóhönnu og Helgu, sem eiga alls níu börn og barna- börn. Eftir að Steinunn giftist var húsmóðurstarfið meginstarf henn- ar, en á sumrin þegar dæturnar voru í sveit vann hún við hjúkrun á ýmsum sjúkrahúsum í Reykjavík. Heimili þeirra Ólafs var lengst í Drápuhlíð 24, en nú allra síðustu árin í Jökulgrunni 1 í einni af íbúð- um Hrafnistu. Nálægt fimmtugsaldri var Stein- unn gripin sjaldgæfum og sárs- aukafullum augnsjúkdómi, og þótt allra ráða væri leitað innanlands og utan missti hún á skömmum tíma sjónina með öllu. Steinunn tók sér nærri fötlunina, en hún lét hana ekki yfirbuga sig. Hússtjórn alla og flest eldhúsverk annaðist hún um áratugi alblind með miklum sóma og myndarskap, og um langt skeið vann hún daglega á vinnu- stofu Blindrafélagsins við Grund- arstíg og síðar við Hamrahlíð, þar sem hún undi sér vel og var oft hrókur alls fagnaðar í góðum fé- lagsskap. Ómetanlegan stuðning . um öll þessi ár hafði hún af öðlings- manninum Ólafi bónda sínum sem var óþreytandi við að leiða liana og styðja og lesa fyrir hana í löngu myrkri. í Blindrafélaginu störfuðu þau lijón dyggilega og voru bæði gerð heiðursfélagar á fimmtugsaf- mæli félagsins nú í sumar. Steinunn 'Ögmundsdóttir varð að láta af hjúkrun vegna fötlunar sinnar, en það eðli hjálpsemi sem hefur laðað hana til hjúkrunar- starfsins var óskert. Hún hafði alla tíð næma tilfinningu fyrir því hvar stuðnings var þörf og sinnu á því að verða öðrum að liði. Blind sá hún betur en margur sjáandi. Fágætlega gott minni orða og umhverfis var Steinunni góður styrkur á dimmum árum. Fram undir það síðasta, þegar kraftar tóku að bila, fylgdist hún vei með mönnum og málefnum og mundi gjörla ættartengsl og vensl. Mikinn sjóð kvæða og sálma varðveitti hún í minni sínu og söng ótrauð fagurri röddu hina lengstu texta án þess að reka í vörðurnar, þó að ekki væri hægt að gjóa augum á bók. Mest dáðist ég þó að landminni Steinunnar. Það var einstök reynsla að ferðast með henni austur um sveitir og hafa hana blinda að leið- sögumanni, segja frá bæjum sem fyrir augu bar og fólki sem þar hafði búið. Enda þótt heilsu væri farið að hraka nú á síðustu árum, bilaði hugur lítt og fram á síðustu ævivik- ur hafði Steinunn fótavist, heim- sóiti vini og afkomendur, og síðast nú í sumar dvöldust þau hjónin fá- eina daga í sumarbústað sínum austur í Mýrdal. Langri ævi Steinunnar Ög- mundsdóttur er lokið. Vinir hennar minnast góðrar konu sem lét ekki erfiðleikana buga sig. Stefán Karlsson Þegar ég var ungur maður, um- gekkst ég marga sem voru af hinni svokölluðu aldamótakynslóð. Það fólk upplifði meiri breytingar en nokkurn hefði órað fyrir. Island hoppaði á örfáum árum út úr bændasamfélagi og inn í nútíma þjóðfélag. Það hlýtur að hafa þurft sterk bein til að þola slíkar breyting- ar og standast þær. Steinunn Ög- mundsdóttir var ein þeirra sem til- heyrðu áðurnefndri aldamótakyn- slóð. Hún mátti þola mikil veikindi sem gjörbreyttu aðstöðu hennar og lífsviðhorfum. Árið 1950 veiktist hún mikið og gekkst undir nokkrar aðgerðir erlendis. Leikar fóru svo að hún missti sjónina og varð al- blind. Þá fáum árum áður höfðu nokkrir dugmiklir einstaklingar stofnað Blindrafélagið og sett á fót Blindravinnustofuna, en megintil- gangur hennar er að veita blindu og sjónskertu fólki atvinnu. Þegar Steinunn missti sjónina var enn þá það viðhorf ríkjandi hjá mörgu fólki sem var komið yfir miðjan aldur að blint fólk væri horn- rekur sem litla björg gæti sér veitt. Steinunni fannst um tíma að hún væri ein þeirra, blindur aumingi sem enginn tæki' rnark á. Þetta fyllti hana og fjölskyldu hennar mikilli örvæntingu og stóðu þau ráðalaus frammi fyrir þessari breyttu aðstöðu Steinunnar. Þá var það að Þórsteinn Bjarnason sem var forinaður Blindravinafélags ís- lands kont og stappaði stálinu í hana, en líklega hefur það ráðið úrslitum að nokkrar ungar blindar konur sent voru á nteðal stofnenda Blindrafélagsins hvöttu Steinunni til þess að koma til Blindrafélagsins og taka þátt í því starfi se.m þar færi fram. Þau hjónin, Steinunn og Ólafur Pálsson, íhuguðu málið og ályktuðu sem svo að þar sem blinda fólkið væri með sinn félagsskap, þar væri vettvangur fyrir Steinunni. Steinunn hóf störf hjá Blindra- vinnustofunni árið 1952 og má segja að það hafi verið mikið gæfu- spor, bæði fyrir hana og fjölskyldu hennar, og ekki síst fyrir Blindrafé- lagið. Þau Steinunn og Ólafur fóru að taka mikinn þátt í félagslífi og starfi félagsins og Ólafur varð end- urskoðandi þess um áratugi og að- haldsmaður um fjármál þess. Þá tók fjölskylda þeirra mikinn þátt í alls kyns félagsstarfi Blindrafélagsins og studdi það á rnargan hátt. Dæt- ur Steinunnar og Ölafs, þær Jó- hanna og Helga, voru mikið í tengslum við Blindrafélagi og Helga átti síðar mikinn þátt í mótun Hljóð- bókasafns Blindrafélagsins og Borgarbókasafns Reykjavíkur sem síðar varð Blindrabókasafn íslands. Það er ríkisrekin stofnun, starfrækt í húsakynnum Blindrafélagsins. Þegar Steinunn lióf störf á Blindravinnustofunni, kom með henni hressandi andblær. Þær kon- ur sem þar störfuðu voru margar allnokkuð yngri en Steinunn en það skipti engu máli, mikil og traust vinátta skapaðist þeirra á milli. Steinunn fékk frá þeim þá uppörvun sem hún þurfti og einnig gat hún miðlað af reynslusjóði sínum. Steinunn starfaði við að gera bursta og þær vinkonurnar sögðu hver annarri sögur, ræddu um heima og geima og kváðust á. Fast- ur liður var að eftir kaffið um þijú- Lokað í dag vegna jarðarfararÁSGEIRS GUNNARSSONAR. Ilma hf., G.G. Ásgeirsson hf., Dieselvélar hf. Lokað frá hádegi í dag föstudaginn 13. október vegna jarðarfarar ÁSGEIRS GUNNARSSONAR, tækni- fræðings. Hurðir hf., Skeifunni 13. Lokað Fyrirtæki okkar verður lokað í dag frá kl. 13.00 til 15.00 vegna útfarar ÁSGEIRS GUNNARSSONAR, forstjóra. Brimborg hf., Faxafeni8. leytið arkaði kvennahersingin nteð þær Margréti Andrésdóttur for- mánn Blindrafélagsins, Steinunni og Rósu Guðmundsdóttur, sem j)á var varaformaður féiagsins, fram á gang, læsti að sér á prívatinu og söng hástöfum ættjarðarsöngva af mikilli hjaitans lyst. Ég man að sem barn sætti ég færis að koma inn í Hamrahlíð um kaffileytið og lieyra . þennan skemmtilega söng, það hljómaði svo vel þarna inni. Andrúmsloftið á Blindravinnu- stofunni var ákaflega sérstakt í þá daga. Þar sat fólk og dró í bursta, vélvæðingin var þá ekki eins mikil og nú er, og við handídráttinn höfðu menn nægan tíma að spjalla og hlusta hver á annan. Þarna unnu margir skemmtilegir kvistir, fólk sem hafði orðið að heyja harða lífsbaráttu og mótast af henni. Steinunn tók hverjum og einum eins og hann var og gerði engan manna- mun. Steinunn var hafsjór af fróðleik. Hún kunni ósköpin öll af vísum og kvæðum og lög við þau. Hún hafði gaman af söng og þegar um löng kvæði var að ræða mátti eins vel búast við að hún kynni þau öll. Þess vegna var hún ásamt manni sínum omissandi á mannamótum félagsins. Steinunn vann hjá Blindravinnu- stofunni á meðan kraftar entust en eftir það hélt hún áfram að koma dag og dag og aldrei lét hún eða Ólafur maður hennar sig vanta á fundi eða önnur mannamót hjá Blindrafélaginu. Sú sem átti hvað mest við Steinunni að sælda frá Blindrafélaginu var Rósa Guð- mundsdóttir sem síðar varð fonnað- ur þess. Rósa sá til þess að Stein- unn gat notið sín sem best eftir að aldurinn tók að færast yfir hana. Steinunn mat Rósu mikils og var það gagnkvæmt. „Ef allir væru eins harðir af sér og hún Steinunn, þá væri margt öðruvísi," sagði Rósa oft við mig. Vonandi eru þær vin- konurnar að gleðjast yfir endur- fundunum og vafalaust eru hinar vinkonurnar með og. skyldi mig ekki undra þótt þær tækju lagið saman í kaffitímanum hinumegin. Á 50 ára afmæli Blindi'afélags- ins, þann 19. ágúst sl., voru þau hjónin, Steinunn og Ólafur, gerð að heiðursfélögum Blindrafélagsins fyrir það mikla starf sem þau hafa innt af hendi í þágu þess. Má til dæmis nefna að þau hjónin gáfu verulega fjárupphæð sem notuð er til þess að rita sögu Blindrafélags- ins. Þegar Steinunn kom til afmælis- hátíðar Blindrafélagsins, var hún farin að kröftum, en reisn sinni hélt hún. Hun fylgdi fötum alveg þangað til hálfum mánuði áður en hún dó, þá treysti hún sér ekki leng- ur á fætur, fannst hún vera eitt- hvað lélegri en vant var. Hún lést svo þann 2. október síðastliðinn 88 ára að aldri. Ég er þakklátur fyrir að hafa fengið að kynnast konu eins og Steinunni. Hún lét aldrei deigan síga heldur hélt sínu striki. Hún hlýtur að hafa fengið í vöggu- gjöf mikinn viljastyrk. Fyrir hönd stjórnar Blindrafé- lagsins sendi ég eftirlifandi eigin- manni Steinunnar, Ólafi Pálssyni, og fjölskvldu hans innilegustu sam- úðarkveðjur. Gísli Helgason Það er fátt betra sem börn geta óskað sér en góðar ömmur og afar. Umhyggja þeirra er eitt af því fáa, sem ganga má að í annars óvissum heimi og það koma skörð í heims- myndina þegar þau síðar falla frá eitt af öðru. Þó að lát örnrnu minnar bæri síður en svo óvænt að þá tók það tíma að síast inn að heimurinn er ekki samur á eftir. Fram í hug- ann komu minningar, einkum frá bernskuárunum þegar við vorum oft saman um lengri og skemmri tíma. Það er sérstakur ævintýra- ljómi yfir æskuminningum mínum með ömmu og afa. Hjá þeim gátu óvæntir hlutir gerst og í hugarheimi barns höfðu þar hversdagslegir at- burðir aðra og dýpri merkingu. Smástrák þótti það til að mynda ekki ónýtt að fá að dvelja af og til um nætursakir í Drápuhlíðinni, ríki ömmu í Drápó, og láta dekra við sig. Gjarnan fylgdi líka leikhúsferð með í kaupunum. Það voru ófáar ferðirnar sem við áttum saman í Heiðardalinn. Ferðir þessar voru hið mesta fyrirtæki og æ.vintýri, sem hófst áður en lagt var af stað. Ef til vill er þeim sem kynnst hefur ferðalögum á hestum austur í Skaftafellssýslu í upphafi aldarinn- ar ómögulegt að líta á þessa ferð sem skottúr og því var gengið að öllum undirbúningi með sömu ná- kvæmni og verið væri að fara í lest- arfei'ð. Vissulega smitaði þetta unga ménn sem tóku undirbúning- inn jafn alvarlega og um heim- skautaferð væri að ræða. Dvölin með ömmu og afa í Heiðardalnum var líka heimur út af fyrir sig, kryddaður ritúölum yfir allt milli fánahyllingar og ruslabrennslu sem gengið var. að af stakri andakt. Ungir menn mældu upphefð sína á því hversu mikilvægan hiuta helgi- siðanna þeir fengu að framkvæma. Margt skemmtilegt gerðist í Heiðardalnum og þau hjónin þreytt- ust seint á að skemmta ungum gesti. Vegna fötlunar sinnar hafði amma ekki alltaf tök á að Vera þar framkvæmandi, en hún átti gjarnan liugmynd að og ýtti á eftir að ýmis- legt væi'i geif sem stytt gæti stund- ir. Þegar frá leið hittumst við sjaldn- ar, þó að alltaf væri það gaman enda jafnan létt yfir þeim hjónunum og þrátt fyrir blindu fylgdist ganila konan vel með öllu svo lengi sem hún rnátti. Henni var það kappsmál að við hjónin stækkuðum hóp langömmubamanna. Fannst henni við lengi slá slöku við í þeim efnum og undarlegt að láta önnur verk ganga fyrir barneignum. Síðar komst ég að því að auðvitað hafði gamla konan rétt fyrir sér. Það eru hlýjar minningar sem ég á um ömmu mína og fyrir það verð ég henni ævinlega þakklátur. Helgi F ÉLAGSLÍF I.O.O.F. 12 = 17110138’/2 □ St:.St:. 598910144IX Kl. 16.00 Hvítasunnukirkjan Kirkjulækjarkoti Mót fyrir fólk hefst með sam- komu í kvöld kl. 21.00. Kanadíska sveitasöngkonan Anita Pierce syngur og talar. Allir velkomnir. Ungt fólk meá hlutverk YWAM - island Biblíufræðsla á morgun, laugar- dag, kl. 10.00 í GrensáskTrkju. Helga Björg Guðmundsdóttir, guðfræðinemi, ritskýrir bréf Páls postula til Filemons. Bænastund kl. 11.15. Allir velkomir. ifciíj Útivist Haustlitaferð í Þórsmörk 13.-15. okt. Gönguferðir við allra hæfi. Gist i Útivistarskálanum í Básum. Þetta er síðasta haustferðin i Þórsmörk í ár. Fararstjóri: Bjarki Harðarson. Upplýsingar og far- miðar á skrifstofu, Grófinni 1, kl. 12-18. Símar 14606 og 23732. Sjáumst! > Útivist. Frá Gudspeki- félaginu Ingólfsstræti 22. Áskriftarsími Ganglera er 39573. í kvöld kl. 21.00 heldur Jón Arn- alds erindi um sjálfsskoðun - markmið. Allir velkomnir. Laugardag kl. 15.00 til 17.00: Opið hús. smá auglýsingor

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.