Morgunblaðið - 20.10.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUK 20. QKTÓBER 1989

AMNESTY-VIKAN HELGUÐ BÖRNUM
GUATEMALA
José Estuardo
Sotz Alvarez
með foður sínum
í Boston.
IRAK
José Estuardo Sotz Alvarez varð
sex ára á þessu ári. Fyrir þremur
árum, í maí 1986, skutu óeinkenn-
isklæddir menn á föður hans, José
Mercedes Sotz Caté, en hittu José
Estuardo í staðinn. Hann lamaðist
fyrir neðan mitti.
Faðir drengsins var féhirðir hjá
Sindicato Central de Trabajad-
ores Municipales (SCTM), þ.e.
Sambandi borgarverkamanna, sem
margsinnis hefur orðið skotspónn
mannréttindabrota.
Faðir drengsins ásakar öryggis-
verði í þjónustu borgarstjórans í
Guatemalaborg um árásina, og
hefur lýst öllum málsatvikum.
Aðrir meðlimir SCTM hafa mátt
þola mannréttindabrot, þ. á m.
pyntingar og aftöku án dóms og
laga.
Amnesty Intemational sá til
þess að faðirinn kæmi drengnum
undir læknishendur í Bandaríkjun-
um og hefur það borið nokkurn
árangur. Samtökin hafa einnig
margsinnis farið fram á að málið
verði cannsakað opinberlega og
hinir seku dæmdir.
Borgarstjórinn í Guatemalaborg
neitar að borgarstarfsmenn hafi
verið viðriðnir þessa atburði. Að
hans sögn varð drengurinn fyrir
skoti af slysni í skotbardaga milli
eiturlyijasala.
Sendinefnd frá AI 1988 spurðist
frekar fyrir um mannréttindabrot
gegn meðlimum í SCTM. Að því
er drenginn varðar kvaðst faðirinn
hafa tilkynnt lögreglunni um atvik-
ið og farið fram á rannsókn, en
sagði að hvorki lögreglan né
Kayathiri Vino ' Sangaraling-
am, 10 ára gömui stúlka frá Nallur
í Jaffna-héraði, „hvarf“ eftir hand-
töku árið 1987.
Samkvæmt frásögn vitna var
Kayathiri Sangaralingam hand-
tekin 12. nóvember 1987 ásamt
móður sinni og tveimur eldri systr-
um vegna gruns um að vera stuðn-
ingsmenn aðskilnaðarstefnu
tamíla. Þær voru handteknar af
indversku friðargæslusveitinni sem
staðsett er á Sri Lanka.
Ættingi mæðgnanna, sem
spurðist fyrir um þær í búðum ind-
versku friðargæslusveitarinnar
sama.dag og þær voru handtekn-
ar, var í haldi stutta stund og sagð-
ist þá hafa séð Kayathiri en náði
ekki tali af henni. Þrátt fyrir þetta
hafa yfirmenn friðargæslusveitar-
innar þráfaldlega neitað að Kayat-
hiri eða fjölskylda hennar sé í
nokkrir aðrir opinberir aðilar hafi
beðið um frásögn hans af skotárás-
inni. Borgarstjórinn, Alavro Arzú
Irogoyen, var ekki viðlátinn þegar
sendinefnd AI óskaði eftir fundi
með honum tit að ræða málið.
AI telur að upplýsingar sem til-
tækar eru um þetta tilfelli og önn-
ur gefi til kynna skipulögð brot
gegn SCTM frá hendi öryggi-
svarða í opinberri þjónustu.
Vinsamlega skrifið kurteislegt
bréf til:
S.E. Vinicio Cerezo Arevalo
Presidente de la República de Gu-
atemala
Palacio Nacional
Guatemala
GUATEMALA.
Iris Yomila Reyes Urizar, 15
ára stúlka, var tekin föst af for-
ingja herflokks 5. febrúar 1989,
og nauðgað meðan hún var í haldi
hjá hermönnum með aðsetri í sveit-
arfélaginu San Andrés Sajcabajá,
E1 Quiche.
Ættingjar kærðu atvikið til frið-
ardómara — Juez de Paz — sem
lét réttargæslulækni skoða hana.
Sagt er að læknirinn hafi staðfest
nauðgunina.
Stúlkan er frænka Amilar
Méndez Urizar, forseta Consejo
de Comunidades Etnicas
„Runujel Junam“ (CERJ), þ.e.
Byggðaráðs innfæddra: „Við erum
öll jafnrétthá", sem hefur á stefnu-
skrá sinni að koma upp um mann-
réttindabrot gegn samfélögum inn-
fæddra.
Susana Tzoc Mendoza, 13 ára
stúlka, var barin með byssuskeft-
vörslu þeirra. Fyrirspurnum ætt-
ingja til yfirvalda á Sri Lanka og
á Indlandi hefur ekki verið svarað.
Vinsamlega skrifið kurteislegt
bréf og látið í ljós áhyggjur ykkar
af handtöku Kayathiri Sangaral-
ingam. Farið fram á hlutlausa
rannsókn á högum og dvalarstað
fjölskyldunnar. Skrifið til:
President R. Premedasa
Presential Secretariat
Republic Square
Colombo 1
Sri Lanka.
Vinsamlegast sendið afrit til:
Mr. L.L. Mehrotra
High Commissioner of India in Sri
Lanka
3rd Floor State Bank of India
Building
Sri Baron Jayatilleke Mawatha
Colombo 1
Sri Lanka:
Amnesty Intemational telur að
börn og ungt fólk sé meðal þeirra
sem orðið hafa að þola kúgun af
pólitískum ástæðum. Þessi aðgerð
er í þágu barna sem „hurfu“ á
árunum 1980-1988. Þau eru í hópi
þúsunda manna sem öryggis- eða
leyniþjónustusveitir hafa handtekið
á þessu tímabili.
í október 1983 lagði AI fyrir
íraksstjórn nöfn 114 manna sem
höfðu „horfið“ eftir að þeir voru
handteknir af öryggissveitum milii
1979 og 1982. Meðal þeirra voru
fimm skólanemendur undir 18 ára
aldri er þeir voru handteknir:
Muslem Hassan og Riyad Hass-
an: í Basra í apríl—maí 1981.
Nizar Najm og Samir Najm: í
Basra í maí 1981.
Samir Abbas: í Al-Thawra, Bagh-
dad, í ágúst 1981.
Ríkisstjórnin lýsti yfir að nöfnin,
sem lögð voru fram, væru „upp-
spuni“. Amnesty hefur í fórum
sínum vitnisburð manns úr þessum
114 manna hópi.
í september/október 1985 fékk
AI fréttir um handtöku 300 barna
og unglinga. í september 1987
staðfesti ríkisstjórnin að 7 þeirra
hefðu verið tekin af lífi. Ekkert er
vitað um örlög og aðsetur hinna
barnanna. Fréttir um „hvörf“ í kjöl-
far handtöku halda sífellt áfram
að berast til AI.
Ismat Najam Abdallah, nem-
andi frá Duhok, 17 ára við hand-
töku í febrúar 1986.
Mustafa Ahmad Mustafa, nem-
andi frá Duhok, 17 ára-við hand-
töku í febrúar 1987.
Báðir handteknir af leyniþjón-
ustusveitum, að því er virðist vegna
gnins um tengsl við Kúrdíska lýð-
ræðisflokkinn (KDP). Enn er ekk-
ert vitað um hvar þeir eru niður-
komnir.
315 böm ogungmenni eru með-
al 8.000 Kúrda sem „hurfu“ í ttjöl-
far handtöku í ágúst 1983. Meðal
þeirra eru þessi börn:
Shaikhomar Yassin Isma’il: f.
1975 í Baban, handt. í Qoshtapa.
Ihsan Ali Shihab: f. 1974 í Barz-
an, handt. í Qoshtapa.
Ferhad Ahya Ahya: f. 1973 í
Hupa, handt. í Harir.
Siyamand Salman Haji: f. 1972
í Hasnaka, handt. í Qoshtapa.
Yasin Muhammad Yasin: f. 1971
í Shengel, handt. í Qoshtapa.
Mala Ali Ibrahim: f. 1970 í
Pendru, handt. í Bahark.
Aziz Mirkhan Hamed: f. 1969 í
Kanyader, handt. í Diyana.
Farhad Ibraliim Bapir: f. 1968 í
Kani Bout, handt. í Diyana.
Mawlud Chicho Mawlud: f. 1967,
í Bekhshash, handt. í Behark.
Sabri Sazem Mahmud: f. 1967 í
Bersyav, handt. í Harir.
Meðal hundmða annarra sem
sagðir eru „horfnir" em karlkyns
um þegar hermenn og óeinkennis-
klæddir menn réðust inn á heimili
hennar í smáþorpinu Churraché,
San Andrés Sajcabajá, 22. nóv.
1988.
Mennirnir vom að leita að föður
hennar, Cirilo Tzoc Zacarias, sem
er formaður CERJ-nefndarinnar í
San Andrés Sajcabajá. Hann flýði
til að bjarga iífi sínu og er sem
stendur í felum.
Stúlkan, sem varð ein eftir
heima, var barin af hermönnum
næstu íjóra daga og hár hennar
klippt af. Af völdum barsmíðanna
er hún sögð alvarlega veik og kast-
ar upp blóði.
CERJ sendi skýrslu um málið
til lögfræðiskrifstofu mannrétt-
indahjálparinnar — Procuraduria
Auxiliar del Procurador de los
Derechos Humanos.
Vinsamlega skrifið yfirvöldum í
Guatemala og biðjið um rannsókn
á þessum ásökunum og að þeir sem
ábyrgir eru verði látnir svara til
saka.
Beinið kurteislegum bréfum til:
S.E. Vinicio Cerezo Arevalo
Presidente de ia República
Palácio Nacional
Guatemala
GUATEMALA
meðlimir úr arabískum Shi’i-
múslímafjölskyldum, sem yfirvöld
segja vera af írönsku bergi brotnar
(bæði fullorðnir og börn) og hafa
verið fluttar nauðungarflutningum
til íran. Margir sem handteknir
voru eru hafðir áfram í haldi án
lagalegi’ar meðferðar. Fjölskyldur
þeirra hafa ekkert fengið að vita
um dvalarstað þeirra. Eftirfarandi
eru dæmi um unga fanga úr fjöl-
skyldum sem fluttar hafa verið
nauðugar til íran:
Abd al-Rahman Qasem Hatem:
Námsmaður handtekinn 6. feb.
1982, 17 ára. Færður frá heimili
sínu í Baghdad og væntanlega
fluttur fyrst í Mudiriyyat al-Amn
al-Amma í sömu borg. Annars ekk-
ert um hann vitað.
Malek Baba Isfandiyar: Kúrdísk-
ur námsmaður, handtekinn 10.
apríl 1983, þá 16 ára. Handtekinn
ágötu í Baghdad, annað ekki vitað.
Abd al-Hussain Abd al-Hassan
Sayyid Ali Gubanchi: Námsmaður
handtekinn lO. júlí 1983, þá 17
‘ára. Færður frá heimili sínu í Naj-
af og haldið fyrst þar. Annað ekki
vitað.
Vinsamlega skrifíð og látið'í ljósi
áhyggjur Amnesty International
vegna mannréttindabrota gegn
börnum sem hafa horfið.
Skrifið til:
His Excellency President Saddam
Hussain
Office of the President
Presidential Paiace
Karadat Mariam
Baghdad
Republic of Iraq
SRILANKA
Minning:
Bjarne Eliassen
járnsmiður
Fæddur 7. júlí 1915
Dáinn 13. október 1989
Veturinn 1943-44 varð mértíðför-
ult í liúsið við Meðalholt 9 hér í borg
þar sem systir mín og eiginmaður
hennar bjuggu þann vetur. Þar
bjuggu þá einnig Bjarne (ávallt
nefndur Bjarni hér á landi) Eliassen
og unnusta hans, Svava Kristins-
dóttir, mágkona systur minnar.
Bjarni fæddist í Kaupmannahöfn
7. júií 1915. Foreldrar hans voru
Edvard Lenhard Eliassen, trésmiður
frá Tromsö í Noregi, og kona hans,
Julie Kristine Pedersen, danskrar
ættar. Þau áttu sex börn, fjóra syni
og tvær dætur, og var Bjarni næst-
yngstur.
Bjarni lærði járnsmíði hjá verk-
takafyrirtækinu Hojgárd og Schultz
sem þekkt er hér á iandi fyrir lagn-
ingu Hitaveitu Reykjavíkur. Kom
hann til íslands í stríðsbyrjun í flokki
þeírra sem unnu að lagningu hitavei-
tunnar. Hann hafði verið kvæntur í
Kaupmannahöfn en þau hjónin skildu
eftir skamma sambúð. Eignuðust
þau son, Eyvin, sem nú er skip-
stjóri. Kona hans heitir Dally og eiga
þau tvö börn.
Þegar Bjarni hafði starfað hér á
landi um skeið, kynntist hann áður-
nefndri stúiku, Svövu Kristinsdóttur,
sem ættuð var frá Patreksfirði og
gengu þau í hjónaband 1948. Svava
átti dóttur, Kristjönu Hafdísi Braga-
dóttur, sem ólst upp hjá henni og
Bjarna. Hún á fjögur börn.
Þau Bjarni og Svava eignuðust tvo
syni. Hinn eldri er Erling, pípulagn-
ingameistari, sem kvæntur er Sigr-
únu M. Jóelsdóttur og eiga þau tvær
dætur, Svövu Kristínu og Katrínu
Sif. Yngri sonurinn er Sigurgeir
Halldór, offsetprentari, ókvæntur.
Bjarni setti á stofn ásamt öðrum
fyrirtækið Sandiástur og málmhúðun
en varð að hætta störfum hjá því
vegna þess að hann þoldi ekki rykið
sem fylgdi þeirri starfsemi. Síðar
stofnaði hann, ásamt Marteini heitn-
um Skaftfeils, heildverslunina Elm-
aro hf. Fiuttu þeir aðallega inn
heilsuvörur. Þeirri samvinnu lauk þó
eftir tiltölulega skamman tíma.
Fyrir rúmum 30 árum hóf Bjarni
störf hjá Hampiðjunni hf. og vann
þar að vélaviðgerðum og vélsmiði
meðan honum entist heiisa. Síðustu
árin þar vann hann aðeins hálfan
daginn. Hann veiktist af sykursýki
1967 og varð hún að lokum bana-
mein hans.
Bjarni var mikill hæfileikamaður
í sínu fagi og voru þær vélar ófáar
sem hann gerði við og smíðaði og
bái-u síðan góðan vitnisburð um verk-
hæfni hans. Hann hafði ánægju af
tónlist og lék á banjó ög einnig á
píanó á yngri árum.
Árið 1975 andaðist Svava kona
hans. Hann kynntist danskri konu,
Hanne Gíslason, sem reyndist honum
hinn besti vihui-. Bjuggu þau saman
síðustu 2-3 árin sem hann lifði og
var hún honum sönn stoð og stytta
í veikindum hans.
Bjarni var glæsimenni á velii og
skemmtilegur maður, enda lék hin
víðkunna danska fyndni á tungu
hans. Hann talaði íslensku allvel og
fannst mér ævinlega danski hreimur-
inn gera gamansemi hans ennþá
skemmtilegri. Hann var góður full-
trúi lands síns og þjóðarinnar, sem
við áttum forðum svo margt sameig-
inlegt með, ýmist af hinu súra eða
sæta, þjóðarinnar sem okkur finnst
gjarnan að sé nátengdari okkur en
aðrar þjóðir.
Eg verð ævinlega þakklátur fyrir
þær glöðu og góðu stundir sem ég
átti með þeim Svövu og Bjarna með-
an þau áttu heimili að Meðalhoiti 9,
en þegar ný viðhorf bar að höndum
í lífi mínu fækkaði fundum okkar.
Við hittumst þó stöku sinnum og
voru þeir fundir jafnan eins og ég
hefði hitt gömul leiksystkini.
Að lokum votta ég sonum, tengda-
dóttur, fósturdóttur og barnabörnum
Bjarna innilegustu samúð niína.
Megi sál hans hvíla í friði.
Toríi Ólafsson