Morgunblaðið - 26.11.1989, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. NOVEMBER 1989
NÝTT FJÖLSKYLDUSPIL FRÁ IDUNNI
helst ungt fólk sem hefur kraft til
að taka virkan þátt í stjórnmálum.
Enda stendur það frammi fyrir
miklum vanda í sambandi við hús-
næði.“
Gífurlegur skortur er a leiguhús-
næði og dýrt að kaupa en það er
þó helsti kosturinn. Fimmtíu fer-
metra íbúð kostar um eina milljón.
Fyrirtæki hlaupa oft undir bagga
með starfsfólki en ekki eru allir svo
lánsamir. Kunningi minn sem keyr-
ir leigubíl býr í einu herbergi og
deilir snyrtiaðstöðu með nágrönn-
um sínum. Hann sér ekki fram á
að fá neitt betra á næstunni og
hristir höfuðið þegar ég dáist að
útliti gamalla íjölbýlishúsa. „Þú
ættir að vita við hvaða aðstæður
fólkið í þessum húsum býr.“
Engar breytingar eru sársauka-
lausar og ótrúlegar breytingar hafa
átt sér stað í Ungveijalandi að und-
anförnu. Stjórnarflokkurinn undir-
býr jarðveginn fram að þingkosn-
ingum en í dag, 26. nóvember,
ákveður þjóðin hvort hún vill kjósa
forseta landsins beinni kosning fyr-
ir þingkosningarnar á næsta ári eða
láta nýtt þing um það þegar það
kemur saman. Fijálsir demókratar
stuðluðu að þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni með söfnun 200.000 undir-
skrifta. Þannig tókst þeim að seinka
forsetakosningunum og bæta að-
eins möguleika mótframbjóðenda
Imres Pozsgays, eins helsta um-
bótasinna Sósíalistaflokksins.
Menningar- og menntamenn
stóðu að stofnun beggja helstu
stjórnarandstöðuflokkanna. Lýð-
ræðishreyfingin er vel skipulögð í
dreifbýli og leggur áherslu á þjóð-
rækni en kjarni Fijálsra demókrata
ér í þéttbýli. Hann er fijálslyndari
og margir meðlima hans sagðir
gyðingar. Lýðræðishreyfingin er
talin hafa mest fylgi í Iandinu. Hún
hefur meðal annars aflað sér vin-
sælda með því að flytja kartöflur
og kálhausa inn í Búdapest og selja
á götuhornum án nokkurra mjlli-
liða. Fólk er þakklátt fyrir að geta-
sparað nokkra skildinga.
Stjórnin sem nú situr hefur tak-
markað traust. „Hún skiptir stöðugt
um skoðun," segir fararstjóri lista-
manna. „Hún segir einn daginn að
einstaklingar geti flutt inn bíla og
þurfi ekki að borga nema 10% toll.
En maður er ekki fyrr búinn að
átta sig á þessu en hún ákveður
að hækka gjaldið upp í 25%. Þetta
eru allt gamlir kommar og ekki
furða þótt George Bush hafi ekki
lofað alltof miklum Ijárhagslegum
stuðningi. Af hveiju ættu Banda-
ríkjamenn að treysta þessum mönn--
um? Þeir vilja auðvitað bíða og sjá
hvað gerist."
Þingið skiptir líka skjótt um
skoðun. Það samþykkti í fyrra að
taka þátt í miklum virkjunarfram-
kvæmdum við Dóná með Tékkó-
slóvakíu en hætti við um síðustu
mánaðamót. Þetta kemur sér að
sjálfsögðu illa fyrir Tékka og þeir
fara fram á rúma 100 milljarða
króna skaðabætur. Ungveijar höfðu
samið við austurrískt verktakafélag
um aðstoð og Austurríkismenn
munu væntanlega einnig fara fram
á himinháar fúlgur í skaðabætur.
En ungverskir sérfræðingar telja
að það sé ráðlegra að hætta við
framkvæmdirnar á þessu stigi en
stuðla að óbætanlegum umhverfis-
skaða sem virkjunarframkvæmd-
irnar myndu hafa í för með sér.
Ungveijaland hefur verið opnara
en önnur Austur-Evrópulönd síðan
um miðjan áttunda áratuginn og
verið að mjakast í átt að Vestur-
löndum smátt og smátt. En hin
stóru skref sem það hefur stigið
að undanförnu í átt að ftjálsu mark-
aðskerfi og lýðræði hefðu ekki átt
sér stað án breytinganna í Sov-
étríkjunum. Ástandið þar er svart
og margir óttast um afdrif Per-
estrojku Gorbatsjovs. Ungveijareru
þess vegna sagðir í miklum flýti
að ganga í eða hefja samstarf við
sem flestar fjölþjóðastofnanir svo
að ekki verði aftur snúið þótt um-
bótastefna Sovétmanna fari út um
þúfur. Varaforstjórinn sagði að fólk
væri hrætt um að það gæti reynst
hættulegt fyrir Ungveija ef ástand-
ið versnar í Sovétríkjunum. Og Eva
tók undir það. „Ef hlutirnir fara
illa þar þá gera þeir það kannski
líka hér,“ segir hún. „Það veit eng-
inn hvernig þetta fer.“
Grundvöllurfyrir
starfi Amnesty
International
ÞRIR undirbúningshópar
fyrir stofhun deilda Amnesty
International í Austur-Evrópu
eru nú starfandi í Póllandi,
Júgóslavíu og Ungverjalandi.
Gyula Hegyi, talsmaður
hópsins í Búdapest, sagði að
það hefði ekki verið
grundvöllur fyrir starfí í þágu
mannréttindasamtakanna
fyrr en í fyrra.
Hann sagði að umbæt-
urnar í iandinu hefðu
átt hug flestra á und-
anförnum árum en
nú væru þær komnar svo langt á
leið að það væri hægt að fara að
huga að öðru. Hópur fólks hefði
því tekið sig saman í sumar og
stofnað formlega undirbúnings-
nefnd Amnesty International.
Hann sagði að almenningur hefði
sýnt starfinu áhuga en um helm-
ingur þeirra sem mættu á kynn-
ingarfundi yrði fyrir vonbrigðum
þegar hann heyrði að deildir sam-
takanna beijast ekki fyrir mann-
réttindum sem snerta löndin sem
þær starfa í. „Margir vilja gjarnan
leggja sitt af mörkum til að hjálpa
Ungveijum í Rúmeníu en Ámn-
esty er ekki rétti vettvangurinn
til þess,“ sagði Hegyi. „Aðrir eiga
bágt með að setja sig í spor fanga
til dæmis í Guatemala en finna
til sterkrar samúðar með föngum
í Kasevó í Júgóslavíu og vilja
hjálpa þeim.“
Nefndirnar þurfa að sýna fram
á að þær starfí hlutlaust og næg-
Stóra Laxá í Hreppum
Stóru Laxárdeild Veiðifélags Árnesinga óskar
eftir tilboðum í veiðirétt árinnar 1990. Um er
að ræða 10 stangir á fjórum svæðum.
Þrjú vönduð veiðihús eru við ána.
Réttur áskilinn til að taka hvaða tilboði sem er
eða hafna öllum.
Tilboðum sé skilað fyrir 3. desember 1989
til Hilmars Jóhannessonar, Syðra Lang-
holti, 801 Selfossi, sem einnig veitir nán-
ari upplýsingar í síma 98-66718.
Gyula Hegyi, talsmaður
undirbúningsnefndar Amn-
esty í Ungverjalandi — Sam-
úðin er frekar með t.d. Júgóslavíu
en Guatemala.
ur áhugi sé á starfi þeirra til að
því verði haldið áfram áður en
Amnesty International viðurkenn-
ir þær sem sjálfstæðar deildir og
felur þeim verkefni. Starfsmaður
samtakanna í London sagði að
deildum væri falið að beijast fyrir
rétti þriggja fanga í senn, eins frá
Vesturlöndum, annars frá Aust-
ur-Evrópu og hins þriðja frá þriðja
heiminum. „Við munum væntan-
lega einnig hafa þann hátt á í
sambandi við austur-evrópsku
deildirnar ef þær verða stofnaðar.
Þær kæra sig ekki um neina sér-
stöðu innan samtakanna."