Morgunblaðið - 31.12.1989, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1989
INIMLENT
Nýtt tilboð
Lands-
banka í
Samvinnu-
banka
Á maraþonfundi bankaráðs og
bankastjórnar Landsbankans
síðastliðinn föstudag var sam-
þykkt að gera Sambandi íslenskra
samvinnufélaga tilboð um að
kaupa 52% eignarhlut þess í Sam-
vinnubankanum fyrir 605 milljón-
ir króna án nokkurra fyrirvara. í
tilboðinu felst að Landsbankinn
tekur jafnframt á sig, sem þessum
eignarhlut nemur, hugsanlegar
eftirlaunaskuldbindingar Sam-
vinnubankans, sem talið er að
geti numið um 120 milljónum
króna, og áætluð töpuð útlán, sem
talið er að geti numið 124 milljón-
um króna. Þá felst í tilboðinu að
Landsbankinn tekur við fasteign-
um Samvinnubankans á bókfærðu
veði þeirra.
Stöð 2 fær ekki
ríkisábyrgð
Stöð 2 hefur leitað aðstoðar
ríkisstjómarinnar vegna rekstrar-
erfiðleika fyrirtækisins. Beiðni
um 400 milljóna króna rikis-
ábyrgð á erlendu láni var lögð
fram á ríkisstjórnarfundi á
fimmtudag. Ríkisstjórnin kvaðst
reiðubúin að gefa Verslunarbank-
anum, sem er aðalviðskiptabanki
Stöðvar 2, yfirlýsingu um að hún
mundi leggja lagafrumvarp fyrir
Alþingi um ríkisábyrgð vegna fyr-
irtækisins. Verslunarbankinn
kvað slíka yfirlýsingu ekki duga
og gerði kröfu um að sett yrðu
bráðabirgðalög vegna ábyrgðar-
innar, en ríkisstjórnin féllst ekki
á þá kröfu.
500 þúsund
atvinnuleysisdagar á árinu
Útlit er fyrir að atvinnuleysis-
dagar á þessu ári verði allt að 500
þúsund, en það jafngildir því að
2.600 manns hafi að meðaltali
gengið atvinnulaus á degi hverj-
um allt árið, eða um 2% af mann-
afla á vinnumarkaði. Greiddar
hafa veríð um 200 milljónir króna
vegna ríkisábyrgðar á launum af
völdum gjaldþrotabeiðna hátt í
200 fyrirtækja á árinu.
Hofsjökull strandaði á
Tálknafirði
Ms. Hofsjökull strandaði í inn-
siglingunni við Tálknafjarðarhöfn
á miðvikudag, og var skipið losað
með aðstoð togarans Tálknfirð-
ings. Ekki urðu verulegar
skemmdir á skipinu og hélt það
áfram för sinni umhverfis landið.
Sama dag rak fiskiskipið Geir
goða GK upp í fjöru í Sandgerði,
en það náðist á flot á síðdegis-
f lóði. Litlar skemmdir urðu á skip-
inu. Á fimmtudagskvöld strandaði
Þórunn Sveinsdóttir VE á Löngu-
skeijum í Skeijafirði, en skipið
losnaði óskemmt á flóði á föstu-
dagsmorgun.
Sovétmenn auka
saltsíldarkaup
Síidarútvegsnefnd hefur borist
staðfesting frá Sovrybflot, so-
véskum kaupendum sínum á
saltsíld, um kaup á 50 þúsund
tunnum af saltsíld til viðbótar
þeim 150 þúsund tunnum sem
áður hafði verið samið um. Verð-
mæti þessarar viðbótar er um 350
milljónir króna, en fyná samning-
ur var að verðmæti rúmur millj-
arður króna. Verið er að kanna
möguieika á að viðbótin verði
ekki afgreidd fyrr en í upphafi
vertíðar næsta haust.
ERLENT
Blóðug1
valda-
barátta
í Búkarest
Blóðug valdabarátta geysaði milli
hersins og öryggissveita Nicolae
Ceausescu Rúmeníuforseta eftir
fall hans 22. desember sl. Sveitar-
menn fengu frest þar til á fimmtu-
dag til að gefast upp ellegar yrðu
þeir réttdræpir. Ceausescu-hjónin
voru handtekin í neðanjarðarbyrgi
í Búkarest á Þorláksmessu en það
var tengt neðanjarðargöngum
sem öryggissveitir forsetans not-
færðu sér til skyndiárása á al-
menning og her landsins. Þau
voru dregin fyrir herrétt og tekin
af lífi á jóladag. Rúmenski þjóð-
bankinn fór fram á það við banka
víða um heim að þeir frystu hugs-
anlegar innistæður Ceausescus en
honum var gefið að sök að hafa
dregið sér allt að milljarði dollara,
rúmlega 60 milljarða ísl. kr., í
erlendum gjaldeyri. Meðlimir fjöl-
skyldu Ceausescus hafa verið
handteknir og Marin Ceausescu,
bróðir forsetans, fannst látinn í
Vínarborg. Talið er að hann hafi
svipt sig lífi.
ingar fara fram í landinu um mitt
næsta ár. Leikritaskáldið Vaclav
Havel, einn þekktasti andófsmað-
ur Tékkóslóavkíu í valdatíð
kommúnista þar, var kjörinn for-
seti landsins í fyrradag.
Mannskæður jarðskjálfti
Manntjón varð
er öflugur jarð-
skjálfti varð í
borginni _ New-
castle í Ástralíu
á fimmtudag.
Lokaðist fólk
inni í byggingum
sem hrundu eða
skemmdust mikið. Skjálftinn varð
allt að 5,5 stig á richter-kvrða og
urðu upptök hans mitt á milli
Newcastle og Sydney.
Selja brot úr
Berlínarmúrnum
Austur-Þjóðveijar hyggjast selja
brot úr Berlínarmúrnum erlendis
og verður ágóðanum varið til
mannúðarmála í Austur-Þýska-
landi og til sjúkrahúsa, að því er
austur- þýska fréttastofan ADN
skýrði frá sl. miðvikudag. Landa-
mæraverðir og götusóparar fá það
verkefni að bijóta stykki úr múrn-
um og stimpla þau til að sanna
hvaðan þau komu.
Dubcek þingforseti
Alexander Dub-
cek, sem fluttur
var í jámum til
Moskvu árið
1968 eftir innrás
Varsjárbanda-
lagsins, var kos-
inn forseti þings
Tékkóslóvakíu
sl. fimmtudaga. Mun hann gegna
því embætti þar til fijálsar kosn-
Kulda valda verðhækkun
áolíu
Olíuverð hefur hækkað verulega
að undanförnu í Bandaríkjunum
vegna kulda þar í landi yfir hátí-
ðamar og vegna sprengingar, sem
varð í olíuhreinsunarstöð Exxon-
olíufélgsins í Louisianaríki á að-
fangadag. Var óttast að aukin
eftirspum eftir olíu vestra myndi
fljótlega verða til að hækka
heimsmarkaðsverð.
Færeyjar:
Deilt um fj árlagaafgr eiðslu
samhliða
fjárlagafmmvarpinu en afnámi vísi-
tölubindingar frestað þar til lög um
Kaupmannahöfn. Frá N. J. Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
MIKIL deila er risin meðal fær- I samþykkt sérstaklega
eysku landsstjórnarflokkanna
vegna fjárlagaafgreiðslunnar en |
stefnt var að því, að henni lyki
fyrir áramót. Raunar eru flokk-
arnir þrír sammála um fjárlögin
og því þykir mörgum ágreining-
urinn heldur hlálegur.
*
Iágúst siðastliðnum lagði lands-
stjórnin fram fjárlagadrög þar
; sem kveðið var á um rúmlega 2,7
milljarða ísl. kr. niðurskurð og og
siðarvar lagttil, að niðurskurðurinn
yrði aukin.n um nærri einn milljarð.
I ’fjárlagafrumvarpinu er lagt til,
að á næsta ári verði vísitölubinding
launa afnumin og barnabætur
lækkaðar úr rúmum 600 millj. ísl.
kr. í tæpar 370 en Sambandsflokk-
urinn krefst þess nú, að lög þessa
efnis verði samþykkt strax.
Þjóðveldismenn vilja ekki verða
við þessari kröfu en leggja hins
vegar áherslu á, að lög um endur-
skipulagningu sjávarútvegsins, sem
lengi hefur verið unnið að,, verði
afgreidd fyrir áramót.
Jogvan Sundstein lögmaður úr
Fólkaflokknum hefur reynt að bera
klæði á vopnin og leggur til, að lög
um niðurskurð á barnabótum verði
endurskipulagningu sjávarútvegs-
ins eru fullbúin. Á það að vera í
febrúar næstkomandi.
Reuter
Hermenn halda frá Búkarest
Slaknað hefur á spennunni í Rúmeníu eftir byltinguna sem þar var
gerð um jólahátíðina. Þó fara hinir nýju leiðtogar þjóðarinnar allra
sinna ferða í skriðdrekum því óttast er að liðsmenn öryggislögreglu
einvaldsins illræmda, Nicolae Ceausescu, hyggist reyna að myrða
þá. Á föstudag voru hermenn sem haldið höfðu uppi eftirliti á Lýð-
veldistorginu í miðborg Búkarest fluttir til búða sinna og var mynd-
in tekin þá.
Evrópska efinahagssvæð-
ið fer að taka á sig mynd
Höfuðstöðvar Evrópubandalagsins í Brussel þar sem viðræður
þess og EFTA-ríkjanna hafa farið fram.
SAMSKIPTI aðildarríkja
Fríverslunarbandalags Evrópu
(EFTA) og Evrópubandalagsins
(EB) eiga sér lengri sögu en svo
að hægt sé að rekja hana í stuttu
máli, enda eru öll þessi ríki mun
eldri en EFTA og EB. Segja má
að skilið hafi með ríkjunum eft-
ir seinni heimsstyrjöldina vegna
mismunandi hugmynda um
hvernig ætti að byggja Evrópu
upp úr rústunum. EB-ríkin líta
svo á að með yfírríkjastofnunum
leggi þjóðimar saman sjálfræði
sitt og geri það á þann hátt
meira gildandi en ella. EFTA-
ríkin hafa hafiiað þessum hug-
myndum, hingað til að minnsta
kosti.
Jacques Delors, forseti fram-
kvæmdastjórnar EB, lagði í
upphafi þessa árs fram hugmynd-
ir sem miða að því að sætta
EFTA-ríkin við innri markað EB
og draga úr ótta þeirra við að
einangrast í Evrópu. Tillögur Del-
ors byggjast á því að engar um-
sóknir um aðild að EB verði tekn-
ar fyrir af alvöru fyrr en eftir
1992, að sama skapi byggjastþær
og á því að til séu ríki innan
EFTA sem ætli alls ekki sækja
um aðild að EB. í umræðum und-
anfarnar vikur um stjórn og stofn-
anir evrópska
efnahagssvæðis-
ins (EES) hefur
það viðhorf kom-
ið fram að það
sé út í hött að
eltast við ber-
sýnileg ágreiningsatriði, EES
þurfi ekki að vera til nema fram
yfir 1995. Þá muni það hafa þjón-
að tilgangi sínum og EFTA-ríkin
öll búin að sækja um aðild að EB.
Hvað sem þessum viðhorfum líður
er sýnt, að þróunina, ekki einung-
is í samskiptum EFTA og EB,
heldur og stórkostlegar breyting-
ar í Mið- og Austur-Evrópu, sáu
fáir fyrir.
EFTA-ríkin hljóta að velta því
fyrir sér hvoru megin við borðið
þau vilja vera í samskiptum EB
við Austur-Evrópu. Talsmenn EB
hafa undanfarna mánuði gefið í
skyn að þeir telji vafasamt að ein-
skorða EES við EFTA-ríkin ein.
Svæðið geti í framtíðinni náð til
allra Evrópuríkjanna og orðið
grunnur hins evrópska húss sem
Mikhail Gorbatsjov, forseta Sov-
étríkjanna, hefur orðið tíðrætt
um.
Undanfarna níu mánuði hafa
fimm starfshópar embættis-
manna frá EFTÁ annars vegar
og EB hins vegar farið ofan í
saumana á þeim atriðum sem eiga
eftir að móta hið evrópska efna-
hagssvæði. Niðurstöður hópanna
þóttu gefa til kynna að full ástæða
væri tii að halda viðræðum áfram.
Hinn 19. desember sl. komu ráð-
herrar EFTA og EB til sameigin-
legs fundar í
Brussel þar sem
þeir samþykktu
að hefja undir-
búningsviðræður
strax í byijun
næsta árs með
það fyrir augum að formlegar
samningaviðræður færu af stað
snemma næsta vor. í undirbún-
ingsviðræðunum verður að fara
yfir lög og reglugerðir EB og
ákveða hveijar þeirra þarf að taka
upp innan EES.
Talsmenn EB hafa a.m.k. um
sinn útilokað sameiginlegt tolla-
bandalag sem hefði í för með sér
brotthvarf landamæra á milli
EFTA og EB. Erfiðustu málin
verða samningar um aukið við-
skiptafrelsi með landbúnaðaraf-
urðir og fríverslun með sjávaraf-
urðir sem tengist ekki aðgangi
að fiskimiðum. Að öðru leyti eru
„frelsin fjögur" talin að mestu í
höfn, að vísu með fyrirvörum um
aðlögunartíma og sérstaka hags-
muni af hálfu EFTA.
EFTA-þjóðirnar hafa allar lýst
fyrirvörum og sérstökum hags-
munum á einhveijum sviðum.
Kunnar eru athugasemdir Islend-
inga vegna viðskipta með sjávar-
afurðir, flutnings vinnuafís og
þarfanna fyrir greiðan aðgang
íslenskra nemenda að háskólum í
Evrópu. Afstaða Austurríkis-
manna tekur mið af umsókn
þeirra um aðild að EB sem þegar
liggur fyrir, athugasemdir þeirra
byggjast fyrst og fremst á því að
þeim þykir EFTA ekki ganga nógu
langt til samstarfs við EB. Svíar
hafa lýst áhyggjum sínum vegna
þess að ýmsar reglugerðir s.s. sem
varða umhverfismál ganga mun
lengra í Svíþjóð en innan EB.
Norðmenn hafa ekki tiltekið neina
sérstaka fyrirvara utan almennra
athugasemda; afstaða nýrrar
ríkisstjórnar ekki fullmótuð.
Svisslendingar leggja áherslu á
rétt sinn til að takmarka fólks-
flutninga til landsins. Sömuleiðis
hafa talsmenn þeirra efast um
getu EFTA-ríkjanna til að koma
fram sem ein heild í samningavið-
ræðunum. Finnar hafa fyrirvara
er varðar eignarhald á fasteignum
og hlut útlendinga í trjávöruiðnaði
landsins. Og þeir hafa svipaða
fyrirvara og hinar Norðurlanda-
þjóðirnar um aðlögunartíma
o.s.frv. Endanlega ræðst rammi
samningaviðræðnanna af því um-
boði sem framkvæmdastjórn EB
fær frá ráðherraráði bandalagsins
til þess að ganga til samninga við
EFTA. Það verður ljóst fyrir vorið.
BAKSVIÐ
eftir Kristófer Mó Kristinsson