Morgunblaðið - 10.02.1990, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1990
Brook
frompton
RAFMOTORAR
1000 - 1500 - 3000 snúninga
0,25 - 37 kw
Til afgreiðslu strax
Suðurlandsbraut 10
Sími 686499 - Fax 680539
Reuter
Franskar úr sjálfsala
Ung stúlka í Brussel kaupir skammt af frönskum kartöflum úr fyrsta
sjálfsalanum, sem býður upp á þessa vinsælu fæðu.
Egyptaland:
Vilja endurreisa annálað
bókasafh Alexanders mikla
Aswan. Reuter.
EGYPTAR, sem eru skuldum
vafnir, en hafa gríðarlegan
áhuga á að endurheimta eitthvað
af fornri írægð sinni, hétu á þjóð-
ir heims um.helgina að aðstoða
við endurreisn bókasafns Alex-
anders mikla, stærsta bókasafhs
fornaldarinnar, sem eyddist í eldi
fyrir meira en tvö þúsund árum.
Áætlaður kostnaður við verkið
er um 160 milljónir dollara (tæpir
Ali Khameini:
Tilskipun um morð
á Rushdie endumýjuð
London. Reuter.
Ayatoliah AIi Khamenei, and-
legur leiðtogi Irana, endurnýjaði
í gæt eggjunarorð til múslima
um að myrða rithöfundinn Sal-
man Rushdie.
Khamenei lét þau orð falla í
gærmorgun að tilskipun Ayatollah
Khomeinis heitins væri ekki fallin
úr gildi. Rushdie hefði gerst sekur
um guðlast í bók sinni Söngvar
Satans og væri því enn réttdræpur.
Á morgun, sunnudag, er ár síðan
dauðatilskipunin var gefin út. Síðan
hefur Rushdie verið í felum. fyrir
ári.
I gær var birt áskorun frá al-
þjóðlegum samtökum til vamar
Salman Rushdie. Þar er hvatt til
þess að dauðadómnum verði aflétt.
Hún er undirrituð af 160 rithöfund-
■ PRAG - ísrael og Tékkó-
slóvakía tóku í gær upp fullt stjórn-
málasamband eftir 23 ára hlé. Fán-
ar landanna blöktu hlið við hlið á
Cernin-höllinni í Prag þar sem ut-
anríkisráðherrar landanna, Moshe
Arens og Jiri Dienstbier, skrifuðu
undir skjöl til staðfestingar samn-
ingnum. Tékkóslóvakía fylgdi for-
dæmi Sovétríkjanna og annarra
Varsjárbandalagsríkja nema Rúm-
eníu og sleit stjómmálasambandinu
við ísrael árið 1967 til að sýna
Aröbum samstöðu í sex daga
stríðinu.
um þ.á.m. Vaclav Havel, forseta
Tékkóslóvakíu, Arthur Miller, John
Fowles, Allen Gmsberg, Nadine
Gordimer og Kurt Vonnegut.
SAS hækkar
bætur vegna
yfirbókana
Kaupmannahöfn. Frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
SAS-flugfélagið heíur ákveðið að
hækka verulega bótagreiðslur
vegna yfírbókana og tekur ný
skipan þessara mála gildi 25.
mars næstkomandi. í flestum til-
fellum er um tvöfoldun bótanna
að ræða.
Þegar yfirbókanir valda því að
farþegum sem eiga pantað far í
ákveðið flug seinkar standa þeim
til boða-bótagreiðslur sem eru mis-
háar eftir leiðum og tímalengd
seinkunarinnar, frá 100-500
Bandaríkjadalir.
Samkvæmt upplýsingum SAS
henti það aðeins þrjá af hverjum
10.000 farþegum félagsins á
síðasta ári að komast ekki með flugi
sem viðkomandi höfðu pantað. Far-
þegar SAS í fyrra voru alls um 13
milljónir talsins.
Sovéskir kommúnistar afsala sér alræðisvaldi:
10 milljarðar ísl. kr.). Mun ráð-
stefna sem haldin verður í bænum
Aswan við Nílarfljót fjalla um
hvernig unnt verði að standa að
fjármögnun þess. Meðal hvata-
manna ráðstefnunnar er Hosni
Mubarak, forseti Egyptalands.
Ýmsir þjóðarleiðtogar ætla að
leggja málinu lið og má þar nefna
Francois Mitterrand, forseta Frakk-
lands, Cal’ólínu Mónakóprinsessu
og Zaid Bin al-Nahayan, soldán í
Sameinuðu arabísku furstadæmun-
um.
Bókasafnið í Alexanderíu var
stærsta bókasafn fornaldarinnar,
byggt af Alexander mikla árið 332
fyrir Krist. Það var annálað fræða-
setur og drógu handrit þess og
bókrollur til sín lærdómsmenn hvað-
anæva að úr Miðjarðarhafslöndum.
Þegar hersveitir Gaiusar Júlíusar
Sesars brutu Alexandríu undir sig
árið 48 fyrir Krist brann stærstur
hluti bókasafnsins til kaldra kola.
Egyptar vonast til að bókasafnið,
sem valinn hefur verið staður
skammt fyrir austan höfnina í Alex-
andríu, muni færa þeim aftur brot
af fornri menningu og frægð og
draga til sína ferðamenn að auki.
Léttir um stundar-
sakir á þiýstmgiium
- segir Míkhaíl Voslenskíj Kremlar-
fræðingnr í viðtali við Morgunblaðið
SAMÞYKKT miðsfjórnar sov-
éska kommúnistaflokksins um
að afnema beri alræðisvald
flokksins í sovésku samfélagi er
sigur fyrir Míkhail S. Gorbatsj-
ov, leiðtoga sovéskra kommún-
ista, og fylgismenn hans þó svo
jafnframt beri að líta á ályktun
þessa sem málamiðlun í átökum
umbótasinna og harðlínumanna.
Gorbatsjov hefúr tekist að létta
af sér þrýstingnum um stundar-
sakir en sovéskir ráðamenn eru
uggandi um framtíðina ekki síst
í ljósi þess að nauðsynleg skil-
yrði byltingar, samkvæmt kenn-
ingum Vladímírs Leníns, eru
ríkjandi í Sovétríkjunum nú um
stundir. Þetta er mat Mikhaíls
Voslenskíjs, þekkts Kremlar-
fræðings, sem yfírgaf heimaland
sitt í upphafi áttunda áratugar-
ins og er einkum þekktur vegna
skrifa sinna um sovésku valda-
stéttina.
„Harðlínumenn hafa mikil áhrif
innan miðstjómarinnar og því felst
sigur Gorbatsjovs í því að hafa
ekki látið undan kröfum þeirra. Það
var af þessum sökum sem umbóta-
sinninn Borís Jeltsín sagði að svo
virtist sem bæði hægri og vinstri
höndin hefði ritað ályktun þessa.
Því telst samþykktin í senn sigur
og málamiðlun," sagði Míkhaíl
Voslenskíj í símaviðtali við Morg-
unblaðið í gær.
Hann kvað ákvörðun þessa
marka þáttaskil í sögu Sovétríkj-
anna. „Hins vegar er það svo í
stjórnmálum að afleiðingar ákvarð-
ana skipta meira máli en form
þeirra. Áðalatriðið er því ekki það
að sjötta grein stjórnarskrárinnar,
er fjallar um forystuhlutverk sov-
éskra kommúnista, verður afnumin
heldur það, að til stendur að inn-
leiða fjölflokkakerfi í Sovétríkjun-
um,“ sagði Voslenskíj.
Míkhail Voslenskíj.
Hann sagði fjölmörg stjórn-
málasamtök nú starfandi í Sov-
étríkjunum. Flest þeirra fengju að
starfa að mestu óáreitt þótt þau
hefðu ekki hlotið viðurkenningu
stjórnvalda. Sagðist hann halda að
Þjóðfylkingarnar, hreyfíngar þjóð-
ernissinna í hinum ýmsu lýðveldum
Sovétríkjanna, yrðu í flestum til-
fellum öflugasta stjórnarandstöðu-
aflið ekki hvað síst í Eystrasalts-
ríkjunum þremur.
Voslenskíj kvaðst telja að Gorb-
atsjov og fylgismenn hans hefðu
látið undan pólitískum og siðferðis-
legum þrýstingi sem magnast hefði
mjög eftir hrun kommúnismans í
ríkjum Austur-Evrópu. „Áhrifanna
gætir víða t.a.m. í Eystrasaltsríkj-
unum og í Moldavíu þar sem rúm-
enskir þjóðemissinnar hafa mjög
látið ti! sín taka eftir byltinguna í
Rúmeníu um jólin.“
Voslenskíj kvað Gorbatsjov
slyngan stjómmálamann en honum
hefðu hins vegar orðið á alvarleg
mistök í viðskiptum sínum við þjóð-
ernissinna bæði í Kákasuslöndun-
um og í Eystrasaltsríkjunum.
Stefna hans á þessum vettvangi
væri ekki sannfærandi. Að líkind-
um væri skýringarinnar að leita í
reynsluleysi hans. Hann hefði sem
flokksleiðtogi í Stavropol aldrei
staðið frammi fyrir slíkum vanda.
„Gorbatsjov skilur ekki þankagang
manna í Eystrasaltsríkjunum, sem
er norður-evrópskur, og hefur enga
innsýn í hugmyndir manna í
Kákasuslöndunum. Allar þessar
þjóðir eru mjög ólíkar, ég þekki
það vel vegna þess að ég dvaldist
oft í löndum þeirra," sagði Vos-
lenskíj. Hann sagði að ákvörðun
miðstjórnarinnar hefði að þessu
leyti engu breytt um stöðu Gor-
batsjovs. Þjóðernisrósturnar væru
enn óleystur vandi og efnahags-
ástandið færi sífellt versnandi.
„Gorbatsjov vonast til þess að
samþykkt miðstjórnarinnar nægi
til að sannfæra alþýðu manna um
að ráðamenn séu að leita lausna á
vandanum og að í hönd fari betri
tíð. Enn hafi að vísu ekki tekist
að vinna bug á vöruskortinum en
loksins hafi menn ákveðið að gera
eitthvað. Sjálfur efast ég um að
efnahagsástandið batni og fari svo
verður Gorbatsjov í enn erfíðari
aðstöðu.“
Voslenskíj kvað mikilvægt að
menn gerðu sér Ijóst að ástandið
nú í Sovétríkjunum væri í samræmi
við hugmyndir Leníns um forstig
byltingar og því væru ráðamenn
skelfingu lostnir. „Lenín nefndi
þijú nauðsynleg skilyrði fyrir bylt-
ingu. í fyrsta lagi gætu yfírvöld
ekki lengur beitt fyrri stjórnunar-
aðferðum. í öðru lagi gæti alþýðan
ekki lengur sætt sig við gömlu
stjórnunaraðferðirnar og í þriðja
lagi skapaðist slíkt ástand þegar
lífskjör manna væru orðin svo slæm
að alþýðan gripi til sinna eigin ráða.
Þessi lýsing Leníns á við um
ástandið í Sovétríkjunum nú um
stundir".