Morgunblaðið - 02.06.1990, Page 24

Morgunblaðið - 02.06.1990, Page 24
24 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. JÚNÍ 1990 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. JÚNÍ 1990 25 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtry.ggsson, Ágúst Ingi Jónsson. BaldvinJónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift- argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið. Þorskar á vísum stað Sterkur Sjálf- stæðisflokkur Hvarvetna í Norður-Atlants- hafi hefur þorskum fækk- að. Jafnt við Kanada og strendur Noregs hafa veiðar dregist mikið saman. Öll þekkjum við niður- skurð á leyfilegum hámarksafla hér við land og afleiðingar þess. Fiskifræðingar mæla með því að dregið sé úr veiðum til að vernda þorskstofninn. Hætta er talin á, að sé gengið of nærri stofninum, hrynji hann einfald- lega og ekkert verði eftir. Þetta virðist hafa gerst í Barentshafí, þar sem stofnarnir hafa ekki náð sér á strik. Skapar þetta byggða- vanda í Noregi og kallar á mikil útgjöld úr ríkissjóði. Norðmönnum er mikið í mun að byggð haldist í landi þeirra öllu og vilja leggja töluvert á sig til að hindra, að íbúar flytjist suður á bóginn til þeirra svæða sem næst eru mörkuðum í Evr- ópu og olíulindunum uhdan ströndum landsins. Til þess að styrkja allar stoðir atvinnulífsins og nýta landkosti sem best hafa norsk stjómvöld lagt þeim lið, sem vilja reyna fyrir sér í físki- rækt. Leita menn fyrirmynda til Norðmanna og njóta góðs af rannsóknum þeirra í fiskirækt og við sölu á eldisfiski. Undan- farið hafa birst hér í blaðinu fréttir af því, hvemig Norðmenn líta á þorsk- og lúðueldi og vex bjartsýnin með hverri frétt, ef þannig má að orði kveða. Á forsíðu Morgunblaðsins í gær er haft eftir Snorre Tilseth, yfirmanni hafbeitardeildar Haf- rannsóknastofnunarinnar í Björgvin, að nú sé það aðeins spuming um tíma hvenær þorsk- eldi verði jafn mikilvægt veiðun- um sjálfum. Spáir hann því, að þorskeldisstöðvamar verði orðn- ar 150 eftir 10 ár og 700 eftir önnur 10 og framleiði þá sam- tals 170.000 tonn eðajafn mikið og nemur þorskveiðum Norð- manna á þessu ári. Þetta em mikil tíðindi fyrir þjóð sem á jafn mikið undir veið- um á þorski og við íslendingar. Ef nágrannar okkar líta þannig á að þeir geti innan tiltölulega skamms tíma gengið að þorskin- um vísum í eldisstöðvum, þurf- um við ekki aðeins að keppa við ríkisstyrktar veiðar heldur fisk sem aflað er án alls þess kostn- aðar sem fylgir útgerð og sókn á óviss mið. Þorskeldi er dýrt og mörg ljón era enn á veginum, þar til þorskurinn bíður eftir því í kerum að fara á disk neytand- ans. Framtíðarsýn Norðmanna er hins vegar skýr. íslendingar verða að fylgjast náið með því, sem Norðmenn eru að gera á þessu sviði. Fiskeldi hefur að mörgu leyti reynst erf- iðara og dýrara hér en margir héldu, að minnsta kosti ef tekið er mið af því, hvernig fyrirtækj- um í þessari nýju atvinnugrein hefur vegnað. Þótt áhugi á frek- ari íjárfestingum í greininni sé ekki mikill um þessar mundir, má ekki leggja árar í bát. Hvaða líkur telja menn á því að hér við land megi ala upp þorsk? Hvern- ig líta reikningsdæmi er tengjast slíku eldi út? Hveijir eiga að hafa forystu í þessu máli? Við þessum spurningum þurfa að fást skýr svör. Karmel- systur ess er nú minnst, að hálf öld er liðin frá því að Karm- elsystur komu hingað til lands frá Hollandi og stofnuðu klaust- ur að Jófríðarstöðum í Hafnar- firði. Þegar til þess var stofnað hafði ekkert klaustur verið hér á landi síðan um miðja 16. öld, þegar Helgafellsklaustur var af- lagt. í júní 1983 hurfu síðustu hollensku systurnar héðan af landi. Höfðu þær reynt margt til að halda starfínu áfram en sögðust vera orðnar of fáar og lasburða til að geta það. í mars 1984 komu fyrstu Karmelsyst- urnar frá Póllandi hingað og síðan hefur starf þeirra að Jófríðarstöðum blómstrað og nú eru fleiri nunnur í klaustrinu en reglan leyfir. Hverfa nokkrar þeirra héðan í sumar til að stofna nýtt klaustur í Tromsö. Hefði ýmsum þótt ótrúlegt að pólskar nunnur frá Islandi ættu eftir að verða brautryðjendur í klaustri í Tromsö — en vegir Guðs era órannsakanlegir. Okkur Islendingum er fagnað- arefni að pólsku systranum vegnar jafnvel og raun ber vitni hér á meðal okkar. Þær era full- ar þakklætis í garð lands og þjóðar, sem þær minnast jafnan í bænum sínum; Líf sitt helga þær andlegri þjónustu við Guð og menn með bænahaldi, hug- leiðslu, lofgjörð og tilbeiðs'iu. Sæki fleiri nunnur um dvöl hér á landi en Jófríðarstaða- klaustrið getur annað ætti að gefa reglunni tækifæri til að stofna nýtt klaustur hér á landi, til dæmis í nágrenni við Akur- eyri. eftir Þorstein Pálsson Sjálfstæðismenn höfðu ærna ástæðu til þess að fagna þegar tölur voru smám saman að berast á öldum ljósvakans í sveitarstjómarkosning- unum um síðastliðna helgi. Á landsv- ísu voru þetta ein bestu kosningaúr- slit sem flokkurinn hefur fengið. Með allra bestu kosningaúrslitum Á landinu öllu fékk Sjálfstæðis- flokkurinn um 47% greiddra at- kvæða. Það er nokkurn veginn sama hlutfall og árið 1974. Aðeins einu sinni áður hefur kosningahlutfallið verið betra en það var árið 1958 en þá fékk flokkurinn 50% atkvæða á landinu öllu. Árið 1986 fengu sjálfstæðismenn viðunandi kosningu á landinu öllu eða um 42,7% greiddra atkvæða. Hér er því um mjög ótvíræða aukn- ingu að ræða frá síðustu kosningum til þess sem best hefur gerst í sögu flokksins. Útilokað er að túlka niður- stöðurnar með öðrum hætti. Ýmsir hafa haldið því fram að kosningasigur sjálfstæðismanna hafi verið bundinn við suð-vesturhornið, en svo er alls ekki. Flokkurinn vinn- ur verulega á í öllum kjördæmum nema Norðurlandskjördæmunum. í heild sinni eykur hann fylgi sitt á landsbyggðinni frá ágætum niður- stöðum 1986. Stórsigur í Reykjavík Glæsilegustum árangri náði flokk- urinn í Reykjavík. Það er algjörlega einstakt að ná 60% atkvæða í höfuð- borginni. Þar kemur til góð málefna- staða, einstakar persónulegar vin- sáeldir borgarstjórans og alveg óvenju sundurlaus tætingur sex vinstri framboða. Úrslitin í Reykjavík vega vitaskuld þungt. Þar fær Sjálfstæðisflokkurinn 34.000 atkvæði. Reykjavík verður einfaldlega ekki borin saman við önnur sveitarfélög að þessu leyti. I 30 kaupstöðum fékk Sjálfstæðis- flokkurinn 48% atkvæða á móti rúm- lega 42% 1986. Fylgi Framsóknar hefúr minnkað verulega á áratug Báðir A-flokkamir tapa verulegu fylgi. Óumdeilt er að sameiginleg framboð þeirra og í sumum tilvikum einnig Framsóknarflokksins hafa gjörsamlega misheppnast. Og at- hyglivert er að í fyrsta skipti á Al- þýðuflokkurinn enga fulltrúa í borg- arstjóm Reykjavíkur. Fylgi Alþýðu- flokksins á landinu öllu minnkar úr rúmlega 16% niður í 10%. Fylgi Al- þýðubandalagsins minnkar úr tæp- lega 20% niður í rúmlega 9%. Á hinn bóginn heldur Framsóknar- flokkurinn nokkurn veginn velli. Hann fær um 1% minna fylgi en í síðustu kosningum. Miðað við allar aðstæður hlýtur það að teljast viðun- andi niðurstaða fyrir framsóknar- menn. Þeir vinna lítils háttar á í Reykjavík frá síðustu kosningum en ná þó ekki sama hlutfalli og þeir fengu eftir hrunið 1978. Og í heild minnkar fylgi þeirra í sveitarfélögum utan Reykjavíkur, einkanlega á Reykjanesi. En á nokkmm stöðum bæta þeir fylgi sitt og sums staðar verulega eins og á Akureyri. í þessu sambandi er fróðlegt að athuga að lengi vel hafði Framsókn- arflokkurinn allt að 19% atkvæða í sveitarstjórnarkosningum • á landsv- ísu. En frá 1978 hefur heildarfylgið verið að minnka smám saman og er nú komið niður í 12%. Fylgi Fram- sóknarflokksins í Reykjavík var lengi vel um 17% en hefur verið að minnka frá 1978 og er komið niður í rúm- lega 8%. Þróunin er greinlega niður á við í atkvæðafylgi Framsóknar- flokksins. Máleftialegur stuðningur Á það hefur verið bent að Sjálf- stæðisflokkurinn vinnur jafnan veru- lega á í kosningum þegar vinstri stjórnir sitja. í því sambandi ber þó að hafa í huga að aðstæður voru með nokkru öðrum hætti 1958 og 1974_þegar sambærilegir sigrar unn- ust. í bæði skiptin höfðu þá staðið mjög harðar deilur um stefnuna í utanríkis- og varnarmálum og veru varnarliðsins. í bæði skiptin stóð einnig svo á að verðbólga fór vax- andi. Nú hefur á hinn bóginn verið frið- ur um varnarmálin og vegna frum- kvæðis forystumanna atvinnurek- enda og launafólks hefur verðbólga farið lækkandi á fyrri hluta þessa árs. En allir vissu að það stefndi í vaxandi verðbólgu ef efnahagsstefna ríkisstjórnarinnar hefði fengið að njóta sín eins og hún var kynnt um síðastliðin áramót. Og nú eftir kosn- ingar hafa verið birtar áætlanir um tvöfalt meiri verðbólgu í sumar en forsendur aðila vinnumarkaðarins gerðu ráð fyrir. En því var leynt fram yfir kosningar. Árangurinn í kosningunum nú er ekki síst athygliverður í þessu ljósi. Ætla má að óánægjufylgið sé minna en málefnafylgið meira en áður af þessum sökum. Fyrir þá sök eru augljóslega fólgin skýr skilaboð í niðurstöðum þessara kosninga sem enginn getur lokað augunum fyrir. Engum blöðum er um það að fletta að niðurstöður þessara kosninga end- urspegla almennan vilja til þess að frjálslynd viðhorf ráði ferðinni í sveit- arstjórnum og landsmálum. í annan stað felst sú vísbending í þessum úrslitum að kjósendur óski eftir meiri festu í stjómmálum. Svo virðist sem kjósendur séu að snúa baki við fjöl- flokka glundroða og vilji samhentar og sterkar stjórnir. Onnur valdahlutföll á Alþingi en í þjóðfélaginu Menn spyija gjarhan þeirrar spurningar hvort í kosningaúrslitun- um felist krafa um nýjar kosningar til Alþingis. Eðli máls samkvæmt er aldrei hægt að lesa slíka kröfu út úr sveitarstjórnarkosningum. En þær geta flutt skýr skilaboð um það að vilji fólksins standi til þess að breyta til og um það er ekki að villast að þessu sinni. Enda þótt kosningarnar feli ekki í sér sjálfkrafa kröfu um nýjar þingkosningar, sýnist vera augljóst að niðurstöður þeirra hafa áhrif á stöðu ríkisstjórnarinnar. Núverandi ríkisstjórn var mynduð á grundvelli mjög veikrar stöðu Sjálf- stæðisflokksins í þinginu eftir síðustu Alþingiskosningar. Þá varð flokkur- inn í kjölfar klofnings fyrir mesta áfalli í sögu sinni. í kosningum hefur nú verið staðfest að Sjálfstæðisflokk- urinn er sameinaður á ný og hefur yfirunnið þá erfiðleika og stendur nú með fullum styrk í þjóðmálabarát- tunni. Á sama hátt er ljóst að Borgara- flokkurinn sem haldið hefur lífí í núverandi ríkisstjórn, fyrst með hulduatkvæðum og síðan með opin- berum hrossakaupum er ekki lengur til. Hann hefur horfið í kosningum. Pólitískar forsendur stjórnarsam- starfsins eru því ekki lengur til í þjóð- félaginu þó að þær standi enn á Al- þingi. Undirstöður ríkissljórn- arinnar veikar Umbrotin í A-flokkunum hljóta einnig að veikja undirstöður stjórnar- samstarfsins. Alþýðuflokkurinn hef- ur augljóslega misst eitthvað af fylgi fyrst og fremst yfir til Sjálfstæðis- flokksins. Hann verður því í veikari Þorsteinn Pálsson „Niðurstaðan er sú að Sjálfstæðisflokkurinn stendur mjög sterkur að kosningum loknum. Úrslitin styrkja Sjálf- stæðisflokkinn með ótvíræðum hætti í þeirri sókn sem nú er hafin vegna Alþingis- kosninganna sem fram eiga að fara innan 11 mánaða.“ stöðu til þess að fylgja þeirri vinstri sinnuðu miðstýringarstefnu sem ein- kennt hefur núverandi stjórnarsam- starf. Tilverugrundvöllur Alþýðubanda- lagsins hefur hrunið. Þar ræður fall sósíalismans mestu. Þegar af þeirri ástæðu hljóta innri átök að verða mikil og alvarleg á vettvangi Alþýðu- bandalagsins svo ekki sé minnst á þau persónulegu átök sem einkenna mest flölmiðlaumræðuna um stöðu Alþýðubandalagsins. Fróðlegt hefur verið að fylgjast með því síðustu daga hvernig for- ystumenn A-flokkanna ýmist eigna sér eða þvo hendur sínar af skip- broti Nýs vettvangs í Reykjavík. Það lýsir ágætlega því ruglaða ástandi sem nú ríkir á vinstri væng stjórn- mála. En allar þessar aðstæður veikja ótvírætt undirstöður stjórnar- samstarfs núverandi ríkisstjórnar- flokka. Niðurstaðan er sú að Sjálfstæðis- flokkurinn stendur mjög sterkur að kosningum loknum. Úrslitin styrkja Sjálfstæðisflokkinn með ótvíræðum hætti í þeirri sókn sem nú er hafin vegna Alþingiskosninganna sem fram eiga að fara innan 11 mánaða. Höfundur er formaður Sjálfstæðisflokksins. Ný sumar- áætlun SVR á leiðum 2-14 SUMARÁÆTLUN SVR gengur í gildi 5. júní á sama hátt og und- angengin suraur. Vagnar á leiðum 2-12, að báðum meðtöldum, aka með 20 mínútna ferðatíðni kl. 7-19 mánudaga til föstudaga. Akstur kvöld og helgar verður óbreyttur. Vagnar á leiðum 13 og 14 aka með 60 mínútna ferðatíðni kvöld og helgar, en akstur þeirra er óbreyttur á tímabilinu kl. 7-19 mánudaga til föstudaga. Jafnframt gildistöku sumaráætl- unar verður breyting er varðar leið 15a. endastöð leiðar 15a, sem verið hefur á Lækjartorgi kvöld og helg- ar, fiyst að Hlemmi og verður þar alla daga. Þá aka vagnarnir lengri leið í Grafarvogshverfi á kvöldin og um helgar, þ.e. að Húsahverfi móts við Keldnaholt. Listahátíð og Kjarvalsstaðir: Islenskar höffffmyndir 1900-1950 SÝNINGIN íslensk höggmynda- Iist 1900-1950 verður á Kjarvals- stöðum 2. júní til 8. júlí í tilefni Listahátíðar. Á sýningunni eru verk eftir Ás- mund Sveinsson, Einar Jónsson, Guðmund Éinarsson, Gunnfríði Jónsdóttur, Magnús Á. Árnason, Martein Guðmundsson, Nínu Sæ- mundsdóttur, Ríkharð Jónsson og Sigurjón Ólafsson. Á sýningunni er ekki ætlunin að gefa heildaryfirlit yfir feril hvers listamanns heldur er lögð áhersla á að sýna helstu liststrauma í högg- myndalistinni á fyrri hluta aldarinn- ar. Járnsmiðurinn | eftirÁsmund Sveinsson Fylgi Framsóknarllokks og Sjálfstæðisflokks í sveitarstjórnarkosningum 1966-1990. 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 B-listi 18,9 18,8 15,5 13,7 14,8 13,3- 12,1 D-listi 41,1 41,2 47,5 37,5 44,5 42,7 47,0 Karmelklaustrið í Hafnarfirði 50 ára: Nunnurnar opnuðu klaustr ið fyrir forseta og gestum KARMELSYSTURNAR í klaustrinu að Jófríðarstöðum í Hafnarfirði minntust þess með hátíðlegri athöfii á fimmtudags- kvöld, að 50 ár eru liðin frá því að þrjár hollenskar nunnur komu hingað til lands og stofii- uðu klaustrið. Hollensku nunn- urnar hurfu héðan af landi 10. júní 1983. Hinn 19. mars 1984 komu hingað 16 nunnur fi-á Póllandi en þær eru nú 26 í klaustrinu. Var skýrt frá því á fimmtudag, að ætlunin væri að héðan færu nunnur nú í sumar til Tromsö í Noregi og stofiiuðu nýtt klaustur þar. Frú Vigdís. Finnbogadóttir, forseti Islands, tók þátt í afmælishátíðinni og var ásamt gestum boðin til kvöldverðar inni í klaustrinu að lokinni athöfninni í kapell- unni. Hefúr klaustrið ekki verið opnað þannig áður. Systir Agnes sagði í samtali við Morgunblaðið, að samkvæmt fyrirmælum reglunnar mætti ekki opna klaustur hennar nema fyrir þjóðhöfðingja lands þess, þar sem klaustrið er, og gestum með hon- um. í afmælismessunni á fimmtu- dagskvöld sat frú Vigdís Finn- bogadóttir í kapellunni með nunn- unum en aðrir gestir í kapellunni, sem er að jafnaði opin almenn- ingi. Var hún þéttsetin og urðu sumir gestanna að hlýða á mess- una utan dyra. í tilefni af tíma- mótunum kom yfirmaður Karmel- reglunnar Filip de Baranda ásamt aðstoðarmanni sínum Michael Machajek til landsins og sátu þeir í kór kapellunnar ásamt herra Alfreð Jolson, biskupj kaþólskra á íslandi, og herra Ólafi Skúla- syni biskupi Islands auk kaþólskra presta. Séra Hjalti Þorkelsson bauð gesti velkomna til athafnar- innar en séra Ágúst Kolbeinn Eyjólfsson predikaði. Biskup ka- þólskra flutti ávarp og einnig Filip de Baranda, en hann er yfirmaður allra nunna og munka í Karmel- reglunni um víða veröld. Við at- höfnina sungu nunnurnar ásamt kvennakór og strengjakvartett lék. Hinir kaþólsku prestar voru allir skrýddir klæðum sem nunn- umar höfðu unnið. Eru messu- klæði frá þeim eftirsótt víða um lönd. í lok messu var skýrt frá því, að öllum viðstöddum væri ásamt forseta íslands boðið inn í híbýli nunnanna. Var farið með gesti upp á loft klaustursins. Þar hefur nýlega verið lokið við að innrétta vistlegar stofur þar sem áður var geymsluloft. Var lagt á borð fyrir heiðursgesti og voru þeir með for- Morgunblaðið/KGA Frú Vigdís Finnbogadóttir, forseti íslands, gróðursetti tré í garði Karmelklaustursins. Garðurinn er ávallt lokaður öðrum en nunnunum. Príorinna klaustursins systir Elísabet fagnar forseta með lófataki. seta íslands leiddir til sætis í gegnum blómahlið, sem nunnurn- ar mynduðu með rósum. Ávarpaði priorinnan systir Elísabet forseta Islands og færði frú Vigdísi og íslendingum þakkir fyrir velvild í garð klaustursins. Síðan var gest- um boðið upp á kræsingar, sem nunnurnar báru fram. Þær sungu einnig fyrir gesti sína og léku á gítar. Systir Agnes sagði að hinu nýja húsnæði yrði skipt í tvennt. Annars vegar yrði setustofu, þar sem systurnar gætu rætt saman, þegar þær hefðu leyfi til þess, sem er klukkustund eftir hádegisverð og klukkustund eftir kvöldverð. Hins vegar verður þama sauma- eða vinnustofa. Gestir dáðust að útsýni úr klaustrinu en af efstu hæð þess má sjá yfir allt Faxaflóa- svæðið. Herbergi nunnanna eru lítil og er almennt ein um hvert en vegna hins mikla áhuga á að dveljast hér eru þær nú sumar tvær saman í herbergi. Hvergi er neinn íburður. Nunnurnar hafa stóran afgirtan garð með tveimur gróðurhúsum og rækta þar græn- meti. Forseti íslands gróðursetti tré í garði klaustursins og einnig yfir- maður Karmelreglunnar, sem jafnframt afhenti klaustrinu kal- eik að gjöf og forseta listaverka- bók úr Sixtínarkapellunni í Róm. Samkvæmt reglum mega_ Karmelsystur ekki vera fleiri en 21 í klaustri en nú eru þær 26 hér eins og áður sagði vegna und- irbúningsins undir að hið nýja klaustur verði stofnað í Tromsö. Messa er sungin að minnsta kosti einu sinni á dag í klaustr- inu, klukkan 8 á rúmhelgum dög- um en 8.30 á sunnudagsmorgn- um. Tíðabænir stunda nunnurnar klukkan 6, 7.40, 11.30, 13.50, 16.40,19.30,21.00 ogerkapellan ætið opin. I tilefni afmælisins var klau- strið fagurlega skreytt blómum. „Okkur voru gefin öll þessi blóm,“ sagði systir Agnes og bætti við: „íslendingar eru okkur svo sér- staklega góðir.“ I ræðum manna kom fram, að nunnurnar helguðu líf sitt trúnni á Jesú Krist og ísland og íslenska þjóðin skipaði ávallt sess í bænum þeírra. Var látin í ljós sú von, að sú stund rynni, að íslensk kona gengi í klaustrið, þannig að starf þess tengdist þjóðinni enn frekar en orðið er á undanförnum 50 Sungið fyrir herra Ólaf Skúlason biskup yfir íslandi. Myndin er tekin í nýjum húsakynnuin undir þaki klaustursins. Þangað buðu nunnurnar gestum sínum, báru fram veitingar og skemmtu með söng. Filip de Baranda, yfirmaður alþjóðlegu Karmelreglunnar, ávarpar nunnur og gesti í kapellu klaustursins; við hlið hans stendur séra Jakob, biskupsritari.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.