Morgunblaðið - 19.09.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. SEFI’EMBER 1990
25
Afmæliskveðja:
Halldór Þórðarson
Laugaland við Djúp. Fæðingar-
staður Steins Steinarrs. Eiginlega
dálítið þorp nú á dögum, húsaþyrp-
ing, í fallegri umgjörð, grænt um
og áin Selá liðast hljóðlega um slétt-
ar grundir dijúgan spöl niðurundan
bænum. En í dag rita ég ekki um
landið og hið fagra útsýni er við
blasir þá komið er eftir veginum
fram milli Steindórsfells og Mel-
graseyrarmúlans. Nú á dögum er
ekki „farið fyrir fell“ svo sem áður
hét, þá bændur á Laugalandi áttu
leið til sjávar. En sleppum því.
Halldór bóndi býr á föðurleifð
sinni og er að því leyti mikill ham-
ingjuhrólfur, að sennilega hefði
hann hvergi heldur viljað vera og
búskapur er honum í blóð borinn,
svo sem var um forfeður hans, er
mjög komu við sögu landbúnaðar,
bæði í héraði og sumir á víðara
sviði.
Mikil festa ríkir í öllum búskap
Halldórs og hefur hann setið þessa
jörð föður síns með ágætum, en
hann er elztur barna Þórðar heitins
1 Halldórssonar, er keypti Laugaland
endur fyrir löngu, en er nú genginn
á vit forfeðranna og hvílir á Mel-
graseyri, og Helgu Maríu ættaðri
af Snæfjallaströnd, dóttir hjónanna
Kristínar Matthíasdóttur og Jóns
Egilssonar, Skarði, Unaðsdalssókn.
Hún lifir nú í hárri elli á Laugar-
holti hjá dóttur sinni, Guðrúnu. —
Ætt Þórðar, föður æfmælisbarns-
ins, er auðrakin, Laugabólsmenn í
hans föðurætt, athafnamenn og
frömuðir í ræktun og búskap, stór-
huga, atorkusamir, kölluðu ekki
allt ömmu sína, eins og stundum
er sagt, þekktu jörð sína og unnu
henni, viljasterkir, einbeittir og
málafylgjumenn. — Aftur á móti
var amma Halldórs af Burstafells-
ætt, og er þar að finna sjálfan
Guðbrand Hólabiskup, einn dyggan
drottins þjón og stórmenni í allan
stað.
Eitthvað má sjá í Halldóri af eig-
inleikum feðranna, svo sem jafnan
er. Mega menn minnast skeleggra
greina hans í blöð, þá honum finnst
hallað á bændastétt, penni hans
hvass, ef svo ber undir og rökfesta
í skrifum, stundum blönduð dálitlu
háði, sem eigi þarf að koma á óvart
þeim er fylgjast með þeirri fárán-
legu vitleysu, sem nú er uppi höfð
í málefnum bændastéttar. Halldór
á Laugalandi kunni vel, og kann,
að skilja hismið frá kjarnanum og
hneigðist ekki að lausung og gylli-
boðum þeim er upp voru á teningi
fyrir nokkru: fór hvorki í refarækt
eða annað hjóm heldur skildi alla
tíð að sauðkindin er það dýra, er
haldið hefur lífinu í þessari þjóð frá
öndverðu.
Auðvitað féll það í skaut Hall-
dórs, að mæta fyrir hönd stéttar
sinnar á þingum, svo sem Stéttar-
sambandsins og þarf ég ekki neinn
um að spyija að þangað var hann
ekki kominn til þess að jánka hveiju
einu eða vera þar til handaupprétt-
ingar, til þóknunar einhverra þeirra
er mest leggja uppúr þægum þing-
mönnum, skoðanalausu fólki, er
stundar það eitt að koma sér vel
við þá er með völdin fara, en slíkt
er jafnan einkunn þeirra er Háva-
mál hafa um „Lítilla sanda/lítilla
sæva/lítil eru geð guma/ . . .
Halldór varð búfræðingur frá
Hvanneyri, svo sem að líkum læt-
ur, en fyrir utan þau fræði, er þar
eru uppi höfð, bætti hann við sig
mikilli lesningu, tungumálum, er
vel fær í enskri tungu, hefur
gluggað í þýzku, og dönsku hefur
hann numið í Bændaskólanum á
Hvanneyri, að ég tel víst, svo lengi
sem danskar kennslubækur voru
hér í nótkun, ekki sízt í landbúnað-
arfræðum, og numið hana áður sér
til gagns, reyndar.
Eg get ekki og má ekki skilja
svo við þessi fátæklegu orð mín til
Halldórs sjötugs, að ég minnist eigi
á, að 1958 — í hásumrinu — gekk
hann að eiga núverandi konu sína,
frú Ásu Ketilsdóttur, Indriðasonar,
lengi bónda á Ytra-Fjalli, Þórkels-
sonar. Var það gæfuríkt spor^ er
Halldór steig þar, með því frú Ása
er hin mesta myndarkona, skáld-
mælt vel og kann ágætlega að koma
fyrir sig orði, á heldur eigi langt
að sækja hagmælsku og ást á skáld-
skap.
Til hamingju bæði tvö á þessum
degi. Héðan úr Vatnsfirði sendum
við heillaóskir, þökkum vinsemd
ykkar og góð kynni. Lifið heil!
Sr. Baldur Vilhelmsson,
prófastur. Vatnsfírði.
Þegar senda skal gömlum ná-
granna og æskuvini Halldóri á
Laugalandi afmæliskveðjur, hvarfl-
ar hugurinn ósjálfrátt á bernsku-
slóðirnar. Við innanvert ísafjarðar-
djúp eru fríðar og búsældarlegar
sveitir og var þar fram á miðja öld-
ina fjölskrúðugt og þróttmikið
mannlíf. Djúpið var oft nefnt „gull-
kista“ Vestfjarða vegna sinna gjöf-
ulu fiskimiða. Sjórinn var fyrrum
aðal samgönguleiðin og í hann var
lífsbjörgin sótt að töluverðum hluta.
Ýmsir gildir bændur úr Inn-Djúp-
ínu sóttu á sexæringum sínum frá
Bolungarvík á vetrarvertíðum. Þar
var sjósókn hörð og engum veifi-
skötum hent að vera hlutgengir.
Margir þeirra voru þar í fremstu
röð aflamanna og voru einnig í far-
arbroddi í búskaparumsvifum
sínum heima fyrir. Fremstir meðal
jafningja voru þar forfeður Hall-
dórs, þeir Laugabólsfeðgar og
reyndar fleiri ættingjar hans.
Halldór er sonur Þórðar Halldórs-
sonar bónda á Laugalandi, sem
fæddur var á.Rauðamýri 22. nóv-
ember 1891. Hann lést 26. maí
1987 langt kominn á nítugasta og
sjötta aldursár. Móðir hans, eigin-
kona Þórðai', er Helga María Jóns-
dóttir f. 2. febrúar 1898. Hún býr
ennþá með börnum sínum á Lauga-
landi. Foreldrar Halldórs voru bæði
af atgervisfólki komin og bjuggu á
Laugalandi alla sína búskapartíð.
Halldór er því fæddur á Lauglandi
19. september 1920 og er elstur sex
barna þeirra hjóna.
Flestir munu sammála um að
góðar samgöngur séu frumskilyrði
menningar og framfara. Séu- þær
ófullkomnar skapast kyrrstaða, al-
menn fátækt og félagsleg einangr-
un. Hér á landi hefur verið lyft
Grettistökum í samgöngumálum á
síðustu áratugum. Það er þó ekki
fráleit fullyrðing að Vestfirðir séu
eins konar „Garðshorn“ í íslenskum
samgöngumálum. Landshættir og
veðurfar valda þar miklu um. Þessa
hefur byggðin goldið. Heil byggðar-
lög hafa eyðst af fólki og fækkunin
er orðin uggvænleg á mörgum stöð-
um. Inn-Djúpið hefur ekki farið
varhluta af þessari þróun og eru
sum sveitarfélögin orðin býsna
mannfá, svo sem Snæfjalla- og
N auteyrarhreppur.
Sumir hafa þó skotið svo föstum
rótum að ekkert fær þeim haggað.
Halldór á Laugalandi er einn þeirra.
Ég hygg að hann hafi aldrei verið
langdvölum utan heimahaganna,
nema þá vetur sem hann stundaði
búfræðinám á Hvanneyri. Eigin-
kona hans er Ása Ketilsdóttir, af
þingeyskum ættum, sonardóttir
Indriða skálds á Fjalli í Aðaldal.
Þau hjón eiga ijögur börn. Ása er
mikil myndarkona og hefur vakið
athygli fyrir snilld sína í meðferð
bæði bundins máls og óbundins, það
er reyndar ættarfylgja hennar.
Þau hjón hafa stundað mikinn
búskap á Laugalandi, sem Þórður
hafði reyndar breytt úr koti í vildis-
jörð. Á Laugalandi er jarðhiti svo
sem nafnið bendir til. Þar var á
fyrri tíð byggð lítil sundlaug — sem
var verk unga fólksins úr nágrenn-
inu. Þar var gjarnan kornið saman
um helgar til spjails og íþróttaiðk-
ana. Nú hafa verið reist þar gróður-
hús, og er sú ræktun aukabúgrein
þeirra Laugalandsmanna.
Hjónin hafa auðvitað bæði tekið
mikinn þátt í félagsmálum hvers
konai' heima í héraði sem að líkum
lætur með svo vel gert fólk. Þegar
íbúum fækkar, vill oft verða erfitt
að sækja fé til stjórnvalda til ýmissa
framfaramála. Þá fer tregðulögmál-
ið oft í gang og ráðamönnum finnst
að höfðatölureglan eigi að gilda.
Halldór, sem og þau hjón bæði,
hefur vei'ið traustui' málsvari síns
byggðarlags, og ritað fjölda snjallra
blaðagreina til að veija rétt þess
og hagsmuni — og reyndar bænda-
stéttarinnar í heild. Hann hefur
löngum verið fulltrúi héraðsins á
fundum Stéttarsambands bænda og
verið þar traustur og einarður full-
trúi stéttar sinnar, sem síst veitir
af nú á seinni árum.
Ég á Halldóri vini mínum mikla
þökk að gjalda fyrir alla annála lið-
inna ára. Það hafa verið mjög grein-
argóðar skýrslur um mannlíf og
hræringar í héraðinu, sem hann
hefur sent mér svona tvisvar á ári
og ég hef ornað mér við ásamt eldi
endurminninga frá æskudögum
. vestra. Ég og mitt fólk árnum
Halldóri heilla á þessu afmæli. Við
verðum að vona að honum og hans
fólki, ásamt góðum sveitungum,
takist með samheldni og áræði að
hlúa að góðu og þroskamiklu
mannlífi í byggðarlaginu.
Johann Jóhannsson
LOGSUÐUTÆKI
FREMSTIR í 100 ÁR
ARVIK
ÁRMÚLI 1 -REYKJAVÍK- SÍMI 687222 -TELEFAX 687295
& Ármúla 29 simar 38640 - 686100
E Þ0RGRÍMSS0N & C0
Armstrong LDFTAPlJCfTUR
KORk O PLA»T GÓLFFLÍSAR
l KORKFLÍSAR
BMF VINKLARÁTRÉ
ITALSKA VERSLUNARFÉLAGIÐ
SIMI 91-688850
Fresturinn framlengdur
til 27 september!
Við drögum svo þann 30.
um handhafa Hitachi
tökuvélarinnar í beinni
útsendingu á FMf?957
0HITACHI
r’
1
i
i
Égásjónvarp
0vutacH1
semóeÁvr.
QlTT
Q 5 ára os
■yngva
0 5-10 ára
0 \0 ára og
eldra
TwistiShoot
-------------
Fylltu út svarseðilinn og
sendu til okkar merkt:
Johan Rönning Sundaborg 15,
104 Reykjavík."Hitachi leitin"
RONNING