Morgunblaðið - 19.09.1990, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. SEPTEMBER 1990
Meyvant Sigurðsson
frá Eiði - Minning
Fæddur 5. apríl 1894
Dáinn 8. september 1990
Hinn 8. september sl. lést á Drop-
laugarstöðum á 97. aldursári, heið-
ursmaðurinn Meyvant Sigurðsson
oftast kenndur við Eiði sem áður
taldist til Reykjavíkur, en tilheyrir
nú Seltjarnamesi.
Þeir týna nú óðum tölunni sem
muna Reykjavík aldamótanna og
fylgst hafa með vexti hennar og
viðgangi allar götur síðan. Það er
fólkið sem fyrst og fremst hefur
miðlað hinum yngri kynslóðum af
þeim fróðleik sem talinn er arfur
sögurnar. Það er á þann á hátt sem
ég minnist Meyvants fyrst og síðast,
sífellt miðlandi fróðleik um menn,
málefni og sögu hins liðna, þannig
að ég er í dag mun auðugri af þekk-
ingu og visku um Reykjavík fyrri
tíma, eða allar götur frá því að hún
var lítið annað en sjávarþorp og til
þess dags að ég af eigin raun gat
farið að fylgjast með vexti hennar
og viðgangi.
Þrátt fyrir að 50 ár skildu okkur
að í aldri tókst með okkur gagn-
kvæm og sönn vinátta allt frá þeim
degj að ég trúlofaðist og kvæntist
síðar dótturdóttur hans Lilju. Naut
ég margra góðra stunda og sam-
vista með honum á heimili hans og
einnig á heimili tengdaforeldra
minna og ekki síður á mínu eigin.
Þær -stundir fleyttu á fjörur mínar
hafsjó sagna sem merla nú í hug-
skoti mínu þegar ég minnist liðinna
ára í samvistum við hann.
Meyvant Sigurðsson var fæddur
í Guðnabæ í Selvogi 5. dag apríl-
mánaðar 1894, sonur hjónanna Sig-
urðar Frímanns Guðmundssonar og
Sigurbjargar Sigurðardóttur. Sig-
urður faðir Mayvants var dóttur-
sonur Vatnsenda-Rósu, sem þannig
var langamma Meyvants.
Liðlega eins árs að aldri flyst
hann með foreldrum sínum að Sogni
í Ölfusi, en þar bjó föðurbróðir
Meyvants, Ólafur Guðmundsson.
En dvölin á Sogni varð ekki löng,
því á haustdögum 1896 gerðust
þeir válegu atburðir að yfir dundu
miklir landskjálftar á Suðurlandi
með fylgjandi hörmungum fyrir fólk
og búsmala. Leiddi þetta til þess
að enn þurftu foreldrar Meyvants
að taka sig upp með börn sín og
nú var ferðinni heitið til Reykjavík-
ur, sem upp frá því fóstraði svein-
inn unga og varð hans starfsvett-
vangur á langri ævi.
í upphafí æviminninga Meyvants
sem skráðar voru af Jóni Birgi Pét-
urssyni árið 1975 er að finna næma
lýsingu á þeirri stemmningu sem
ríkti á Austurvelli að kveldi 31.
desember 1899, þegar Reykvíking-
ar fögnuðu komu nýrrar aldar. Þá
var Meyvant á sjötta aldursári og
hélt þétt í hönd föður síns, líkt og
hann óttaðist hina nýju öld og það
umrót sem henni myndi fylgja. I
dag sjáum við að vart hefði sveinn-
inn ungi þurft að óttast ef hann
þá hefði fengið að líta í sviphending
þá öld sem var að hefjast, því þar
hefði hann fengið að líta bóndann
og bílstjórann Meyvant á Eiði leggja
gjörva hönd til margra hluta á
langri og viðburðaríkri ævi.
Eg nefndi áðan að „bílstjórinn
og bóndinn“ Meyvant á Eiði, en það
er nafnið á æviminningum hans
hefði lagt gjövra hönd á margt um
ævina, en vafalaust réði það miklu
um ævistarfið að á þeim árum er
hinn ungi sveinn var að alast upp
í Reykjavík á fyrstu árum aldarinn-
ar voru bílarnir að hefja tilvist sína
hér á landi. Fór ekki hjá því að
ungir menn heilluðust af þessu nýja
tæki og sæju í því marga mögu-
leika. Varð það úr að hinn ungi
Meyvant aflaði sér lögboðinna öku-
réttinda hinn 8. maí 1918 og varð
þar með handhafi ökuskírteinis nr.
68. I kjölfar ökuprófsins sem fólst
í því að aka vestur á Mela og bakka
þar milli steina festi Meyvant síðan
kaup á bíl Ford T-model sem bar
skrásetningamúmerið RE-16. Eftir
þetta var akstur aðalstarf Meyvants
og í heil 65 ár ók hann bifreið
áfallalítið og var á fyrstu árunum
sannkallaður „brautryðjandi", því
ófáar voru þær leiðimar sem hann
ók fyrstur manna og má þar sér-
staklega nefna ýmsar leiðir á Aust-
urlandi, en þar stundaði Meyvant
akstur fyrir Kaupfélg Héraðsbúa
sumarlangt árin 1920 og 1921.
Ekki fór hjá því að Meyvant
hugsaði hátt þegar um akstur og
atvinnumöguleika var að ræða og
liðlega þrítugur að aldri ræðst hann
í það stórvirki að stofna Vörubíla-
stöðina, sem í daglegu tali var köll-
uð Vömbílastöð Meyvants. Þegar
best lét vom þar skráðir 30 vöm-
bílar og átti Meyvant sjálfur 10
þeirra. Stöðin var til húsa á horni
Tryggvagötu og Grófarinnar NV-
vert. Því miður höguðu örlögin því
svo að þegar samkeppni jókst í
vörubílaakstri og stöðvarnar voru
orðnar fimm, sameinuðust fjórar
stöðvar um stofnun sérstakrar
deildar vörubílstjóra innan vébanda
Dagsbrúnar og má segja að það
hafi verið upphafið að endalokum
Vömbílastöðvar Meyvants. Það tel
ég mig vita fyrir víst að þetta varð
hinum unga manni mikið áfall og
ekki síst vegna þess að í því upp-
gjöri missti hann nýbyggt hús sitt
á Hverfisgötu 112 og stóð uppi
húsnæðislaus með konu og átta
börn.
Og er þá komið að geta þeirrar
stærstu hamingju sem Meyvanti
hlotnaðist á sinni löngu ævi, en það
var er hann hinn 3. mars 1913 trú-
lofaðist og kvæntist síðan þeirri
mannkosta- og gæðakonu sem
Björg María Elísabet Jónsdóttir frá
Fögrueyri v/Fáskrúðsfjörð var.
Fyrir utan það að vera glæsileg á
velli var hún einhver sú hlýjasta
pg besta kona sem ég hefi kynnst.
í full sextíu ár stóð hún þétt við
hlið manns síns í blíðu og stríðu,
ljúf og nærgætin og annaðist hús-
móðurstarfið af þeirri alúð og hóg-
værð sem gerði hana svo stóra í
hugum okkar allra. Elísabet lést
árið 1974, þá 83 ára að aldri. Þau
hjón Elísabet og Meyvant eignuðust
saman níu börn, en þrjú þeirra em
nú látin. Afkomendur þeirra hjóna
eru nú orðnir yfir 100 að tölu.
Eftir lát Elísabetar hélt Meyvant
áfram að búa á Eiði og naut þá
aðstoðar og umhyggju barna sinna
og tengdabarna. Arið 1979 selur
hann Eiðið eftir að hafa búið þar í
45 ár. Fluttist hann þá á Víðimel
61, þar sem hann bjó þar til hann
fór á Droplaugarstaði árið 1986. Á
Droplaugarstöðum undi hann hag
sínum vel og naut þar umhyggju
og alúðar jafnt frá hendi starfsfólks
sem og sinna nánustu.
Ekki fór hjá því að á langri ævi
hafi Meyvant sinnt ýmiskonar fé-
lagsmálum og skal fyrst nefna
áhuga hans fyrir framgangi sjálf-
stæðistefnunnar á íslandi. Sem
slíkur vann hann óskiptur að við-
gangi hennar í hartnær 75 ár, aðal-
lega innan vébanda Landsmálafé-
lagsins Varðar og málfundafélags-
ins Oðins og gegndi hann þar ýms-
um trúnaðarstörfum. Af einstökum
málum sem hann á löngum ferli
barðist fyrir held ég að honum hafí
þótt einna vænst um að vera einn
af hugmyndasmiðunum að smá-
íbúðahverfi þar sem mönnum væri
gefinn kostur á lóðum til að byggja
á eigin vegum hús af viðráðanlegri
stærð. Sem slíkur tók hann að sér
að mæla fyrir tillögum þar að lút-
andi á Landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins árið 1945. Þó svo að þær
tillögur næðu ekki fram að ganga
á þeim fundi, var hugmyndin mótuð
og komst í framkvæmd þó síðar
yrði og smáíbúðahverfið í Sogamýri
ber vitni um. Fullyrða má að Mey-
vant hafi allt til hins síðasta verið
verðugur fulltrúi þeirra hugsjóna
sem einkenndu Sjálfstæðisflokkinn
á tímum hinna sterku leiðtoga. Þó
staðnaði hann aldrei í forneskjunni
og tókst ávallt að aðlaga sig þeim
breytingum sem nýir tímar og nýir
menn kalla á. <
Þau hjón Meyvant og Elísabet
voru til margra ára virkir félagar
í Reykjavíkurfélaginu og voru
kjörnir heiðursfélagar á 40 ára af-
mæli þess, einnig var Meyvant heið-
ursfélagi Vörubílstjórafélagsins
Þróttar og Fjáreigendafélags
Reykjavíkur.
Ekki má gleyma þeim hluta ævi-
starfsins sem Meyvant varði í þágu
Háskóla íslands, en þar starfaði
hann frá árinu 1950 til ársins 1974,
fyrst við störf er tengdust byggingu
Háskólans, því næst sinnti hann
verkstjórn við frágang Háskólalóð-
arinnar. í tíu ár sinntu þau hjón
umsjónarstörfum á Nýja Garði og
á þeim árum eignuðust þau fjöl-
marga vini í hópi stútenta og hefur
sú vinátta í mörgum tilvikum staðið
til þessa dags. Því eins og Meyvant
sjálfur sagði féll það vel að hugar-
þeli Elísabetar og hlú að náms-
mönnum sem langt voru að komnir
og hjálpa þeim á ýmsa lund, fyrir
slíka hjálp þökkuðu margir með
ýmsum hætti. Þegar starfi þeirra á
Nýja Garði lauk réðst Meyvant sem
dyravörður í Háskólabíó og þar
starfaði hann allt til þess dags er
hann átti 5 daga í áttrætt, hinn 1.
apríl 1974. Þá kvöddu ráðamenn
Háskólans hann með virktum eftir
hartnær 25 ára starf í þágu stofn-
ana Háskóla íslands.
Þó svo að á langri ævi hafi skipst
á skin og skúrir í lífi Meyvants má
fullyrða að þær Guðsgjafír sem
hann hlaut í vöggugjöf voru óvenju
stórar, því hvað er hægt að hugsa
sér betra og verðmætara í lífinu en
góða heilsu, ástríka eiginkonu og
níu heilbrigð böm.
Eins og áður hefur verið nefnt
naut Meyvant eftir fráfall konu
sinnar umhyggju og ástar barna
sinna og tengdabarna, hvort heldur
hann bjó á Eiði, Víðimel eða Drop-
laugarstöðum. Heilsuhraustur var
Meyvant með afbrigðum allt til hins
síðasta og var til þess tekið er hann
níræður hélt vinum sínum veislu
keikur og hress að vanda, fullkom-
lega skýr til orðs.og aeðis. Hann
fylgdist vel með öllu því sem gerð-
Ist í þjóðlífinu, allt til hins síðasta
og mátti helst af engum fréttatíma
missa. En nú í sumarlok tók honum
að fatast flugið og sem betur fer
stóð sú áraun ekki lengi. Umvafinn
alúð og kærleik sinna nánustu
kvaddi aldamótadrengurinn Mey-
vant lífið sáttur við sína löngu ævi
og þess fullviss að handan móðunn-
ar miklu biðu ástvinirnir sem horfn-
ir eru samfunda við hann. Sh'ku er
gott að trúa.
í huga mínum hljómar hún enn
setningin sem þessi sátti öldungur
sagði við okkur hjónin í einni af
síðustu heimsóknum okkar til hans
á Droplaugarstaði, en þá sagði hann
að þótt slíkar heimsóknir væru ekki
langar táknuðu þær vináttu og sönn
vinátta væri eitt af því dýrmætasta
sem hægt væri að gefa, jafnt sem
að þiggja.
Nú þegar kveðjustundin er upp-
runnin vil ég þakka heiðursmannin-
um Meyvanti Sigurðssyni fyrir
tveggja áratuga góða og hnökra-
lausa samfylgd og öll þau hollu ráð
og leiðbeiningar sem ég þáði frá
honum. Börnum hans, tengdabörn-
um og afkomendum hans öllum
votta ég samúð mína og bið Guð
að leiða þau og vernda. Starfsfólki
Droplaugarstaða færi ég alúðar-
þakkir fyrir það atlæti sem hann
þar hlaut.
Hinn aldna höfðingja kveð ég
með orðum séra Valdimars Briem;
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Hafþór
Frændi minn og vinur, Meyvant
Sigurðsson frá Eiði, andaðist á
Droplaugarstöðum að morgni laug-
ardagsins 8. september, 96 ára að
aldri. Hann var fæddur í Guðnabæ
í Selvogi, Gullbringusýslu. Foreldr-
ar hans voru Sigurður Frímann
Guðmundsson, bóndi frá Sogni í
Ölfusi og kona hans, Sigurbjörg
Sigurðardóttir. y
Þótt Meyvant væri fæddur sunn-
an heiðar átti hann rætur norður í
land. Því hann var kominn af
Skáld-Rósu og Natani Ketilssyni,
sem bæði voru stór í sér af göllum
og gæðum, enda sköpuðust þeim
örlög eftir því.
Meyvant hafði því húnvetnska
þráann að norðan og sunnlensku
seigluna frá Árnesingum hér syðra.
Þegar Suðurlandsskjálftinn gekk
yfir 1896, féllu margir bæir á Suð-
urlandi. Þá var brugðið á það ráð
að flytja börn til Reykjavíkur. Voru
þau flutt í hestvögnum, móvögnum
og voru þetta fyrstu flutningar á
hestvögnum yfir Hellisheiði. Voru
þessir flutningar að mestu á vegum
séra Ólafs Olafssonar, fríkirkju-
prests frá Arnarbæli og börnin voru
kölluð jarðskjálftabörnin. Eftir j arð-
skjálftann 1896 fluttist Meyvant
með foreldrum sínum til Reykjavík-
ur og ólst hér upp og oftast kennd-
ur við Eiði á Seltjarnarnesi.
Hann stundaði sjómennsku þegar
hann hafði aldur til, einnig verka-
mannavinnu og ökumennsku sem
varð hans aðalstarf. Fyrst var það
ökumannsstarf - á hestvögnum en
1916 hóf hann akstur á fólksbíl sem
hafði bjargast úr Goðafossstrand-
inu. Árið 1924 hóf hann starf á
Vörubílastöð Reykjavíkur en eigin
stöð stofnaði hann 1926, Vörubíla-
stöð Meyvants, og hafði marga bfla
til umráða.
Lítið var um atvinnu 1920 og
brá þá Meyvant á það ráð að fara
austur á Hérað og ók vörum frá
Reyðarfirði til Egilsstaða og um
sveitir þar eystra. Og þaðan að
austan var konuefnið hans, Elísabet
Jónsdóttir, en þau gengu í hjóna-
band 1915. Þau eignuðust 9 börn:
Sigurbjörn Frímann, f. 1913, d.
1951; Þórunni Jónínu f, 1914, d.
1981; Valdísi f. 1916; Sigríði Rósu
f. 1918; Sverri Guðmund f. 1919;
Ríkharð f. 1922, d. 1983; Þórólf f.
1912; Elísabetu f. 1927 og Meyvant
f. 1930.
I tilefni af afmælisdegi konu
Meyvants, Elísabetar, sem var á
2. dag jóla, 26. desember, komst
sá siður á að halda nokkurs konar
ættarmót. Á síðasta ættarmóti
þessarar stóru fjölskyldu, sem hald-
ið var 2. dag jóla 1989, mætti ljöl-
menni af glaðsinna og skemmtilegn
fólki og kom þar fram að núlifandi
afkomendur Elísabetar og Mey-
vants væru komnir vel á annað
hundraðið.
Meyvant hóf búskap á Eiði árið
1934, en hafði áður búið á Melavöll-
um í Sogamýri. Hann var nokkuð
gildur bóndi, með sauðfé og eitt-
hvað af kúm, en meðfram búskapn-
um stundaði hann vörubílaakstur
frá Vörubílastöð Þróttar og var
hann einn af stofnendum þess fé-
lagsskapar.
Meyvant og Elísabet, kona hans,
tóku að sér húsvörslu Nýja Garðs
og Meyvant var starfsmaður Há-
skólabíós frá stofnun þess 1961 til
1974 að hann lét af störfum. Elísa-
bet féll frá 13. janúar 1974 og var
hennar sárt saknað.
Þegar mælt er eftir Meyvant má
ekki gleyma félagsmálum, í þeim
tók hann mikinn þátt af lífi og sál.
Hann var í gamla íhaldsflokknum,
síðan Sjálfstæðisflokki. Meyvant
sat flesta landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins. Hann starfaði í Lands-
málafélaginu Verði og var einn af
stofnendum Málfundafélagsins Óð-
ins og ritari fýrstu árin og síðan
heiðursfélagi. Hann var einnig heið-
ursfélagi í Verkstjórafélagi
Reykjavíkur, Vörubílstjórafélaginu
Þrótti og Reykjavíkurfélaginu.
Við Meyvant áttum mikið og
gott samstarf í Málfundafélaginu
Oðni, félagi launþega innan raða
Sjálfstæðisflokksins og Vörubfl-
stjórafélaginu Þrótti. Þar kynntist
ég frænda mínum og vini einna
best og áttum við gott samstarf.
Ég vil nú þakka honum, og ég veit
að ég mæli þar fyrir hönd margra
vina hans, fyrir liðnar samveru-
stundir og gengin ár og segi að
lokum:
„Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.“
Eftirlifandi börnum Meyvants og
öðrum aðstandendum votta ég inni-
lega samúð. Góður drengur er
genginn.
Pétur Hannesson