Morgunblaðið - 27.10.1990, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1990
Hallgrímssöfn-
uður 50 ára
Reykjavík var orðin stór bær og
flölmennur árið 1940. Tvær kirkjur
voru þá í bænum: Dómkirkjan og
Fríkirkjan.' Þeir sem heyrðu þjóð-
kirkjunni til, en það var stærstur
hluti bæjarbúa, áttu kirkjusókn í
Dómkirkjuna. Um haustið 1940 voru
sett lög frá Alþingi um skiptingu
bæjarins í 4 prestaköll: Dómkirkju-,
Hallgríms- og Nesprestakall. Allir
nýju söfnuðimir skyldu reisa sínar
kirkjur. Hallgrímssöfnuði var þá þeg-
ar falið að byggja stóra og vegléga
minningarkirkju um Passíusálma-
skáldið, en sú hugmynd hafði verið
á döfínni um hríð, og hlaut söfnuður-
inn nafn sitt af því.
Fyrsti safnaðarfundur Hallgríms-
sóknar var haldinn 20. október þetta
ár og skyldi þar kosin sóknarnefnd
fyrír hinn nýstofnaða söfnuð. Fund-
urinn var boðaður í bíósal Austurbæj-
arskólans, en brátt kom í ljós, að
aðsókn var svo mikil, að fjöldi fólks
stóð á göngum skólans og komst
ekki inn í salinn og þar við bættist,
að ljósabúnaður skólans bilaði, svo
að fundarmenn vom í myrkri, en
fundurinn var haldinn að kvöldlagi.
Ákvað því dómprófastur, sr. Friðrik
Hallgrímsson, að fundarmenn skyldu
í skyndi ganga til Dómkirkjunnar til
þess að halda fundinn þar. Héldu
fundarmenn nú til kirkju og luku
fundarstörfum. Ástæða þess, að svo
mikið íjölmenni sótti þennan fund
var m.a. sú, að skiptar skoðanir vom
í trúmálum og flokkadrættir nokkrir
af þeim sökum. Sigurbjöm Þorkels-
son, kaupmaður í Vísi, hlaut flest
atkvæði. Þá komu skólastjóramir
Ingimar Jónsson og Gísli Jónasson,
síðan Stefán Sandholt, bakarameist-
ari, og loks Felix Guðmundsson'
framkvæmdastjóri, en 5 menn skyldu
Iqömir. Guðmundur Ásbjömsson,
forseti bæjarstjórnar, var kjörinn
safnaðarfulltrúi.
Hin nýkjörna sóknamefnd kom
svo saman laugardaginn 26. október.
Sigurbjöm Þorkelsson las. í upphafi
126. Davíðssálm og síðan skipti
nefndin með sér verkum og var Sig-
urbjörn kosinn formaður, Ingimar
ritari og Gísli gjaldkeri. Fundinum
hafði borist tilkynning frá biskupi,
Sigurgeir Sigurðssyni, um kosningu
tveggja presta í Hallgrímsprestakall.
Sex umsækjendur vom um presta-
kallið. Kosningadagur var síðan
ákveðinn 15. desember þetta ár.
Og kosningadagurinn rann upp.
Veður var skaplegt um morguninn,
en þegar á daginn leið versnaði það
mjög, svo að tæplega var fært milli
húsa fyrir stórhríð og miklum veður-
ofsa. Kjörstaður var Austurbæjar-
skólinn og enn varð rafmagnsbilun
í ljósabúnaði skólans. Þegar skyggja
tók voru menn í svarta myrkri, kjör-
stjórn og kjósendur, og allir gangar
fullir af veðurbörðu fólki. Margir
vildu láta slíta kjörfundi, en yfirkjör-
stjóm, sem var sóknamefndin, hafn-
aði því algerlega og safnað var sam-
an öllum kertum, sem finnanleg voru
í skólanum, og sent í nærliggjandi
verslanir til að útvega þau. Og í skini
kertaljósanna kusu menn fyrstu
presta safnaðarins.
Það má því segja, að fyrstu skref-
in, sem stigin vom í safnaðarstarfi
Hallgrímssafnaðar, hafi verið stigin
í myrkri, en svo hafi ljósið skinið og
lýst. Já, ljós hefir jafnan skinið yfir
starfi þessa safnaðar frá upphafi
vega allt til þessa dags.
Eg segi frá þessum fyrstu fundum
til gamans og styðst þar við endur-
minningar Sigurbjörns Þorkelssonar:
„Himneskt er að lifa.“ Sigurbjöm var
lengi formaður sóknamefndar og tók
Til sölu:
Fellsmúli - 5 herb.
Falleg íbúð á 1. hæð. Tvennar svalir. Ágæt sameign. Ákv. sala.
Einar Sigurðsson, hrl., Garðastræti 11,
s. 13143 laugard. og sunnud. og 16767 eftir helgi.
120fm íbúðirtil sölu
Á veðursælum stað í Grafarvogi eru vel skipulagðar
íbúðir til sölu. Góðar suðursvalir. Fallegt útsýni. Þvotta-
hús á hæðinni og vandaðar, íslenskar innréttingar.
Bílskúr fylgir. íbúðirnar henta m.a. vel fyrir eldra fólk.
Örn ísebarn, byggingameistari,
sími31104.
S
011 KH 0107H LÁRUS Þ. VALDIIVIARSSON framkvæmdastjori
L I IOU‘tlw/U KRISTiNN SIGURJÓNSSOM. HRL. loggiltur fasteignasau
Til sölu eru að koma auk annarra eigna:
Á útsýnisstað við Fannafold
Nýtt einbýlishús á einni hæð 117,6 fm með 4ra-5 herb. íbúð. Bílskúr,
37 fm. Húsið er tekið til íbúðar næstum fullgert. Ræktuð lóð.
Góð kjallaraíbúð við Miklubraut
3ja herb. 89,9 fm. Sérhiti, sérinngangur. Nýlegt gler og gluggar.
Á vinsælum stað við Miðtún
5 herb. íbúð á aðalhæð og rishæð. Sérinngangur. Sérhiti. Skuldlaus.
Laus strax. Trjágarður. Tilboð óskast.
Á útsýnisstað við Háaleitisbraut
Skammt frá Ármúlaskóla, 5 herb. íb. á 3. hæð 112 fm nettó. Nýendur-
byggð. Stórar stofur. Ágæt sameign. Góður bílskúr.
Rétt við Laugalækjarskóla
Stór og góð 3ja herb. íbúð 84,5 fm auk geymslu og sameignar. Lítið
niðurgrafin. Sérinngangur. Sérhiti. Nýtt gler o.fl.
í Vesturbænum í Kópavogi
Ný endurbætt jarðhæð 2ja herb. 65 fm. Sérinngangur. Sérhiti. Rúmgóð-
ur skáli. Skuldlaus.
Glæsileg eign á Álftanesi
Einbýlishús í smíðum á einni hæð 170 fm auk bílsk. um 40 fm. Frá-
gengin samkvæmt óskum kaupanda. Ræktuð eignarlóð 940 fm. Út-
sýni. Margskonar eignaskipti.
Fjöldi fjársterkra kaupenda
Sérstaklega óskast góðar 3ja, 4ra og 5 herb. íbúðir, sérhæðir og ein-
býlishús.
Ennfremur leitum við að litlu einbýlishúsi á höfuðborgarsvæðinu. Má
þarfnast endurbóta.
• • •
Opiðídag kl. 10-16.
Almenna fasteignasalan sf.
var stofnuð 14. júlí 1944.
AIMENNA
FASTEIGNASAIAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
fyrstu skóflustungu að byggingu
kirkjunnar 15. desember 1945. Eftir
að hann lét af formennsku varð Sig-
tryggur Klemenzson, ráðuneytis-
stjóri, sóknarnefndarformaður um
árabil. Sá maður, sem lengst hefir
leitt Hallgrímssöfnuð, er Hermann
Þorsteinsson, en hann tók við for-
mennsku að Sigtryggi látnum og
hafði áður setið í sóknarnefnd. Hann
hefir síðan borið hita og þunga allra
framkvæmda við kirkjuna og unnið
ómetanlegt starf, og stendur Hallgr-
ímssöfnuður í mikilli þakkarskuld við
hann. Núverandi formaður er Jó-
hannes Pálmason, framkvæmda-
stjóri.
Þá voru fyrstu prestar safnaðarins
vel til forystu fallnir, síðar þjóðkunn-
ir skörungar og lærdómsmenn. Dr.
Sigurbjöm Einarsson, síðar biskup,
og dr. Jakob Jónsson voru fyrstu
prestar safnaðarins, en þegar dr.
Sigurbjöm gerðist kennari við Guð-
fræðideild Háskólans tók sr. Sigutjón
Þ. Árnason við. Þjónustu þessara
presta er minnst með hlýju og þökk
í söfnuðinum.
í dag, 27. október, er ártíðardagur
sr. Hallgríms Péturssonar. Sá dagur
hefir orðið eins konar kirkjudagur
safnaðarins. Sú venja hefír skapast
við messu þennan dag að hafa
messuform sem líkast því, sem var
á dögum Hallgríms. Að þessu sinni
prédikar dr. Sigurbjöm Einarsson,
biskup. Þess em eflaust fá dæmi,
að sami prestur flytji fyrstu messu
í söfnuði og prédiki síðan 50 árum
síðar. En þetta gerist nú. Það er
gleðilegt, að rödd þessa mikla prédik-
ara og andans manns skuli enn
hljóma og flytja lífsins orð á þann
veg, að allra eyrum nái og lýsi upp
hjörtun. Dr. Sigurbjörn hefir verið
mikill ljósberi þessum söfnuði, landi
og lýð á löngum starfsferli sínum.
Davíð Oddsson, borgarstjóri, flytur
ávarp í messulok. Tónlistarflutningur
verður á vegum Mótettukórsins und-
ir stjórn Harðar Áskelssonar, orgel-
leikara. Kl. 11 á morgun, sunnudag,
verður fjölskyldumessa í kirkjunni.
Börn úr Austurbæjarskólanum taka
þátt í messunni. Bamakór Austur-
bæjarskólans syngur undir stjóm
Péturs Hafþórs Jónssonar. Ungling-
ar annast þar hljóðfæraleik. Kl. 17
verður kvöldmessa, sungnir Hallgr-
ímssálmar og lesin hugvekja eftir
Hallgrím Pétursson.
í tengslum við afmælishátíðina -
gengst Listvinafélag Hallgrímskirkju
fyrir barokklist á Norðurlöndum.
Tveimur samkomum er þegar lokið,
en mánudagskvöldið 29. október kl.
20.30, verður í kapellu kirkjunnar
dagskrá um danska sálmaskáldið
Thomas Kingo. Sr. Siguijón Guðjóns-
son, sálmafræðingur, flytur erindi
um líf hans og sálma. Guðrún Ás-
mundsdóttir, leikkona, les upp og
lítill sönghópur úr Mótettukór
Hallgrímskirkju syngur nokkra
sálma hans.
Undanfarin ár hefír verið unnið
að íjáröflun fyrir hið stóra orgel, sem
fyrirhugað er í turnrými yfir aðalinn-
gangi kirkjunnar. Kaupsamningur
hefir verið gerður við orgelverksmiðj-
una J. Klais í Bonn. Áformað er, að
orgelið verði uppsett vorið 1992. Um
páska hófst sérstök fjáröflun, þar
sem boðnar voru til kaups einstakar
pípur í orgelið, en verð þeirra er á
bilinu kr. 2.000 til kr. 100.000. Und-
irtektir hafa verið góðar, og eru nú
þegar margar dýrustu pípurnar seld-
ar, en nóg er til af þeim smærri.
Þeir, sem færa vilja söfnuðinum
afmælisgjöf á merkum tímamótum,
ættu að minnast orgelsjóðsins „gefa
í pípu“ eins og það var kallað, þ.e.a.s.
gefa orgelpípu. Tekið verður á móti
gjöfum hátíðardagana. Fram-
kvæmdastjóri orgelsjóðs er Sigurður
E. Harlsson.
Vonandi leggja sem flestir leið sína
í Hallgrímskirkju þessa dagana og
samfagna á merku afmælisári.
Ragnar Fjalar Lárusson
filsig&ötiíáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Arna er ungt nafn, aðeins ein
mær var skírð svo árin 1921-50,
segir Þorsteinn hagstofustjóri.
Sú var fædd 1933, og hef ég
öruggar heimildir fyrir því að
hún var látin heita í höfuðið á
Arngrími. Arna var fyrra nafn
hennar.
Áður hafði Arna verið notað
sem stuttnefni, af t.d. Arnfríð-
ur, en sjaldgæft mun það hafa
verið.
Örn hefur orðið mikið tísku-
nafn á öld okkar, og kann vera
að Arna sé stundum nefnd eftir
Erni og jafnvel Arnari, en það
nafn er reyndar ámóta gamalt
og Arna. Geystist það inn í
málið með miklu meiri hraða,
170 sveinar árin 1921-50.
Um merkingu forliðarins
Arn- eru menn ekki sammála,
enda þarf hann ekki alltaf að
merkja hið sama. Við getum
bæði séð fyrir okkur örninn og
svo arininn sem gat táknað
heilagan fórnareld og eld heimil-
isins og þar með heimilið sjálft.
Sumir skírskota jafnvel til hörku
steinanna sem arinn var stund-
um hlaðinn úr.
Eftir 1950 fjölgar mjög þeim
meyjum sem hljóta nafnið Arna.
Dæmi: 1960 bætast við átta,
1976 þrettán, 1982 átján og
1985 tuttugu og fimm. Er nafn-
ið í 32.-36. sæti kvenna í þeim
árgangi, ásamt Bryndísi,
Hrönn, Söru og Þóru.
★
Þegar fólk eða fyrirtæki er
tvínefnt, hættir ýmsum við að
láta síðara nafnið„,óbeygt. Ég
heyrði glymjandi auglýsingu um
eitthvað „í boði Samvinnuferða-
Landsýn“. Þarna átti auðvitað
að segja í boði Samvinnuferða-
Landsýnar.
Á sama hátt segjum við til
Jóns Ottars Einarssonar, Sigríð-
ar Bjarkar Jónsdóttur, Olafs
Arnar Árnasonar, Soffíu Sifjar
Hallsdóttur og Þorbjargar Yrar
Atladóttur.
★
í vinsamlegu bréfi til þáttar-
ins frá Ragnari Halldórssyni í
Hafnarfirði gagnrýnir hann
harðlega þá sem sífellt staglast
á hortittinum „sko“ í máli sínu.
Hann segir rrí.a. svo:
„í viðtalsþáttum ríkisútvarps-
ins hef ég talið 52 sko í 15 mín.
þætti! Algeng eru 20-30 sko
miðað við sömu tímalengd og
svo vitanlega fleiri, sé þátturinn
lengri, til að halda samræminu.
Lofsvert er, að spyrjendur út-
varps iðka ekki þennan ljóta leik.
Þeir ættu að hafa í kjöltu sinni
skilti, þar sem á stæði: Varist
SKO!“.
Síðar segir R.H. og verður
nú all-stórorður: „Að þrælast á
þessu andskotans skoþrugli ætti
að varða skóggangssök." Og enn
kvað hann: „Rannsókn mín í
sko-fræðum hefur leitt í ljós, að
karlar eru miklu skæðari og
sýktari af sko-bakteríunni en
konur. í allri niðurlægingunni
er það góðs viti því þær eiga
að gæta móðurmálsins, eins og
heitið bendir til. Varla er það
þeirra sök, þó karlar geri sig að
fíflum þegar móðurknjám slepp-
ir ...“ og taki þeir þá sneið sem
eiga, en umsjónarmaður lætur
Ragnar Halldórsson ljúka hér
máli sínu um sinn.
★
Naumast er hægt að hugsa
sér fegurri og látlausari kveðju
en okkar Islendinga: Vertu sæl
(1). Enskumælandi menn segja
oft um þessar mundir: „Have a
good day, weekend“, eða þess
háttur. Því miður reyna íslenskir
menn að apa þetta eftir, en eru
þó eitthvað feimnir við sögnina
að hafa í þessu sambandi, sem
von er. Þá hefur verið leitað á
náðir sagnarinnar að eiga, en
sumum reynist hún um megn.
Boðháttar af eiga er í et. eigðu,
og var víst ekki dæmalaust að
ástfangin persóna segði: Eigðu
mig.
En málglópar síðustu tíma
hafa búið til nýjan boðhátt,
„áttu“. Svo langt gekk ófyrir-
leitnin að í útvarpi var sagt við
snjallyrðinginn Halldór frá
Kirkjubóli áttræðan: „Áttu góð-
an dag“!
★
Laus við glysglingur,
glöggsýnn, ráðslynpr
fram rétti fíngur,
frábær snillingur;
á verkum ljóst ljóma
Iét hagleiks blóma,
stillti strenghljóma,
storðar svam dróma.
561.þáttur
(Þorsteinn Þorkelsson (1831-
1907) um Arngrím Gíslason
málara (1829-1887); runhenda;
í síðustu braglínu mun skírskot-
að til sundkunnáttu Arngríms.)
★
„Við ætlum okkur ekki að
stöðva þróun íslenzkunnar, að
sjálfsögðu ekki. Hún tekur
breytingum einsog annað. En
breytingarnar hafa lagað sig að
gömlum verðmætum, og það er
mikilvægt. Gömul skáldskapar-
orð einsog mar þurfa ekki endi-
lega að fara vel í nútímaskáld-
skap íslenzkum. Mörg orð eru
lúin og gamaldags og gengin sér
til húðar. En þó er aðlögunar-
hæfni íslenzkunnar með þeim
eindæmum að við getum sífellt
og fyrirhafnarlítið endurlífgað
margt af því sem við héldum
heyrði einungis sögunni til en
fer svo ágætlega í nútímamáli
þegar á reynir, að ekki verður
■ á betra kosið. Ég hirti ögurstund
af vörum manns norður í landi
og Ásgeir Blöndal Magnússon
fjallaði um það sérstaklega af
því tilefni. Upprisið úr Eddu er
það nánast orðið tízkuorð nú um
stundir . . . Mar er gamalt og
gripið til þess f Sonatorreki. Þar
fer það vel, en hikandi mundi
ég vera að nota það í skáldskap.
Já, hikandi þangað til ég rakst
nýlega á orðið marþota fyrir
sérstaka tegund af hraðbát.
[Innskot umsjónarmanns: Sjá
505. þátt um ísl. mál.] Það er
fallegt orð og vel samið. Og al-
veg tilgerðarlaust á sínum stað.
Nú gæti ég vel tekið þetta orð
af vörum fólksins og notað það
í skáldskap einsog þegar höf-
undur Sonatorreks talar um að
mar hafi rænt sig miklu. En orð
eru ákaflega vandmeðfarin. Það
verður að umgangast þau af
nærgætni og tillitssemi...“
(M(atthías Johannessen) í
Mbl. 23.9.1990.)
★
Hlymrekur handan kvað í
minningu sr. Spooners hins
enska:
Hitti glapyrti presturinn Pétur
í partýi lausamannstetur:
Ert það þú, Sigurbjöm,
eða bróðir þinn Örn,
sem féll í stríðinu í fyrravetur.