Morgunblaðið - 20.12.1990, Page 37

36
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1990
H-

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
FlaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 100 kr. eintakið.
Oráðsía
að var einlæg von flestra
landsmanna að ríkisstjórn
in nýtti það lag, sem þjóðar-
sáttin gaf, til að hemja ríkisbú-
skapinn og sníða ríkisútgjöld-
um stakk úr samtímatekjum.
Þessi von hefur því miður orðið
sér rækilega til skammar.
í nefndaráliti þingmanna
Sjálfstæðisflokksins um fjár-
lagafrumvarp fyrir komandi ár
lýsa þeir m.a. þeirri skoðun,
að efnahagsgrunnur þjóðar-
sáttarinnar, sem aðilar vinnu-
markaðarins knúðu fram, hafi
lækkað útgjöld ríkissjóðs sjálf-
krafa um rúma tvo milljarða
króna frá því sem orðið hefði
að óbreyttri efnahagsstefnu
ríkisstjómarinnar. Mergurinn
málsins var þó sá, að stöðug-
leikinn í verðlags-, launa- og
gengismálum, sem sáttin leiddi
til, skóp ríkisstjóminni kjörið
tækifæri til aðhalds og hag-
ræðingar, til að hemja ríkisbú-
skapinn og ríkisútgjöldin innan
ramma samtímatekna, það er
innan ramma hóflegri skatt-
heimtu og hóflegra hlutfalls
af þjóðartekjum.
Fjármálaráðherra og ríkis-
stjórn hafa heldur betur glutr-
að niður þessu gullna tæki-
færi. í tilvitnuðu nefndaráliti
sjálfstæðismanna segir m.a.:
„Núverandi ríkisstjórn hefur
verið afkastamikil við að þenja
út ríkisbáknið. Á ámnum
1980-87 voru útgjöld 'ríkisins
frá 23-25% af landsfram-
leiðslu. Nú er þetta hlutfall
komið yfir 29%. Utgjöldin hafa
vaxið hraðar en tekjurnar og
þykir þó flestum nóg um
skattahækkanir ríkisstjórnar-
innar.“ Þar segir og að líkur
standi til þess að viðskilnaður
núverandi fjármálaráðherra
verði nær þijátíu milljarða
króna ríkissjóðseyðsla umfram
tekjur 1988-1991. Svo hrika-
legur uppsafnaður fjárlagahalli
segir allt sem segja þarf um
ijármálastjórnina í ríkisbú-
skapnum næstliðin ár.
En sagan er ekki öll sögð
með uppsöfnuðum fjárlaga-
halla. Ríkisstjórnin veltir fleiri
og fjallþungum byrðum yfír á
herðar framtíðarinnar og
skattgreiðenda á komandi
árum. Sem dæmi má nefna
fjárskuldbindingar, sem falla á
ríkissjóð og leyst hefur verið
með útgáfu skuldabréfa o.fl.,
ábyrgðir sem falla kunna á
ríkissjóð á næstu árum, tap
ijárfestingarsjóða 1989-1991
°g,Byggingarsjóð ríkisins.
í tilvitnuðu nefndaráliti er
ljósi varpað á ýmis kennileiti,
sem við blasa í efnahags- og
atvinnulífí þjóðarinnar: 1) Er-
lendar skuldir þjóðarbúsins,
sem voru 40,3% af landsfram-
leiðslu 1987, eru komnar upp
í 51,6% og hafa aldrei verið
hærri. 2) Greiðslubyrði af er-
lendum lánum, sem var 16%
af útflutningstekjum 1987,
verður 21,7% á næsta ári, skv.
spá Seðlabankans. 3) Frá og
með 1988 til 1991 hafa skattar
til ríkissjóðs hækkað langleið-
ina í 15 milljarða króna [miðað
við framlagt fjárlagafrum-
varp]. 4) Ein meginskýringin
á háu vaxtastigi hér á landi
felst í stórauknum lántökum
opinberra aðila á innlendum
lánsíjármarkaði í kjölfar ríkis-
sjóðshallans [áætlaðar 32-33
milljarðar króna 1991]. 5)
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
hefur lækkað um 22% frá 1987
talið, atvinnuleysi hefur þre-
faldast frá 1988 talið, gjald-
þrotum einstaklinga og fyrir-
tækja hefur ijölgað ískyggi-
lega og fólksflóttinn af lands-
byggðinni hefur aukizt.
Fjárlagafrumvarp ársins
1991, sem nú er til meðferðar
á Alþingi, felur ekki í sér neins
konar bragarbót á fjármála-
stjórninni eða ríkisbúskapnum.
Frumvarpið var lagt fram með
3.700 m.kr. eyðslu umfram
tekjur. Við aðra umræðu
hækkaði þessi umframeyðsla
upp í 4.600 m.kr. Vanáætlaðir
útgjaldaliðir standa til þess að
Ijárlagagatið stækki enn við
þriðju umræðu, jafnvel um
milljarða króna. Þar ofan í
kaupið er gífurlegum vanda
velt yfir á komandi ár. Hann
felst m.a. í skuldbindingum
ríkisstjórnarinnar, sem þá falla
í gjalddaga, og erfiðleikum
samfélagslegra sjóða, sem
sækja styrk sinn til ríkissjóðs,
en ríkisstjómin hefur vanrækt
að leggja fé til, svo þeir eru
komnir í greiðsluþrot.
Aðilar vinnumarkaðarins,
launafólk og atvinnuvegir, öxl-
uðu þungar byrðar við gerð
þjóðarsáttar. Hlutur ríkis-
stjórnarinnar hefur hins vegar
reynzt lítill sem enginn, eins
og skattahækkanir og eyðsla i
ríkisbúskapnum, langt umfram
tekjur, sýna glögglega. Fjár-
lagaafgreiðslan, sem nú er á
lokastigi, tíundar rækilega, að
ráðherrarnir og ríkisstjórnar-
flokkamir hafa engu gleymt
og ekkert lært af óráðsíu lið-
inna ára.
*
Arsskýrsla Fangelsismálastofnunar:
Afskipti höfð af 1 af liveijuni
200 íslendingum 15-64 ára
FYRSTA ársskýrsla Fangelsismálastofnunar hefur verið gefin út
en hún var sett á laggirnar með lögum nr. 48 frá 1988 um fangelsi
og fangavist. Tók stofnunin við verulegum hluta verkefna fangelsis-
máladeildar dóms- og kirkjumálaráðuneytisins og öllum verkefnum
Skilorðseftirliti ríkisins. I inngangsorðum Haraldar Johannessen,
forstjóra Fangelsismálastofnunar, kemur fram að fjöldi skjólstæð-
inga er mikill og stofnunin þurfi í raun að hafa einhver afskipti
af einum af hverjum 200 íslendingum á aldrinum 15-64 ára.
Hjá Fangelsismálastofnun
starfa átta starfsmenn í jafnmörg-
um stöðugildum og skiptist stofn-
unin í tvær deildir eftir verkefnum,
annars vegar fullnustudeild og hins
vegar þjónustudeild. Helstu verk-
efni stofnunarinnar eru m.a. dag-
leg yfirstjórn á rekstri fangelsa,
að sjá um fullnustu refsidóma,
annast félagslega þjónustu við
fanga og þá sem frestað er ákæru
gegn, dæmdir eru skilorðsbundið,
fá skilorðsbundna reynslulausn,
náðun eða frestun afplánunar. Þá
er það verkefni stofnunarinnar að
sjá til þess að í fangelsum sé veitt
sérhæfð þjónusta s.s. heilbrigðis-
þjónusta og prestsþjónusta. Fang-
elsismálastofnun annast einnig
veitingu reynslulausna og tekur á
móti umsóknum um náðun og und-
irbýr náðunartillögur.
Fjárheimildir stofnunarinnar
fyrir árið 1989 voru 20.396.000
krónur, en útgreiðslur á árinu voru
kr. 19.998.000. Með rekstrargjöld-
um sem féllu til á árinu 1989 en
voru greidd í ársbyijun 1990 námu
heildargreiðslur vegna ársins
20.450.000 krónum. Mismunur er
því krónur 54.000.
Verkefni stofnunarinnar hafa
aukist jafnt og þétt og um síðustu
áramót höfðu 334 dómþolar alls
lokið eða voru í afplánun. 422 voru
undir eftirliti þar af 167 með skil-
orðsbundna reynslulausn, 11 með
skilorðsbundna náðun og 233 með
skilorðsbundna ákærufrestun. Um
148 dómþolar voru að jafnaði í
hveijum mánuði boðaðir til afplán-
unar og segir í skýrslu stofnunar-
innar að nærri láti að fjöldi skjól-
stæðinga hennar á hveijum tíma
sé á bilinu 700-800.
Á síðasta ári voru Fangelsis-
málastofnun sendar til fullnustu
880 dómsgerðir. Þar af bárust 839
frá ríkissaksóknara en 37 frá
Hæstarétti íslands. Auk þess sendi
dómsmálaráðuneytið stofnuninni
til fullnustu 4 dómsgerðir frá
Noyðurlöndunum.
í skýrslunni kemur fram að þijár
algengustu tegundir refsinga sem
sendar voru Fangelsismálastofnun
til fullnustu á árinu 1989 voru
óskilorðsbundin refsivist (328
dómþolar), skilorðsbundin refsivist
(298 dómþolar) og sekt (252 dóm-
þolar). Samtals voru dómþolar 962.
Fjöldi dómþola með óskilorðs-
bundinn dóm í fullnustu hefur far-
ið stöðugt fjölgandi. í lok ársins
1985 voru þeir 288 talsins, 324
talsins í lok ársins 1986, 361 tals-
ins í lok ársins 1987, 398 talsins
í lok ársins 1988 og 415 í lok árs-
ins 1989. Skiptust dómþolar þann-
ig niður í lok síðasta árs að 83
(20%) voru í afplánun, 143 (34,5%)
voru í boðun, 167 (40,2%) voru á
reynslulausn, 11 (2,7%) voru með
náðun, 3 (0,7%) voru í öryggis-
gæslu og 8 (1,9%) féllu undir lið-
innn „annað“ en þá er oftast um
fullnustu erlendis að ræða.
Aldursskipting fanga sem luku
afplánun var á síðasta ári sú að
enginn var á bilinu 16-17 ára, 18
(7,3%) voru á bilinu 18-20 ára, 63
(25,5%) voru á bilinu 21-25 ára,
60 (24,3%) voru á bilinu 26-30
ára, 42 (17%) voru á bilinu 31-35
ára, 32 (13%) voru á bilinu 36-40
ára, 21 (8,5%) voru á aldrinum
41-50 ára og 11 (4,4%) voru eldri
en 51 árs.
Tilefni fangavistar
Tilefni fangavistar er æði mis-
jafnt. Árið 1989 var tilefnið í 4,2%
tilvika manndráp (4,8% árið 1985),
auðgunarbrot/skjalafals í 53,9%
tilvika (55% árið 1985), nytjataka,
áfengislög og/eða umferðarlög í
24,5% tilvika (20,9% árið 1985),
fíkniefnabrot í 7,5% tilvika (6,4%
tilvika), kynferðisbrot í 3,6% tilvika
(4% árið 1985), ofbeldisbrot í 4,2%
tilvika (6,9%), brenna í 0,9% tilvika
(0,4%), manndráp af gáleysi var
tilefnið í 0,3% tilvika (0%), 220.
gr. hegningarlaganna í 0,3% (0%)
tilvika og annað í 0,6% tilvika
(0,8% árið 1985).
í töflu yfir fjölda óskilorðsbund-
inna dóma sem berast til fullnustu
kemur fram að heildarefsitíminn
hefur vaxið mjög á síðustu fimm
árum. Þannig var heildarrefsitím-
inn árið 1985 110 ár og 11 mánuð-
ir (348 dómar), árið 1986 147 ár
(361 dómar), árið 1987 127 ár og
3 mánuðir (364 dómar), árið 1988
149 ár og 8 mánuðir (363 dómar)
og árið 1989 175 ár og 2 mánuðir
(378 dómar).
Heildarfjöldi afplánunardaga í
íslenskum fangelsum hefur flölgað
mjög á síðustu árum. Þannig var
heildarfjöldinn 26.738 árið 1985,
31.962 árið 1986, 29.696 árið
1987, 33.278 árið 1988 og 35.567
árið 1989. Nýtingarhlutfallið hefur
samhliða þessu einnig færst stöð-
ugt upp á við og var á síðasta ári
(árið 1985 til samanburðar í sviga)
90,35% (42%) í Hegningarhúsinu,
98,25% (85,71%) á Litla-Hrauni,
98,91% (85,36%) á Kvíabryggju
og 98,33% (63,50%) á Akureyri.
Nýtingin á fangelsinu Kópavogs-
braut 17, sem hóf starfsemi sína
í apríl á síðasta ári, var 78,71%
fram til áramóta.
Meðaltalsfjöldi fanga á dag í
öllum fangelsum var 73,25 árið
1985, 87,57 árið 1986, 81,36 árið
1987, 90,92 árið 1988 og 97,44
árið 1989. Nýting fangaplássa var
74,74% árið 1985, 89,36% árið
1986, 83,02% árið 1987, 92,78%
árið 1988 og 96% árið 1989.
Fullnusta sektardóma og
sakarkostnaðar
Fangelsismálastofnun sér einnig
um að senda lögreglustjórum sekt-
ardóma til fullnustu. Var saman-
lögð fjárhæð sektarrefsinga sem
stofnunin framsendi þeim á síðasta
ári 11.665.000 krónur. Er öll sú
fjárhæð til fullnustu hér innan-
lands, að undanskildum þremur
sektarrefsingum, samtals að fjár-
hæð 65.000 krónur, sem sendar
voru dómsmálaráðuneytinu með
beiðni um fullnustu erlendis, þar
sem viðkomandi voru þá búsettir
á Norðurlöndunum.
í lok ársins 1989 voru útistand-
andi heildarsektarinnheimtur sam-
tals 38.568.850 krónur. Heildar-
flöldi dómanna er 1.056 og þar af
eru 9 varðhaldsdómar þar sem
refsingu hefur með náðun verið
breytt í sekt.
Fjárhæð sakarkostnaðar sem
stofnunin fól viðkomandi lögreglu-
stjóram að innheimta hjá dómþol-
um fyrir síðasta ár nam
17.111.093 krónum. Heildarfjár-
hæð sakarkostnaðar er mun hærri,
en í skýrslu Fangelsismálastofnun-
ar segir að ekki verði ætíð séð af
þeim málsgögnum sem stofnuninni
berast hver heildaríjárhæð hans
er og séu þá lögreglustjórar beðnir
um innheimtu þess kostnaðar sem
kann að hafa verið útlagður við
embætti þeirra.
Morgunbiaðið/Gunnar Jörgensen Skipverjar á Jóni Finnssyni að gefa síld yfir í Guðmund Kristinn
Jón Finnsson á síldarmiðunum útaf Stokksnesi í blíðskaparveðri. frá Fáskrúðsfirði.
Á síld í blíðskapar-
veðri út af Stokksnesi
SÍLDVEIÐISJÓMENN hafa ekki verið sérlega hressir með veiðarnar
í haust þar sem stóra síldin hefur látið sig vanta en verulegur munur
er á verði hennar og á smásíldinni. Á þessum myndum sem Gunnar
Jörgensen tók um borð í Jóni Finnssyni RE 506 fyrir nokkrum vikum
má sjá tvö síldveiðiskip í blíðskaparveðri á miðunum útaf Stokksnesi.
Jón Finnsson er hér að frysta
síldina um borð. Skipið tekur um
50 tonn í einu og er um tvo sólar-
hringa að vinna aflann. Skipveijar
era að klára upp í samninga um
smásíld á Japansmarkað en að und-
anförnu hefur skipið reynt við
stórsíldina inni á Mjóafirði en geng-
ið erfiðlega.
Háhyrningarnir eru alltaf nærri
og synda fast upp við nótina þegar
búið er að draga.
Háhyrnipgar eru alltaf nálægir þegar síldarnótin er dregin inn.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 1990
37
Borgir Hnappadals
m hclmingur
1*U» undirkndis I dalnum »ru hnunfWmi. F
við Eldborg og GuDborg cn auk bejs hafa hraun runnið frl firiri tld-
siOðvum eins og Rauðhjilum, Rauðamelskúlum og Bamaborg.
Prítt fyrir fiölbreytt og fagurt umhverfi f Hnappadal draga þ*r stöll-
ur Eldborg og Gullborg athygU að sri, rinlium þd Bdborg sem er ritt Hl-
komumeata ridvarp þeirrar gerðar i Isiandi.
Við HlUri rru hreppa- og svslumörk. Mýrasýsla er ausUn herrnar
en Hnappadalatýala vesun ir. HlUri akilur lika að Hraunhrepp i Mýr-
um og Koibrinasuðahrepp en ti slðamefndi er mikhi mriri hraunhrepp-
ur en si fyrri, enda er hann kenndur við bseinn Hraun en ekki atorknaða
hnunkviku.
Vestan HfUrir fri hrikalegum hlfðum. klettum og gnfpum Fagra-
akðgar- og Kolbrinaauðafialls er Undslag iþekkt og i Mýrum alveg til
.......“* *■■■ ' ■■■ ■* Eldborgarhrauni. Und-
sjivar við Haffjörð og Kaldirös þar Hl
—' '"* er þó Bamat
arfjalli Veslurmörk Eldborgar- og GuUborgarhrauns eru við Haífjarðari,
vcl þekku Uxveiðii i Hnappadal sem fylgir hraunjaðri i svo Hl allri
rennslialeið ainni. Handan Haffjarðarir tekur aftur við mýra- og holU-
UndsUg en I vestri varðar HafursfeU mynni HnappadaU Undir hirrislu
HafursfeUi austanverðu er Dalamynnt. ritt myndartegaaU baejartueði i
IsUndi, og norðar er RauðameUfjall með PrifjöU og LjösufjöU að baki.
I Hnappadal er ikaflega fjölbreytt UndsUg ba*ði gamalt og nýlegt.
Undiratöður dalsins hvfla i bergi fri Tettfrr og eru 7-10 milljón ira gaml-
Hnu eru basalllög HafurfeUs. Fagraskögar- og Kofbeins-
Yngstu jarðiögm eru aðetns 1-3 þúsund ira gömul.
ar. Fri þeim Ht
staðafjalls. Yngi
iMndslag I Hntppúdalssýslu tr drangur af drmilljdna Iðngu, nrr
sUilulausu starji ndllúruaflanna aS upphlrSslu og niSurrifi,
myndun og mðlun. jarStldurinn htfur hlaSiS upp þykka hraun-
i.——»- — ■-«-*—. ‘--r- - ryiandt m„„ edrunar og rofs
lagaslafla, tn iafnfrtmt htfur hin ry
slfclll ttriS aS vtrki og anðlaS skðp
um þtgar hl/ urSu d rldgangi. Vtrksummrrki þrssa tviþrtta
slarfs ndttúruaflanna tr alls staSar aS sjd, aS vbu nokkuS mis-
■ ■
Fjöllin Hgnarlegu við mynni Hnappadals voru ettt sinn hluH tf miklu
sfaerri hrsunUgaheild sem niði likiega úf i Undgmnn. M var cnginn
Hnappadalur til. JökUr Isaldattfma gröpuðu hann í jarðUgaslafUnn og
W--------------niði f sjö frsm tópaðist með ðUu út I myrkur haftins

li, yfirboeð
sjivtr harkktr. En Urgtð i landinu var ennþi þungt og ajivarstaðan varð
þi einna hsest vegna þeas að Und lyfHat afar hárgt. Sjöt M inn f Hnappa-
dal cjg hann varð fjörður f 3-4 þúaund ir þar tU Undið reis alveg úr aar.
fþi Hð þegar Und vu fjörður stöð sjör (0 mettum hjerrs og niði sl-
veg Inn að Oddastaðavatni þar setn sjór hefur myndað maUrhjaUa og
bftmþrep. Víðar em sUkar tjjvarmenjar. Sjivargangur it framan af fjöU-
unum sem stöðu rins og múlar við tjö. Geröubergið var sjivarbjarg og
atrandfleHr sem rinkenna Uglendi HnappedaU mynduðual.
Fri HiUri og að RauðhiUahrauni Uggur þjóðvegurism um örfoka
meU, margra metra þykk aetlög úr Irir, sandi og möl aem mynduðuat f
»jó. MeUmir eru ummerki Ungtlma aetUgamyndurur en hriefni aetUg-
anna er bergmyUna fri jökium, atraumvöinum og rofi ajivar. A ýmsum
atöðum f ajivaraefi f Hnappadal hafa fundiat Irifar aJúHfvtTa, ».l samlok-
Ofan við forru
ki tekiat að afmi minjar um hreyfingar jökUnna.
jökuUkriði tem hófat fyrir 70 þúsund irum hafi jöUar hutið Hnappadal
nema e.t.v. alira hsetHi fjaUabnda. Jökulrikir benda rindregið fil þeta að
jökullinn hafl sknðið fri vatnaskilum i fjöllum og brint I tuðvestur út
dalinn og f Faxafiöa. Þegar jökuUinn hopaði hefur undiriendl Hnappa-
Urnum aem akiptu um farveg fri vori hl hausis Ifkl og I ððnim jökuldöi
um aem nýlega hafa liHð dagsins Ijós.
I austurjaðri GuUborgarhrauns ent algengar jokulmenjar iem nefn
ast jdkulktr tn þar strönduðu risattóc (sflykki forðum. kannski f jökul
tafi. Kringum jakaru hlöðst tvo jökulset en þegar fsflykkin briðnuðt
mynduðust kvosir sem fyiltust af vatni og þar eru Eilffavötn.
Mun flriri jökulmenjar eru f Hnappadal. StörfenglegasUr eru mó
betgsfeU og -hnjúkar sem mynduðusl I gosl undtr jökk. Sunnan HBAai
vatna eru l.d. SandleU, ÞverfeU og Hnúkar, aUt möbergsfeU. GuUborgai
hrsun umlykur Hnúkana og htfur sfiflað HUðarvatn rins og Oddastaðs
vatn og myrtdað eyjar og mjöslegna voga HUðarvatns en vatnsbotninn e
grafinn út af »krið|ökJi Umgjörð Hliðarvatns er anai fiöiskrúðug Þar e
ekki aðeins nýlrgt úfið hraun og goshnigald undan jökU heldur einru,
margfalt eldri HBðarmúU tem var hluH af bligrýHuUfUnum löngu iðu
tn ualdartfmi gekk f garð og hjö fstönnum sinum I hann.
En litum Hl núHmana vegna þesa að f Hnappadal hefur verið öslifii
myndunaisaga, Uk* eftir að land reia úr sjó. I dalnum etu óvenju marga
ddstöðvar og hefur mikið hraun runnið fri þeim. Austast et Bamabori
rin og ari. en fyrir miðjum dal, avo tilhi dalbotni og Hl sjivar,-
aamfclld hr -------
Opna úr bókinni.
Bók um „Perlur í náttúru íslands“:
Myndabók og fróðleiksrit
- segir höfundurinn Guðmundur Páil Ólafsson
„PERLUR í náttúru íslands'* heitir bók eftir Guðmund Pál Ólafs-
son, sem út er komin hjá Máli og menningu. Árið 1987 kom út
eftir sama höfund bókin „Fuglar í náttúru íslands" og er þessi
bók að mörgu leyti líkt byggð upp.
Guðmundur Páll segir að hug-
myndin hafi í upphafi verið sú
að vinna bókina þannig að hún
væri landkynningarbók fyrir Is-
lendinga. Vera í senn myndabók
og fróðleiksrit líkt og fuglabókin
á sínum tíma. Endanlega var
ákveðið að ráðast í útgáfu bókár-
innar á útmánuðum 1988 og
hefur hún verið þijú ár í vinnslu.
„Perlur í náttúru íslands er
orðin að stærra og meira verki
en upphaflega var ætlunin, sér-
staklega hvað jarðfræðina varð-
ar, enda hafa margir jarðfræð-
ingar aðstoðað við gerð bókarinn-
ar,“ segir Guðmundur Páll. Hann
segir að undirbúningnum við
vinnslu bókarinnar hafi ekki síst
fylgt gríðarlega mikil ferðalög
og eitt sumarið hafi hann til
dæmis ferðast sem svaraði 30
sinnum í kringum hringveginn,
oftast einn.
Bókina „Periur í náttúru ís-
lands“ prýðir á sjötta hundrað
myndir, þar af á fimmta hundrað
ljósmyndir og tók höfundur 2/3
þeirra sjálfur. „Flestar ljósmynd-
irnar eru teknar að vori til og í
vetrarbyijun en ég hef reynt að
taka myndir á öllum árstíðum og
í mismunandi vetrarbrigðum. Það
er þáttur í því að reyna að segja
sem trúverðugasta sögu af
íslenskri náttúra,“ ságði Guð-
mundur Páll.
Hann sagði lykilinn á bak við
texta bókarinnar vera að segja
frá náttúranni á alþýðlegan máta
og tengja hana við þjóðsögurnar
og þar með menninguna. Bókin
væri tvískipt, annars vegar væri
almenn jarðfræði og myndun ís-
lands, en í seinni hlutanum væri
sagt frá einstökum stöðum á
landinu sem eru merkilegir fyrir
ýmissa hluta sakir. „Ég reyni að
segja frá hveijum þessara út-
völdu staða þannig að lesandinn
skynji umhverfið og sögu staðar-
ins og þá um leið hvernig lands-
lagið hefur orðið til og hvers
vegna landið lítur út eins og það
gerir í dag. Hvaða öfl hafa verið
þar að baki. Samhliða eru tínd
til ljóð, ýmsar frásagnir, bæði
náttúrafræðilegar, sögulegar og
þjóðsögulegar sem mér finnst
bráðnauðsynlegur þáttur til að
þetta sé eitthvað skemmtilegt.
Bókinni er ekki bara ætlað að
vera venjulegt lesefni heldur er
reynt að fræða lesandann og
skemmta honum á hverri opnu.
Vonandi er þetta það áhugavert
lesefni að menn geti flett bókinni
aftur og aftur án þess að verða
leiðir á henni.“
Guðmundur Páll segir að hann
hafi reynt að gera bókina sem
fjölbreytilegasta. Þannig er sagt
frá sögu landsins á mjög mis-
munandi hátt og notaðar gamlar
jafnt sem nýjar heimildir. Elsta
heimildin sem notuð er í bókinni
er svo dæmi sé tekið tuttugu og
fimm alda gömul og nýjasta ljóð-
ið sem í henni er að finna er frá
1989. Fjölbreytnin kæmi líka
fram í umbrotinu og væra engar
tvær opnur eins þó eftir sem
Guðmundur Páll Ólafsson.
áður giltu ákveðnar reglur.
I myndefni bókarinnar segir
Guðmundur Páll að sé að finna
tvenns konar nýjungar. í fyrsta
lagi hefur verið unnið kort yfir
hvern stað og eru þau teiknuð á
tölvu. Væri mikil vinna á bak við
hvert kort. Þá er í öðru lagi að
finna svo kallaðar svipmyndir í
bókinni en það eru mjög daufar
útgáfur af helstu myndum þar
sem eru helstu örnefni og kenni-
leiti staðarins. Er þetta gert til
að lesandinn, sérstaklega sá sem
er ókunnugur staðnum sem fjall-
að er um, fái strax tilfinningu
fyrir svæðinu og komist í sam-
band við það.
Bókin „Perlur í náttúru ís-
lands“ er 420 síður að lengd.
Útvegsbankahúsið:
Enn óákveð-
ið um kaup
FJÁRMÁLARÁÐHERRA, Ólafur
Ragnar Grímsson, segir að ekki
hafi verið tekin ákvörðun um
hvort ríkissjóður kaupi Utvegs-
bankahúsið fyrir dómshús.
,,Það hefur verið kannað hvaða
breytingar þarf að gera á húsinu og
hvað þær muni kosta. Við höfum
ekki haft tíma til þess í fjármálaráðu-
neytinu að fara yfir þær tillögur, en
við munum gera það núna á næst-
unni,“ sagði fjármálaráðherra í gær.
Hann sagði að í fjárlögum yrði
heimild til að kaupa húsnæði fyrir
héraðsdómstóla í Reykjavík og ann-
ars staðar á landinu.
FFSI:
Gagnslaust
verðlagsráð
FUNDUR framkvæmdastjórnar
Farmanna- og fiskimannasam-
bands íslands (FFSÍ), sem hald-
inn var 18. desember sl., harmar
að ekki skyldi hafa náðst sam-
komulag í Verðlagsráði sjávarút-
vegsins um frjálst verð á botn-
fiski, eða verð sem tengt væri
verði á uppboðsmörkuðum.
Fundurinn lýsir furðu sinni á
síðustu verðákvörðun yfimefndar
Verðlagsráðsins, þar sem fulltrúar
kaupenda og útgerðarmanna hafi
sameinast um breytingu á verði
botnfisks, sem sé í engu samræmi
við það, sem lög um Verðlagsráð
sjávarútvegsins kveði á um.
„Með þessari ákvörðun er enn á
ný verið að staðfesta gagnsleysi.
Verðlagsráðsins við raunhæfa verð-
myndun á sjávarfangi hér innan-
lands. Jafnframt álítur FFSÍ að
jafnvægi á milli kaupendá og selj-
enda í ráðinu sé brostið, þar sem
fulltrúi útgerðarmanna telur sig
eiga meiri samleið með fulltrúm
fiskvinnslunnar en sjómanna.“
Kór Lang-
holtskirkju
syngurjóla-
söngva
KÓR Langholtskirkju minnir á
sína árlegu jólasöngva í Lang-
holtskirkju, sem að þessu sinni
verða haldnir föstudaginn 21.
desember. Á efnisskránni eru
innlend og erlend jólalög, svo og
jólasálmar.
Auk Kórs Langholtskirkju kemur
Barnakór Árbæjarskóla fram á tón-
leikunum. Einsöngvarar verða Ólöf
K. Harðardóttir og Ragnar Davíðs-
son en stjórnandi Kórs Langholts-
kirkju er Jón Stefánsson. Kirkjan
verður upplýst með kertum meðan
á tónleikunum stendur og í hléi
verður tónleikagestum boðið upp á
heitt kakó. Miðar verða seldir við
innganginn og er ókeypisfyrir börn.
Jólatónleikar Tónlistar-
skólans í Stykkishólmi
Stykkishólmi.
TÓNLISTARSKÓLI Stykkishólms undir stjórn Daða Þórs Einars-
sonar hélt sína árlegu jólatónleika, þar sem flestir nemendur skól-
ans komu fram og sýndu árangur það sem af er vetri.
Var dagskráin bæði fjölbreytt
og vönduð og bæði var fróðlegt
og skemmtilegt að fylgjast með
tónleikunum. Nemendur sem léku
vora ekki allir hávaxnir og léku á
ýmis hljóðfæri hin sígildu jólalög
o.fl. Aliir reyndu að standa sig og
það tókst. Margir sóttu þessa tón-
leika og voru á einu máli um að
þeir væru skólanum og Hólminum
tii sóma. Tónleikar þessir voru
haldnir í nýju kirkjunni okkar í
fyrsta sinn og eru flutningsskilyrði
þar afbragð. Hér er að koma jóla-
fríið og strax eftir áramótin byrjar
skólinn aftur af fullum krafti.
- Árni.
Einn nemenda Tónlistarskólans.
Morgunblaðið/Árni Helgason