Morgunblaðið - 08.02.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 1991
Orð til Lars-
O
Ake Engblom
List og hönnun
Bragi Asgeirsson
Ég varð meira en lítið undrandi
yfir þínum snöggu viðbrögðum
vegna skrifa minna um sýningu þá
í anddyri Norræna hússins um
frönsku byltinguna, sem nú er þar
uppi.
Almenn starfsemi hússins og
hlutverk þess var ekki til umræðu
í mínum stutta pistli, heldur einung-
is eitt atriði starfseminnar, sem var
ábending um að betur færi á því,
að textar á Norðurlandamálunum
verði þýddir á íslenzku og fannst
mér það sjálfsagt mál og finnst það
enn.
Með nýjum tímum koma nýjar
forsendur og það, sem þótti eðlilegt
fyrir áratug kallar nú á endurskoð-
un. í fyrsta lagi þá hefur þekkingu
hérlendra á Norðurlandamálunum
hrakað almennt á áratugnum, og í
öðru lagi hefur orðið gagnger breyt-
ing á allri upplýsingamiðlun til al-
mennings vegna örtölvubyltingar-
innar.
Við fáum jafnvel orrustugný
styijalda hinum megin á hnettinum
jafnóðum inní stofu ti! okkar hversu
huggulegt sem það nú er.
Islendingur, sem búið hefur í
Kaupmannahöfn í aldarfjórðung
eða meir og vel fylgst með þróun-
inni, sagði mér fyrir fáum árum,
að jafnvel stúdentar ættu erfitt með
að gera sig skiljanlega í borginni,
og sá hann mikla afturför á kunn-
áttu íslendinga, sem koma í fyrsta
skipti til borgarinnar.
Fyrir þessu megum við ekki loka
augunum, og þar að auki gerir það
allar sýningar áhugaverðari í sölum
hússins, ef erlendir textar væru
þýddir og ætti ekki að kosta mikinn
skilding með nútímatækni og góðu
skipulagi. Auðvitað mega útlendu
textarnir einnig fylgja.
Ég hélt, að þetta lægi ljóst fyrir
og á sama máli eru allir, sem ég
hef rætt við, þegar þessi mál hefur
borið á góma síðustu daga.
Að sjálfsögðu þarf að gera er-
lendar sýningar sem aðgengilegast-
ar og þá einkum, ef þeim fylgir
mikið lesmál á máli, sem hinn al-
menni sýningargestur hefur ekki
nægilegt vald á.
Norræn samvinna á auðvitað að
vera sem gagngerust, en ekki mið-
ast við ákveðinn sérmenntaðan
þjóðfélags- og hagsmunahóp. Það
er allskonar fólk, sem kemur á sýn-
ingar í húsinu eða gerði það a.m.k.,
og get ég hér trútt um talað, því
að ég sýndi sex sinnum í húsinu á
sjöunda áratugnum, fjórum sinnum
í kjallarasölunum, einu sinni á Sum-
arsýningu hússins og einu sinni í
anddyrinu í boði hússins, auk þess
sem ég skipulagði sýningar er ég
var formaður sýningarnefndar FÍM
og tók þátt í samsýningum.
Aðsókn hefur víst minnkað á
sýningar almennt og því er nauð-
synlegt að vanda til þeirra og gera
þær sem aðgengilegastar fyrir sýn-
ingargesti af öllum þjóðfélagsstig-
um.
Annars er norræn menningar-
stefna merkilegt fyrirbæri og margt
í henni þarfnast umfjöllunar og
gagnrýni, en það skal ekki tekið
fyrir hér. Við þurfum ekki að vera
með neina minnimáttarkennd fyrir
umheiminum, sem þó brýst fram á
Bragi Ásgeirsson
hinn undarlegasta hátt svo sem í
tímariti Norrænu menningarmið-
stöðvarinnar í Svíavirki, SIKSI, sem
er ekki einungis tyrfið aflestrar
heldur eru greinar og textar stund-
um á ensku án þess að vera þýddir
yfir á norrænt mál!
Er það ekki hámark minnimátt-
arkenndar og niðurlægingar?
Stundum gleymum við, að við
erum 25 milljónir samtals og höfum
a.m.k. af 30 þúsund ára menningu
að státa, og að þessi heimshluti
þykir vera dálítið alveg sérstakt og
meiriháttar í veröldinni. Það ætti
að gefa augaleið að öll virk, alhliða
og stórhuga samvinna sé af hinu
góða.
En ýmislegt í norrænni samvinnu
tek ég væntanlega fyrir á öðrum
vettvangi seinna, en leyfi mér að
standa við skoðanir mínar um þýð-
ingar á erlendum textum, sem ég
tel vel grundvallaðar og í samræmi
við óskir þeirra, sem koma á sýning-
ar í Norræna húsinu.
Svo ber einungis að þakka fyrir
sýninguna, svo og margar aðrar
'athyglisverðar.
Pressan fylgir ekki í
áskrift til fyrirtækja
Askrifendum mismunað, segir
Mörður Arnason upplýsinga-
fulltrúi fjármálaráðuneytis
ÚTGÁFA Alþýðublaðsins og
Pressunnar hefur verið aðskilin
með þeim hætti að Pressan fylg-
ir ekki lengur með í áskrift til
fyrirtækja og ríkisstofnana en
hins vegar mun hún berast al-
mennum áskrifendum Alþýðu-
blaðsins áfram fyrst um sinn.
Jafnframt hættir Alþýðublaðið
að koma út á laugardögum en
það gefið þess í stað út á fimmtu-
dögum.
Mörður Árnason, upplýsingafull-
trúi fjármálaráðuneytisins, segir að
ráðuneytið hafi haft spumir af
málinu og fengið þær upplýsingar
að tvenns konar áskrift væri að
Alþýðublaðinu, annars vegar
áskrift fyrirtækja og hins vegar
einstaklinga.
„Það er mjög undarlegt að áskrif-
endur skuli ekki vera jafnir fyrir
Alþýðublaðinu. Ég geri ráð fyrir
að ríkið sé sá áskrifandi sem kaup-
ir mest af Alþýðublaðinu, 750 ein-
tök á hveijum degi,“ sagði Mörður.
Hann sagði að í ráðuneytinu
hefði engin ákvörðun verið tekin
varðandi þetta mál en benti á að
heimild væri í fjárlögum til kaupa
á dagblöðum. Heimildin næði þó
ekki til annarra rita en dagblaða.
„Nú erum við í þeirri stöðu að Al-
þýðublaðið kemur út eftir fjóra
virka daga en ekki þann fimmta.
Þær spurningar sem við hljótum
að velta fyrir okkur í ráðuneytinu
er hvort dagblað sem kemur út fjór-
úm Isinrium í víkú dé'ffágblað og
hvers vegna áskrifendum er mis-
munað með þessum hætti,“ sagði
Mörður.
Ingólfur Margeirsson, ritstjóri
Alþýðublaðsins, sagði að þessi ráð-
stöfun væri liður í hagræðingu inn-
an blaðsins, auk þess hefði dreifíng
Pressunnar til fyrirtækja og ríkis-
stofnana mjög dregið úr sölu þess.
Hann sagði að almennir áskrifendur
myndu fyrst um sinn fá Pressuna
með í áskrift að Alþýðublaðinu.
Hann kvaðst eiga von á því að ann-
að hvort myndi áskriftarverð að
Alþýðublaðinu lækka þegar Pressan
yrði felld út úr áskriftinni til al-
mennra áskrifenda eða þeim bætt
þetta upp með útgáfu nýs helgar-
blaðs.
Hvaða Einar
Áskell?
Leiklist
Súsanna Svavarsdóttir
Einar Áskell. Borgarleikhús.
Höfundur: Gunilla Bergström.
Leikgerð: Hans Kumlien. Tón-
list: Georg Riedel. Þýðing: Sig-
rún Árnadóttir. Þýðing söng-
texta: Þórarinn Hjartarson.
Leikmynd og búningar: Guðrún
Sigríður Haraldsdóttir. Lýsing:
Egill Örn Árnason. Leikstjóri:
Soffía Jakobsdóttir.
Ullum bullum rullurekkja.
Einar Áskel allir þekkja.
Þó er hann hvorki sterkur né stór
og strákurinn vill ekki slagsmál
og ekki er hann ríkur og frægur
og flott
eða kæmist í knattspyrnulið.
Raunar er hann rétt eins og við.
En þumbara holtum
humbara skoltum
umbra, kumbra, boppara boltum.
Þannig hefst skólasýningin á
Einari Askeli, sem nú er á litla
sviði Borgarleikhússins. I sýning-
unni er leiknar þijár af sögunum
um þessa vinsælu barnabókafíg-
úru;_Svei attan, Einar Áskell, Ein-
ar Áskell, Mangi og Viktor, og
Góða nótt, Einar Áskell.
Það er sögumaður sem syngur
í upphafi og inn á milli atriða í
þessari fimmtíu mínútna sýningu.
Einar Áskell er að vandræðast
einn heima hjá sér, á enga vini,
og vill fá pabba sinn til að leika
við sig. En hann er að lesa dag-
blað og má ekki vera að því að
leika svo hann lánar Einari verk-
færakassann sinn og ónýtan koll
og Einar klastrar á hann spýtum
og gerir hann að þyrlu. Áhugi
föðurins vaknar og hann fer að
leika við Einar, fram að mat. En
þótt Einar eigi ekki alvöru vini, á
hann þykjustu vin, sem heitir
Mangi og hann er svo raunveru-
legur að pabbinn verður að leggja
á borð fyrir hann.
En svo eignast Einar Áskell
virij það er Viktor og Mangi hætt-
ir að vera til. Einar Áskell og Vikt-
or eru tveir litlir strákar, minni
en allir strákarnir .í hverfínu. Þeir
leika sér í lestarleik inni hjá Ein-
ari. En eitthvað slettist upp á vin-
skapinn og þá kemur pabbi Einars
með safa og bollu. Síðan fara þeir
út í fótbolta fram að kvöldmat og
ákveða að hittast daginn eftir.
Dagur er að kvöldi kominn en
Einar Áskell er aldeilis ekki farinn
að sofa. Pabbinn reynir að koma
honum niður, en gleymdi að tann-
bursta hann. Svo Einar Áskell
byijar að gala. Svo þarf hann að
pissa, síðan að fá vatn sem hann
hellir niður og pabbinn þarf að
skipta á rúminu og þurrka upp
af gólfinu. Hann uppfyllir allar
óskir Einars sem er sígalandi, þar
til sá gamli er orðinn kúguppgef-
inn og sofnar á gólfinu á undan
stráksa.
í sjálfu sér einföld og skýr at-
burðarás sem sögumaður kemur
inn í öðru hveiju til að tengja atrið-
in. En það verður að segjast eins
og er að þáttur sögumannsins fer
dálítið fyrir ofan garð og neðan
hjá manni, Bæði er það að sagan
sem er sungin er ótrúlegur leir-
burður og að Helga Þ. Steph-
ensen, sem fer með hlutverk sögu-
mannsins, hefur litla rödd og
greinilega enga söngþjálfun. Leik-
ur hennar var líka dauflegur og
myndaðist því mikið misræmi í
sýningunni, sem er fremur stórt
leikin; eiginlega svo að hún verður
óeðlileg. Einar Áskell, sem Stefán
Jónsson leikur, er svo ýktur að
hann virkar á mann eins og of-
virkt, þreytandi barn og maður
spyr sig: hvaða Einar Áskell er
þetta eiginlega? Viktor, sem
Harpa Arnardóttir leikur, er að-
eins dempaðri þótt hann geti eng-
an veginn talist eðlilegur. Þetta
finnst mér vera mjög langt frá
þeim Einari Áskeli og Viktori sem
maður les í bókum Gunillu Bergs-
tröm og satt að segja hélt ég að
þjálfað Ieikhúsfólk væri löngu búið
að átta sig á því það þarf ekki
að leika svona rosalega fyrir böm.
Eini maðurinn sem er eðlilegur,
er pabbi Einars, sem Kjartan
Bjargmundsson leikur. Hann er
mjög samkvæmur persónunni í
bókinni, trúverðugur og skýr,
þannig að í leiknu atriðunum er
líka misræmi. Sýningin í heild er
því ómarkviss og hálf sundurlaus
og er það leiðinlegt, þar sem efni-
viðurinn er ágætur, fyrir utan
söngtextana. Þessir gallar hljóta
að skrifast á leikstjórann, því leik-
aramir sjálfir skila þessum per-
sónum hnökralaust eins og þær
eru lagðar.
Aftur á móti er leikmyndin
bráðskemmtileg; máluð á dúka
sem em dregnir til og frá til að
skipta um umhverfi; greinilega
unnin í samræmi við myndskreyt-
ingarnar í bókunum um Einar
Áskel og gefa sýningunni mjög
lifandi blæ. Það sama má ‘segja
um búningana sérstaklega þeirra
Einars Áskels og Viktors.
Hornkonsert
Tónlist
Jón Asgeirsson
Hljómleikafélagið, sem mun
tengjast Tónskóla Sigursveins,
stóð fyrir tónleikum í tónleikasal
skólans í Hraunbergi 2, sl. mið-
vikudag. Joseph Oginbene horn-
leikari og Krystyna Cortes píanó-
leikari fluttu verk eftir Schumann,
Messiaen, Segers og Hindemith.
Tónleikamir hófust í Adagio
og Allegro, sem Schumann samdi
fyrir hom, þó undanfarið hafi
þetta verk verið bæði leikið á seiló
og óbó. Það verður ekki sparað
við Ognibene að hæla honum fyr-
ir ömggan og vel útfærðan horn-
leik. Oryggi í tóntaki og mótun
tónhendinga kom ekki síður í ein-
leiksverki sem heitir Appel Inter-
stéllaire, eftir Messiaen. Leikið er
með alls konar tónbrigði, allt frá
þmmandi hljómi hornsins til und-
urveikra hátóna, sem hljóma eins
og úr órafjarlægð, líkt og berg-
mál er berst á milli stjarnanna.
Þessi kallleikur stjarnanna er brot
úr verki sem heitir Des Canyons
aux Etoile og var leikur Ognibene
í einu orði sagt frábær.
Stúdía fyrir hom og segulband
eftir Jan Segers, var næst á efnis-
skránni, skemmtilegt verk sem
Ognibene lék sér að. Tónleikamir
enduðu á sónptu eftir Hindemith
og þar fóru þau á kostum, bæði
Ognibene og Krystyna Cortes.
Þetta verk er frábærlega samið
og var flutningurinn hápunktur
tónleikanna, bæði fyrir það hversu
verkið er gott og ekki síður hve
vel það var flutt.
Joseph Ognibene er frábær
hornleikari, lék mjög fallega t.d.
hæga þáttinn I Hindemith og
reyndar alla tónleikana af fá-
dæma öryggi. Hann naut góðrar
aðstoðar Krystynar Cortes, bæði
í verki Schumanns og þó sérstak-
lega í sónötu Hindemiths, þar sem
Krystyna Cortes lék frábærlega
vel.
Flaututónleikar
Alfred Agis, flaubuleikari, og
Guðný Ásgeirsdóttir, píanóleikari,
stóðu fyrir tónleikum í Gerðubergi
sl. þriðjudag og fluttu sónötur
eftir J.S. Bach, Mozart, Hinde-
mith, Poulenc og Martinu og eitt
flaututilbrigðaverk eftir Genin.
Tónleikarnir hófust á sónötu í
g-moll eftir J.S. Bach. Líklega er
hér um að ræða fiðlusónötu, sem
talin er vera eftir son meistarans,
Carl Philipp Emanuel, nokkuð
skemmtilegt verk er var ágætlega
leikið. Það sama má segja um
fiðlusónötuna (K. 14) sem Mozart
samdi í.Lundúnum 1764, þá á tí-
unda ári. Sónatan eftir<Hindemith
er hins vegar saminn af fullþrosk-
uðum listamanni, ágætt verk er
var vel flutt.
Hin sívinsæla flautusónata eftir
Poulenc og ágætlega samin són-
ata eftir Martinu voru báðar vel
fluttar en það var fyrst í tilbrigð-
um eftir einhvern Genin, þar sem
flautuleikarinn sýndi tækni sína.
Það er svo með tæknina að hún
er ekki aðeins bundin við hraðan
leik, heldur og tónmótun, túlkun
og mótun tónhendinga. Þarna
vantaði mjög mikið í tóngæði, þ.e.
að tónninn var mjög hljómlítill,
daufur og á köflum lágur, svo að
útfærsla verkanna var ekki
áhugaverð, þó sannleikurinn væri
útfærður af öryggi.
Guðný Ásgeirsdóttir sýndi hins
vegar betri leik, enda reyna sónöt-
urnar eftir Hindemith, Poulenc og
þó sérstaklega sónatan eftir Mart-
inu, mjög á hæfni píanóleikarans
og þar stóð Guðný sig mjög vel.