Morgunblaðið - 08.05.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. MAI 1991
\
ERTU MEO SKALLA?
HARVANDAMAL 0
Aörir sstta Sig ekki viö þaö'
Af hver|u skyldir þu gera þaö°
■ laöu «Mur þrtl eigiö har »«m vei eölileo*
■ ■ UruiAlliul m*Olerö
■ m#öl*f6*n «r «tut1 |1 cUgur
■ - *kv ströngustu krölum
bandsnshrs og þysars st*6ia
■ • Iramhvamd undir •flirliti og sl|Om
Mrmanntaöra laahna
Upplysmgar h>a / < Kn r / l\li ! ut
Haftgialasiöö Naöslutröö 8 Poslhoillti
20? Kopavogi Simi 9t 641923 Kv Simi 9t 642319
Kvótakerfið, Morgunblað-
ið og sexprósentastefnan
ir Pitney Bowes
Frimerkjavélar og stlmpilvélar
Vélar til póstpökkunar o. fl.
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 ■ 105 Reykjavík
Símar 624631 / 624699
ps'ivi
/•'///•Z/-A/-
Vöfflujárn
llmandi.fallegarvöfflur.
LaM 4 stoppar vM dymar
(aféplus
Kaffivélar
700-1000 wött.
Glæsilegirlitir.
Verð frá 2.890,-
• Heitt og gott
• Engir eftirdropar
5 gerðir
• Snúrugeymsla
• Hitastýring
• Stígandi hitastilling
• Teflonhúö
eftir Hannes Hólm-
stein Gissurarson
Það er vafalaust mörgum öðrum
en mér fagnaðarefni, að Þorsteinn
Pálsson skyldi taka að sér starf
sjávarútvegsráðherra í ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar. Þorsteinn er sá
forystumaður Sjálfstæðisflokksins,
sem gleggstan skilning hefur sýnt
á viðhorfum og verkefnum í ís-
lenskum sjávarútvegi. Hann er eins
og við fleiri stuðningsmaður núver-
andi kvótakerfis í öllum aðalatrið-
um, þótt hann vilji (eins og við
fleiri) sníða af því nokkra galla.
Og hann hefur lýst því afdráttar-
laust yfír, að veiðileyfaleiga á veg-
um opinberra aðila komi ekki til
greina. Þar er hann sammála lang-
flestum landsmönnum: Aðeins
kváðust sex prósent aðspurðra
hlynntir veiðileyfaleigu í könnun,
sem birt var nýlega í tímaritinu
Sjávarfréttum. Ritstjórar Morgun-
blaðsins hafa hins vegar gert þessa
sexprósentastefnu að sinni ásamt
þeim Gylfa Þ. Gíslasyni og Þorvaldi
Gylfasyni og nokkrum forystu:
mönnum Alþýðuflokksins. í
Reykjavíkurbréfí 27. apríl síðastlið-
inn svöruðu þeir gagnrýni Arna
Vilhjálmssonar prófessors og
Sturlu Böðvarssonar, alþingis-
manns Sjálfstæðisflokksins, á
stefnu blaðsins. Mig langar til þess
að leggja þar örfá orð í belg.
Dugir kvótakerfið ekki til að
koma í kring hagræðingu?
Höfundur Reykjavíkurbréfsins
nefnir tvær ástæður til þess, að
ritstjórar Morgunblaðsins séu and-
vígir núverandi kvótakerfi. Hin
fyrri er, að það hafi ekki dugað til
þess að koma í kring nauðsynlegri
endurskipulagningu og hagræð-
ingu í greininni. Þetta er mikill
misskilningur. Kvótakerfið er ein-
mitt heppilegasta ráðið til þess að
koma þessu í kring. Hver er megin-
hugmyndin að baki því? Hún er,
að allir, sem stundað hafi veiðar,
fái kvóta. Síðan geti þeir, sem veiða
hagkvæmar en aðrir, keypt kvóta
af öðrum og með því nýtt betur
Ferming í
Hrísey
Hátíðarmessa og ferming verð-
ur í Hríseyjarkirkju á uppstigning-
ardag, 9. maí, kl. 10.30.
Fermd verða:
Bragi Þór Pétursson,
Miðbraut 12, Hrísey.
Fríða Björk Ásgeirsdóttir,
Sólvallagötu 1, Hrísey.
íris Gunnarsdóttir,
Miðbraut 8, Hrísey.
Reykhyltingar '66-'67
Nemendur Reykholtsskóla, Borgarfirði, takið nú eftir!
Við ætlum að koma saman á Flúðum í Hrunamanna-
hreppi 12. maí upp úr kl. 14.00 og draga upp gaml-
ar minningar, halda dansleik um kvöldið.
Bregðumst skjótt við, því engan má vanta. Hafið
samband hið fyrsta við Magga Gríms í síma
98-66719. Hann tekur jafnframt við pöntunum á gist-
ingu.
skip sín, veiðarfæri og áhafnir.
Smám saman fækki þannig skipum
og' útgerðarfélögum og útgerðar-
kostnaður lækki. Hættan er hins
vegar sú, að stjórnmálamenn og
ábyrgðarlausir fjölmiðlungar komi
í veg fyrir, að þetta kerfi skili ár-
angri. Rekið er upp ramakvein í
hvert skipti, sem kvóti er seldur
úr byggðarlagi. Reynt er með öllum
ráðum að hindra þessa þróun, ekki
síst með því að dæla ódýru lánsfé
í vonlaus fyrirtæki. Gallar núver-
andi kvótakerfis eru í meginatrið-
um tveir: í fyrsta lagi er enn ekki
fengin full yissa um það, hver fram-
tíðarskipan mála verður og þess
vegna kunna sumir að hika við víð-
tæk kvótakaup og endurskipulagn-
ingu fyrirtækja sinna. í öðru lagi
njóta ýmis fyrirtæki í sjávarútvegi
enn óeðlilegrar fyrirgreiðslu. í raun
og veru hefur verið um tvenns kon-
ar sjávarútveg að ræða á íslandi,
eins og Kristján Ragnarsson, form-
aður Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, hefur margsinnis bent
á, annars vegar öflug og vel rekin
fyrirtæki, hins vegar fyrirtæki, sem
ekki geta lifað nema með opinber-
um framlögum.
Sköpun gróða eða
tilfærsla valds?
Síðari ástæðan til þess, að rit-
stjórar Morgunbiaðsins eru andvíg-
ir núverandi kvótakerfi, er sú, eins
og höfundur Reykjavíkurbréfsins
orðar það, að það feli í sér stór-
fellda tilfærslu eigna frá þjóðinni
allri til fámenns hóps útgerðar-
manna. Þetta er líka mikill mis-
. skilniijgur. Ekki er verið að færa
neina eign til útgerðarmanna, held-
ur er verið að gera þeim kleift að
lækka kostnað við veiðar með því
að kaupa út aðra útgerðarmenn og
nýta með því betur eigin skip, veið-
arfæri og áhafnir. Sá gróði, sem
kann að myndast í íslenskum sjáv-
arútvegi, er ekki tekinn frá neinum,
heldur verður hann til við hreinan
sparnað, skynsamlegri skipan
mála, betri nýtingu fjármagns.
Hvað gerist, sé hinn kosturinn tek-
inn, eins og ritstjórar Morgunblaðs-
ins vilja, að ríkið leigi útgerðar-
mönnum veiðileyfi til skamms
tíma? Þá verða veiðarnar í fyrsta
lagi óhagkvæmari en ella, því að
þá geta útgerðarmenn aðeins skip-
ulagt þær til skamms tíma, jafn-
langs tíma og þeir leigja veiðileyfín
til. En í öðru lagi, og það skiptir
mestu máli, fælist í slíkri veiðileyfa-
leigu stórfelld tilfærsla valds frá
þjóðinni allri til fámenns hóps
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Kvótakerfið er einmitt
friðsamlegasta ráðið til
þess að fækka útgerð-
armönnum, vegna þess
að þeir, sem vilja hætta
veiðum, geta selt öðrum
kvóta sína.“
stjórnmálamanna, sem öðluðust
með henni ráðstöfunarrétt á miki-
um fjármunum. Eg er ekki einn
um þá skoðun, að þeir Ijármunir
séu betur komnir í höndum útgerð-
armanna en fjármálaráðherrans,
hvort sem hann heitir Ólafur Ragn-
ar Grímsson eða Friðrik Sophusson.
Ekki er öll sagan sögð. Árni
Vilhjálmsson hafði bent á það í
gagnrýni sinni á sexprósentastefnu
Morgunblaðsins, að útgerðarmenn
hefðu margir keypt kvóta sína fullu
'verði. Ætti skyndilega að taka þá
af þeim og helja opinbera leigu
þeirra? Höfundur Reykjavíkur-
bréfsins segir þessa röksemd Árna
jafngilda viðurkenningu á því, að
fullt verð skuli koma fyrir kvóta.
Það er laukrétt. Auðvitað eiga
kvótarnir að bera fullt verð eins
og öll önnur gæði, sem eru af
skornum skammti. Ella-fara menn'
ekki nægilega vel með slík gæði,
eins og reynslan sýnir. Hvað um
þá, sem ekki hafa keypt kvóta,
heldur fengið þá endurgjaldslaust,
síðan selt þá öðrum og sett andvirð-
ið á bankabók? Þeir hafa vissulega
ekki greitt fullt verð fyrir kvóta
sína. En þá er komið að einu aðalat-
riði málsins. Kvótakerfið er einmitt
friðsamlegasta ráðið til þess að
fækka útgerðarmönnum, vegna
þess að þeir, sem vilja hætta veið-
um, geta selt öðrum kvóta sína.
Hins vegar myndi veiðileyfaleiga,
þar sem andvirði seldra kvóta
myndi ekki renna til þeirra, sem
vilja hætta veiðum, heldur til ríkis-
ins, áreiðanlega hleypa öllu í bái
og brand. Við það kerfi myndi út-
gerðaraðilum aðeins fækka vegna
vanmáttar óhagkvæmra útgerðar-
fyrirtækja til að greiða upp setta
leigu til ríkisins fyrir kvóta. En við
kerfi okkar Þorsteins Pálssonar
fækkar útgerðaraðilum smám sam-
an vegna þess, að óhagkvæm út-
gerðarfyrirtæki selja hagkvæmari
fyrirtækjum kvóta sína.
Þróun eða kollsteypa?
í grein, sem Jón Steinar Gunn-
laugsson hæstaréttarlögmaður
skrifaði nýlega hér í blaðið í tilefni
sama Reykjavíkurbréfs, benti hann
á annað athyglisvert sjónarmið.
Þegar kvótakerfið var sett upp í
ársbyijun 1984, áttu tilteknir aðilar
skip og aðrir ekki. Þessi aðiiar
höfðu vitaskuld keypt skip sín í
vissu um að geta notað þau til
veiða. Nú felur kvótakerfið í sér,
að þeir einir mega stunda veiðar,
sem hafa til þeirra tilskilda kvóta.
Hefðu þessir aðilar þá ekki fengið
kvóta, hefði það jafngilt því, að
skip þeirra yrðu nánast verðlaus.
Bíll, sem ekíd má aka, og flugvél,
sem ekki má fljúga, eru eigendum
sínum harla lítils virði. Ekki var
því réttlætisins vegna um annað
að ræða en úthluta þáverandi út-
gerðaraðilum kvótum endurgjalds-
laust. Valið stóð þá og stendur enn
um friðsamlega þróun eða koll-
steypu. Við Þorsteinn Pálsson,
Halldór Ásgrímsson, Kristján
Ragnarsson og líklega flestir aðrir
landsmenn kjósum friðsamlega
þróun. Fylgismenn sexprósent-
stefnunnar virðast því miður frekar
vilja kollsteypu. Við íslendingar
þurfum vissulega sátt um fiskveiði-
stefnuna. En ég er þess fullviss,
að sú sátt tekst ekki með því að
hverfa frá núverandi kerfi, heldur
aðeins við nokkrar endurbætur á
því.
Höfundur er lektor í
stjórnmálafræði í
Félagsvísindadeiid Háskóla
Islands.
Sven Havsteen-Mikkelsen
eftir Magna
Guðmundsson
Fyrir rösku ári, 25. marz 1990,
birtist í Morgunblaðinu á sunnu-
degi, viðtal Páls Pálssonar við Sven
Havsteen-Mikkelsen, einn helzta
myndlistarmann Dana, sem er af
íslenzkum ættum. Hann á skyld-
menni hér í borg, meðal þeirra frú
Þóru Havsteen, dóttur Júlíusar
Havsteen, fyrrum sýslumanns á
Húsavík.
Mér þótti viðtalið einkar fróðlegt
og skemmtilegt frá byrjun til enda.
Fyrirsögn þess var: „Göngum sjálf-
viljug í dauðann", og iýsir hún af-
stöðu Havsteen til aðildar Dana að
EB. Undraðist ég einurð þessa
manns og ekki síður glöggskyggni
hans á íslenzka listamenn, bæði
málara og rithöfunda, sem fram
kom í viðtalinu. Það varð til þess,
að ég skrifaði honum nokkrar línur
sem lesandi Morgunblaðsins og lét
í ljós ánægju mína og þökk.
Nokkru seinna barst mér bréf frá
Havsteen. Þar ítrekar hann afstöðu
sína til EB. Telur hanh fáa þeirra
í Danmörku, sem studdu aðild, hafa
lesið Rómarsáttmálann. Þeir sem
það hefðu gert og vildu þó fallast
á hann, y.æru í sínum augum land-
ráðamenn. Aðallega væri um að
ræða „ándsforladte forretningsfolk
og historielöse politikere“, eins og
hann komst að orði.
Havsteen var nýkominn frá Nor-
egi, þegar hann skrifaði bréfið.
Kvaðst hann engan hafa hitt þar í
landi norðan Bergen, sem vildi inn-
göngu í EB. Óðru máli gegndi
syðra. Hann óttaðist flóð Þjóðveija
norður á bóginn til Danmerkur og
Noregs innan fárra ára eftir inn-
göngu í EB og spyr að lokum: „Var
barizt fyrir því frá 1940 til 1945?“
Iiöfundur er hagfræðingur.
Stúdentasamband VI
Aðalfundur Stúdentasambands VI verður
haldinn á kennarastofu Verzlunarskólans við
Ofanleiti, föstudaginn 10. maí kl. 17.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Stúdenlafagnaður VI sem haldinn verður
laugardaginn 25. maí í Átlhagasal Hótel Sögu.
Stjórnin.
Fulllrúar
eru scrslaklm
Imltirlil
aómæta.