Morgunblaðið - 08.05.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1991
rkiand
X-X Amadivah
® Diyarbakir

® Mosúl
Kirkuk ®
í RAK
Bagdad0
Karbala®
:cs>^=—
Mosúl
<<3ri&asvæði
Allt að 10.000 bandarísk-
ir, breskir og franskir her-.
menn verja griSasvæði. /
Basra
DUNCAN MIL / Grophic News
Tyrkneskar
(lottamanna
Urmia
Cukurca
Bretland:
Miklar breytingar
að koma fram í heil-
brigðisþj ónustunni
Hermenn úr sveitum landgöngu-
liða bandaríska flotans nálguðust í
gær borgina Dahuk í Norður-írak
og voru í aðeins um fimm km fjar-
lægð frá henni. Stjórnendur herja
bandamanna segjast ekki hafa
fengið skipun um að fara inn í borg-
ina sem er um tíu km sunnan við
núverandi griðasvæði. Þeir sögðu
að írakar hefðu síðustu fjóra daga
dregið herlið og hergögn á brott frá
Dahuk en þar væri þó enn nokkur
herafli eftir. Dahuk skiptir miklu
máli vegna þess að borgin er mið-
stöð stjórnsýslu nyrstu Kúrdahérað-
anna í írak.
Bandarískur liðþjálfi líkti liðs-
flutningum bandamanna vegna
stækkunar griðasvæðisins við leik
kattarins að músinni. „Við höldum
áfram þar til við erum í sjónmáli
við þá, komum okkur síðan fyrir á
staðnum og vonum að þeir hörfi,"
sagði maðurinn um íraska liðið sem
var í tveggja km fjarlægð frá könn-
unarflokki hans.
Ottaðist að þau gætu fallið í hendur trúarofstækismönnum og þjóðernissinnum
MÍKHAÍL Gorbatsjov, forseti
Sovétríkjanna, hefur látið
flytja öll kjarnorkuvopn burt
frá jaðarsvæðunum, ótryggu
Iýðveldunum, sem svo eru köll-
uð, og til öruggari staða. Kem-
ur þetta fram í grein, sem birt-
ist í blaðinu The European um
síðustu helgi. Segir þar, að
ástæðan sé ótti sovéskra
stjórnvalda við, að vopnin geti
fallið í hendur trúarofstækis-
mönnum eða þjóðernissinnum.
Flutningarnir áttu sér stað í
skjóli Persaflóastyijaldarinnar
en leyniþjónustur á Vesturlönd-
um áttuðu sig þó strax á hvað
um var að vera. Það var KGB,
sovéska öryggislögreglan, sem
hafði yfirumsjón með verkinu,
og kjarnorkuvopnunum hefur nú
öllum verið komið fyrir í þremur
Sovésk kjarnaflaug á hersýningu í Moskvu.
lýðveldum, sem Gorbatsjov telur
„örugg“, Rússlandi, Kazakhstan
í Mið-Asíu og í Úkraínu. Hér er
þó ekki átt við, að lýðveldin séu
örugg Gorbatsjov sjálfum, held-
ur, að vopnin séu í höndunum á
ábyrgum mönnum, til dæmis
Borís Jeltsín, forseta Rússlands,
sem vita hvert yrði svar Atlants-
hafsbandalagsins ef kjarnorku-
flugskeyti yrði skotið á Vestur-
lönd.
Frammámenn á Vesturlönd-
um og yfirmenn Atlantshafs-
bandalagsins eru mjög sáttir við
flutningana. Þótt sovéskum
kjarnorkuvopnum verði eftir sem
áður aðallega beint að vestræn-
um ríkjum óttast hernaðarsér-
fræðingar minna það ástand,
sem líkist því, sem var á dögum
kalda stríðsins, en það, sem orð-
ið gæti með upplausn Sovétríkj-
anna þar sem enginn vissi hver
væri með fingur á gikknum eða
hnappnum.
Mestar eru áhyggjurnar af
ástandinu í þeim lýðveldum þar
sem múshmar eru ljölmennir, til
dæmis í Úzbekístan, og í fyrra
reyndu múslímskir aðskilnaðar-
sinnar í Azerbajdzhan að ná
undir sig einu vopnabúri sovéska
hersins skammt frá höfuðborg-
inni, Bakú. Voru þar meðal ann-
ars geymd kjarnorkuvopn og
mátti minnstu muna, að þau
kæmust í hendur öfgamönnun-
um.
St. Andrews, frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
MIKIÐ veður var gert í síðustu viku út af uppsögnum á sjúkrahús-
um. Nú eru að koma til framkvæmda róttækustu breytingar á breskri
heilbrigðisþjónustu í 40 ár.
Eftir síðustu kosnipgar fyrir fjór-
um árum hóf stjórn íhaldsflokksins
undirbúning að miklum breytingum
á bresku heilbrigðisþjónustunni.
Þær eru nú að koma til fram-
kvæmda. Aðalhugmyndin í þessum
breytingum er að skapa markað í
heilbrigðiskerfinu.
Til að ná þessu markmiði hafa
verið gerðar skipulagsbreytingar
innan heilbrigðiskerfísins, en ekki
er fyrirhuguð breyting á því, að
ríkið greiði kostnaðinn af þjón-
ustunni. Sjúkrahús verða sjálfstæð-
ar rekstrareiningar undir eigin
stjóm. í hveiju héraði fá heilbrigð-
isráð úthlutað fé eða heimilislæknar
samkvæmt ákveðnum reglum frá
ríkinu.
Heilbrigðisráðin eða heimilis-
læknarnir semja síðan við sjúkra-
húsin um aðgerðir fyrir sjúklinga
sína gegn ákveðinni greiðslu. Hægt
er að senda sjúkling hvert á land
sem er og gera samning við hvaða
sjúkrahús, sem er. Sjúkrahúsin
verða að keppa um að fá sjúklinga
frá heimilislæknum eða heilbrigð-
isráðum. Til þess að fá sem flesta
verða þau að bjóða sem lægst verð.
Þessar breytingar tóku gildi 1.
apríl sl. Fyrstu afleiðingar þeirra
eru að koma í ljós þessa dagana.
Sjúkrahús í Lundúnum virðast eiga
í mestum vandræðum.
I síðustu viku lýsti stjórn Guy’s
sjúkrahússins í Lundúnum, sem Is-
lendingar hafa sótt, yfir því, að 600
starfsmönnum yrði sagt upp. Tvö
önnur sjúkrahús í Lundúnum hafa
lýst því yfir, að þau verði að segja
upp starfsfólki. Astæðan er sú, að
þau eru of dýr í rekstri og geta
ekki boðið aðgerðir á nægilega hag-
stæðu verði.
Sem dæmi má nefna, að það
kostar ríflega 230 þúsund ÍSK að
fjarlægja eggjastokka á Guy’s
sjúkrahúsinu, tæplega 170 þúsund
á öðru Lundúnasjúkrahúsi en á spít-
ala í Essex kostar sams konar að-
gerð ríflega 90 þúsund ÍSK.
Heilbrigðismál eru mjög við-
kvæm í stjórnmálabaráttu. I sveit-
arstjórnarkosningunum í síðustu
viku kom í ljós í könnunum á kjör-
stað, að langflestir kjósendur
nefndu áhyggjur af heilbrigðisþjón-
ustunni sem veigamesta pólitíska
málið. En tilkynningin frá Guy’s
sjúkrahúsinu kom tveim dögum fyr-
ir kosningar. Talsmenn Verka-
mannaflokksins hyggjast leggja
alla áherslu á heilbrigðismál á næst-
unni og halda því að kjósendum,
að stjóm íhaldsflokksins sé að eyði-
leggja heilbrigðisþjónustuna. Stétt-
afélög lækna, hjúkrunarfræðinga
og annarra, sem starfa í heilbrigðis-
þjónustunni, hafa gagnrýnt breyt-
ingamar harkalega og telja þær
koma harðast niður á sjúklingum.
Bandaríska hernámsliðið yfirgefur Suður-írak:
Gheney segir 5.000 manna
lið verða um hríð í Kúveit
Nikosiu, Kúveit-borg, Safwan í írak,
Tókýó. Reuter.
Brottflutningur hernámsliðs
Bandarikjanna í suðurhluta Ir-
aks hófst í gær og var talið að
honum lyki á tveim sólarhring-
um. Allir Irakar á hernámssvæð-
inu sem sögðust vilja komast úr
landi af ótta við Saddam Hus-
sein, rúmlega 8.000 manns, hafa
verið fluttir til búða í Saudi-
Arabíu þar sem þeir fá landvist.
í síðustu flugvélina komu aðeins
um 30 manns. Her bandamanna
í Kúrdahéruðum Norður-íraks
heldur áfram að stækka griða-
svæðið og hefur ekki komið til
átaka við íraska herinn. Viðræð-
ur halda áfram í Bagdad milli
fulltpúa Kúrda og íraskra stjórn-
valda um sjálfstjórn Kúrdum til
handa.
írösk börn stóðu í hópum við
vegina sem herlið Bandaríkjamanna
fór um á leiðinni frá Suður-írak til
Keuter
Dick Cheney, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, ávarpar banda-
ríska hermenn í Suður-írak. Hann hrósaði þeim fyrir framgönguna
og sagði að brottflutningi liðsins frá hernámssvæðinu yrði lokið á
morgun, fimmtudag.
Kúveits, veifuðu bandarískum fán-
um og óskuðu hermönnunum góðr-
ar ferðar. Herliðið hefur um hríð
útvegað þúsundum íbúa á svæðinu
vatn, matvæli og lyf. Smábændur
á svæðinu voru sumir hræddir um
framtíð sína er þeir gerðu sér grein
fyrir því hvað var að gerast. „Kem-
ur íraski herinn hingað í staðinn?“
spurði einn þeirra. Maðurinn virtist
Gorbatsjov lét flylja kjama-
vopnin til „öruggra“ svæða
ekki láta sannfærast er hann fékk
að vita að samkvæmt samningum
fengi aðeins írösk lögregla að gegna
störfum á vopnalausa svæðinu á
landamærum íraks og Kúveits.
„Við eruni liðhlaupar úr hernum.
Nú farið þið heim til fjölskyldna
ykkar en látið Saddam koma til að
slátra okkur. Það er ekki réttlátt,"
sagði maðurinn.
1440 manna gæslulið Sameinuðu
þjóðanna hefur nú tekið sér stöðu
á landamærunum til að fylgjast
með því að skilmálar vopnahlés-
samninga sú haldnir. Dick Cheney,
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna
hefur undanfarna daga átt viðræð-
ur við valdamenn í nokkrum Persa-
flóaríkjum um framtíðarskipan ör-
yggismála. Hann kom við á
hernámssvæði Bandaríkjamanna í
suðurhluta íraks og. fylgdist með
brottflutningi liðsins en fór þarnæst
til Sameinuðu furstadæmanna. „Þið
stóðuð ykkur vel,“ sagði hann her-
mönnunum. „Mig langartil að segja
ykkur öllum hve hreykinn ég er af
ykkur.“ Cheney sagði á blaðamann-
afundi að Bandaríkin myndu skilja
eftir brynvarða herdeild, um 5.000
manna lið, í Kúveit um óákveðinn
tíma en eftirlitsflugi orrustuþotna
yfír Suður-írak hefði verið hætt á
mánudagskvöld.
Griðasvæði stækkað