Morgunblaðið - 11.05.1991, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1991
* >
Agústa G. Arnadóttir
frá Hábæ - Minning
Fædd 15. júní 1904
Dáin 2. maí 1991
Í dag verður gerð frá Hábæjar-
kirkju í Þykkvabæ útför Ágústu
G. Árnadóttur, húsfreyju frá Hábæ.
Við undirrituð viljum færa henni
nokkur kveðju- og þakkarorð að
leiðarlokum.
Ágústa missti ung föður sinn,
Árna skipstjóra Ingimundarson,
sem fórst með skipi sínu 1912. Kom
^Ágústa þá á heimili föðurbróður
^síns, Sigurðar útgerðarmanns Ingi-
mundarsonar á Skjaldbreið í Vest-
mannaeyjum, og konu hans, Hólm-
fríðar Jónsdóttur, og ólst þar upp
sem eitt barna þeirra fram að tví-
tugsaldri. Engri manneskju höfum
við kynnst, sem betur hefur goldið
fósturlaunin, en Gústu, svo ein-
stæða ræktarsemi sýndi hún fóstur-
foreldrum sínum, börnum þeirra og
barnabörnum að dæmafátt mun
vera. Eftir að hún varð húsfreyja á
stóru heimili í sveit, var oft leitað
til hennar og eiginmanns hennar,
Óskars Sigurðssonar í Hábæ, og
alltaf var tekið á móti frændfólkinu
til lengri eða skemmri dvalar, og
allir í ríkum mæli umhyggju
hennar og elskusemi. Þetta er ljúft
og skylt að þakka nú við brottför
hennar.
Persónulegar endurminningar
okkar um samverustundir með
Gústu frá löngu liðinni tíð eru okk-
ur kærar og hjartfólgnar þótt ekki
verði rakið hér. Henni fylgir einlæg
þökk og hlýhugur okkar.
Agústa var svo lánsöm að eiga
örugga Guðstrú og þá von, sem við
öll eigum, sem við henni viljum
^tka, því:
Sú trú, sem pllin flytur
oss fári þyngku ver
ei skaða skeyti bítur
þann skjöld ef berum vér, —
í stormum lífs hún styður
og styrkir hjörtu þreytt,
í henni er fólginn friður,
sem fær ei heimur veitt.
(Helgi Hálfdánarson.)
Einkadóttur Ágústu, Elsu Tóm-
asdóttur, eiginmanni hennar og
börnum þeirra vottum við dýpstu
samúð.
Áslaug og Friðjón Sigurðsson
Fóstra okkar Ágústa Guðrún lést
á Hjúkrunarheimilinu Skjóli 2. maí
sl.
Með þessum línum viljum við
minnast hennar og þakka allt það
sem hún var okkur.
Ágústa fæddist 15. júní 1904 að
Hvammi í Vestmannaeyjum. For-
eldrar Ágústu voru Árni Ingimund-
arson og Elsa Dorothea Tómasdótt-
ir, sem síðar giftist Sæmundi Guð-
brandssyni. Ágústa eignaðist 5
hálfsystkini, Ingibjörgu, Guðbrand,
Júlíus og tvíburana Tómas og Krist-
in. Þau dóu öll í æsku.
Þegar Ágústa var 4 ára gömul
drukknaði Árni faðir hennar með
mb. Ástríði, ásamt allri áhöfn. Þá
var hún tekin í fóstur til föðurbróð-
ur síns Sigurðar Ingimundarsonar
og konu hans Hólmfríðar Jónsdótt-
ur á Skjaldbreið. Móður sjna missti
Ágústa 18 ára gömul. Á Skjald-
breið ólst Ágústa upp í glöðum
frændsystkinahópi og undi hag sín-
um vel. Fóstursystkini Ágústu voru
Árný Hanna (lést 12 ára), Friðjón,
Júlíus (látinn) Sigríður Rósa, Krist-
inn (látinn) og Pálmi. Ágústa hélt
góðu sambandi við þau og afkom-
endur þeirra alla tíð og þótti alltaf
vænt um eyjarnar sínar og fylgdist
vel með öllu þar.
Ágústa flyst rúmlega tvítug til
Reykjavíkur og starfaði aðallega á
Vífilsstöðum og Elliheimilinu
Grund. Kjörin voru kröpp á þessum
árum og minntist hún þess að hafa
verið heilan mánuð að vinna sér inn
fyrir einum spariskóm.
Árið 1942 ræðst hún sem ráðs-
kona til föður okkar Oskars Sig-
urðssonar að Jaðri í Þykkvabæ, með
dóttur sína Elsu, þá tæplega
tveggja ára. Faðir okkar var orðinn
ekkjumaður með fjórar ungar dæt-
ur. Sameiginlega ólu þau upp Hall-
dóru, Jónu Birtu, Sigurlínu Sesselju
og Ámý Elsu. Ragnhildur, yngsta
dóttir Oskars, ólst upp hjá Jónínu
móðursystur sinni og Friðriki
bætist lítil stúlka í hópinn, Margrét
Hólmfríður Júlíusdóttir, frænka
Ágústu.
Seinna fluttist fjölskyldan að
Hábæ og tóku Óskar og Ágústa
við búsforráðum þar og nutu Sig-
urður afi og Sesselja amma umönn-
unar þeirra til æviloka.
Ágústa stjórnaði stóru og oft
mannmörgu sveitaheimili af mikl-
um dugnaði og myndarskap. Þegar
litið er til baka þá er margs að
minnast, oft var gestkvæmt í Hábæ
á sumrin og stundum tvísetið við
stóra borðið í borðstofunni um helg-
ar, og aldrei skorti rausnarlegar
veitingar. Barnabörnin og frænd-
systkinin úr Vestmannaeyjum
dvöldu í Hábæ sumarlangt. Á hátíð-
um og tyllidögum skartaði Ágústa
íslenska þjóðbúningnum með glæsi-
brag.
Agústa og Óskar faðir okkar
bjuggu í Hábæ meðan heilsan
leyfði. Árið 1986 fluttust þ_au á
Elliheimilið Lund á Hellu. Óskar
lést 25. sept. 1988. Sama ár flutt-
ist Ágústa á Hjúkrunarheimilið
Skjól og naut þar góðrar umönnun-
ar í erfiðum veikindum sínum til
æviloka. Við viljum færa læknum,
hjúkrunar- og starfsfólki þar bestu
þakkir.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði
Guð þér nú fylgi
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Halldóra, Jóna Birta, Sigurlín
Sesselja og Margrét.
Elsku amma mín er dáin. Mig
langar að þakka henni fyrir það sem
hún var mér og fyrir allar góðu
stundirnar í sveitinni.
Með þessum fátæklegu orðum
kveð ég ömmu og bið Guð að geyma
hana og varðveita.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. Sveinbj. Egilsson.)
Kiddý
2. maí sl. lést Ágústa Guðrún
Árnadóttir frá Hábæ í Þykkvabæ.
Hún verður jarðsett í dag við hlið
afa míns Óskars Sigurðssonar í litla
vinalega kirkjugarðinum í Þykkva-
bænum.
Ágústa fósturamma mín var
sterk og eftirminnileg manngerð.
Það eru ekki margir sem geta fetað
í fótspor hennar en hún tók að sér
heimili Óskars afa í Jaðri og fóstr-
aði þrjár af dætrum hans. Afi hafði
þá nýverið misst konu sína frá fjór-
um ungum dætrum. Síðar varð
Gústa húsfreyja í Hábæ og stýrði
þar stóru sveitaheimili, þriggja ætt-
liða. Þá bjuggu þar einnig langafi
minn, Sigurður Ölafsson, og Sess-
elja Ólafsdóttir, langamma mín. Það
hefur þurft mikinn dugnað og
áræðni fyrir unga konu að koma
úr höfuðborginni í sveitina, með
litlu dótturina Elsu og takast allt
þetta á hendur. Þetta gerði Gústa
með miklum sóma og henni tókst
að skapa þann góða heimilisbrag
sem ríkti í Hábæ. Þangað sóttu
jafnt ættingjar hennar úr Eyjum
sem og ættingjar afa. Oft var því
þröngt setinn bekkurinn í Hábæ.
Fyrir litla stúlku sem bjó ein með
móður sinni, var Hábær fasti punkt-
urinn í tilverunni. Þangað fórum
við mamma hvenær sem færi gafst.
Tilhlökkunin og eftirvæntingin þeg-
ar turninn á Hábæjarkirkju sást í
fjarska er ógleymanleg. í Hábæ
voru bestu jólin, besti maturinn og
bestu stundirnar við leik og störf.
En hve það var notalegt að fara
niður I hlýja eldhúsið á kvöldin að
fá kvöldkaffi hjá Gústu. Best af
öllu var þó að fá heitar flatkökur
beint af gömlu olíueldavélinni.
Gústa var afbragðs matselja og því
vildi oft bætast í kinnarnar á okkur
Sveinn Pálsson
kennari - Minning
Fæddur 30. september 1922
Dáinn 18. apríl 1991
Hann var borgarbarn, fæddur í
Reykjavík. Faðir hans var Páll
Sveinsson yfirkennari við Mennta-
skólann í Reykjavík (1878-1951)
og Þuríður Káradóttir, kona Páls,
móðir hans. Hún var úr Mosfells-
sveit. Langalangafi Sveins mennta-
skólakennara var alnafni hans, hinn
kunni læknir og náttúrufræðingur
(1762-1840). Faðir Páls Sveinsson-
ar var sr. Sveinn Eiríksson prestur
*?SÞAsum í Skaftártungum, en móð-
ir hans var Sigríður, dóttir Sveins
Pálssonar, sem fyrr er getið. Sr.
Sveinn drukknaði í Kúðafljóti 19.
júní 1907, 63 ára að aldri.
Eins og að líkum lætur var
Sveinn látinn ganga menntaveginn,
sonur sjálfs menntaskólakennar-
ans. Skólanám var honum engin
þraut né þvingun, því að allt nám
var honum leikur einn. Einkum
voru tungumálin honum mjög hug-
stæð. Að sjálfsögðu stundaði hann
nám sitt í máladeild MR. Latína var
■ ’^ð tungumál sem hann náði best-
um tökum á, svo og þýskan. Mér
er til efs að betri latínukennari
hafi fyrirfundist hérlendis en hann
meðan hann stundaði kennslu við
menntaskóla. Stúdentsprófi lauk
Sveinn tvítugur, vorið 1943, með
mjög hárri einkunn eins og vænta
mátti. I hópi stúdenta frá MR þetta
vor, auk Sveins og enn eru á lífi,
má nefna: Björn Th. Björnsson list-
fræðing, Pál Líndal ráðuneytis-
stjóra, .Jónas Kristjánsson forstöðu-
mann Árnastofnunar, Jóhannes
Nordal Seðlabankastjóra, Benedikt
Gröndal sendiherra og Finnboga
Guðmundsson landsbókavörð. Auk
margra annarra þekktra manna og
kvenna.
Ekki gat hjá því farið að Sveinn
hygði á framhaldnám að stúdents-
prófi loknu. Til þess hafði hann og
aila burði. Hann las latínu, þýsku
og alþjóðalög í þremur borgum:
Edinborg, Zurich og Nijmegen í
Hollandi. Hvers vegna hann las al-
þjóðalög er mér ókunnugt. Aldrei
mun hann hafa notað þá menntun,
hvorki hér né erlendis. Að námi
loknu var Sveinn orðinn hámennt-
aður og stundaði hann þá kennslu
hér heima. Hann var það sem kalla
má klassískan menntamann, einn
af fáum. Slæmt hefði það verið, ef
slíkur gáfumaður sem hanri hefði
orðið að fara á mis við menntun,
en það hafa því miður margir hans
líkar orðið að þola. Sveinn hlaut að
ganga menntaveginn, að því studdu
arfur, gáfur, dugnaður og hagstæð
búseta.
Eins og fyrr er frá greint kenndi
Sveinn með námi, aðallega latínu
og þýsku. En segja má að kennsla
hans hefjist fyrir alvöru, er hann
fær stöðu við Menntaskólann á
Laugarvatni 1953. Þar kenndi hann
í 6 ár og þar naut hann sín best
sem kennari hér heima, sagði hann
mér. Aðalgreinar hans voru að sjálf-
sögðu latína og þýska. Maður mér
nauðakunnugur sagði mér að
Sveinn hefði verið frábær kennari
í þessum greinum, alveg pottþéttur,
eins og hann orðaði það. Fleiri orð
þarf ekki að segja til að koma því
að sem eru aðalatriðin. Frá Laugar-
vatni fór Sveinn því miður allt of
snemma og varð nú lausara um
hann en fyrr. Hann kenndi á Núpi
í Dýrafirði í nokkur ár, einn vetur
við gagnfræðaskólann í Vest-
mannaeyjum og kom aðeins á við
Reykjum í Hrútafirði. Kennsla við
menntaskóla og háskóla var Sveini
vitanlega keppikefli, þar naut hann
sín best. Þetta var kennslan hér
heima, svona í aðaldráttum. Eitt-
hvað mun Sveinn hafa kennt við
MR. Erlendis kenndi Sveinn lengst
í Sviss, við menntaskóla í Zuric.h.
Vafalaust hefur hann þótt þar hinn
liðtækasti kennari eins og hér
heima.
Urri Svein á ég mjög persónuleg-
ar minningar. Hann kenndi mér
latínu undir stúdentspróf máladeild-
ar í MR. Það var sumarið 1966, sem
ég var að Ijúka þessum námsferli,
er hófst haustið 1962. Ég las utan
skóla til stúdentsprófs, vegna þess
að ég var bundinn við störf, þá
kennari og skólastjóri í Þykkvabæn-
um. Einhvern veginn tókst mér að
fá Svein til að gera þetta fyrir mig.
Sveinn bjó hjá okkur hjónum í 11
daga. Þá var ekki dregið af sér
hvorki af nemanda né kennara. Og
það verð ég að segja, að aldrei hef
ég lært annað eins á jafn skömmum
tíma. Hvað var það sem öðru frem-
ur einkenndi kennslu Sveins Páls-
sonar? Hann kunni afar vel að
greina á milli aðalatriða og aukaat-
riða. Hann var hvergi í vafa. Minn-
isstæð er mér notkun á ablatívus
absalútus í latínu. Að hugsa sér að
allur þessi lærdómur skuli nú horf-
inn undir grænan svörð. Það er
ótrúlegt og um leið sárgrætilegt.
Okkur fannst Sveinn þægilegur
maður í viðmóti.
Sveinn fæddist eins og að ofan
segir fyrir 68 árum. Þann aldur lifa
þeir með mestu prýði sem aldrei
kenna sér meins, hvorki líkamlega
né andlega. Sveinn var hins vegar
aldrei hraustur maður. Lungun voru
slöpp. Banamein hans var lungna-
bólga. Hann andaðist í Hamborg,
þar sem heimili hans og konu hans
Helenu, svissneskrar ættar, stóð
síðustu árin. Sveinn var kominn á
eftirlaun fyrir alllöngu, vegna ald-
urs og þó meir heilsubilunar. Ég
hitti hann snöggvast sumarið 1980,
er hann bjó við Garðastræti.
Sveinn kvæntist 5. nóvember
1949 Helenu Jóhönnu Önnu úr
Sviss. Faðir hennar var kaupmað-
ur, Kaiser að nafni. Börn eignuðust
þau hjón fimm að tölu, og eru þau
öll á lífi, allt synir. Synirnir eru
þessir: Páll, býr í Englandi, fisksölu-
maður þar, Kári Pétur, vinnur á
pósthúsinu í Reykjavík, uppeldis-
krökkunum þegar við höfðum dval-
ið um hríð í sveitinni.
Gústa gat átt það til að vera
hvöss á brúnina, stundum. Það
hlýddu henni allir umyrðalaust, hún
þurfti ekki að byrsta sig. Þegar ég
varð eldri skildi ég Gústu betur,
þetta var hin besta stjórnunaraðferð
á stóra heimilinu. Og auðvitað hafði
lífið ekki alltaf leikið við hana. Hún
átti eflaust margar sárar minningar
úr uppvextinum og hún hefur vafa-
laust oft orðið að herða upp hugann
þegar á bjátaði. Um erfiðleika var
ekki talað, það var ekki til siðs. Sú
venja aldamótakynslóðarinnar að
segja: „ef guð lofar“ og „ef ég lifi“,
vitnar í raun um það, að líf og
hamingja var ekki sjálfgefin.
Við sem þekktum Gústu vissum
að hún átti stórt og hlýtt hjarta.
Síðustu árin sem hún hafði heilsu
gaf hún okkur ómælda ástúð og
hlýju í hvert sinn er við hittumst.
Henni þótti vænt um sitt fólk og
hún hugsaði vel um það alla tíð.
Ég vil þakka Gústu fyrir allt það
góða atlæti sern hún veitti mér í
uppvextinum. Ég veit að núna líður
henni vel hjá guði og er búin að
setja upp gamla góða svipinn sinn,
eins og þegar vel lá á henni.
Ég votta systrunum frá Hábæ
og fjölskyldum þeirra samúð mína.
Steinunn Osk
Hún amma mín er dáin og ég
þakka Guði af öllu hjarta fyrir að
hafa leyft mér að kynnast henni.
Ég man eftir henni sem lítilli, hnell-
inni konu sem var alltaf að vinna,
nema þegar hún fékk sér miðdegis-
blundirin. Hún eldaði besta mat í
heimi, bakaði bestu kökurnar og
hver man ekki eftir góðu suðukök-
unum hennar.
Amma mín gaf mér líka mikið;
hún sagði mér frá gömlu dögunum
sínum og kenndi mér svo ótal margt
um lífið eins og það er. Það var
hún sem kenndi mér að lífið ætti
að vera erfitt, annars væri það ekk-
ert skemmtilegt.
I hjartanu er ég glöð því ég veit
að amma er hjá Guði þar sem allt
er svo fallegt og allir eru heilbrigð-
ir, með afa og Ásu, og sennilega
er hún að vagga litlu stelpunni
minni.
Ég þakka elsku ömmu minni fyr-
ir mig.
Þórhildur
sonur Páls prests og móður hans,
Frans Jósef, matreiðslumaður í Sví-
þjóð, Gunnar Páll,_ rennismiður í
Svíþjóð, og Karl Ágúst, býr hjá
móður sinni í Þýskalandi.
Sveinn þýddi talsvert úr erlend-
um málum, ekki síst úr latínu.
Þannig sneri hann á íslensku riti
miklu eftir Odd Einarsson biskup í
Skálholti, beint úr latínu. Sýnir það
færni hans. Þá las hann víst ekki
svo sjaldan prófarkir fyrir kunn-
ingja sína. Allt unnið af hrukku-
lausri nákvæmni og samviskusemi.
Hann las yfir handrit, meira að
segja handrit sem veija skyldi til
doktorsprófs. Hefur vafalaust mun-
að um aðstoð hans þar. íslensku-
maður var Sveinn ágætur. Það fann
ég er við vorum að pæla gegnum
latínuna. Hann var andans maður
af fyrstu gráðu.
Sveinn óskaði þess að fá að hvíla
í íslenskri mold. Þess vegna var
hann fluttur heim til greftrunar.
Hvílir hann nú við hlið móður sinnar
og hálfsystur, Sunnu Stefánsdóttur,
í kirkjugarðinum á Lágafelli í Mos-
fellssveit. Sunna lést rúmum mán-
uði á undan Sveini, hálfbróður sín-
um. Hún var dóttir Stefáns Stefáns-
sonar frá Eyvakoti á Eyrarbakka
og Þuríðar, sem fyrr er getið. Þau
skildu að lögum.
Nú er sr. Páll einn eftir af þessu
fólki. Hann býr að Bergþórshvoli í
Austur-Landeyjum, kvæntur Eddu
Karlsdóttur leikara og leikstjóra.
Honum, svo og sonum Sveins sál-
uga, sendi ég samúðarkveðjur við
andlát elskaðs bróður og föður. Ef
Ursúla les þessar línur votta ég
henni að sjálfsögðu samúð mína við
brottför elskaðs eiginmanns.
Sveinn Pálsson var merkur mað-
ur, sem allir þeir, er honum kynnt-
ust, hljóta að minnast um langa tíð.
Auðunn Bragi Sveinsson