Morgunblaðið - 09.06.1991, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SÚNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1991
Útlit fyrir 5% fjölg-
un erlendra ferða-
manna á árinu
- segir Birgir Þorgilsson ferðamálasljóri
FYRSTU fimm mánuði ársins komu 34.856 erlendir ferðamenn
hingað til lands og er það um 2,8% aukning miðað við sama tíma
í fyrra. Að sögn Birgis Þorgilssonar ferðamálastjóra er gert
ráð fyrir að erlendum ferðamönnum fjölgi um 5% yfir allt
árið miðað við árið í fyrra. Tekjur af ferðamönnum voru rúm-
ir 11 milljarðar árið 1990 sem var metár og er búist við að
þær verði um 12 til 13 milljarðar í ár.
„Allt útlit er fyrir að þetta
verði gott ferðaár í ár,“ sagði
Birgir. „Menn hafa verið að spá
því að erlendum ferðamönnum
muni fjölga um 5% miðað við
árið í fyrra eða um rúmlega
7.000 manns. Það gæti þýtt um
45.000 viðbótargistinætur í
landinu. Þessi aukning milli ára
er nokkuð mikil og spurning
hvað við þolum mikla fjölgun, til
dæmis í júní, júlí og águst, sem
eru lang stærstu mánuðirnir. Það
reynir á í júlí og ágúst hvort
þessi auknign næst, en 5% þykir
mjög mikið og gott að ná því
hvar sem er í heiminum, þar sem
ferðaþjónustan er orðin þróuð
atvinnugrein. í þeim löndum er
ekki reiknað með svo mikilli
fjölgun.“
Reiknað er með að hver ferða-
maður gisti hér í sex nætur að
meðaltali og eyði 78.000 krónum
til 90.000 krónum á meðan á
dvölinni stendur. Á síðasta ári
skiluðu ferðamenn rúmlega 11
milljarða tekjum að meðtöldum
fargjöldum til og frá landinu og
er áætlað að í ár skili þeir milli
12 og 13 milljörðum.
Birgir sagði, að útlit væri fyr-
ir að ferðamönnum frá Mið-Evr-
ópu, Frakklandi, Austurríki,
Sviss og Ítalíu auk Bretlandseyja
fjölgaði verulega á árinu en
óvissa væri enn þá með ijölda
bandarískra ferðamanna. „Það
hefur verið áberandi aukning frá
Ítalíu, Sviss og Frakklandi,"
sagði hann. „Norðurlandabúar
eru enn þá fjölmennasti hópurinn
eða um einn þriðji þeirra ferða-
manna sem hingað koma. Þeir
eru nokkuð frábrugðnir öðrum
gestum sem hingað sækja. Koma
mikið á norrænar ráðstefnur auk
annarra erindagjörða og þó svo
að flestir komi yfir sumarmánuð-
ina dreifast þeir meira yfir allt
árið. Þeir ferðast einnig meira
um landið en aðrir og dvelja leng-
ur, einkum á sumrin. Þeim finnst
dýrt að koma til íslands miðað
við aðra ferðamöguleika sem
þeir hafa og vilja sjá meira.
Bandaríkjamenn aftur á móti
dvelja skemur og er meðaldvalar-
Birgir Þorgilsson
tími þeirra um þrír sólarhringar.
Þeir ferðast því minna um landið
en aðrir ferðamenn.“
Norræna kom í sína fyrstu
ferð til landsins í vikunni og með
henni um 500 manns. „Það er
ekki mjög stór hluti af heildinni
sem fer á eigin farartækjum yfir
fjöll og firnindi," sagði Birgir.
„Þetta er lítill hópur en umtalað-
ur vegna þess að talið er að þeir
valdi þar skemmdum. Vegirnir
eru betur undir þessa umferð
búnir í ár, þegar voraði snemma
og klaki er allur farinn úr jörðu.
Hálendið er ennþá lokað og von-
andi tekst að halda því. Það er
ekki lengi verið að vinna þar
skemmdir sem erfitt er að lag-
færa og þarf að hafa ákaflega
strangt eftirlit með þessum há-
lendisferðum hvort sem um inn-
lenda eða erlenda ferðamenn er
að ræða. Við íslendingar erum
ekki barnanna bestir og haldnir
þessari áráttu að þurfa að aka
utan vega.“
Málverkauppboð Gallerís Borgar:
Drekkingarhylur eftir
Kjarval dýrasta verkið
Drekkingarhylur eftir Jóhannes S. Kjarval seldist á 1.350 þusund og
var dýrasta myndin sem slegin var á málverkauppboði sem Galleri
Borg gekkst fyrir á fimmtudagskvöld í samvinnu við Listmunauppboð
Sigurðar Benediktssonar hf. Hundrað verk voru á uppboðinu og af
þeim seldust um níutiu.
Tuttugu verk á uppboðinu voru
gefin af listamönnum í söfnun til
styrktar krabbameinssjúkum börn-
um og söfnuðust um 450.000 krón-
ur.
Meðal þeirra verka sem seldust á
uppboðinu voru Síldarsöltun á Siglu-
firði eftir Gunnlaug Blöndal sem
slegin var á 750.000 og Kona eftir
sama listamann á 42.000, Blóm eft-
ir Kristínu Jónsdóttur á 260.000,
Kjarvalsmynd frá Snæfellsnesi á
900.000, Abstraktion eftir Kristján
Davíðsson á 150.000, Kaupmanna-
höfn bennur eftir Þorvald Skúlason
á 70.000 og Botnssúlur eftir sama
listamann á 180.000, Frá Fjóni eftir
Mugg á 32.000, Séð yfir sundið eft-
ir Asgrím Jónsson á 70.000, Á bæj-
arhlaði eftir Jón Engilberts á
105.000, Lakar eftir Finn Jónsson á
300.000 og Huset det gode eftir
Svavar Guðnáson á 85.000.
Hátt á ij'órða hundrað manns
mættu á málverkauppboðið sem
haldið var í Súlnasal Hótels Sögu.
Tilboð frá Sovétmönnum:
Sovéskar þyrlur með auka-
búnaði á 350-400 millj. kr.
SOVÉSKA fyrirtækið Aviaexport hefur gert íslenskum stjórnvöldum
tilboð um sölu á sovéskum þyrlum sem geta borið þann fjölda farþega
sem jafnan er í áhöfnum íslenskra fiskiskipa. Um tvö tilboð er að
ræða, þyrlur af gerðunum KA-32T og MI-17. Vélarnar kosta á bilinu
250-265 milljónir ísl. kr. með hefðbundnum búnaði að undanskildum
hífingarbúnaði. Verð þeirra með aukaútbúnaði sem Landhelgisgæslan
kann að óska eftir er varlega áætlað um helmingur af verði fran-
skrar Super-Puma þyrlu, eða 350-400 milljónir kr.
KA-32T þyrlan tekur 16 farþega
en MI-17 24 farþega. Þyrlurnar eru
báðar búnar hefðbundnum fjar-
skipta-, siglinga- og öryggistækjum
auk þess sem í þeim eru súrefnis-
tæki fyrir farþega og áhöfn og afís-
ingarbúnaður. KA-32T þyrlur eru á
öllum ísbijótum Sovétmanna. í frétt-
atilkynningu frá umboðsaðila so-
vésku þyrlanna, Hallgrími Marin-
óssyni, segir að fjölmargar þyrlur
af þessari gerð séu í notkun í heim-
inum. MI-17 vélin sé þó útbreidari,
enda séu búin að vera mun lengur
í framleiðslu. Yfír tíu þúsund slíkar
þyrlur hafa verið framleiddar og eru
þær nú í notkun í um 40 löndum.
Samkvæmt tilboði Aviaexport
skal greiða 20% kaupverðsins við
undirritun kaupsamnings, en 80%
með bankaábyrgð við afliendingu.
Afgreiðslufrestur er 6-8 mánuðir frá
undirritun kaupsamnings.
Ráðherrum og nefndarmönnum í
þyrlunefnd hefur verið afhent tilboð
Aviaexport, en það gildir til 5. ágúst
1991.
Hugsanleg úrsögn Islendinga úr Alþjóðahvalveiðiráðinu:
Vísa í ákvæði hafréttarsamn-
ings Sameinuðu þjóðanna
Líklega leitað til grannþjóða um stofnun svæðisbundinnar hvalveiðistofnunar
TAKI ríkissljórn íslands þá ákvörðun að segja sig úr Alþjóðahval-
veiðiráðinu verður væntanlega vísað til hafréttarsamnings Samein-
uðu þjóðanna þeirri ákvörðun til stuðnings. Samningurinn, sem
undirritaður var 1982, hefur enn ekki tekið gildi. Hann hefur
verið undirritaður af um 150 ríkjum, en 46 hafa staðfest hann, þar
á meðal Island. Staðfestingu 60 ríkja þarf til þess að samning-
urinn taki gildi. Hann hefur hins vegar haft verulega þjóðréttar-
lega og pólitíska þýðingu á öllum sviðum hafréttarmála að mati
þjóðréttarfræðinga.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra vitnaði til hafréttarsátt-
málans í ræðu sinni við opnun árs-
fundar Alþjóðahvalveiðiráðsins í
Reykjavík í síðustu viku. Hann
minnti á að samkvæmt samningn-
um skuldbindu aðilar hans sig til
að stýra auðlind-
um hafsins. Hvað
varðaði hvali,
bæri mönnum
skylda til að
starfa saman að
stýringu hvala-
stofnanna innan viðeigandi alþjóða-
stofnanana. „Sé Hvalveiðiráðið
ekki tilbúið að taka ábyrgð sína
alvarlega, munu aðilar hafréttar-
sáttmála Sameinuðu þjóðanna
þurfa að líta annað til að fullnægja
skyldum sínum um að vinna saman
á vettvangi viðeigandi alþjóðlegrar
stofnunar til að stjórna nýtingu
hvala,“ sagði Þorsteinn.
„Viðeigandi“
alþjóðastofnanir
Þarna er Þorsteinn Pálsson að
vísa óbeint í 65. grein hafréttar-
sáttmálanSj en hana er að finna í
fímmta hlúta samningsins, sem
fjallar um sérefnahagslögsögu.
Greinin er svohljóðandi: „Sjávar-
spendýr: Ekkert í þessum hluta
skerðir rétt strandríkis eða vald
alþjóðastofnunar,
eftir atvikum, til
að banna, tak-
marka eða setja
reglur um hag-
nýtingu sjávar-
spendýra með
strangari hætti en kveðið er á um
í þessum hluta. Ríki skulu starfa
saman með verndun sjávarspen-
dýra í huga og skulu, hvað hvali
snertir, einkum starfa á vettvangi
viðeigandi alþjóðastofnana að
verndun og stjórnun þeirra og
rannsóknum á þeim.“
Þau ríki, sem styðja sjónarmið
hvalverndunarsinna, vilja túlka
fyrri hluta greinarinnar þannig að
hann tryggi vald Alþjóðahvalveiði-
ráðsins. Islendingar túlka það hins
vegar svo að réttur strandríkis yfír
sérefnahagslögsögu sinni sé
tryggður í greininni. Jafnframt
hafa íslendingar bent á að í seinni
hluta greinarinnar er talað um „við-
eigandi alþjóðastofnun“, sem á að
„stjórna" nýtingu hvala. Hér stend-
ur hnífurinn í kúnni; túlkun ís-
lenzkra stjórnvalda er sú að Al-
þjóðahvalveiðiráðið sé alls ekki
„viðeigandi" alþjóðastofnun, meðal
annars vegna þess að þau ríki hafa
náð yfirhöndinni, sem leggja alla
áherzlu á verndun hvalastofnanna,
en ekki stjórnun þeirra. Öll ríki
geta orðið aðilar að ráðinu, jafnvel
þótt þau veiði ekki hvali, og er
þetta fyrirkomulag einstakt fyrir
alþjóðastofnun af þessu tagi. Jafn-
framt er á það bent að ráðið fari
ekki eftir eigin reglum, þar sem
kveðið er á um verndun, þróun og
beztu nýtingu hvalastofnanna,
byggða á vísindalegum niðurstöð-
um. Guðmundur Eiríksson, þjóð-
réttarfræðingur utanríkisráðuneyt-
isins, segist telja að þegar hafrétt-
arsáttmálinn gangi í gildi, sem
getur orðið eftir fáein ár, verði
vald Alþjóðahvalveiðiráðsins varð-
andi veiðar innan 200 mílna efna-
hagslögsögu enn frekar dregið í
efa en nú.
ísland eina V-Evrópuríkið
sem hefur staðfest
sáttmálann
Fleiri atriði í hafréttarsáttmálan-
um eru talin styðja skoðun ís-
lenzkra stjómvalda í hvalveiðimál-
inu. Hvað varðar nýtingu lífrænna
auðlinda er meginreglan í sáttmá-
lanum að strandríki hafi fullveldis-
réttindi innan 200 mílna sérefna-
hagslögsögu sinnar. í 62. grein er
kveðið á um „beztu nýtingu hinna
lífrænu auðlinda í
sérefnahagslögsögunni".
ísland er eina Vestur-Evrópurík-
ið, sem hefur staðfest hafréttar-
sáttmála SÞ. íslendingar töldu
samninginn mikinn sigur á sínum
tima vegna ákvæða hans um efna-
hagslögsögu, en er hann var undir-
ritaður 1982 höfðu staðið áratuga
deilur við grannríkin um útfærslu
íslenzku efnahagslögsögunnar.
Nærri öll hin ríkin, sem hafa stað-
fest sáttmálann, teljast til hins svo-
kallaða Þriðja heims, nema ef vera
kynnu Mexíkó, Kýpur og Júgóslav-
ía. Vestræn ríki hafa hikað við að
staðfesta samninginn, meðal ann-
ars vegna andstöðu við ákvæði
hans um málmvinnslu á hafsbotni,
sem eru ríkjum Þriðja heimsins
mjög í hag. Það þótti því skjóta
skökku við á fundi hvalveiðiráðsins
þegar til dæmis fulltrúar Banda-
ríkjanna og Nýja-Sjálands vitnuðu
til hafréttarsáttmálans máli sínu
til stuðnings.
Svæðisbundnin
hvalveiðistofnun
íslendingar líta svo á að hafrétt-
arsáttmálinn gefí svigrúm fyrir
„viðeigandi" alþjóðastofnun, aðra
en Alþjóðahvalveiðiráðið, til þess
að setja hvalveiðum reglur án þess
að til algerrar verndunar komi.
Guðmundur Eiríksson segir að
þetta yrði væntanlega svæðisbund-
in stofnun þjóðanna við Norður-
Atlantshaf, til að mynda íslend-
inga, Norðmanna, Grænlendinga
og Færeyinga. „Það er eðlilegast
að hafa svæðisbundna stofnun,
miklu frekar en einhveija stofnun,
sem samanstendur af hvalveiði-
þjóðum eins og íslandi og svo ríkj-
um á borð við Indland,“ segir Guð-
mundur. „Slík stofnun þyrfti þó
helzt að ná til allra lögsögusvæða,
sem viðkomandi dýr ganga um.
Hrefnan er eingöngu á Norður-Atl-
antshafssvæðinu og sumar smáteg-
undir eins og grindhvalur eru mjög
staðbundnar, ná aðeins til eins eða
tveggja svæða. Við viljum líka
víkka út starfssvið slíkrar stofn-
unar og tala um öll spendýr, ekki
bara hvali. Þetta á sérstaklega við
um sel, því að það bráðvantar stofn-
un til að stjórna selastofninum."
Starfshópur utanríkisráðuneyt-
isins og sjávarútvegsráðuneytisins
um hvalamál mun skila tillögum
um aðgerðir með haustinu. Meðal
annars þarf að ákveða hvort leita
á eftir samstarfi við önnur ríki um
svæðisbundna stofnun eða hvort
um víðtækari hvalveiðisamtök verði
að ræða. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins er líklegast að
rætt verði á næstunni við grann-
þjóðirnar við Norður-Atlantshaf;
Norðmenn, Færeyinga og Græn-
lendinga um að setja á fót stofnun
á borð við þá, sem Guðmundur
talar um. Fundur hvalveiðiráðsins
í Reykjavík er talinn hafa gert út-
slagið um að ekki sé hægt að ná
málamiðlun milli friðunarsinna og
hvalveiðiþjóða innan Alþjóðahval-
veiðiráðsins.
BAKSVIÐ
eftir Ólaf Þ. Stephensen