Morgunblaðið - 09.06.1991, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1991
eftir Hjálmar Jónsson
MIKLAR umræður urðu um lífeyrismál á þingi Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja í fyrri viku eftir að lögð var fram tillaga á þinginu um
að lífeyrissjóðakerfið í núverandi mynd yrði lagt niður og í staðinn
teknir upp einkareikningar lífeyrisréttinda sem bönkum og sparisjóðum
verði falið að varðveita. Tillögunni var vísað til lífeyrismálanefndar
þingsins, sem skilaði frá sér ályktun þar sem lýst er yfir að efla skuli
lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna jafnframt því sem sett er á fót
milliþinganefnd sem hefur það verkefni að fara í saumana á lífeyrismál-
unum. Alyktunin var samþykkt samhljóða og því kom tillagan um einka-
reikningana aldrei til atkvæða. Morgunblaðið ræddi við sex þingfull-
trúa um þessar hugmyndir og önnur atriði sem tengjast lífeyrismálum,
en þau hafa mjög verið í umræðunni á undanförnum misserum.
Benedikt Vilhjálmsson
„Þessi tillaga er samhljóða tillögu
til þingsályktunar sem flutt var á
112. og 113. löggjafarþingi af Guðna
Ágústssyni og fleirum. Eftir að hafa
kynnt mér þessa tillögu og fylgst.
með þeirri umræðu sem hefur átt sér
stað í þjóðfélaginu um bága stöðu
lífeyrissjóðanna sýnist mér þetta
vera sú leið sem lífeyrissjóðirnir hafa
út úr þeim þrengingum sem þeir eru
að sigla inn í núna. Það er alveg ljóst
að rekstur sumra lífeyrissjóðanna er
það erfíður að það stefnir í gjaldþrot
ef ekkert verður að gert,“ sagði
Benedikt Vilhjálmsson frá Egilsstöð-
um en hann var flutningsmaður til-
lögunnar um að teknir yrðu upp
lífeyriseinkareikningar.
„Samkvæmt þessari tillögu Guðna
kemur fram að reksturskostnaður í
lífeyrissjóðunum er á bilinu 4 til 41%
og það sér náttúrlega hver heilvita
maður að það getur ekki gengið til
lengdar að reka lífeyrissjóði sem taka
svo hátt hlutfall tekna til sín. Til að
lífeyrissjóðirnir geti staðið við skuld-
bindingar sínar er gert ráð fyrir að
iðgjöld þurfi að hækka úr 10% af
launum í 18% og sumir fullyrða raun-
ar að iðgjöldin þurfi að verða ennþá
hærri. Þessi tillöguflutningur minn
var meðal annars hugsaður til að
vekja upp umræðu um þessi mál því
það stefnir í óefni. Eins og ég bjóst
við vakti tillagan upp mjög hörð við-
brögð og mikil mótmæli hjá ákveðn-
um aðilum, þó maður heyri á fólki,
bæði hér á þinginu og almennt að
það hefur miklar áhyggjur af þessum
málum,“ sagði Benedikt ennfremur.
Stolnað til einkareikninga í Bretlandi
tyrir bremur árum
Hann sagði að til viðbótar væri
þetta mikið hagsmunamál fyrir
landsbyggðina. Þingið hefði sam-
þykkt tillögfu um að efla landsbyggð-
ina með öllum tiltækum ráðum og í
fljótu bragði sýndist honum að þessi
einkavæðing lífeyrissjóðanna væri
ein besta leiðin til þess að geyma
.fjármagnið í heimabyggð, svo það
gæti nýst þar til uppbyggingar.
Benedikt sagðist eindregið vera
þeirrar skoðunar að hagur fólks verði
betur tryggður með einkalífeyris-
sjóðsreikningum heldur en með nú-
verandi kerfi. Þessi breyting hafi
verið gerð í Bretlandi fyrir þremur
árum og það sé engin ástæða til að
hafna hugmyndinni fyrr en hún hafi
verið rækilega skoðuð og athugað
hver reynslan af þessari breytingu
sé. Lífeyrissjóðirnir hafi átt fullan
rétt á sér á sínum tíma en reglur
um þá þurfí að endurskoða og aðiaga
þeim breytingum sem orðið hafi á
þjóðfélaginu.
„Það er sá grundvallarmunur á
þessu kerfi og iífeyrissjóðunum að
þarna fær sérhver einstaklingur nán-
ast fulla endurgreiðslu á því sem
hann leggur inn eða erfingjar hans,
maki og börn, í stað þess að pening-
amir daga uppi í einhverri ófreskju
sem þetta lífeyrissjóðakerfi óhjá-
kvæmilega er eins og það er úr garði
gert í dag. Auðvitað má hugsa sér
að því verði breytt en menn hafa
haft til þess 40 ár án þess að gera
nokkurn skapaðan hlut í því. Sameig-
inlegur sjóður myndi síðan ti-yggja
menn gagnvart veikindum og slysum
og koma til þegar fólk nær mjög
háum aldri.“
Engin gagnrðk komið fram
Benedikt sagði að það væri með
ólíkindum ef bankakerfið gæti ekki
tekið við þessari viðbótarþjónustu.
Það hljóti að vera miklir hagsmunir
í því fólgnir fyrir bankana að fá þessa
aukningu innlána. Auk þess myndi
það gerast í beinu framhaldi að þeg-
ar lífeyrissjóðakerfið í núverandi
mynd verði ekki lengur við lýði þá
muni húsnæðiskerfið einnig leggjast
af, en það sé gengið sér til húðar
fyrir löngu. Það sé með það eins og
lífeyrissjóðakerfið að það hafi átt
fullan rétt á sér á sínum tíma en svo
sé ekki lengur. Bankakerfið eigi að
geta sinnt öllum þessum verkefnum
með litlum viðbótartilkostnaði og það
sé miklu eðlilegra að fólk sem hygg-
ur á húsnæðiskaup eða húsnæðis-
byggingu geti leitað sér fyrirgreiðslu
á einum stað og gert greiðsluáætlun
í samræmi við greiðslugetu í stað
þéss að lejta fyrirgreiðslu á mörgum
stöðum, sem geri málin miklu erfið-
ari og ómarkvissari.
„Það er ekkert sem hefur komið
fram í umræðunni á þessu þingi sem
hefur hrakið þessa tillögu Guðna og
menn hafa verið fremur gífuryrtur
án þess að hafa rök máli sínu til
stuðnings. Ég sagði við umræðuna
að ég væri tilbúin að draga tillöguna
til baka ef menn kæmu fram með
'fullnægjandi rök gegn henni en þau
hafa látið á sér standa," sagði Bene-
dikt að lokum.
Ragnhildur Gnðmundsdóttlr
„Lífeyrissjóður opinberra starfs-
manna er trúlega sá sjóður sem gef-
ur mest og best réttindi og við skul-
um ekki gleyma því að þetta eru
kjör sem við höfum samið um. Þetta
er hluti launa okkar og við viljum
njóta þessara kjara,“ sagði Ragnhild-
ur Guðmundsdóttir, formaður Félags
íslenskra símamanna, en hún var
formaður lífeyrisnefndar þings
BSRB.
Ragnhildur sagði að lífeyrissjóður-
inn væri ekki aðeins sparnaður til
elliáranna, heldur einnig trygging ef
fólk yrði fyrir langvarandi veikindum
eða örorku. Það væri margt sem
mætti breyta og laga hjá sjóðnum,
en þær breytingar ættu að hafa það
að markmiði að bætta réttindin en
ekki að skerða þau.
Hún sagði að þær tillögur sem
komið hafi til umræðu á þingi BSRB
horfi tvímælalaust til þess að skerða
réttindin. Slík breyting myndi ekki
bara vera neikvæð fyrir opinbera
starfsmenn heldur einnig fyrir aðra.
Seld réttiodi aldrei bætt
að follo
Aðspurð um þá fullyrðingu gagn-
rýnenda lífeyrissjóðsins að hann
þjóni hagsmunum hálaunamanna, en
lágalaunafólk innan BSRB sé í raun
litlu betur sett en það væri ef það
fengi ellilífeyri og tekjutryggingu frá
Tryggingastofnun ríkisins, sagði
Ragnhildur að það væri þáttur sem
yrði að skoða og lagfæra. Það þyrfti
að færa lífeyrissjóðinn frá almanna-
tryggingakerfinu, þannig að lífeyris-
greiðslur hefðu ekki áhrif á þær
bætur sem kæmu frá almannatrygg-
ingum. Það fyrirkomulag sem nú
gilti væri ekki heppilegt. Hins vegar
væri veikindaréttur miklu ríkari í
lífeyrissjóðunum en hjá almanna-
tryggingakerfinu. Ennfremur þyrfti
að lagfæra reglur varðandi maka-
lífeyri, því réttur maka væri skertur.
„í tillögum lífeyrisnefndar er einn-
ig mótmælt tvísköttun lífeyris-
greiðslna. Það er óeðlilegt að borga
skatt af tekjum frá lífeyrissjóðunum,
Er hagkvæmara fyrir launhega
að eiga lífeyrisreikninga í
bönkum en eiga réttindi í
núverandi lífeyrissjöðakerfi?
Fer of stör hluti tekna líf-
eyrissjöðanna til reksturs?
Þarf að endurskoða samspil
lífeyrissjóðanna og almanna-
Skattleggur ríkið lífeyrishega
fyrir að spara hví ötgjöld?
Fara hagsmunir yngri og eldri
Áað stefna að einum lífeyris-
sjóði fyrir alla landsmenn?
Eru lífeyrisiðgjöld í eðii sínu
aukaskattlagning?
Eru Iffeyrissjóðirnir fyrst og
fremst hagstæðir hálauna-
mönnum?
EIGIN EFTIRLAUNASJOÐUR
skv. þingsályktunartillögu Guðna Ágústssonar o.fl. nr. 66
Við upphaf starfsævi eignast hver einstaklingur
eigin eftirlaunareikning og fylgir reikningurinn
viðkomandi einstaklingi út starfsævina.
i í sjóðinn skal greiða iðgjald
i sem er 10% af öllum launa-
tekjum hvers launþega,
6% greidd af atvinnurekanda
en 4% af launþega
því við erum búin að borga skatt af
þeim 4% launa sem við greiðum í
sjóðinn. Þetta er einn þáttur sem
taka þarf á. Frá því staðgreiðslukerf-
ið var tekið upp þarf að borga tvisv-
ar sinnum skatta af þessum greiðsl-
um. Það má einnig segja að það gildi
um allar aðrar bætur að þær eru
tvískattaðar. Almannatrygginga-
kerfið er líka meingaílað að þessu
leyti,“ sagði Ragnhildur.
Hún sagði að það væru skiptar
skoðanir í lífeyrissjóðsmálum og það
fari ekki hjá því að yngra fólk hefðr
ÍEftirlaunasjóður
yrði verðtryggður
og ávaxtaður á
bankareikningi eða
með verðbréfum
skráðum á
opinberu verð-
bréfaþingi.
minni áhuga á þeim en það eldra.
Yngra fólk hugsi meira um lánsrétt-
inn úr sjóðunum, en eldra fólk hugsi
um eftirlaunin. „Þegar maður er
ungur er maður ekki mikið að hugsa
um elliárin. Þá finnst manni lífið bjart
og allir vegir færir og gerir ráð fyi-
ir að það verði svoleiðis áfram. Það
komu fram hugmyndir á þinginu um
að selja lífeyrisréttindi fyrir laun. Það
er nú svo að þessi réttindi hafa ekki
áunnist fyrirhafnalaust. Nú eru það
10% af launum, 4% frá starfsmanni
6% frá atvinnurekanda, sem ganga
til lífeyrissjóðsins og það myndi ekki
hækka laun nema um rúma þijá
launaflokka. Reynslan hefur verið sú
að seld réttindi hafa aldrei verið
bætt að fullu. Og bönkum og fjárfest-
ingafélögum treysti ég ekki til þess
að varðveita minn sparnað eins og
lífeyrissjóðurinn gerir, því hvorir
tveggja geta orðið gjaldþrota hvenær
sem er,“ sagði Ragnhildur að lokum.
Jón Pétuisson
Jón Pétursson, formaður Lög-
reglufélags Reykjavíkur, var á þing-
inu mikill stuðningsmaður þess að
breytingar yrðu gerðar á lífeyrissjóð-
unum. Hann sagði að hugmyndir
hans í þessum málum ættu sér Iang-
an aðdraganda. Hann hafi lengi
fylgst með hvað ungt fólk, bæði hans
félagar og aðrir, væri að hugsa í
þessum efnum og það væri dálítið
síðan hann hefði farið að hugsa um
til hvers lífeyrissjóðurinn væri í raun
og veru. Fyrir þetta þing hafi verið
ætlun hans og nokkurra annarra
félaga í BSRB, að koma fram með
rökstudda tillögu og fá sérfróða
menn til að meta hver staða lífeyris-
sjóðakerfisins væri. Hins vegar hafi
ekki unnist tími til þessa sökum
anna, en þegar tillaga hafi komið
fram varðandi þetta, hafi hann
ákveðið að styðja hana, þó æskilegra
hefði verið að undirbúa málið betur.
Niðurstaða þingsins, að vísa málinu
til milliþinganefndar sem ætti að
endurskoða lífeyrismálin í heild sinni
og fara í saumana á þeim, væri rök-
rétt. Það þyrfti að skoða málin ve!
áður en breytingar væru gerðar. Það
væri ekki hægt að ætlast til meira
að sinni.
„Það finn ég hér á öllum málflutn-
ingi að fólk er hrætt við breytingar.

Dæmi um lífeyrisspamað í 45 ár
Mánaðarla.in Mánaðargreiðslur Inneign
Manaðariaun ísjóðinn eftir45ár
70 þús.kr. 7 þús.kr. 13,4 millj.kr.
100 þús.kr. 10 þús.kr. 19,2 millj.kr.