Morgunblaðið - 10.09.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. SEPTEMBER 1991
------------------'a\-tv " '\ • - —r—p-'j.-.y 'rr^TT'í ‘TT1!/, !( ’rTrr)rc-,7-
Er Byggðastofnun illa rekin?
eftir Sigurð
Guðmundsson
I grein í Vísbendingu sem birtist
þann 30. ágúst sl. gerir Ásgeir Valdi-
marsson lánastarfsemi Byggðastofn-
unar að umtalsefni. Meirhluti þessar-
ar greinar var birtur í Staksteinum
6. september sl. Fyrri hluti greinar-
innar er hugleiðingar um markmið
með lánastarfsemi Byggðastofnunar.
Ekki er ástæða til þess að gera at-
hugasemd við þær skoðanir sem þar
eru settar fram enda hveijum frjálst
að hafa slíkar eftir eigin vali. í síð-
ari hluta greinarinnar er hins vegar
ijallað um tvö atriði á svo villandi
og rangan hátt að það krefst and-
svara af hálfu Byggðastofnunar.
Ekki veit ég hver tilgangur höfundar
er með greininni. Ef til vill þykir
honum eins og ýmsum öðrum við
hæfi að fylgja eftir þegar aðrir hafa
gefið línuna.
Tímaritið Vísbending hefur notið
nokkurs álits í þjóðfélaginu sem ég
tel að minnki með birtingu þessarar
greinar. Höfundurinn starfar hjá
Hagfræðistofnun Háskólans. Eg
ætla svo sannarlega að vona að hér
sé ekki um að ræða niðurstöður sem
hann hefur dregið í verkefnum sem
hann hefur unnið á vegum þeirrar
stofnunar því svona vinnubrögð eru
fjarri því að vera vísindaleg.
í greininni ber höfundur saman
Iðnþróunarsjóð og Byggðastofnun.
það tel ég vera óeðlilegt vegna þess
hversu mismunandi markmið þessar
tvær stofnanir hafa. Fyrra atriðið
snertir ávöxtun eigin fjár. Hann vel-
ur árið 1981 sem upphafsár. Eigið
fé Byggðasjóðs hafði þá vaxið ár frá
ári vegna mikilla framlaga úr ríkis-
sjóði. Þetta fé var lánað óverðtryggt
og því rýrnaði það verulega í verð-
bólguholskeflunni sem gekk yfír
næstu ár á eftir. Byggðastofnun tók
til starfa árið 1985 og eigið fé henn-
ar hefur verið nánast hið sama allan
starfstíma hennar, enda hefur hún
ekki lánað óverðtryggð útlán. Iðnþró-
unarsjóður hefur allan sinn starfs-
tíma lánað gengistryggð lán og var
raunar fyrstur lánasjóða á Islandi til
að gera það og öðrum fordæmi. Þeir
sem Byggðastofnun stjórna nú höfðu
að sjálfsögðu enga möguleika til
þess að stjórna lánastefnu áranna
1981-1985 en þá varð öll sú rýrnun
eiginfjár sem orðið hefur frá 1981.
Síðara atriðið sem höfundur gerir
að umtalsefni er rekstrarkostnaður
þessara tveggja stofnana. Það vill
svo til að í þessu sama tölublaði Vís-
bendingar er grein eftir ritstjórann
þar sem til umfjöllunar eru tölur úr
rekstri lánasjóða. Þar sést að rekstr-
arkostnaður Iðnþróunarsjóðs árið
1990 var 62 m.kr. en Byggðastofn-
unar 138 m.kr.
Það hefur ekkert farið á milli
mála að starfsemi Byggðastofnunar
er ekki bundin við lánastarfsemi ein-
göngu. Þar er unnið að áætlanagerð,
söfnun og miðlun upplýsinga og gerð
athugana og úttekta fyrir ríkisstjórn,
ráðuneyti og aðra aðila. Byggða-
stofnun rekur skrifstofur á þremur
stöðum og í rekstrarkostnaði ársins
1990 er gjaldfærður töluverður
stofnkostnaður vegna nýrrar skrif-
stofu sem opnuð var á ísafirði.
Byggðastofnun kostaði það ár at-
vinnumálafulltrúa á tveimur stöðum
á landinu og einn iðnráðgjafa að
hluta og þar að auki verkefnabundna
starfsmenn. Þá sér stofnunin um
Atvinnutryggingarsjóð útflutnings-
greina með heildarútlán 8,7 milljarð-
ar sem var látinn greiða 20 m.kr.
fyrir þá þjónustu sem hann fékk hjá
stofnuninni. Ennfremur sér stofnun-
in um Hlutafjársjóð sem greiddi 2,8
m.kr. fyrir þá þjónustu.
„Það hefur ekkert farið
á milli mála að starf-
semi Byggðastofnunar
er ekki bundin við lána-
starfsemi eingöngu.
Þar er unnið að áætl-
anagerð, söfnun og
miðlun upplýsinga og
gerð athugana og út-
tekta fyrir ríkisstjórn,
ráðuneyti og aðra að-
ila.“
Heildarútlán Byggðastofnunar í
árslok 1990 voru 9,3 milljarðar en
heildarútlán Iðnþróunarsjóðs 4,5
milljarðar eða helmingi lægri upp-
hæð. Kostnaður lánastofnunar fer
allt eins eftir fjölda lána og viðskipta-
manna og upphæðum. Fjöldi við-
skiptamánna Byggðastofnunar er
rúmlega 1.400 en fjöldi lána 4.600.
Hjá Iðnþróunarsjóði er fjöldi við-
skiptamanna tæplega 400 og fjöldi
lána um 1.000.
17,
---rl
Sigurður Guðmundsson
Af þessu sést að rekstrarkostnað-
ur Byggðastofnunar í hlutfalli við
umsvif er hóflegur. Samanburður við
Iðnþróunarsjóð er stofnuninni síst í
óhag.
Mér er óskiljanlegt hvernig höf-
undur þessarar greinar getur komist
niðurstöðu sinni af þeim tölum sem
fyrir liggja. Hins vegar er greinilegt
af viðbrögðum fjölmiðla við greininni
í Vísbendingu að ályktanir höfundar
virðast hafa fallið í fijóan jarðveg.
Höfundur er forstöðumaður
þróunarsviðs Byggðastofnunar.
Allir bílar með 30.000,-kr afslætti, frá kr 459.500,- stgr.
Aðeins kr 150.000,- út eða bíll uppí -eftirstöðvar til allt að þriggja ára
>
□
<a
z avorit er góður fjölskyldubíll. Fallega hannaður fimm dyra
a
í ogfimm gíra,framhjóladriftnn, rúmgóður, léttur í stýri og
<
s eyðslugrannur. Favorit hefur hlotið lof bílagagnrýnenda víða
um heim og verið tilnefndur sem hagkvæmasti bíllinn, „bestu
kaupin“ o. sv.fr.
JÖFUR HF
NÝBÝLAVEGI 2 • S: 42600