Morgunblaðið - 10.09.1991, Blaðsíða 31

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. SEPTEMBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. SEPTEMBER 1991
31

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjómarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Menntun, þekking
og velferð
állar götur frá landnámi og fram
undir síðustu aldamót bjuggu
dingar við fábreytt og fátækt
bændasamfélag. Það skilaði sam-
tímanum og framtíðinni dýrmætri
menningararfleifð, bókmenntum og
tungu, sem þjóðerni okkar og full-
veldi eru reist á. Það setti þjóðinni
hins vegar þröng mörk - ásamt veð-
urfari og fyrri tíðar tækni - að því
er varðar efnalegar framfarir og al-
menn lífskjör.
Á 20. öldinni hafa íslendingar á
hinn bóginn lagt að baki efnahags-
lega og þjóðfélagslega fábreytni og
fátækt og skipað sér sess meðal
helztu velferðarríkja heims. Það er
hafið yfir'allan vafa að það sem gerði
þessa gjörbreytingu mögulega var
stóraukin almenn og sérhæfð mennt-
un þjóðarinnar, stóraukin alhliða
þekking hennar og víðfeðm tækni-
bylting í atvinnulífinu. Það var þessi
þekkingarauki sem margfaldaði verð-
mætasköpunina í þjóðarbúskapnum
og þjóðartekjumar, sem sníða okkur
lífskjararamma, þegar grannt er gáð,
bæði sem heild og einstaklingum.
Orð Sveinbjörns Björnssonar, nýs
rektors Háskóla íslands, sem hann
viðhafði við rektorsskipti í Háskóla
íslands sl. fímmtudag, styðjast því
við söguleg rök:
„Enda þótt auðlindir náttúru hafi
veitt mörgum þjóðum dijúga búbót
er mönnum nú orðið ljóst að helzta
auðlind hvers nútímaþjóðfélags er
fólgin í mannauði þess og þjálfun til
nýsköpunar. Þær þjóðir sem búa við
mesta hagsæld leggja því kapp á að
hvetja ungt fólk til háskólanáms og
rannsóknarstarfa ..."
Þetta eru sannyrði. Þær þjóðir sem
leggja mesta áherzlu á menntun
þegna sinna og alhliða rannsóknir
búa við hvað bezt almenn kjör. Þetta
á ekki sízt við um rannsóknir er varða
undirstöður samfélagsins, efnahags-
legar, menningarlegar og félagsleg-
ar. Hér hefur miðað til réttrar áttar
að því er varðar slíkar rannsóknir,
þó hægar á sumum sviðum en æski-
legt hefði verið. Hinn nýi rektor fagn-
aði sinnaskiptum í „vísinda og tækni-
stefnu ríkisstjórnarinnar. Þar var því
heitið," sagði hann, „að stefnt yrði
að þróun þjóðfélags sem byggði á
vísindalegri þekkingu og tækni í stað
einhliða sóknar í auðlindir lands og
sjávar. í þessu skyni skyldi raungildi
fjárlaga til rannsókna aukið í sam-
vinnu við atvinnulífíð í landinu um
10% á ári næsta áratuginn ... Þetta
eru góð áform og við hljótum að vona
að við þau verði staðið svo skjótt sem
þjóðin hefur unnið sig út úr því svart-
nætti ríkisfjármála sem nú grúfir
yfir okkur ...“
í þessu sambandi má og minna á
orð fráfarandi rektors, Sigmundar
Guðbjamasonar, á Háskólahátíð árið
1986:
„Menntun og þekkingaröflun verð-
ur æ mikilvægari grunnur bættra
lífskjara og auðugs menningarlífs ...
Menningin er ekki aðeins bókmennt-
ir, tungur og listir. Menningin er
margþætt og innifelur einnig samfé-
lagsgerð, trúarbrögð, vísindi og verk-
tækni. Það er einmitt verktæknin sem
er sterkasta uppistaðan í menningu
hverrar þjóðar. Þróun verkmenningar
hefur í raun ráðið menningarstigi
þjóða á liðnum öldum og gerir enn.“
Sveinbjörn Björnsson, háskólarekt-
or, sagði í ávarpi sínu að Háskóli
íslands hefði verið og myndi verða
ein mikilvægasta forsenda sjálfstæðr-
ar þjóðmenningar á íslandi og jafn-
framt höfuðforsenda þátttöku okkar
í alþjóðamenningu og samvinnu við
erlendar þjóðir. Með nýrri miðlunar-
tækni og nánari samskiptum þjóða
flæddi yfir okkur allskonar fróðleik-
ur. Það væri hlutverk Háskólans að
meta og túlka þessa þekkingu, miðla
henni til íslenzks þjóðlífs og gera
hana hluta íslenzkrar þjóðmenningar.
„Það gerizt með eigin rannsóknum
og kennslu, fjölbreytilegri endur-
menntun og miðlun þekkingar til al-
mennings."
Háskóli íslands hefur styrkt stöðu
sína undanfarin ár, bæði inn á við
og út á við. Þróun hans hefur verið
ör. Þar eru nú um fimm þúsund nem-
endur og fimm hundruð starfsmenn,
auk um eitt þúsund stundakennara,
að því er rektor upplýsti í ræðu sinni.
Háskólinn er því einn stærsti vinnu-
staður iandsins. Starfsemi hans varð-
ar flesta þætti þjóðlífsins og nánast
hveija fjölskyldu í landinu. Það er
því mikilvægt að styrkja enn stöðu
þessa flaggskips íslenzka fræðslu-
kerfísins í samfélaginu - og samstarf
þess við atvinnulífið og almenning.
Hlutabréfa-
markaður í
þróun
"W~lyrir skömmu gerðust þau tíðindi,
að hlutabréf lækkuðu í verði
lyá sumum verðbréfafyrirtækjanna
a.m.k. Þótt undarlegt megi virðast
vekja þessi tíðindi traust á markaðn-
um og trú á, að hann muni þróast
með eðliiegum hætti á næstu árum.
Hlutabréfamarkaðir erlendis eru
mjög viðkvæmir fyrir hvers kyns
fréttum af stöðu fyrirtækja og þróun
efnahagslífs. Hingað til hefur slíkra
áhrifa ekki gætt hér og hefur það
vakið upp spurningar um, .hvort
markaðsverð á hlutabréfum gæti tal-
izt í einhveijum tengslum við raun-
veruleikann. ' Þess vegna er það
þroskamerki, að hlutabréf í nokkrum
fyrirtækjum hafa lækkað í verði.
Ef marka má opinber ummæli for-
stjóra einstakra fyrirtækja, sem
skráð eru á hlutabréfamarkaði hér
hefur þessi lækkun valdið óróa í
þeirra röðum. Slík viðbrögð eru
ástæðulaus með öllu. Sveiflur hljóta
að verða í verði hlutabréfa hér sem
annars staðar og þær sveiflur geta
ekki alltaf verið upp á við. Eftir sem
áður er nauðsynlegt, að teknir verði
upp þeir viðskiptahættir á hlutabréfa-
markaði, sem Enskilda-ráðgjafafyrir-
tækið hefur lagt til og mælt með.
Væntanlega er unnið ötullega að því
að hrinda þeim í framkvæmd. Þær
fela m.a. í sér, að verðlagning á hluta-
bréfum byggist á raunverulegum við-
skiptum, þ.e. kaupum og sölu, sem
fram hafa farið.
Aðalfundur Skógræktarfélags Islands:
Guðrún Ingólfsdóttir og Ásgrím-
ur Halldórsson framkvæmda-
sljóri í þéttvöxnu skógarrjóðri
við sumarbústað sinn í Lóni, þar
sem gróðursetning hófst fyrir 20
árum.
á Egilsstöðum gaf. Að sögn Sigur-
laugar Gissurardóttur formanns
skógræktarfélags A-Skaftafellssýslu
verður leitað til skólabarna um að-
stoð við gróðursetningu en þau hafa
tekið virkan þátt í gróðursetningunni
undanfarin árl
Á laugardag var farin önnur ferð
um Lónið, þar sem komið var við í
sumarbústaðarlandi Þorvaldar Þor-
geirssonar og Sveinbjargar Eiríks-
dóttur en þau hjónin hafa staðið þar
að tijárækt í þijátíu ár með ótrúleg-
um árangri. Þar gaf að líta ýmsar
sjaldgæfar tegundir og höfðu ýmsir
fræðingar á orði að þarna væru fjöl-
margar jurtir sem þeir hefðu aldrei
séð áður.
Ferðinni lauk með heimboði í sum-
arbústað til Ásgríms Halldórssonar
framkvæmdastjóra 'og Guðrúnar Ing-
ólfsdóttur konu hans, og reitur þeirra
skoðaður en þau hafa náð frábærum
árangri á þeim tuttugu árum sem
liðin eru frá því gróðursetningin
hófst.
í lok aðalfundarins fór fram
stjórnarkjör. Tómas Ingi Oirich, sem
átti að ganga úr stjórn samkvæmt
lögum félagsms, gaf ekki kost á sér
vegna anna. í hans stað var kjörinn
Vignir Árnason frá Akureyri. Aðrir
í stjórn eru Hulda Valtýsdóttir,
Sveinbjöm Dagfinnsson, Þorvaldur
S. Þoivaldsson, Baldur Heigason,
Björn Árnason og Sædís Gunnlaugs-
dóttir. í varastjóm eru Ólafía Jakobs-
dóttir, Sigurður Ágústsson og Örn
Einarsson.
„ÞAÐ SEM hæst ber að afloknum
þessum öl. aðalfundi Skógræktar-
félags Islands er ákvörðun skóg-
ræktarstjóra að gefa aðildarfélög-
unum kost á að fá eina milljón
trjáplantna til gróðursetningar
næsta vor á vegum Landgræðslu-
skóga-verkefnisins en eins og
kunnugt er stendur Skógræktar-
félag Islands að því í samvinnu
við Skógrækt ríkisins, Land-
græðsluna og landbúnaðarráðu-
neytið,“ sagði Hulda Valtýsdóttir
formaður félagsins. Sagði hún að
með framlagi Skógræktar ríkisins
yrði hægt að tryggja framhald
Landgræðsluskóga á næsta ári,
þriðja árið í röð. Fundurinn var
haldinn á Höfn í Hornafirði að
þessu sinni og var einn sá fjöl-
mennasti sem haldinn hefur verið.
Hann sóttu 140 manns, fulltrúar
og gestir.
„Okkur er það öllum einnig mikið
fagnaðarefni að í erindi Ásu Aradótt-
ur, vistfræðings og starfsmanns
Rannsóknarstöðvarinnar á Mógilsá,
kom fram í úttekt á árangri gróður-
setningar Landgræðsluskóga 1990
að afföli vom að meðaltali aðeins
10% en það em talin eðlileg afföll í
skógrækt yfirleitt. í úttektinni komu
einnig fram ýmsar ábendingar sem
geta komið okkur að haldi síðar.
Þessi árangur sýnir okkur ótvírætt
að sú vinna sem skógræktarfélögin
tóku á sína arma í sjálfboðaliðastarfí
á fullan rétt á sér og er í raun viður-
kenning og staðfesting á mikilvægi
þeirra. Við vonum líka að með slíkum
árangri aukist skilningur stjómvalda
á málstað hinna fijálsu félagasam-
taka sem vilja gerast þátttakendur
í endurheimt skóga á Islandi og að
I trjáreitnum við sumarbústað Þorvaldar Þorgeirssonar eru um 400 tegundir og margar hveijar sjaldgæf-
ar. Hér eru þeir Jónas Snæbjörnsson, Þorvaldur og Halldór Halldórsson, Oskar Magnússon, Svava Ágústs-
dóttir, Herdís Guðmundsdóttir, Jón Magnússon í Skuld og Ólafur Sigurðsson að skoða sjaldgæft afbrigði
af birki.
stuðningur þeirra komi fram með
auknum íjárframlögum. Skógrækt á
íslandi á enn á brattann að sækja
að mörgu leyti þótt allur almenning-
ur hafi gert málstað skógræktar að
sínum málstað."
Hulda sagði að á fundinum hefði
Guðmundur Halldórsson skordýra-
fræðingur á Mógilsá einnig flutt
fróðlegt erindi um meindýr í skóg-
rækt og er verið að kanna hvort
unnt sé að birta útdrátt úr erindinu,
fólki til leiðbeiningar um hvernig
skuli við bregðast því mjög skortir á
upplýsingar um þau mál.
Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri gerði grein fyrir landgræðslu
í Skógey við Hornafjarðarfljót, en
það er stórt verkefni á vegum Land-
græðslunnar. Náðst hefur ótrúlegur
árangur, þar sem tekist hefur að
hefta sandfok og uppblástur. Jón
Loftsson skógræktarstjóri gerði
grein fyrir plöntuframleiðslu og
skógræktaráætlun á Fljótsdalshér-
aði, sem margir binda miklar vonir
við.
Að venju voru farnar kynnisferðir
um héraðið í fylgd heimamanna og
var fyrst komið við í Skógey, þar sem
Egill Jónsson alþingismaður kynnti
þær framkvæmdir sem þar hafa far-
ið fram og hvernig til hefur tekist.
Þá var farið að Haukafelli en það
er nýlegt skógræktarsvæði Skóg-
ræktarfélags Austur-Skaftfellinga.
Við það tækifæri voru afhentar
lerkiplöntur sem gróðrastöðin Barri
Framlag Skógræktar
ríkisins tryggir fram-
hald Landgræðsluskóga
- segir Hulda Valtýsdóttir formaður Skógræktarfélags Islands
Landgræðsluskógaátak 1990:
90% plantna lifðu af fyrsta árið

v BraiMalur
Á lifi, en í
iélegu ástandi
Arangur Ri
af Land-
græðslu-
skóga-
átaki
1990
Reykjarhóll
Efri Hreppur
Brúaras
Melgerðismelar
Breiðdalur
Húsavik
Seldalur
Ulfljótsvatn
Rotarmannatorfur
Skógar
0 10 20% lifandí í júnf 1991 60 70 80 90 100%
UM 90% af þeim milljón plöntum
sem gróðursettar voru í Land-
græðsluskógaátaki árið 1990,
lifðu af fyrsta árið. Að sögn Ásu
Aradóttur, vistfræðings, kom
þessi niðurstaða nokkuð á óvart.
Algengt er að afföllin séu um 20%
til 25% fyrstu árin.
Á aðalfundi Skógræktarfélags ís-
lands kynnti Ása niðurstöðu úttekt-
ar, sem hún vann ásamt Sigurði
Magnússyni, vistfræðingi hjá Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins,_ í lok
maí og byijun júní á þessu ári. Úrtak-
ið var fengið með því að skipta land-
inu fyrst í tíu hluta en síðan var til-
viljun látin ráða hvaða svæði var
valið innan þeirra. Vegna tímaskorts
var ekki hægt að skoða reitinn á
Vestfjörðum en það verður væntan-
lega gert síðar. „Þessi niðurstaða
kom nokkuð á óvart,“ sagði Ása.
„Algengt er að afföllin fyrstu árin
séu 20% til 25% svo að hér er um
glæsilegan árangur að ræða, þar sem
gróðursett er í land sem yfirleitt er
ekki sérstaklega vel fallið til skóg-
ræktar. Menn voru nokkuð uggandi
um hvernig útkoman yrði, því sumar-
ið í fyrra var þurrt framan af og
veturinn snjóléttur. Eins og sjá má
á súluritinu var þó nokkur hluti
plantnanna á sumum svæðum í afar
lélegu ástandi í vor. Því má enn bú-
ast við nokkrum afföllum þrátt fyrir
gott árferði.“ Af þeirri milljón
plantna sem voru gróðursettar voru
um 75% birki og 7% lerki en minna
var af öðrum tegundum.
Umhverfið hefur áhrif á
afkomu plöntunnar
Sagði Ása að í úttektinni hefðu
þau reynt að beina athyglinni að
þáttum sem hægt er að stjórna við
gróðursetningu og hugsanlega hafa
áhrif á afkomu og kraft þeirra
plantna sem gróðursettar eru.
„Einn þáttur var yfirborðsgerð
landsins sem gróðursett var í, það
er að segja næsta umhverfi plönt-
unnar sem við höfum stundum kallað
set eða ból,“ sagði Ása. „Það kom í
ljós að afföll voru afar mismunandi
eftir yfírborðsgerðum, einna mest í
grámosaþembu sem virðist vera afar
erfitt umhverfi fyrir allar ungplönt-
ur. Einnig voru afföll oft mikil á
gróðurlitlum melum, sem geta verið
erfíðir bæði vegna þess að þar eru
plönturnar oft óvarðar fyrir vindi,
sandblæstri og frostlyftingu, en að
auki eru melar oft snauðir af næring-
ar- eða áburðarefnum.
' Þó hafði sums staðar tekist að
auka lífslíkur plantna á melum með
því til dæmis að gróðursetja í eina
eða tvær skóflur af húsdýraáburði
eða bera á tilbúinn áburð og einnig
með því að búa til skjól úr steina-
hleðslum umhverfis hveija plöntu eða
sá einærum tegundum umhverfis
plöntuna.“
Þá skiptir nokkru máli, þar sem
gróðursett er í þýft land að gróður-
setja ekki í toppinn á þúfunni, heldur
utan í hliðar hennar eða jafnvel í
lautirnar á milli þeirra. Áfföll af
plöntum á þúfnakollum reyndust að
jafnaði meiri auk þess sem þær plönt-
urnar voru ekki eins kröftugar og
þær sem fundust annars staðar.
Látum náttúruna
vinna með okkur
„Ég held að þessi aðferð að gróð-
ursetja tré til landgræðslu sé komin
| til að vera og að henni verði beitt
áfram í framtíðinni," sagði Ása.
„Vandamálið við svona gróðursetn-
ingar er hins vegar að þær kosta
mikið, bæði vinnu og fjármagn, og
því er eiginlega ekki gerlegt að ætla
sér að klæða auðnimar með gróður-
setningu eingöngu, þó svo hún geti
hentað mjög vel til að klæða lönd
umhverfis þéttbýliskjarna og önnur
útivistarsvæði. Þar sem landrými er
Ása Aradóttir, vistfræðingur.
meira og þar sem ekki liggur eins
mikið á að ná skóginum upp getum
við látið náttúruna vinna með okkur
til að létta vinnuna og draga úr
kostnaði. Birkið okkar til dæmis er
afar duglegt að sá sér út eins og
mörg dæmi eru til um. Þess vegna
er hægt að gróðursetja aðeins að
hluta til í svæði sem græða á upp
til dæmis í nokkra lundi sem síðan
framleiða fræ og verða fræupp-
sprettur fyrir frekari sjálfgræðslu.
Skyld leið er að friða landið í kring-
um gamlar skógaleifar og skógrækt-
argirðingar.
Þá er einnig mjög mikilvægt í allri
landgræðsluskógi-æki*að skipuleggja
og reyna að sjá fram í tímann hvern-
ig menn vilja láta þetta iand líta út
eftir 50 ár, sem verið er að vinna
með. Landgræðsluskógrækt er
iangtíma aðgerð.“
Pólitískir leiðtogar EB
verða að láta til sín taka
Jón Baldvin Hannibalsson:
Holsinki. Frá Steingrími Sigurgeirssyni, bladamanni Morgunbladsins.
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra sagði að loknum ráð-
herrafundi EFTA í Helsinki í gær, að ekkert ríki EFTA teldi sig
geta verið án samkomulags við EB.
Jón Baldvin sagði að á sínum
tíma hefði framkvæmdastjórn EB
óskað eftir tvíhliða viðræðum við
þau ríki EFTA sem ættu aðgang
að sjó, þ.e. í raun ísland og Nor-
eg. Þær viðræður hefðu farið fram.
Framkvæmdastjórnin væri nu aft-
ur að hefja störf eftir sumarleyfi
og hefði hún óskað eftir tvíhliða
viðræðum áfram. Það væri hins
vegar skýrt af hálfu EFTA að
markaðsaðgangur fyrir fisk væri
EFTA-mál, hluti af heildarsam-
komulaginu. „Hins vegar erum við
hvenær sem er tilbúnir til viðræðna
ef óskað er eftir því að fá við-
hlítandi skýringar á stöðu banda-
lagsins. Pólitískir forystumenn
bandalagsins hafa oft lýst því yfír
að ekki skorti pólitískan vilja til
að ljúka samningunum. Þegar á
hefur reynt hafa þeir hins vegar
sýnt vilja sinn í verki með því að
mæta ekki á fundina,“ segir ut-
anríkisráðherra.
Hann sagði að það þarfnaðist
skýringa af hveiju Bretar kæmu
eftir dúk og disk og lýstu sig
andvíga fijálsum markaðsaðgangi
þótt það hefði ekki verið nefnt af
þeirra hálfu allan samningstímann.
Bretar væru nettóinnflytjendur á
sjávarafurðum og erfitt að sjá hvað
lægi að baki. Hvað íra varðaði þá
væri kröfugerð þeirra varla tekin
gild þegar litið væri á liversu stór-
an hluta væri um að ræða af þeirra
útflutningi. „Þetta er núll komma
núll eitthvað prósent,“ sagði Jón
Baldvin. „Ef EB ætiar að bjóða
okkur upp á að meiriháttar
milliríkjasamningur á að stranda á
slíku vekur það upp spurningar
um getu bandalagsins almennt."
Umræður um einhvers konar
samstöðu EFTA og Norðurland-
anna um efnahagssamstarf við
Eystrasaltsríkin og Rússland sagði
Jón Baldvin vera á frumstigi. Þeg-
ar efnahagur þessara ríkja væri
skoðaður kæmi í ljós að það vant-
aði allt til alls. Þegar upp væri
staðið væri það fyrst og fremst
lagaumgjörð fyrir valddreift mark-
aðskerfi Sem brýnust þörf væri á.
Það væri forsenda þess að hægt
væri að veita erlendu fjármagni til
uppbyggingar í þessum löndum.
Ef Norðurlöndin myndu takast
sameiginlega á við þetta verkefni
væru þau mjög sterk eining. Þetta
landsvæði sem teldi 20 milljónir
íbúa hefði þjóðarframleiðslu sem
væri um fimmtungur af þjóðar-
framleiðslu Sovétríkjanna þar sem
byggju um 300 milljónir. Sem við-
skiptaaðili við EB væru Norður-
löndin stærri en Bandaríkin og
Japan til samans. „Ef Norðurlönd-
in líta á sig sem svæði þá geta þau
staðið að einhvers konar vasa-
Marshall-áætlun fyrir Eystrasalts-
ríkin þó að þau ráði ekki ein við
vandamál af þeirri stærðargráðu
sem Rússland er. Þetta þurfum við
að ræða betur.“
Reuter
Utanríkisráðherrar EFTA-ríkjanna við upphaf fundar þeirra í Helsinki í gær (f.v.): Wolfgang
Schiissel Austurríki, Jón Baldvin Ilannibalsson, Eldrid Nordbo Noregi, Jean Pascal Delamuraz
Sviss, Anita Gradin Svíþjóð, Georg Reisch, framkvæmdastjóri EFTA, og Pertti Salolainen Finnlandi.
EFTA krefst áfram frjáls
markaðsaðgangs fyrir fisk
Helsinki. Frá Steingrími Sigurgeirssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
FRJÁLS markaðsaðgangur fyrir sjávarafurðir er krafa sem ríki
Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) ætla að halda til streitu
í viðræðum sinum við Evrópubandalagið (EB) um sameiginlegt
Evrópskt efnahagssvæði (EES). Var þetta niðurstaða fundar ut-
anríkisráðherra EFTA-ríkjanna sem lauk í Helsinki í gær. Upp
úr viðræðunum um EES slitnaði í júlí sl. fyrst og fremst vegna
ágreinings um sjávarafurðir en einnig um samgöngur í Olpunum.
EFTA-ríkin segjast nú vera reiðubúin að hefja viðræðurnar lafar-
laust á ný en tíminn sé naumur. Þurfi niðurstaða að nást í þess-
um mánuði eða þeim næsta.
Pertti Salolainen, utanríkisráð-
herra Finnlands, sagði á blaða-
mannafundi að loknum fundi ráð-
herranna að þeir væru vonsviknir
yfir því að ekki hefði tekist að
semja við EB í sumar. Verulegur
árangur hefði samt sem áður
náðst og lægi EES samningurinn
í stórum dráttum fyrir. Þær miklu
breytingar sem hefðu orðið í Sov-
étríkjunum ýttu enn undir nauð-
syn þess að styðja við bakið á
ríkjum Austur- og Mið-Evrópu og
það væru ekki heppileg skilaboð
sem yrðu send til þessara landa
ef ekki næðist að semja um EES.
Salolainen sagði EFTA stefna
áfram að því að fijáls markaðsað-
gangur fyrir sjávarafurðir yrðu
hluti af EES samkomulagi. Hefði
aðalsamningamönnum EFTA ver-
ið falið að hefja viðræður á ný
en ekki væri mikill tími til stefnu
ef nást ætti samkomulag sem
yrði tilbúið fyrir áramót.
Þegar Salolainen var spurður
hvort til stæði að halda sameigin-
legan ráðherrafund EB og EFTA
bráðlega sagði hann það mál enn
vera opið. Ráðgert væri af hálfu
EB að halda ráðherrafund þann
30. september nk. en óvíst væri
hvort af honum yrði sem og hvað
myndi gerast ef hann yrði ekki
haldinn. Þá hefði verið rætt um
möguleikann á því að halda sam-
hliða ráðherrafund EB og EFTA.
Fælist í þeirri hugmynd að fund-
irnir yrðu haldnir á sama tíma í
sömu borg en ekki í sama her-
bergi. Væri rætt um miðjan októ-
ber í þessu sambandi en ekkert
hefði verið ákveðið.
Spurt var um afleiðingar þess
ef eitthvert ríki gæti ekki eða vildi
ekki staðfesta EES samninginn
þegar hann lægi fyrir og sagði
Georg Reisch, framkvæmdastjóri
EFTA, að þá væri kominn upp
algjörlega ný staða. Ef slík staða
kæmi upp yrði að ræða hana við
EB á viðeigandi vettvangi.