Morgunblaðið - 12.01.1992, Blaðsíða 30

... ...................... - / ■ •
30 C MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 12. JANÚAR 1992
ÆSKUMYNDIN .. . ERAFBIRNIGRÉTARJ SVEINSSYNI, FORMANNI
VERKAMANNASAMBANDS ÍSLANDS.
Hugsjónamaö-
urmeðfin-
an „húmor“
„MÉR FANNST hann strax dálítið áber-
andi. Það fór töluvert mikið fyrir honum
án þess þó að hann væri með læti og yfir-
gang og það var eins og eitthvert foringja-
efni væri í honum,“ segir Sigurður Ingvars-
son, forseti Alþýðusambands Austurlands
og æskufélagi Bjöms Grétars Sveinssonar,
formanns Verkamannasambands fslands.
ÚR MYNDASAFNINU
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
Flogið fyrirMoggann
Ekki fylgir það sögunni hvort
Björn Grétar hafi verið líf-
hræddur í gamla daga, en hann
stígur nú helst ekki upp í flugvél
ef hann mögulega kemst hjá því.
Hann lætur sig hafa það að keyra
frá Höfn til Reykjavíkur í hvert
skipti sem hann þarf að skreppa
til borgarinnar, sem er ekki ósjald-
an. Og þegar hann fer í sumarfrí
til útlanda, finnst honum „sérstak-
lega þægilegt" að ferðast með
Norrænu.
Björn Grétar fæddist 19. janúar
árið 1944 í heimahúsi, á Hánefs-
staðareyrum við Seyðisfjörð sem
var vísir af útgerðar- og landbún-
aðarþorpi í þá daga. Móðir hans
hét Guðbjörg Björnsdóttir, sem nú
er látin, og fósturfaðir heitir
Sveinn Sörensen. Bjöm Grétar á
tvo hálfbræður, Magnús og Skúla
Unnar. Þriggja ára gamall fluttist
piltur til Eskifjarðar þar sem hann
átti heima nánast til þrítugs. Eftir
gagnfræðapróf hugði hann að
sjálfsögðu á meiri menntun, en
lenti því miður á sjó sem var meira
gaman, segir hann sjálfur, en upp
úr tvítugu fór hann að læra húsa-
smíði og er nú menntaður sem slík-
ur, starfaði m.a. um fjögurra ára
skeið í Vestmannaeyjum við upp-
byggingu eftir gos.
„Eg held að ég hafi verið ósköp
venjulegt barn, þægur og góður.
Það var að mörgu leyti gaman að
alast upp þama fyrir austan. Ég
var oft á sumrin hjá afa og ömmu
úti á Hánefsstaðareyrum og það
var auðvitað alveg geysilega gam-
an í sveitinni. Og svo var þetta
hefðbundna. Maður byijaði
snemma að vinna í físki, þetta tíu
eða ellefu ára gamall. Ég held að
ég hafi ekki borið neinn skaða af
því að byija að vinna svona
snemma, allavega ekki sem ég sé
sjálfur. En kannski er það þess
vegna sem ég er eins og ég er.
Maður varð jú heltekinn af þessari
bakteríu — þessari lífsbaráttu,“
segir Björn Grétar.
„Þetta var alveg ljómandi piltur,
ákaflega glaðlyndur, hlýr og góð-
ur,“ segir Guðjón Bjömsson, kenn-
ari á Eskifirði og móðurbróðir
Bjöms Grétars. „Hann var félags-
lyndur og átti marga kunningja.
Við vomm mikið í fótbolta og svo
var hann harður í pólitíkinni hérna
fyrir austan þegar hann fór að
komast til vits og ára. Hann fór
snemma að vinna enda var það
tíðarandinn þá. Þá var nóg um fisk
og síld.“
„Ég man fyrst eftir bróður mín-
um þegar hann var komin vel á
unglingsárin, enda er þrettán ára
aldursmunur á okkur. Hann var
ákaflega vinamargur, félagslyndur
og skapgóður. Hann var og er
mikill hugsjónamaður og hefur
mjög fínan húmor,“ segir Skúli
Unnar. „Knattspyrna var mikið
áhugamál hjá honum. Hann keppti
með Austra á Eskifirði og var orð-
inn töluvert „fullorðinn“ í fótbolt-
anum þegar hann lagði skóna á
hilluna."
Myndirnar í myndasafninu að
þessu sinni eru af tveimur
vélum _sem mörkuðu spor í flug-
sögu íslands eftir seinni heims-
styijöldina auk þess sem þær
tengjast með skemmtilegum hætti
sögu Morgunblaðsins
og þá einkum ljós-
myndara blaðsins, 01-
afí K. Magnússyni.
Staðreyndin er nefni-
lega sú, að Ólafur var
fyrstur fjölmiðlamanna
á íslandi til að nýta sér
flugtæknina í sínu
starfi, og hann var um skeið eig-
andi annarrar þeirra véla sem hér
má sjá, og flaug henni þá sjálfur.
Það var TF-KZA, sem smíðuð var
í Danmörku og kom til íslands
1947, og var fyrsta sjúkravél
Björns Pálssonar. Ólafur keypti
vélina af Birni árið 1953 og notaði
hana til myndatöku vítt og breitt
um landið. Flughæfni vélarinnar
var með ólíkindum og var jafnvel
hægt að fljúga henni afturábak í
35 til 40 mílna mótvindi. Hin vélin
var TF-TAB, sem köll-
uð var Sea-Bee. Hún
hafði ótrúlega gott
flugþol, tók fjóra far-
þega og gat lent bæði
á sjó og landi. Ólafur
K. Magnússon notaði
þessa vél mikið til ljós-
myndunar yfir Reykja-
vík og nágrenni, en flugmaður var
þá jafnan Niels Nielsen. Hann var
einn af fyrstu kaupendum einka-
flugvélar á íslandi, en sú vél var
TF-LÓA, og á þeirri vél tók Björn
Pálsson flugprófið sitt.
SVEITINMÍN...
LAUGARÍ ÞINGEYJARSÝSLU
Laugar í Þingeyjarsýslu
Heimir Pálsson
Sveitin mín er Laugar í Þing-
eyjarsýslu segir Heimir Pálsson
cand mag.„Sveitin min frá lýð-
veldisstofnun til 1960 - Reykja-
dalur í Suður-Þingeyjarsýslu -
hvernig var hún? Hver getur
svarað því í fáum línum? Geta
fáeinar línur gert nokkuð annað
en afskræma þá mynd sem
barnsminnið og táningsárin
smíðuðu mér?
Fjarri því að vera dæmigerð
sveit. Það gerði skólasetrið í
miðjum dal. Þar með varð mannlíf-
ið sumpart skyldara sveitaþorpi en
landbúnaðarhéraði. Vissulega kom
fyrir að okkur sem áttum heima í
skólahverfinu fyndist að litið væri
á okkur sem aðskotahluti í friðsæl-
um dal á móbergssvæði. Lágar
heiðar á þijár hendur, skyggt fyrir
í norður, kliðandi bergvatnsá eftir
miðjum dal. En við vorum löngu
orðin partur af sveitinni og hún
varð partur af okkur. „Það fær
enginn sigrað sinn fæðingarhrepp"
- eða hvað?
Viðkvæmar bemskumyndir.
Skautasvell, skíðasnjór og svo eilíft
sumar með nóttlausri veröld, volgr-
ur í hlíðinni. Ónotalegar minningar
löngu þurrkaðar út og eftir stendur
glöð og nærandi tónlistin: karla-
kór, kirkjukór, skólakórar, píanó.
Þetta er landafræði minninganna
og nostalgíunnar. En um leið
myndin sem er gott að eiga, ekki
síst þegar hún fyllist af glaðværum
ljúfmennum. Miðaldra maður leyfir
sér ekki að skemma hana.
ÞANNIG...
ÆFIR EINAR JÓHANNESSON SIGÁ KLARINETT
Tilfinning-
in ræöur
Að baki glæsilegri frammi-
stöðu hljómlistarmanns á tónleik-
um liggur mikil vinna. Æfingar
sem krefjast aga og úthalds, að
ógleymdum brennandi áhuga á
viðfangsefninu. Sumir tónlistar-
menn gera sér æfingaáætlun sem
þeir halda sig við en hjá Einari
Jóhannessyni klarinettleikara er
æfingunum ákaflega misjafnlega
háttað.
Eg læt tilfinninguna ráða því
hvernig ég æfi, reyni að finna
hvort og hvers konar æfingu ég
þurfi á að halda. Ég hef hreinlega
ekki skap til þess að halda mig við
reglubundið æfíngakerfi og er farinn
að treysta meira á þá reynslu sem
ég bý að,“ segir Einar.
„Eg tala við hljóðfærið nánast
daglega. Það kemur þó fyrir að mér
finnst við þurfa hvíld hvort frá öðru,
jafnvel 1-2 vikur. Þá kem ég endur-
nærður að hljóðfærinu á nýjan leik
og tónninn verður sannari fyrir vik-
ið, vona ég.“
Þegar Einar kemur fram með
öðrum nýtir hann sér skipulegar
samæfingar, sem geta verið langar
og strangar, jafnvel varað frá
morgni og fram á kvöld. „En svo
koma auðvitað tímabil inn á milli
þar sem ég get hugleitt það sem ég
Einar Jóhannesson æfir sig ekki eftir æfingakerfi, heldur lætur
hann tilfinninguna ráða.
er að gera,“ segir Einar.
Á verkefnaskrá hljóðfæraleikara
koma ákveðin verk fyrir aftur og
aftur. Einar segir það þó ekki þýða
að hann geti æft þau í eitt skipti
fyrir öll. Taka þurfi tillit til að-
stæðna hveiju sinni og hljóðfæra-
leikari verði að vera reiðubúinn að
byija frá grunni við túlkun verks sem
hann hafi leikið áður.
Þegar Einar býr sig undir nýtt
verk felst undirbúningurinn í fyrstu
í því að átta sig á verkinu; hugblæ
þess og stemmningu. „Fyrst reyni
ég að finna lykilinn að verkinu, síðan
að átta mig á úrlausnunum. Ég tek
mér ekki mikinn tíma í tæknilegar
úrlausnir, þegar að er gáð reynast
þær oft einfaldari en maður hyggur.
Þá kemur fyrir að ég hlusta á túlkan-
ir annarra, ég tel enga skömm að
því. Hafi ég eitthvað að segja með
túlkun minni er ekki hætta á því að
ég stæli aðra.“