Morgunblaðið - 07.02.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1992
VERÐLAGNING A ÞJONUSTU BIFREIÐASKOÐUNAR ISLANDS:
Þorsteinn Geirsson, stjómaríormaður Bifreiðaskoðunar íslands:
Tel að hagnaði fyrir-
tækisins sé vel varið
ÞORSTEINN Geirsson, stjórnarformaður Bifreiðaskoðunar ís-
lands, segist ekki hafa haft aðstöðu til að fara ofan í tölur um
verðlagningu fyrirtækisins sem fram koma í Morgunblaðinu í
gær, en þær eru byggðar á athugun sem aðilar vinnumarkaðar-
ins hafa gert á kostnaði bifreiðaeigenda hjá Bifreiðaskoðun Is-
lands. Þar kemur meðal annars fram að BÍ hafði 100 milljónir
í tekjur 1989 vegna skráninga eigendaskipta og að fyrirtækið
selur út númeraplötur á rúmar 4 þúsund krónur án virðisauka-
skatts sem það keypti á 1.300 krónur á síðasta ári frá Litla-
Hrauni. Gjaldið fyrir númeraplöturnar hækkaði í 1.700 krónur
áramót án þess að gjald Bifreiðaskoðunar hækkaði. Þor-
um
steinn sagði að verðlagning á einstökum þáttum væri bara stefnu-
atriði hjá fyrirtækinu og það gæti verið að hægt væri að benda
á tölur sem væru lágar og aðrar of háar, en meðaltalið væri
eðlilegt.
„Ég álít að sú stefna sem fyrir-
tækið hefur rekið, að halda verð-
skránni óbreyttri í krónutölu þar til
það er komið jafnvægi í þessa upp-
byggingu og rekstur, sé rétt stefna.
Það er sú stefna sem stjórnin hefur
markað. Ég geri mér alveg grein
fyrir því að hagnaður fyrirtækisins
hefur verið mikill undanfarin ár,
en ég tel að þeim hagnaði hafi ver-
ið vel varið í uppbyggingu fyrirtæk-
isins til að veita þessa þjónustu út
um allt land,“ sagði Þorsteinn.
Aðspurður hvort einmitt sú stað-
reynd að verðlagning á þjónustu
Bifreiðaskoðunar hefði ekkert
hækkað undanfarin ár sýndi ekki
að verðlagningin hefði verið alltof
há í upphafi, sagði Þorsteinn að það
yrðu menn bara að meta hver fyrir
sig. „Ef þetta hefði verið greitt út
til hluthafanna tel ég að verðlagn-
ingin hefði verið of há, en úr því
að þetta fór til að reisa skoðunar-
stöðvar út um landið og byggja upp
starfsemina og veita öllum lands-
mönnum eins fullkomna þjónustu í
bifreiðaskoðun eins og gerist í ná-
grannalöndum okkar tel ég að þessu
hafi verið vel varið,“ sagði Þor-
steinn.
Hann sagðist gera sér grein fyr-
ir því að að sumir teldu að fara
hefði mátt hægar í þessa uppbygg-
ingu. Uppbyggingin hefði hins veg-
ar gert það að verkum að fólk hefði
betri þjónustu og það yrði auðveld-
ara að afsala þessu einkaleyfi sem
dómsmálaráðherra hefði farið fram
á að yrði gert í ársbyrjun 1994, en
núgildandi samningur er til ársins
2000.
Þorsteinn sagði að þegar Bifreið-
askoðun íslands hefði tekið við af
Bifreiðaeftirliti ríkisins í byijun árs
1989 hefði verið talið að kostnaður
af uppbyggingu skoðunarstöðva og
við tengd verkefni yrði nálægt hálf-
um milljarði króna og eins hefði
þurft að endurgera bifreiðaskrá rík-
isins og í því hefði einnig verið fólg-
in verulegur kostnaður. Sú ríkis-
stjórn sem þá hefði verið við völd
hefði ákveðið að leita samstarfs við
aðila á hinum fijálsa markaði og
nýta þekkingu þeirra og Ijármagn.
Auk ríkisins sem á helming hlutafj-
ár, eiga tryggingarfélög um fjórð-
ung, félagar í Bílgreinasambandinu
fjórðung hlutabréfa, Félag ís-
lenskra bifreiðaeigenda og Félag
bifvélavirkja hlut. I samningi fyrir-
tækisins og dómsmálaráðherra fyrir
hönd ríkisins væri gert ráð fyrir að
fyrirtækið annaðist alla skoðun og
skráningu ökutækja í landinu og
það hafi einkarétt á starfseminni
til ársins 2.000. í samningnum var
einnig gert ráð fyrir að fyrirtækið
starfaði á grundvelli reglugerðar
um gerð og búnað ökutækja og
annarra reglugerða sem dómsmála-
ráðherra setur um starfsemina.
Fyrirtækið hefði lagalega skyldu til
að koma á fót minnst einni skoðun;
arstöð í hveiju kjördæmi. í
samningnum væri ákvæði um að
dómsmálaráðherra skuli samþykkja
þann hluta gjaldskrár félagsins sem
nær til lögboðinnar skoðunar öku-
tækja.
Þorsteinn segir að hugsunin hafi
verið sú að dómsmálaráðherra gætti
hagsmuna almennings þannig að
gjaldskráin tæki mið af raunveru-
legum kostnaði við reksturinn og
eðlilegum hagnaði og gert hefði
verið ráð fyrir að það yrði tryggður
10% hagnaður af því fé sem í þetta
væri lagt. Hagnaður umfram það
sem þarna væri gert ráð fyrir hefði
verið lagður í uppbyggingu fyrir-
tækisins og uppbyggingin hefði
verið mjög hröð. Skoðunarstöðvar
hefðu verið opnaðar í Reykjavík,
Selfossi, Fellabæ, Akureyri, Borg-
arnesi og ísafirði. Þetta væru allt
nýjar stöðvar en auk þess væri fyr-
irtækið með skoðanastöðvar víðar
í leiguhúsnæði.
Þorsteinn sagði að gjaldskrá fyr-
irtækisins hefði ekki breyst í krónu-
tölu frá því í upphafi árs 1990 ef
undanskilin væri 5% lækkun sem
hefði orðið í fyrra. Meiningin væri
sú að gjaldskráin hækki ekki fyrr
en það væri komin jöfnuður á starf-
semina. „Fyrirtækið er ekki stofnað
til þess að hluthafarnir græði. Það
er gert ráð fyrir því að þeir hafi
eðlilegan hagnað, en meginmarkm-
iðið er að byggja upp þessa skoðun-
araðstöðu á mjög skömmum tíma
og það er náttúrlega auðveldast að
gera það með eigin fé,“ sagði Þor-
steinn.
Hann sagðist leyfa sér að efast
um að það væri rétt sem fram hefði
komið að tekjur af Bifreiðaeftirliti
ríkisins sem runnið hefðu í ríkis-
sjóðs á síðasta starfsári þess 1988
hefðu numið 280 milljónum króna
á núvirði. Þá tölu þyrfti að fá stað-
festa í ijármálaráðuneytinu áður en
hann samþykkti hana, en talan
kemur fram í umfjöllun í frétta-
bréfi Vinnuveitendasambands Is-
lands Af vettvangi.
Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB:
Ahersla á að hraða upp-
byggingu um allt land
RUNÓLFUR Ólafsson, framkvæmdastjóri Félags íslenskra bifreiða-
eigenda, sem á 100 þúsund króna hlut í Bifreiðaskoðun Islands og
hefur einn stjórnarmann í krafti hlutafjáreignar ríkisins, segir að
sljórn félagsins hafi gert sér grein fyrir að í upphafi yrði hagnaður
af BÍ á meðan væri verið að byggja upp starfsemina um allt Iand.
Þeir teldu það mjög mikilvægt upp á umferðaröryggi að þessi mál
komist í gott horf út um allt land. Það að sparka í hjólbarðann á
bíinum og setja síðan miða í framrúðuna væri því miður enn við
lýði sums staðar.
Aðspurður hvort þeir væru þá
sáttir við þessa verðlagningu á þjón-
ustu Bifreiðaskoðunar sagði hann
að hanrf hefði hnotið um kostnað
við númeraplötur, en í athugum
aðila vinnumarkaðarins kom fram
að þær voru keyptar inn á 1.300
krónur og seldar á um 4 þúsund
krónur án virðisaukaskatts. Honum
fyndist það óeðlilega hátt verð, þó
það væri að lækka sem betur fer,
en númeraplöturnar sem eru fram-
leiddar á Litla-Hrauni hækkuðu í
1.700 krónur um áramót til að auka
sértekjur og númeraplöturnar frá
BÍ hafa ekki hækkað við það. Á
meðan á uppbyggingu fyrirtækisins
stæði fyndist þeim það forsvaran-
legt, því það væri ekki rétt að það
væri bara horft á skoðunaraðstöðu
hér heldur þyrfti að gerá það í sam-
hengi við það sem væri annars stað-
Þorsteinn Pálsson, dómsmálaráðherra:
Þarf nánarí upplýsingar um
verðlagningu Bifreiðaskoðunar
ÞORSTEINN Pálsson, dómsmálaráðherra, segist þurfa að fá nánari
upplýsingar og skýringar á verðlagningu þjónustu Bifreiðaskoðunar
íslands áður en hann geti tjáð sig um hvort verðlagning þjónustunn-
ar sé með eðlilegum hætti.
Aðspurður hvort það sé veijan-
legt að fyrirtækið hafí jafn mikinn
hagnað og árið 1990 þegar arðsemi
eigin fjár var 41% sagði Þorsteinn:
„Fyrirtækinu er ætlað að byggja
upp þjónustustöðvar með þeim tekj-
um sem koma fyrir skoðun og skrá-
setningu. Aðrar tekjur hefur fyrir-
tækið ekki til þess að byggja þessa
þjónustu upp, sem því var falið að
gera með samningum á milli ríkis-
ins og fyrirtækisins á sínum tíma.
Samningurinn gerir svo ráð fyrir
að fyrirtækið verði alltaf rekið með
þeim hagnaði að það verði hægt
að borga eigendum fyrirtækisins
10% arð. Vitaskuld má dejla um
ákvæði þessa samnings. Ég hef
þegar skrifað stjórn fyrirtækisins
bréf og óskað eftir því að ákvæði
um einokun fyrirtækisins fram til
aldamóta verði breytt, þannig að
það verði hægt að aflétta einokun-
inni 1. janúar 1994 og hugsanlega
yrðu önnur ákvæði samningsins
tekin til endurskoðunar um leið.
Væntanlega þarf aukinn meirihluti
á hluthafafundi að samþykkja það
þegar þar að kemur.“
Nú er fyrirtækið að hálfu í ríkis-
eign og að hálfu í eign einkaaðila.
Hefði ekki verið eðlilegra að þetta
hlutafélag eins og önnur hlutafélög
stæði straum af kostnaði við sína
uppbyggingu með hlutafjárfram-
lögum og öflun lánsfjár fremur en
vera með há þjónustugjöld?
„Það eykur náttúrlega kostnað
bifreiðaeigenda ef uppbyggingin er
kostuð með lánsfé því þá þurfa bif-
reiðaeigendur að standa að auki
undir fjármagnskostnaði. Það sér
hver maður að það er dýrara fyrir
notendur þjónustunnar að standa
undir þessari uppbyggingu með
lánsfé því það tekur á sig aukin
fjármagnskostnað. Það er alltaf
spurning hversu hátt hlutafé aðilar
áttu að leggja fram. Ríkið á helm-
inginn í fyrirtækinu og ef hlutafé
hefði verið meira í upphafi þá hefðu
skattgreiðendur þurft að greiða
meira í hlutafé á sínum tíma og
það hefði þá komið niður á skatt-
greiðendum með þeim hætti,“ sagði
Þorsteinn.
Hann sagði að vitaskuld væri það
rétt að það yrðu eignir til í fyrirtæk-
inu á grundvelli þessa hagnaðar og
því hefði hann tekið þá ákvörðun
að óska eftir því að þessi samning-
ur yrði tekin upp með það að
markmiði að stytta mjög verulega
þennan umsamda einokunartíma.
„Aðstaðan er sú að þessu fyrirtæki
var komið á fót með samningi rikis-
ins og þeirra einkaaðila sem þarna
eiga hlut að máli. Fyrsta skrefið
sem hefur verið stigið til þess að
taka á málinu var þegar ég skrifaði
þetta bréf.“
Hann sagði aðspurður að hann
hefði fyrirskipað fyrirtækinu að
lækka gjöldin í fyrrasumar og allt
hnigi þetta í þá átt að gjöldin hefðu
verið ákveðin mjög rífleg í upphafi,
það væri ekki hægt að loka augun-
um fyrir því.
Aðspurður hvort mjög stíft að-
hald þyrfti ekki að vera með verð-
lagningu þjónustu Bifreiðaskoðunar
þar sem bifreiðaeigendur ætti ekk-
ert valfrelsi með hvort þeir keyptu
þjónustuna eða ekki, þar sem hún
væri lögskipuð, sagði Þorsteinn að
það væri býsna stíft aðhald að fyrir-
skipa lækkun þjónustunnar þrátt
fyrir almennar verðlagsbreytingar.
Það væri ekki oft gripið til slíkra
ráða og því mætti sjá að stofnunin
hefði verið beitt mjög stífu aðhaldi.
Frekara aðhald yrði að meta með
tilliti til nánari skoðunar á málinu.
„Ég mun að gefnu þessu tilefni
óska eftir frekari skýringum á
þessu máli,“ sagði Þorsteinn að lok-
um.
I
I
&
>
ar á landinu. Síðan verði þetta end-
urskoðað, því það sé ekki alveg
hægt að ganga út frá því að rekstr-
argrundvöllurinn miðist bara við
aðalþéttbýliskjarnann. Hins vegar
fyndist honum miðað við þennan
hagnað að uppbygging hefði mátt
fara hraðar fram.
Hann sagði aðspurður um eign-
arhluta FÍB í BÍ að hann væri til-
komin vegna setu fulltrúa FIB í
stjórninni „Við töldum betra að eiga
fulltrúa í stjórninni af því það er
betra að koma málum áleiðis ef
maður hefur mann þar. Það er eng-
in launung, af því þetta eru land-
samtök, að það hefur verið stefna
hér að hraða uppbyggingunni út
um land sem allra mest.“
Runólfur sagði að FÍB hefði
mótað þá afstöðu að fleirum yrði
leift að skoða undir ströngu eftir-
liti, enda væri það þróunin og það
sem ráðherra hefði lagt til. Hins
vegar hefði félagið alltaf staðið
gegn því að sami aðili væri dómari
og viðgerðaraðili.
Varðandi þá eignamyndun sem
átt hefði sér stað hjá hluthöfum
fyrirtækisins sagði hann að það
væri ekki það sem FÍB hefði stefnt
að og sér fyndist það rangt út af
fyrir sig. Sjónarmið FÍB hefði verið
að auka öryggi í bifreiðaskoðunar-
málum og að það gerðist sem hrað-
ast. Aðspurður hvort ekki hefði
verið eðlilegra að uppbyggingin
hefði verið fjármögnuð með fram-
lagningu hlutafjár og öflun lánsfjár
frekar en háum þjónustugjöldum
sagði Runólfur að þegar grannt
væri skoðað teldi hann að gjöld
vegna eigendaskipta og númera
mætti lækka verulega. Verðskráin
hefði lækkað um 5% á síðasta ári.
„Það er verið að draga úr álagn-
ingu. Hvort það hefði mátt gerast
hraðar og fyrr hef ég ekki nógu
haldbærar tölur um, en ég ætla að
krefjast þess af okkar stjórnar-
manni að ég fái þær upp í hendurn-
ar. Meginkrafa okkar hefur verið
að byggja þetta sem hraðast upp
til þess að fá þjónustu um allt land,
en ef það er um einhveija óeðlilega
auðsöfnun að ræða sem bitnar á
bifreiðaeigendum, þá komum við
auðvitað fyrstir manna til þess að
standa gegn því,“ sagði Rupólfur.