Morgunblaðið - 26.06.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992
13
Ahrifin af minni þorskafla I:
Er ennþá hægt að
höggva í sama knérunn?
eftir Einar K.
Guðfinnsson
Fyrir flesta komu upplýsingar og
álit Alþjóðahafrannsóknaráðsins og
Hafrannsóknastofnunar um ástand
þorskstofnsins hér við land eins og
köld vatnsgusa. Við höfum undan-
farin ár dregið árvisst úr þorskveið-
unum að ráði fiskifræðinga. Menn
gerðu sér því vonir um að nú væri
botninum náð. Leiðin hlyti að liggja
hér eftir upp á við, til móts við auk-
inn þorksafla.
Tillögur Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins og Hafrannsóknastofnunar
eru á aðra lund. Tillögur Alþjóðahaf-
rannsóknaráðsins gera ráð fyrir að
veidd séu 150 þúsund tonn af þorski
á næsta ári, til þess að tryggja upp-
byggingu stofnsins. Hafrannsókna-
stofnun vill fara í þorskaflaskerð-
ingu með nokkuð öðrum hætti. þar
á bæ er lagt til að „takmarka afla
við 175 þúsund tonn árin 1993 og
1994 og taka síðan tillit til nýrra
aðstæðna. Þessi leið svarar til um
190 þúsund tonna þorskafla á flsk-
veiðiárinu 1992/1993“, eins og orð-
rétt segir í nýútkominni skýrslu
stofnunarinnar. Nú er talið að árs-
aflinn verði um 270 þúsund tonn
af þorski á árinu 1992.
Höfum oft veitt yfir 500
þúsund tonn
Menn skyldu muna það að sá
þorskafli sem við munum veiða á
þessu ári er óvenjulega lítill, skoð-
aður í sögulegu ljósi. Við þurfum
að fara allt aftur til ársins 1948 til
þess að finna dæmi um annað eins
hér við land.
Á árunum eftir síðari heimsstyij-
öld hafa oft veiðst vel yfir 400 þús-
und tonn af þorski. í nokkrum tilvik-
um hefur veiðin á íslandsmiðum
farið upp í rúmlega 500 þúsund
tonn. Þar af einu sinni, árið 1954,
í 547.530 tonn.
Ef við síðan skoðum árin eftir
að við fengum full og óskoruð yfír-
ráð yfir fiskveiðilögsögunni okkar
kemur í ljós að meðalþorskafli hér
við land var um 362 þúsund tonn.
Þetta eru árin 1977 til og með 1990.
Það má því segja að hið eðlilega
sé því afli sem er miklu meiri en
sá sem fiskifræðingar álíta nú óhætt
að taka úr sjónum við íslandsstrend-
ur. Öll okkar uppbygging, allt okkar
þjóðfélag og allar kröfur okkar,
miðast við að afrakstur þorskstofns-
ins sé í samræmi við reynslu okkar
af því sem þorsksstofninn getur
gefið af sér og hefur gefið af sér á
undangengnum árum.
12 til 15 milljarða lækkun
tekna
Það er nauðsynlegt fyrir þá um-
ræðu sem nú mun eiga sér stað á
grundvelli álits Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins að öll íslenska þjóðin
geri sér grein fyrir því hvað muni
gerast ef farið verður í einu og öllu
að ráðum fiskifræðinga. Við þurfum
að skoða afleiðingar þess, ef farið
verður að þessum tillögum, rétt eins
og skynsamlegt er að íhuga afleið-
ingar þess ef ekki verður farið að
ráðum vísindamannanna.
Menn hafa komist að því að allt
að 12 til 15 milljarðar — 12 til 15
þúsund milljónir — muni hverfa út
úr þjóðarbúinu í formi gjaldeyris-
verðmætis ef tiliögur fiskifræðing-
anna verða að veruleika. 12 til 15
milljarðar, sem við höfum nú til
ráðstöfunar, verða ekki til staðar á
næsta ári, ef við minnkum þorskafl-
ann um 90 til 120 þúsund tonn á
einu ári.
Minni tekjur — minni útgjöld
í dag er staðan sú að fæstir telja
sig geta komist af með minna en
þeir hafa í dag til ráðstöfunar. Við
þurfum ekki annað en að rifja upp
það mikla ramakvein, sem rekið var
upp úr öilum áttum þegar ríkis-
stjórnin hófst handa við að aðlaga
útgjöld ríkisins og hins opinbera að
raunveruleikanum. Raunveruleikinn
sem við okkur blasti var sá að tekj-
urnar voru að dragast saman. Þegar
lagt var til að lækka þjóðarútgjöld-
in, þar með talin útgjöld hins opin-
bera, eitthvað í áttina að tekjuþróun
þjóðfélagsins, brugðust flestir illa
við.
Þó blasir það við að við sem þjóð
eyðum nú þegar langt umfram tekj-
ur okkar. Það sjáum við á tölum
um viðskiptahallann. Þannig hefur
það verið nær undantekningarlaust
síðustu áratugina.
Tillögur Alþjóðahafrannsóknar-
Einar K. Guðfinnsson
„Menn verða nefnilega-
að átta sig á því að tekju-
tap vegna þorskveiða
upp á marga milljarða
króna er ekkert einka-
mál sjávarútvegsins og
þess fólks sem þar starf-
ar. Tekjulegt hrun eins
þjóðfélags, af þessari
stærðargráðu, mun
koma fljótt niður á ann-
arri atvinnustarfsemi.“
áðsins myndu þýða, yrðu þær að
veruleika, enn minni tekjur þjóðar-
búsins á næsta ári. Það yrði því
óhjákvæmilegt að rifa seglin enn.
Hjá ríkissjóði og öllu hans slegti,
sem og hjá einstaklingum og fyrir-
tækjum. Menn yrðu að búa sig und-
ir lægri tekjur, verri afkomu og at-
vinnuleysi. Og kröfugerðarmenn á
hendur ríkissjóði ættu að hafa í
huga að óhjákvæmilega yrði að
draga úr þjónustu og framkvæmd-
um hins opinbera, ef ráðum físki-
fræðinga yrði hlítt.
Ekki einkamál sjávarútvegsins
Menn verða nefnilega að átta sig
á því að tekjutap vegna þorskveiða
upp á marga milljarða króna er
ekkert einkamál sjávarútvegsins og
þess fólks sem þar starfar. Tekju-
legt hrun eins þjóðfélags, af þessari
stærðargráðu, mun koma fljótt nið-
ur á annarri atvinnustarfsemi. Og
það á ekki bara við um þær þjón-
ustugreinar sem hafa afkomu sína
af þjónustu við sjávarútveginn.
Heldur munu minni tekjur í okkar
þjóðfélagi óhjákvæmilega koma illa
við kauninn á annarri þjónustu og
framleiðslu.
Þetta er ekki ýkja björt mynd sem
hér er dregin upp. Þó ber að leggja
áherslu á að þetta er lýsing á heilu
þjóðfélagi. Þjóðfélagi þar sem menn
hafa þó að ýmsu að hverfa. Þar sem
atvinnustarfsemin hefur tekið á sig
margbreytilega myndir. Þar sem
menn eygja einhverja möguleika á
að starfa á öðrum sviðum, þrátt
fyrir allt.
íslenskur sjávarútvegur er vita-
skuld undirstaða þjóðfélags okkar.
En vægi hans er þó misjafnt í at-
vinnustarfsemi einstakra land-
svæða. Og það sem meira er: Þorsk-
veiðamar vega misþungt í ýmsum
sjávarútvegsplássum. Sums staðar
hafa menn að öðru að hverfa. Ann-
ars staðar hafa menn fátt annað
bjargræði. Þar verða menn að reiða
sig á þorskveiðarnar. Þar verða hin
beinu áhrif þorksveiðiskerðingar-
innar mest.
Að því máli verður sérstaklega
vikið í síðari grein minni.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins á
Vestfjörðum.
Nýtum glæsilegt
samgöngumannvirki
eftir Árna Ragnar
Árnason
í skýrslu utanríkisráðherra um
utanríkismál, sem var rædd á Al-
þingi, er fjallað um varnarsamstarf-
ið við Bandaríkin, og undir þeim
kafla um Keflavíkui'flugvöll.
Stjórnsýsluskipan og
staðsetning stofnana
Nú er lokið framkvæmdum til
aðskilnaðar varnarliðsumsvifa og
almennrar flugstarfsemi. Tími er
til kominn að afráða hvar í stjórn-
sýslu okkar verði skipað stofnunum
★ Pitney Bowes
Frimerkjavélar og stimpilvélar
Vélar tll póstpökkunar o. fl.
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 ■ 105 Reykjavík
Símar 624631 / 624699
á Keflavíkurflugvelli. Allar heyra
þær nú undir utanríkisráðuneytið
og Varnarmálaskrifstofu þess.
Sumar hafa ekkert með varnarsam-
starfið að gera, aðrar aðeins að litlu
leyti. Ég nefni fríhöfnina, tollgæsl-
una og lögregluna, flugmálastjórn
og Leifsstöð. Miðað við verkaskipti
í stjórnarráðinu virðast þær eiga
að heyra undir önnur ráðuneyti.
Fram kom, að AWACS-vélarnar
fara héðan vegna breytinga á eftir-
litsflugi. Landhelgisgæslan hefur
smám saman dregið úr rekstri skipa
og aukið flugrekstur. Er það í beinu
samhengi við breytt gæslustarf og
mjög aukið hlutverk hennar í björg-
unarstarfi, við strendur, út til hafs
og inn til fjalla. Á Keflavíkurflug-
velli yrði hún vel staðsett gagnvart
fjölförnum flugleiðum, siglingaleið-
um og fiskimiðum. Þar er björgun-
arsveit varnarliðsins, sem gæslan
hefur mikið og gott samstarf við,
þar losnar pláss í flugskýli AWACS-
vélanna og öll flugrekstrarþjónusta
til staðar. Mér sýnist að flytja eigi
Landhelgisgæslu Islands til Kefla-
víkur. Það mundi efla möguleika
þess að íslendingar taki við flug-
rekstri fyrir varnarliðið. Þá þarf að
hefja umræður um frambúðarfyrir-
komulag björgunarstarfsemi frá
íslandi í tengslum við stjórn okkar
Islendinga á alþjóðlegri flugumferð
um norðanvert Atlantshaf.
Jilll UrtÁ þegar
PaÖer ULll (i
Flughöfn er atvinnutæki
Við minnkandi umsvif varnarliðs-
ins mun draga úr umferð á þess
vegum um Keflavíkurflugvöll. Er
þá ekki úr vegi að huga að frekari
nýtingu þessa mikla og glæsilega
samgöngumannvirkis. Lagt hefur
verið til að hækka gjaldtöku í Leifs-
stöð og af farþegum sem um hana
fara. Ekki laðar það viðskiptamenn
hingað upp.
Ég álít að við eigum nú þegar
að hefja markaðssetningu á Kefla-
víkui’flugvelli. Hann er einn af best
búnu flugvöllum við Atlantshaf, við
fjölfarnar og annasamar flugleiðir
yfír hafið milli þeirra meginlanda
sem eru öflugustu efnahagssvæði
veraldar. Hann getur orðið hlið að
viðskiptum þeirra á milli. Við eig-
um, með viðskipta- og tollasamn-
ingum við þjóðirnar á meginlöndum
Evrópu, Ameríku og Asíu, að skapa
hér tolla- og skattgriðland þeim sem
vilja stunda viðskipti milli megin-
landanna. Við eigum að kynna og
markaðssetja Keflavíkurflugvöll
sérstaklega í þessu samhengi.
Til hvers að markaðssetja?
Ég heyrði athafnamann, sem
framleiddi tiltekna vöru og veitti
kaupendum hennar þjónustu, stað-
hæfa að góð vara selji sig sjálf.
Ég hef heyrt menn spyrja hvort
fyrirtæki gangi illa — það sé að
auglýsa!
Ástæða er til að við gerum okkur
grein fyrir því, að enginn bíður eft-
ir því einu að komast til íslands til
að reka hér iðnað eða aðra starf-
semi. Island er lítið land og nær
óþekkt, við íslendingar erum fá-
menn þjóð og nær óþekkt. Starfs-
umhverfi það sem lög, reglur, toll-
ar, skattar og önnur gjöld skapa
hér á landi, er ekki betra en erlend-
is — heldur verra. Við eigum mikla
Árni Ragnar Árnason
„Ég álít að við eigum
nú þegar að hefja
markaðssetningu á
Keflavíkurflugvelli.
Hann er einn af best
búnu flugvöllum við
Atlantshaf, við fjölfarn-
ar og annasamar flug-
leiðir yfir liafið milli
þeirra meginlanda sem
eru öflugustu efna-
hagssvæði veraldar.“
orku — en hún er dýr. Hún verður
ekki fyllilega samkeppnisfær fyrr
en mengunarskattar verða lagðir á
mengandi orku. Flutningar héðan
og hingað munu vera hagkvæmir,
en samt sem áður verulegur til-
kostnaður miðað við staðsetningu á
meginlandinu, nær markaðnum.
Við búum hér sjálf, ekki vegna
þess að hér sé hagkvæmara að búa
en erlendis, heldur af því að við
viljum vera íslendingar.
Enginn kaupir vöru sem hann
veit ekki einu sinni að er til, og
ekki er í vöruhillunum þar sem
hann verslar — hversu góð sem hún
annars er. Enginn flytur né ferðast
til lands sem hann veit ekki að er
til. Enginn flytur fyrirtæki nema
betra verði að reka það.
Við verðum að skapa þær að-
stæður sem gera það eftirsóknar-
vert að starfrækja hér fýrirtæki í
þeim atvinnugreinum sem við vilj-
um fá hingað. Þær þarf að skapa
með aðgerðum á sviði laga og reglu-
gerða, um fjármagn, framleiðslu,
vöruflutninga og samsetningu, vél-
ar og tæki, tolla og skatta. Við
þurfum að kynna land og þjóð til
að yfirvinna vanþekkinguna um ís-
land og okkur. Og við verðum að
kynna og markaðssetja þær að-
stæður sem við viljum bjóða. Við
verðum að hafa okkur eftir þeim
sem við viljum fá hingað.
Meiri flugstarfsemi
Um langt árabil héfur verið rætt
um fríiðnaðarsvæði við Keflavíkur-
flugvöll — fríhöfn. Nú vinna starfs-
menn utanríkis-, iðnaðar-, við-
skipta-, og fjármálaráðuneytis að
framgangi þess. Vonandi sjáum við
nokkurn árangur af starfi þeirra
áður en langt líður. Setja þarf regl-
ur sem leyfa hvers konar vörumeð-
höndlun, framleiðslu, samsetningu,
umpökkun og flutninga á vörum,
vélum og tækjun á tollaeftirlits, að
sinna allri fjármálahlið viðskipt-
anna, og fá alla aðra þjónustu og
aðföng eftir þörfum, allt inni á
svæðinu. Fríhafnir hafa starfað um
áratugi í Evrópu og fjölgar. Við
þurfum að hasla okkur völl á þessu
sviði.
Fleiri flugfélög en Flugleiðir hafa
sýnt því áhuga að setja hér upp
starfsemi, t.d. í vöruflugi og leigu-
flugi. Þau þarf að bjóða velkomin
og bjóða sambærilega aðstöðu og
Flugleiðir njóta, hvort heldur þau
eru íslensk eða ekki. Þá bjóðast
fleiri kostir á fískútflutningi og
fleiri greinum hérlendis, og mögu-
leikar fríhafnar aukast að miklum
mun.
Höfundur er alþingismaður
Sjáifstæðisfiokks fyrir
Reykjaneskjördæmi.