Morgunblaðið - 26.06.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992
15
1992
Kristján Erlendsson
„Þrátt fyrir að leitin að
orsök sjálfsofnæmis-
sjúkdóma hafi verið
erfið hingað til hefur
mikið áunnist í rann-
sóknum á þeim til hags-
bóta fyrir sjúklinga.
Með áframhaldandi
rannsóknarstarfi má
búast við frekari fram-
f örum og að við nálg-
umst lausn gigtargát-
unnar.“
við afleiðingar þeirra og nota
ónæmisbælandi lyf. Þessi lyf bæla
ekki aðeins þann feril sem farið
hefur úrskeiðis heldur allt varnar-
kerfi líkamans en við það eykst
sýkingarhætta einstaklingsins; auk
þess geta þau valdið öðrum hættu-
legum aukaverkunum. Slík lyfja-
meðferð áorkar þó oft að fyrir-
byggja alvarlegar vefjaskemmdir
og eyðileggingu líffæra þótt í sum-
um tilvikum dugi þau ekki. Þá verð-
ur að fást við afleiðingar óheftrar
sjúkdómsvirkni, t.d. skipta um
ónýta liði eða framkvæma líffæra-
flutninga vegna ónýtra nýrna.
Mikilvægt er að hafa augun opin
fyrir öðrum orsökum sjálfsof-
næmissjúkdóma en óeðlilegri
bólgumyndun eins og að framan
er lýst. Ónæmiskerfið á mikilvægan
þátt í hreinsun niðurbrotsefna úr
líkamanum. Gallar á þeirri starf-
semi eða skortur á nauðsynlegum
eggjahvítuefnum geta leitt til bólgu
vegna ertingar frá úrgangsefnum.
íslenskir læknar hafa komist að
slíkum galla hjá sjúklingum hér-
lendis og tekist hefur að bæta
skortinn með reglulegum plasma-
gjöfum og komast þannig hjá
erfiðri lyíjagjöf. Slík dæmi viðhalda
voninni um að í fleiri tilfellum
megi finna orsakir er leiði til mark-
vissari meðferðar.
Horfur og rannsóknir
Sjúklingar sem haldnir eru slík-
um sjálfsofnæmissjúkdómum virð-
ast oft ekki mikið veikir við fyrstu
sýn og oft tekst þokkalega að halda
sjúkdómi þeirra í skefjum. Þeir sem
fá hins vegar alvarlegar vefja-
skemmdir er leiða til þess að mikil-
væg líffæri, eins og nýru og lungu
og liðir eyðileggjast, verða fyrir
varanlegri örorku og örkumlum.
Þrátt fyrir að leitin að orsök
sjálfsofnæmissjúkdóma hafi verið
erfið hingað til hefur mikið áunnist
í rannsóknum á þeim til hagsbóta
fyrir Sjúklinga. Með áframhaldandi
rannsóknarstarfi má búast við frek-
ari framförum og að við nálgumst
lausn gigtargátunnar.
Höfundur er sérfræðingur í
lyflækningum ogklínískri
ónæmisfræði og starfnr á
Landspítalanum.
Um alaskalúpínu og
„European dimploma44
eftir Birki Fann-
dal Haraldsson
Flóra íslands hefur fram til þessa
ekki þótt fjölbreytt, enda landið ein-
angrað. Á síðustu áratugum hafa
þó alls kyns plöntur, skrautblóm,
trjáplöntur, matjurtir ofl. ofl. verið
fluttar til landsins, þykir þetta sjálf-
sagt til yndisauka, aukinna afurða,
bættra landkosta og af ýmsum öðr-
um ástæðum.
í leit að harðgerðum plöntum til
að nýta við endurheimt landgæða
var farið vítt um völl, sú leit hefur
fært Iandinu okkar ýmsa nýta borg-
ara í gróðursamfélagið og tel ég
að við eigum að taka við þeim fagn-.
andi. Sjálfsagt þykir að taka vel á
móti innflytjendum í mannfélagið,
með því erum við ekki aðeins að
leysa úr neyð einstaklinga og fjöl-
skyldna, við erum ekki síður að
auka fjölbreytni samfélags okkar.
Ekki hef ég heyrt um að varðveita
beri upphaflega víkingastofninn
ómengaðan.
Ein er sú planta sem hingað barst
fyrir fáum áratugum og skilað hef-
ur meiri og betri árangri við upp-
græðslu blásinna mela en nokkum
hefði dreymt um. Alaskalúpína heit-
ir hún og hefur það umfram flestar
aðrar plöntur að vera sjálfbær. I
skjóli róta hennar þrífst baktería
sem framleiðir köfnunarefni fyrir
plöntuna sjálfa og umhverfi henn-
ar, sem verður af þessum sökum
fijósamur jarðvegur án verksmiðju-
áburðar. I annan stað er plantan
harðgerð og þrífst best á lítt grónu
landi og sér sjálf um frædreifingu
eftir að hún er einu sinni komin á
staðinn. Að auki ber hún litfögur
blóm.
Nú mætti ætla að hér væri á
ferð velkominn landnemi til íslands
svo jafnvel mætti kalla himnasend-
ingu, en svo er því miður ekki. Frek-
ar andar köldu til þessa unga land-
nema og virðist mér sá kuldi vaxa
því meir sem hann sannar sig bet-
ur. Ekki veit ég skýringu á þessu
en ljóst er að fagurblár litur blóma-
breiðunnar fer fyrir brjóstið á ein-
hveijum. Mér kemur þá í hug Eyr-
arrósin, sem með sínum rósrauðu
blómum slær fagurri slikju á rakar
miTSUSHIBR
0GOLF
Golfkerrur

Fisléttar og sterkar
Verð aðeins kr. 6.800,-
Lokað á laugardögum
MHIstsœ
T>
áreyrar víða í óbyggðum, hefur mér
virst heldur annað en að við henni
sé amast fyrir litarháttinn. Að vísu
mun Eyrarrósin hafa numið land á
íslandi nokkru fyrr heldur en lúp-
ínan, gæti jafnvel hafa borist með
Leifi Eiríkssyni, eða öðrum vestur-
förum fyrri tíma, en'gerir það hana
rétthærri? Hver á meiri rétt til land-
vistar og fullra borgararéttinda,
heldur en sá sem auðveldlega aðlag-
ast umhverfinu og vel gegnir því
starfi sem hann var til kvaddur.
Þetta vil ég biðja menn að hug-
leiða vel því augljóslega þurfum við
að takka á öllu því sem máttur
okkar leyfir til að snúa við þeirri
óheillaþróun í landeyðingu, sem öll-
um má vissulega vera ljós, en er
svo erfið við að fást.
í ritinu Náttúruverndarfréttum
sem Náttúruverndarráð gefur út er
í 1. tbl. 1992 meðal annars lúpínan
til umfjöllunar, þar segir: „lúpínan
er talin óæskileg á friðlýstum svæð-
um vegna þess að tilgangurinn með
friðlýsingu er að reyna að varðveita
hinn náttúrulega gróður landsins
og leyfa náttúrunni að þróast eftir
sínum eigin lögmálum“. Og enn
segir: „Tilvera lúpínunnar í þjóð-
garðinum hefur aftrað því að sótt
væri um European Diploma fyrir
þjóðgarðinn, en það er viðurkenning
Evrópuráðsins á stórfenglegu
landslagi og eða sérstæðu lífríki,
sem staðurinn vissulega státar af“.
(Hér er verið að tala um Skaftafell.)
Það er stórfenglegt í Skaftafelli
og breytir stimpill Evrópuráðsins
eða annar hégómi þar engu um.
Þarna hefur meðal annars verið
grætt um allstórt svæði undir ferða-
mannaþjónustu, þar sem áður var
lítt gróið land, ætla ég að þar megi
finna ýmis grös af erlendum upp-
runa t.d. Beringpunt á tjaldstæðum
og er það vel. Meðfram Skeiðará
hafa verið gerðir varnargarðar úr
möl á vírnetspylsum til að veijast
ágangi árinnar, er það hið besta
mál og vildi ég gjarnan sjá slíkar
varnir víðar um land t.d. að Jökulsá
við Herðubreiðarlindir. Ekki er
þetta þó „að leyfa náttúrunni að
þróast eftir sínum eigin lögmálum“,
enda á slík kenning hvergi heima
nema í stofnunarmusteri.
„í sumar mun Náttúruvemdar-
ráð hefjast handa við að hefta og
takmarka útbreiðslu lúpínu í Mors-
árdal“. ,(Nátt. Fréttir, 1. tbl. 1992)
Lengi hefur mér þótt að stofnana-
valdið í höfuðborginni sé víðs fjarri
raunveruleikanum sem dreifbýling-
ar þessa lands lifa við, kveður
rammt að þessu á ýmsum stofnun-
um og fer versnandi virðist mér,
eftir því sem fleiri og fleiri alast
upp úr tengslum við dreifðar byggð-
ir landsins.
í minni sveit, Mývatnssveit, geis-
ar hamslaus gróðureyðing og hefur
gert lengi en sækir sífellt í sig veðr-
ið og hefur nú á þessu ári hamast
meir en ég veit áður dæmi tii. Sveit-
in er sem kunnugt er verndarsvæði
Náttúruverndarráðs og á þá sjálf-
sagt náttúran að fá að þróast eftir
eigin lögmálum, að minnsta kosti
hef ég ekki orðið var við mikla til-
burði ráðsins 'til að stemma stigu
við óheftri framrás eyðingarafl-
anna.
Til að missa ekki það litla sem
eftir er af gróðri landsins út í veður
og vind þarf mjög mikið átak, þekk-
ingu, skilning, peninga og ekki síst
harðgerðar jurtir til að beita við
endurheimt einhvers af öllu því sem
tapast hefur í aldanna rás. Á sama
tíma kemur fram hjá Náttúruvernd-
arráði, að ekki séu peningar fyrir
hendi til að sinna nauðsynlegu sum-
areftirliti á hálendinu.
Hvort sem ég lít til aura Skeiðar-
ár, auðna Mývatnssveitar eða ann-
arra græðanlegra svæða á Islandi,
við það, að European Diploma fyrir
Skaftafell geti verið þess virði að
Náttúruverndarráð beiti til þess
kröftum sínum á því herrans ári
1992 að slíta upp nokkrar lúpínur
af árbökkum Skeiðarár sumardag
langan.
Höfundur er starfsmaður
Kröfluvirkjunar og áhugamaður
um umhverfismá!
-------» » »--------
Heimsfrum-
sýning á jap-
anskri kvik-
mynd á Islandi
NÝ JAPÖNSK kvikmynd, Fjar-
lægt sólsetur (Tooki Rakujitsu),
verður frumsýnd hér á landi áður
en hún verður sýnd í- Japan.
Frumsýningin hér er í tilefni af
íslandsheimsókn japanska rithöf-
undarins Watanabe Junichi, for-
manns Japansk-íslenska vináttu-
félagsins sem stofnað var þegar
forseti íslands heimsótti Japan
síðastliðið haust.
Watanabe er einn þekktasti núlif-
andi rithöfundur Japana og er kvik-
myndin Fjarlægt sólsetur m.a.
byggð á bók eftir hann. Hann kom
til Islands í þriggja daga heimsókn
fimmtudaginn 25. júní, en hann er
í tuttugu manna sendinefnd frá Jap-
ansk-íslenska vináttufélaginu.
Einungis er ein sýning fyrirhuguð
á myndinni hér á landi í Háskóla-
bíói, laugardaginn 27. júní kl. 17.45
í sal 2. Myndin verður með enskum
texta. Framleiðendur myndarinnar
eru Shochiku, eitt stærsta kvik-
myndafyrirtæki í Japan, ásamt Asa-
hi-sjónvarpsstöðinni og Tokyu-sam-
steypunni.
Heimsfrumsýning á japanskri
kvikmynd erlendis með þessum
hætti er mjög óvenjuleg og verður
sýningin rækilega kynnt í japönsk-
um fjölmiðlum. Japansk-íslenska
vináttufélagið vill með þessu móti
undirstrika áhuga sinn um að efla
menningartengsl á milli Japans og
íslands.
(Úr fréttatilkynningu)
útiuf:
GLÆSIBÆ, SÍMI 812922
Tilkyitning um útboó á
Sparibréf um Veódeildar
Sparisjóós Haf narf jaróar
1.«lokkur 1992
Útgáfudagur:
Heildarfjárhæó:
Gjalddagar:
Sölutímabil:
Grunnvísitala:
Einingar bréfa:
Verótrygging og ávöxtun:
Ársávöxtun umfram
verótryggingu:
Söluaóilar:
25.júní 1992.
200.000.000.
15.11.1995,15.05.1996,15.11.1996,
15.05.1997,15.11.1997,15.05.1998,
15.11.1998,15.05.1999.
25.06.1992-25.06.1993.
3210.
50.000,200.000,1.000.000.
Of angreind bréf eru verðtryggó miöaó viö
hækkun lánskjaravísitölu.
7,30% á fyrsta söludegi.
SparisjáÓur Hafnarf jaröar, Reykjavíkurvegi 66,
og Kaupþing hf., Kringlunni 5.
Umsjónaraóili útboös: Kaupþing hf.
KAUPÞING HF
Kringlunni 5,103 Reykjavík - sími 91-689080, símbréf 91-812824.