Morgunblaðið - 26.06.1992, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992
Guðjón Hjartarson
Alafossi-Minning
Fæddur 19. október 1927
Dáinn 18. júní 1992
Mig rak í vörðurnar við að svara
henni Sólveigu litlu. Þegar hún
skynjaði hikið sagðist hún alveg vita
hvernig maður kæmist upp til Guðs
á himninum þegar maður væri dá-
inn: „Maður fer bara í stóra flug-
vél, alveg eins og þegar afi fór til
Rússlands, og þegar maður er kom-
inn alla leið upp í himininn fer mað-
ur úr flugvélinni og bankar hjá
Guði.“
Það setur að mér tómleika og
þungan trega að vita kæran vin,
Guðjón Hjartarson, horfinn úr þessu
jarðlífi. En vissulega er einlægni og
fölskvaleysi barnsins sá aflvaki, sem
megnar að sefa tregann og fylla
tómið. I hugsun um hann er svo
sérkennilega auðfundin samsvörun
með einlægni barnsins og lífsmynd-
inni hans; allur hans sérstæði pers-
ónuleiki, allt hans líf og starf, er
sveipað sérstæðum ljóma, sem að-
eins á sér hliðstæðu þar.
Ég veit að ég er ekki einn um að
telja eitt af hnossum lífsins að hafa
fengið að kynnast Guðjóni og eiga
með honum samleið. Það var ómet-
anlegt að kynnast þeim drengskap
og heiðarleika, þeirri ljúfmennsku
og því lítillæti, sem prýddu hann svo
ríkulega. Hin einstaka elja og at-
orkusemi í athöfnum hans mótuðust
af þessum eðliskostum og voru sam-
ferðafólki hinn mætasti þroskaskóli.
Stundum var hann svo bamslega
bráður og alveg dásamlega laus við
áhyggjur af annarra áliti og mati,
gæska hans og fas ailt leiddi gjarn-
an fram manngildið gegn hégóma
og pjátri. Það var heilt undur að
fylgjast með þegar hann skólaði
unga gagnslitla spjátrunga á átaka-
stund, þegar hlutir stefndu í voða
og Guðjón fann hrikta í stoðum
ævistarfs síns. Lífssýn hans var
ætíð fram á veg, til framtíðar, fortíð-
in var vissulega og hét en hún skipti
aldrei afgerandi máli. Guðjón byggði
upp og hans uppbygging grundvall-
aðist á sátt við menn og líðandi
stund.
Samskipti við aðra voru ekki ein-
asta ein sterkasta hlið Guðjóns,
hvort heldur á heimaslóð eða í íjar-
lægum heimshomum. Með hæfileik-
um sínum til að umgangast aðra af
nærgætni og einlægni lagði hann
grann að sérstæðu ævistarfi, sem
átti hug hans allan. Þar var hann
ötull frumkvöðull, vakinn og sofinn,
sífellt að vinna í haginn fyrir sam-
ferðamenn sína og skilaði búi þjóðar
okkar ríkulegum afrakstri. Sjálfur
safnaði hann aldrei digram sjóðum
af fé en um langan aldur verður
nafn hans tengt íslenskum ullariðn-
aði órofaböndum.
Ég held að þeir, sem kynntust
persónuleika Guðjóns, hafi flestir
komist að því að þetta sérstæða
náttúrubarn, sem hann var, tengdist
landi okkar og uppruna afar sterkum
böndum. Margir sérstæðir staðir í
byggð og óbyggð geyma mynd hans
og munu varðveita minningar um
dvöl hans; Veiðivötn, Þórsmörk eða
Vík, það vora heimavellir* Guðjóns
þegar stundir gáfust milli stríða. í
góðvinahópi með eitthvað til dund-
urs, kannski bleyta veiðidót, stinga
plöntum í mold eða baksa í að grilla;
ja, þvílíkir tímar!
Þrátt fyrir tíðar fjarvistir að heim-
an, ýmissa erinda, held ég að Guðjón
hafi verið fjölskyldu sinni mikill vin-
ur og Ijúfur. Ef til vill skipti það
aldrei höfuðmáli hvar á jarðarkringl-
unni hann var staddur, andblær hans
var ætíð nálægur. Þeir, sem þekktu
hann, vissu að hans griðland var
heima á Drift hjá Sólveigu, konunni
sem hann átti lífið með. Saman tók-
ust þau á við súrt og sætt, svo undar-
lega ólík en sérkennilega samrýnd.
Þau vora sameiginlegur möndull
fjölskyidu og ástvina og með þeim
urðu hinar ljúfustu stundir okkar
hinna að lifandi veruleika.
Mér fannst hann Guðjón stundum
vera mikið í ferðalögum en það héldu
honum engin bönd pg svo var ákaf-
lega gott að fá hann heim aftur.
En nú era Rússlandsferðimar að
baki og hann er lagður af stað í þá
ferð, sem ein skiptir máli. Úr þeirri
ferð verður enginn sóttur suður á
Völl. Ég veit að hann fer til þess
lands, sem bjarmar yfir hvað bjart-
ast, og þegar hann bankar þar þarf
hann ekki að óttast móttökurnar. Á
því landi mun hann ekki fremur
sækjast eftir vegtyllum en meðal
okkar heldur halda áfram að rækta
garðinn sinn, garð fegurðar og eilífs
yndis.
Þeir, sem kveðja hann nú að sinni,
búa að hinum dýrasta sjóði þar sem
era minningar úr litauðugu lífi og
hún er ljúfsár sú tilhugsun að eiga
hann að í veruleika minninganna um
alla framtíð. Sannarlega verða
kveikt marglit kertaljós og skálað í
suðrænu hnossgæti í minningu Guð-
jóns og þá verða aftur jól.
Fari hann sæll sá kæri vinur og
hafi einlæga þökk fyrir allt.
Jóhannes Johnsen.
Guðjón Hjartarson verksmiðju-
stjóri varð bráðkvaddur þann 18.
júní sl. aðeins tæpra 65 ára að aldri.
Er nú skarð fyrir skildi.
Með honum er genginn einn þeirra
ágætismanna sem áttu sinn mann-
dómsferil í Mosfellssveit um miðja
öldina. Guðjón var mjög virkur í
félagsmálum, einkum UMF Aftur-
eldingu. Hann var formaður þar um
skeið og gegndi ýmsum öðram trún-
aðarstöðum fyrir félagið á árunum
1948 og fram á sjöunda áratuginn.
Hann sat í hreppsnefnd tvö kjörtíma-
bil, frá 1954 til 1962. Sýndi hann
þar bæði árvekni og myndarskap og
naut trausts og virðingar allra
manna.
Guðjón var fæddur að Nesjavöll-
um í Grafningi þann 19. október
1927, sonur hjónanna Guðlaugar
Narfadóttur og Hjartar Níelssonar
frá Bíldsey í Breiðafírði. Hann ólst
upp hjá foreldram sínum að Nesja-
völlum, í Gaulvetjabænum og víðar.
Að lokinni skólagöngu í barnaskóla
og í Héraðsskólanum að Laugar-
vatni réðst Guðjón til Sigurjóns á
Álafossi og þar var hans ævistarf.
Fyrst vann hann við bústörf á Ála-
fossi, en seinna sem verkstjóri í úti-
vinnunni við verksmiðjuna. Árið
1962 varð hann verksmiðjustjóri og
gegndi síðar ýmsum mikilvægum
stjórnunarstörfum.
Ekki kann ég að skýra nákvæm-
lega frá störfum Guðjóns að Ála-
fossi, en hitt veit ég að hann naut
mikils trausts og virðingar eigenda
og forráðamanna Álafoss alla tíð.
Fyrst hjá Sigurjóni Péturssyni og
sonum hans og seihna hjá Fram-
kvæmdasjóði, eftir að ríkið varð
eignaraðili að ullarverksmiðjunni.
Hann starfaði með forstjóranum
Ásbirni Sigurjónssyni, Pétri Péturs-
syni, Pétri Éiríkssyni og Ingjaldi
Hannibalssyni. Allir kusu þeir að
hafa Guðjón sér við hlið í vandasöm-
um störfum.
Við Guðjón vorum nánir sam-
starfsmenn í Ungmennafélaginu,
bæði í félagsmálum og íþróttum.
Hann var þar hinn ágætasti liðsmað-
ur. Hann keppti einnig í frjálsum
íþróttum fyrir félagið og í hand-
knattleik. A því sviði náðu íþrótta-
menn í Mosfellssveit lengst á lands-
vísu. Nefna má að lið félagsins skip-
aði sér í efstu sæti á íslandsmótum.
Árið 1952 náði það öðra sæti í ís-
landsmeistaramóti, en Fram varð í
fyrsta sæti. Guðjón keppti í liði
Áftureldingar í 10 ár og var mikil-
vægur leikmaður sem vinstrihand-
arskytta.
Guðjón var einnig áhugamaður
um skógrækt og var formaður Skóg-
ræktarfélags Mosfellssveitar um
skeið. Hann lagði 'ið líknar- og
menningarmálum, m.a. á vegum Li-
onsklúbbs Kjalarnesþings.
Að leikslokum skulu Guðjóni
færðar þakkir fyrir gott samstarf í
félags- og íþróttamálum í Mosfells-
hreppi.
Guðjón Hjartarson kvæntist Sól-
veigu Sigurðardóttur 22. október
1955 og eignuðust þau þrjú börn.
Þau era Sigurður framkvæmda-
stjóri, Vík í Mýrdal, fæddur 3. ágúst
1956. Marta líffræðingur við Heilsu-
gæslustöðina í Reykjalundi, fædd,
6. febrúar 1961 og Pétur iðnaðar-
maður, fæddur 23. júlí 1964
Þau Sólveig og Guðjón bjuggu
allan sinn búskap á Álafossi, þar sem
þau byggðu sér hús í Drift, en það
var gamalt smábýli í námunda við
Álafoss.
Félagar og samherjar í byggðar-
lagi Guðjóns minnast hans nú með
þökk og virðingu. Fjölskyldu hans
og vandamönnum vottum við inni-
lega samúð.
Minningin lifir.
Jón M. Guðmundsson.
Guðjón Hjartarson, verksmiðju-
stjóri, Álafossi, lést í Reykjavík þann
18. júní. Með honum er genginn
drengur góður og einn af mátt-
arstólpum íslensks uliariðnaðar.
Guðjón fæddist að Nesjavöllum
þann 19. október 1927, sonur hjón-
anna Guðlaugar Narfadóttur og
Hjartar Nielssonar er þar bjuggu.
Guðjón kom fyrst að Álafossi sum-
arið 1942 og vann þar við bústörf.
Að loknu námi við Héraðsskólann á
Laugarvatni hóf hann störf hjá Ála-
fossi og vann þar óslitið síðan. Hann
vann fyrst að byggingaframkvæmd-
um, svo og við ýmsa aðra útivinnu,
en tók síðar að sér viðhald á vélum
fyrirtækisins en varð verksmiðju-
stjóri um 1960. Naut sín þar vel
annarsvegar mikil tækniþekking og
þekking á ullarvinnslu og hinsvegar
sérstakir hæfileikar til að umgang-
ast fólk. Um 15 ára skeið var ég
þeirrar ánægju aðnjótandi að vera
samstarfsmaður Guðjóns. Hræddur
er ég um að hafa oftar verið þiggj-
andi en veitandi í því samstarfi.
Þekking Guðjóns á ull og ullar-
vinnslu virtist óþrjótandi. Hann hafði
aflað sér þekkingar af reynslu og
sjálfnámi og var óspar á að miðla
öðrum af fróðleik sínum ef eftir var
leitað. Sagði ég oft þegar mig eða
aðra rak í vörðurnar vegna ein-
hverra tæknilegra atriða: „Látum
okkur fletta upp í Guðjóni, við fáum
svar við þessu hjá honum.“ Það ráð
var nánast óbrigðult.
Guðjón skapaði grundvöllinn að
nútíma ullariðnaði á íslandi með
tveimur uppfinningum sínum. Er þar
fyrst til að taka hespulopann, sem
Guðjón þróaði upp úr gamla góða
plötulopanum. Hespulopinn var fyrst
framleiddur hjá Álafossi í mars-
mánuði 1967. Skapaðist þar fyrst
grundvöllur til útflutnings hand-
pijónabands í neytendaumbúðum frá
Islandi. Hespulopinn hefur æ síðan
verið seldur innanlands og utan og
verið ein af aðalframleiðsluvörum
Álafoss. Hafa verið fluttar út þús-
undir tonna á þeim 25 árum sem
liðin era frá uppfinningu hans. Hin
uppfinningin sem Guðjón vann að í
félagi við Gunnlaug Sigurðsson,
prjónameistara í Kópavogi, var þró-
un íslensks bands til framleiðslu á
peysum og öðrum ullarfatnaði í vél-
um. Þessum tilraunum þeirra félaga
var lokið seint á sjöunda áratugnum
með svokölluðu loðbandi. Það band
var og er enn undirstaðan undir ull-
arvöraframleiðslu íslendinga. Eins
og sést af framansögðu hefur Guð-
jón markað dýpri spor en nokkur
annar í þróun íslensks ullariðnaðar.
Þótt Guðjón hefði vissulega í
mörg horn að líta við verksmiðju-
stjórnina, gat hann þó gefið sér
furðu mikinn tíma til að sinna ýms-
um félagsmálum. Á yngri árum
stundaði hann ýmsar íþróttir, bæði
fijálsar og handknattleik. Hann var
formaður ungmennfafélagsins Aft-
ureldingar um skeið. Fyrsti formað-
ur Skógræktarfélags Mosfellssveit-
ar, stofnandi Lionsklúbbs Kjalames-
þings og sat í hreppsnefnd Mosfells-
hreþps í tvö kjörtímabil. Þá var hann
driffjöður í stofnun og síðar endur-
reisn Starfsmannafélags Álafoss og
var á 40 ára afmæli þess gerður að
fyrsta og eina heiðursfélaga þess.
Eins og áður sagði vorum við
Guðjón samstarfsmenn í 15 ár. Mér
er óhætt að segja að við kynntumst
betur en almennt gerist um sam-
starfsmenn, þar sem við m.a. ferð-
uðumst mikið saman á vegum fyrir-
tækisins bæði innanlands og erlénd-
is. Guðjón var einstaklega góður og
skemmtilegur ferðafélagi. Hann átti
sérlega auðvelt með að aðlaga sig
misjöfnum aðstæðum og umgangast
fólk af ólíku þjóðerni. Eins fórum
við alloft saman í ferðalög á eigin
vegum hér innanlands, sérstaklega
til stangveiða. Úr öllum þessum ferð-
alögum á ég góðar og skemmtilegar
minningar um Guðjón. Guðjóni var
Hjalti Ó. Jakobsson
Laugargerði — Minning
í dag kveðjum við systkinin bróð-
ur okkar, sem alltof fljótt er frá
okkur tekinn. Hann andaðist á
sjúkrahúsi Suðurlands á Selfossi á
dánardegi föður okkar, 18. júní, eft-
ir nærfellt níu mánaða baráttu við
meinið illa, sem svo marga leggur
að velli. Illgresi líkamans kallar Fríð-
ur mágkona okkar það réttilega, og
ekki kunna læknavísiridin ennþá ráð
til að uppræta það. Hjalti var ekki
einn á ferð yfir móðuna miklu, því
þennan dag varð bráðkvaddur
frændi okkar, Guðjón Hjartarson,
Álafossi. Þar ríkir þvi einnig harmur
í húsi, en þeir voru systkinasynir.
Hjalti Ólafur Elías hét hann fullu
nafni, og var þriðja barn foreldra
okkar, Mörtu E. Hjaltadóttur og
Jakobs Narfasonar. Þau eignuðust
átta börn, en þijú létust kornung.
Við systkinin áttum ijúfa og góða
æsku, þótt ekki væri auður í búi, og
á kveðjustund er gott að eiga bjart-
ar minningar um glaðværð og
hjartahlýju. Myndir koma upp í hug-
ann frá þeim dögum. Við sjáum
Hjalta sem lítinn glókoll við hné
mömmu, beinvaxinn og brosmildan
fermingardreng, okkur eldri syst-
kinin í heimsókn hjá ömmu og afa
í Hafnarfirði, grallaralegan hlæjandi
strák í gúmmístígvélum og með
kúrekahatt, og alltaf var sólskin á
þeim áram. Okkur finnst ekki svo
ýkja langt síðan, en allt í einu er
heil mannsævi liðin.
Lífsstarf Hjalta var garðyrkjan,
frá barnæksu átti hún hug hans all-
an. Hann gekk í garðyrkjuskólann
á Reykjum, og var yngstur nemenda
sem þaðan hafa útskrifast, og var
við nám í Danmörku í eitt ár. Hann
gerðist garðyrkjubóndi í Laugarási
í Biskupstungum 1957, og bjó þar
æ síðan, fyrst í litlu sumarhúsi, en
síðar í húsi sínu, Laugargerði, sem
stendur hátt í brekku með fallegu
útsýni yfir gróðursælt umhverfi.
Hjalti eignaðist góða og fallega
konu, Fríði Pétursdóttur, sem ól
honum sex mannvænleg börn. Þau
era öll uppkomin og hafa stofnað
sín eigin heimili. Barnabörnin eru
orðin fjórtán, tvö þau yngstu fædd
á þessu ári.
Við minnumst ótal ánægjustunda
í Laugargerði. Þar var alltaf gott
að koma, hvort heldur var í venju-
lega sunnudagsheimsókn eða í af-
mælis- og fermingarveislur. Hlýja,
glaðværð og höfðinglegar móttökur
mættu öllum sem að garði bar, og
þar var áreiðanlega oft gestkvæmt.
Þá var um árabil bréfhirðing í Laug-
argerði. Það var siður þeirra Hjalta
og Fríðar að koma hingað í Mosfells-
sveitina fyrir hver jól, og færa okkur
systkinum og góðvinum sínum hér
fallegar jólastjörnur. Um seinustu jól
í blóð borinn fróðleiksþorsti og alltaf
var hann reiðubúinn og ákafur að
bæta við menntun sína og reynslu-
heim. Skipti þá engu máli um hvað
hlutirnir snérast. Jafnframt var
hann bjartsýnismaður að eðlisfari
og tilbúinn að fara ólíklegustu leiðir
að markinu. Sagði þá oft: „Þeir fiska
sem róa.“
Guðjón var einhver mesti mann-
kostamaður sem ég hef kynnst á
lífsleiðinni og er ég þegar farinn að
sakna hans.
Guðjón kværitist eftirlifandi konu
sinni, Sólveigu Sigurðardóttur frá
Brekku í Holtum, þann 22. október
1955 og átti með henni 3 börn. Þau
eru Sigurður, framkvæmdastjóri,
Marta, líffræðingur, og Pétur, bif-
reiðaviðgerðarmaður. Barnabörn
hans voru orðin 5 er hann lést. Þeim
öllum, svo og öðrum ættingjum sendi
ég mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Pétur Eiríksson.
Hið skyndilega fráfall Guðjóns
Hjartarsonar kom eins og reiðarslag
yfir okkar sem höfum verið vinnu-
félagar hans í lengri eða skemmri
tíma.
Nafn hans var óijúfanlega tengt
íslenskum ullariðnaði og Alafossi.
Þótt fyrirtækið Álafoss lifði tímana
tvenna er óhætt að fullyrða að fé-
lagsandi og samkennd starfsfólks
hafi verið meiri en ég hef annars
staðar kynnst. Guðjón var sá maður
sem mestan þátt átti í að skapa það
andrúmsloft sem þar ríkti með ró
sinni, kímni og fórnfýsi.
Hann var virkur félagsmaður
starfsmannafélags Álafoss allt frá
fyrstu árum þess en þegar starf
félagsins hafði verið í lægð í allmörg
ár fór hann á kreik á ný og var
aðalmaðurinn í að endurvekja félag-
ið. Varla var haldin sú samkoma eða
fagnaður á vegum starfsmanna-
félagsins að Guðjón og Sólveig kona
hans væru ekki mætt.
Auk þess að vera burðarás í fé-
lagslífi starfsmannafélagsins gegndi
Guðjón ávallt ábyrgðarstöðum innan
Álafoss og alltaf var til hans leitað
þegar einhver vandræði steðjuðu að,
enda þekkti hann næstum hveija
skrúfu í hverri vél í verksmiðjunni.
Við sem áttum því láni að fagna
að þekkja Guðjón Hjartarson og
vinna með honum söknum sárt góðs
vinar.
Konu hans Sólveigu, bömum og
öðram tengdum sendum við samúð-
arkveðjur. Við kveðjum með söknuði
frábæran mann, eina heiðursfélaga
starfsmannafélagsins fyrr og síðar.
Við þökkum fyrir samfylgdina.
F.h. Starfsmannafélags
Alafoss og starfsfólks ístex,
Þrúður Helgadóttir.
voru þau ekki á ferð, en jólastjörn-
urnar komu samt, og báru okkur
kveðju að austan.
Það hefur verið erfitt að þreyja
þetta kalda vor, og vita að hveiju
dró. Hugurinn var alltaf hjá Hjalta
og fjölskyldu hans, og mikið var
beðið fyrir honum, bæði af skyldum
og vandalausum. En við vissum að
hann var ekki einn í baráttunni.
Fríður flutti á spítalann með honum,
og var hjá honum uns yfir lauk.
Kjarkur hennar og sá sálarstyrkur
er einstakur, og ekki öllum gefinn.
Þökk sé henni, börnum þeirra og
barnabörnum fyrir alla þeirra ást
og umhyggju, svo og öðrum þeim
sem hjúkruðu honum.