Morgunblaðið - 26.06.1992, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1992
-
Bretar og
Frakkar í
landhelg-
isdeilu
BRESK yfirvöld heimtuðu í
gær skýringu frá Frökkum
vegna framferðis franskra tog-
arasjómanna, sem hafi ráðist á
breska starfsbræður sína og
eyðilagt net þeirra. Tundurdufl-
aslæðari úr breska flotanum
var sendur á vettvang til að
verja þrjú skip á miðunum und-
an suðvestur-Englandi ágangi
Frakka. Einn skipstjóranna þar
sagði að Frakkarnir væru að
reyna að bola Bretum burt af
miðunum með því að eyðileggja
net þeirra.
Interrail-mið-
inn lagður
niður?
ÍSLENSK ungmenni sem
hyggjast ferðast ódýrt um Evr-
ópu næsta sumar gætu þurft
að breyta áætlunum sínum
vegna nýrra reglna Evrópu-
bandalagsins. Interrail-miðinn,
sem gefur ungu fólki mikinn
afslátt í jámbrautarlestum í
álfunni, verður þá hugsanlega
lagður niður. Talsmaður belg-
ísku járnbrautanna sagði að
miðinn samrýmdist ekki reglu-
gerðum EB, en reynt yrði að
halda útgáfu hans áfram með
breyttum ákvæðum.
' Njósnarinn
Wolf sóttur til
saka
SÉRSTAKUR saksóknari mun
brátt gefa út ákæru á hendur
Markúsi Wolf, sem stjómaði
njónastarfsemi Austur-tjóð-
veija á tímum kalda stríðsins.
Þetta er gert þrátt fyrir að
dómstólar hafi ekki kveðið upp
úr um hvort leyfílegt sé að
sækja fyrrnrn austur-þýska
njósnara til saka. Wolf er nú
fijáls ferða sinna og fæst við
ritstörf í Berlín.
Grænlandsjökull:
Leiðangur grefur
frá fyrstu vélinni
Suður-afrískir námsmenn gengu um götur Jóhannesarborgar í gær
til að mótmæla fjöldamorðinu í blökkumannabænum Boipatong í
síðustu viku. Á einu spjaldanna stendur: „Þessi maður drap 42 menn
og flúði til Spánar,“ og er átt við F.W. de Klerk forseta sem fór í
opinbera heimsókn til Spánar eftir að fjöldamorðið var framið.
Suður-Afríka:
ANC kveðst hafna „hálf-
káki“ sljórnar de Klerks
Jóhannesarborg. Reuter.
F.W. DE Klerk, forseti Suður-Afríku, ræddi í gær við helstu ráð-
herra sína um hvernig hægt yrði að fá Afríska þjóðarráðið (ANC)
tíl að hefja á ný samningaviðræður um hvftrnig koma ætti á Iýðræði
í landinu. Forystumenn ANC neituðu hins vegar að halda viðræðun-
um áfram og lýstu viðbrögðum forsetans við kröfum þeirra sem
„hálfkáki".
Afríska þjóðarráðið hætti við-
ræðunum eftir fjöldamorð á
blökkumönnum í bænum Boipa-
tong í síðustu viku. Samkvæmt
nýjustu upplýsingum var 41
blökkumaður myrtúr. ANC sakar
lögregluna um aðild að fjöldamorð-
inu og segir að stjórnin beri ábyrgð
á þvl.
Forystumenn Afríska þjóðar-
ráðsins sögðu í gær að þeir vildu
efna til fundar með stjórninni en
aðeins I því skyni að leggja fram
kröfur sínar og skilyrði fyrir
áframhaldandi viðræðum.
Fréttaskýrendur sögðu að de
Klerk hefði gengið nokkuð til móts
við kröfur ANC með því að fallast
á að erlendum sérfræðingi yrði
boðið til landsins til að meta rann-
sókn suður-afrískra yfirvalda á
fjöldamorðinu í Boipatong. De
BANDARÍSKIR leiðangnrsmenn
á Grænlandsjökli hafa grafið nið-
ur á orrustuflugvél af gerðinni
P-38F úr síðari heimstyrjöldinni,
sem legið hefur undir 90 metra
þykku ísfargi. Segja þeir að flug-
vélin virðist í góðu ásigkomulagi
og ætla að hífa hana upp á yfir-
borðið í nokkrum hlutum. Vélin
er ein af átta sem liggur í kaldri
gröf í ísnum nálægt Ammassalik.
Um er að ræða sex vélar af gerð-
inni P-38F og tvær Boeing B-17E
sprengjuvélar, svo kölluð „fljúgandi
virki“. Vélarnar, sem voru á leið til
íslands, villtust af leið og nauðlentu
á Grænlandsjökli 15. júlí 1942.
Áhöfnunum tókst að bjarga en vél-
arnar grófust smám saman niður í
jökulinn.
Fáar vélar eru enn til af þessum
gerðum og þær því mjög verðmæt-
ar. Hafa bandarískir flugáhugamenn
unnið að því að endurheimta þær í
tíu ár en vélarnar fundust árið 1988
með íssjá sem Helgi Björnsson jökla-
fræðingur á Raunvísindastofnun
Klerk fól óháðum dómara, sem er
að rannsaka átök í byggðum
blökkumanna,- er hafa kostað um
1^.000 manns lífið á átta árum,
að tilnefna „hæfan mann sem nýt-
ur virðingar á alþjóðavettvangi"
til að taka þátt í rannsókninni.
Þótt forsetinn segist hafna er-
lendri íhlutun í innanríkismál
Suður-Afríku kveðst hann ekkert
hafa á móti ráðgjöf erlendra
manna.
Forystumenn ANC sögðu þessa
ákvörðun forsetans „hálfkák“ sem
staðfesti að stjórn hans hefði eitt-
hvað að fela. Þeir vilja að alþjóðleg
stofnun eða samtök taki rannsókn-
ina að sér.
hafði hannað. 1990 tókst svo að
bora niður að einni vélinni og nýr
leiðangur hélt loks á Grænlandsjökul
í maí á þessu ári.
Fleiri íslendingar hafa komið við
sögu við endurheimt vélanna. Helgi
Jónsson flugmaður sér um að flytja
birgðir til leiðangursmanna í Kulu-
suk og einnig er Islendingur meðal
leiðangursmanna, Fáfnir Frostason.
Hvalveiðum
mótmælt í
Bretlandi
BRESKIR umhverfisverndar-
sinnar búa sig nú undir fund
Alþjóða hvalveiðiráðsins í
Glasgow í næstu viku og
hyggjast láta sjónarmið sín
heyrast þar. Nýlega birtist
lesendabréf í blaðinu Sunday
Express, þar sem talsmaður
umhverfisverndarsamtaká
skoraði á lesendur að skrifa
John Major, forsætisráðherra
Bretlands, og biðja hann að
beita sér fyrir endalokum þess
sem kallað er ómannúðleg
slátrun á hvölum.
„Ef einhver notaði sprengiefni
til að drepa hest yrði sá hinn
sami talinn vera sjúkur fantur.
Samt ætla þjóðir heims að hitt-
ast í Glasgow til að ræða um
hve mannúðlegt sé að nota þessa
aðferð til að drepa hvali, ein-
hveijar gáfuðustu og glæsileg-
ustu skepnur jarðarinnar," skrif-
ar talsmaðurinn.
í sama blaði er viðtal við bre-
skan vísindamann,' Paul Cook,
sem telur sig geta fengið Japani
til að hætta hvalveiðum að fullu.
Hann segist hafa gott samband
við Borís Jeltsín Rússlandsfor-
seta og meðal annars hafa sann-
fært hann um að Rússar skyldu
láta hvalveiðar vera ef þeir vildu
fá vestræna fjárhagsaðstoð.
Cook segist hafa skrifað Jeltsín
vini sínum og stungið upp á því
við hann að Rússar létu hinar
umdeildu Kúril-eyjar af hendi
við Japani gegn því að þeir síðar-
nefndu hætti öllum hvalveiðum,
þar með töldum vísindaveiðum.
Leiðtogafundur Evrópubandalagsins:
Fjölgun aðildarríkja o g verkaskipt-
ing innan EB megin viðfangsefnið
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÓFRIÐURINN í Júgóslavíu og fjölgun aðildarríkja Evrópubandalags-
ins (EB) verða meðal fielstu mála á leiðtogafundi bandalagsins að
sögn Jacques Delors, forseta framkvæmdasljórnar EB. Leiðtogarnir
munu einnig fjalla um verkaskiptingu á milli stofnana bandalagsins
annars vegar og aðildarríkjanna hins vegar en óvissa um framvindu
þeirra mála er talin hafa valdið miklu um að Danir höfnuðu Ma-
astricht-samkomulaginu í þjóðaratkvæðagreiðslu fyrr í mánuðinum.
Jacques Delors sagði á blaðamannafundi hér í Brussel að fram-
kvæmdastjórnin myndi leggja áherslu á að hluti nýrrar fjárhagsáætl-
unar fyrir árin 1993-1997 yrði afgreiddur en fyrirsjáanlegt væri
að ekki tækist að afgreiða áætlunina alla fyrr en á leiðtogafundi
EB sem verður í Edinborg í desember.
Miklar vangaveltur hafa verið um
framtíð Jacques Delors sem forseta
framkvæmdastjómarinnar en það
verður m.a. á dagskrá leiðtogafund-
arins að tilnefna nýja framkvæmda-
stjóm fyrir EB. Delors þykir bera
töluverða ábyrgð á því að Danir
höfnuðu Maastricht-samkomulag-
inu með óljósum yfírlýsingum um
breytta stöðu smáríkja innan EB
og aukið valdaafsal aðildarríkjanna.
í Maastricht var samþykkt að
samræma kjörtímabil framkvæmd-
astjórnarinnar kjörtímabili þing-
manna á Evrópuþinginu en til þess
er nauðsynlegt að skipa næstu^
framkvæmdastjóm til tveggja ára,
frá næstu áramótum. Gert hefur
verið ráð fyrir að Delors sitji næstu
tvö ár en verði Maastricht-samning-
urinn ekkí staðfestur fellur nýskip-
an kjörtímabila úr gildi. Delors
sagði við blaðamenn í Brussel að
hann hygðist ekki tjá sig um fram-
tíð sína innan framkvæmdastjóm-
arinnar fyrr en á morgun í Lissabon
þegar leiðtogamir hafa afgreitt skip-
un nýrrar framkvæmdastjómar.
Viðrjpður um aðild EFTA-ríkja
ættu að ganga greiðlega
Delors sagði á blaðamannafundi
að það væri misskilningur að hann
teldi fjölgun aðildarríkjanna um
þrjú til fimm óyfirstíganlegt vanda-
mál miðað við óbreyttar stofnanir.
Hann hefði með ummælum sínum
nú í vor um vandkvæði sem fylgdu
fjölgun verið að vísa til 23-25 aðild-
arríkja. Leiðtogar bandalagsins
hefðu hins vegar tekið það skýrt
fram að af fjölgun gæti ekki orðið
nema Maastricht-samkomulagið
yrði staðfest. Þess vegna væri fjölg-
un aðildarríkjanna í óvissu. Delors
kvaðst búast við því að leiðtogarnir
beindu því til framkvæmdastjórnar-
innar að hún hraðaði svo sem unnt
væri umsögnum um nýkomnar
umsóknir þannig að taka mætti
afstöðu til þeirra. Hann sagði að
almennt væri litið svo á að aðild
ríkja Fríverslunarbandalags Evrópu
(EFTA) gæti gengið greiðlega fyrir
sig, sérstaklega þar sem þau stæðu
EB-ríkjunum í öllu jafnfætis og
hefðu þegar samið um stóran hluta
þeirra samþykkta sem um væri að
ræða í samningunum um Evrópska
efnahagssvæðið (EES). Öðru máli
gilti um umsóknir Möltu, Kýpur og
Tyrklands. Bretar, sem taka við
forsæti í ráðherraráði EB 1. júlí,
hafa ákveðið að setja stækkun
bandalagsins á oddinn og stefna
að því að undirbúningi fyrir form-
legar samningaviðræður verði lokið
fyrir árslok þannig að þær geti
hafist í byijun næsta árs.
í Maastricht var samþykkt að
víxla stafrófsröð aðildarríkjanna
þannig að ríkin gegndu forsæti í
ráðherraráðinu til skiptis fyrri og
seinni hluta árs. Samkvæmt þeirri
samþykkt ættu Danir að taka við
forsætinu um næstu áramót. Verði
Maastricht-samningurinn hins veg-
ar ekki staðfestur hlýtur sú ákvörð-
un að breytast og Belgar verða þá
í forsæti frá 1. janúar. Fyrir leiðtog-
afundinum mun liggja greinargerð
Jacques Delors
frá framkvæmdastjórninni um
myndugleika stofnana EB og aðild-
arríkjanna. Umræðan snýst um
hvaða verkaskipting eigi að gilda á
milli aðildarríkjanna og stofnana
EB. Bretar hafa beðið framkvæmd-
astjórnina um tillögur um þetta
efni.
Framkvæmdastjórnin verði
ekki höfð til blóra
Delors sagði framkvæmdastjórn-
inni mikið í mun að vera ekki gerð