Morgunblaðið - 30.01.1993, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 30.01.1993, Blaðsíða 10
10 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3& JANÚAR 1993 Á fáki fráum Afmælisblað í bókarformi Bækur Valdimar Kristinsson Síðasti áfanginn í afmælishaldi hestamannafélagsins Fáks á síð- asta ári í tilefni sjötugsafmælisins var útgáfa afmælisrits sem kallast „Á fáki fráum“. Ritið mun víst kallast bók þar sem það eða hún er innbundin í harða kápu en þegar henni er flett er hún líkust Margrét Birgisdóttir með eina mynd sina. Formanir landsins Myndlist Bragi Asgeirsson í Listhúsinu Úmbru, Amt- mannsstíg 1, sýnir fram til 3. febr- úar Margrét Birgisdóttir 11 litlar myndir, sem flestar eru unnar í blandaðri tækni en nokkur í æt- ingu/þurmál. Margrét útskrifaðist úr grafík- deild MHÍ 1985, og er þetta fyrsta einkasýning hennar, en hún hefur tekið þátt í ýmsum samsýningum heima og erlendis. Það hefur færst í vöxt á undan- fömum ámm að ungt fólk leiti tii náttúmfyrirbæra i listsköpun sinni og þá einkum einfaldra lína i annars stórbrotnu landslagi. Smáatriðin em þurrkuð út og ein- ungis nakið landið hlykkjast um myndflötinn, en einnig ís- og joklaformanir að ógleymdum foss- unum. Áhrifin markast þá helst af yfirstærðum myndverkanna, en miklar stærðir em í móð í núlistaheiminum. Og stundum er mjög hressilega gengið til verks og mikil umbrot og átök merkjanleg. Margét Birgisdóttir vinnur hins vegar á mjög einfaldan hátt í litl- um stærðum, svo að hún notar ekki yfirstærðirnar né sjónrænar blekkingar til að ná fram áhrifum. Hér er mikið látleysi og helst til um of, því að maður saknar ein- hvem veginn ungæðislegs metn- aðar og áræðis. Ekki er ég á neinn hátt að biðja um stærri myndir, heldur átök svo sem helst kemur fram í myndinni „Svartur jökull" (8), sem er unnin í ætingu/þurr- nál og sækir fram styrk sinn í dýpt og áhrifamátt. Meginveigur- inn gengur út á að tengja ferlið innri lífæðum myndflatarins, en að öðru leyti em myndverkin á sýningunni sndturlega útfærð, en það er einfaldlega ekki nóg. List- aspírur eiga síður að leita að þægilegum lausnum, en að taka áhættu og vera í hvers konar þreifíngum, þó viðkomandi kunni fyrir vikið að kallast ósamstæðir. Ungt fólk á einfaldlega að þora að vinna samkvæmt eigin sann- færingu og það er fyrir mestu. Hvað blandaða tsekni áhrærir sker myndin „Saman — í fjar- lægð“ (1) sig úr fyrir umbúðalaus og ábúðarmikil vinnubrögð. 21150-21370 LARUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjóri KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL, löggiltur fasteignasali Nýtt á söluskrá meðal annarra eigna: í tvíbýlishúsi við Karfavog 3ja herb. lítil niðurgr. íb. um 80 fm. Sólrík. Glæsilegur trjágarður. 40 ára húsnæðislán kr. 3,5 millj. Steinhús við Skriðustekk Ein hæð, 130 fm. Bílskúr um 30 fm. Vel meðfarið. Stór ræktuð lóð. Gott verð. Við Stóragerði - góð lán 4ra herb. íbúð um 100 fm á 1. hæð í vesturenda. Nýleg eldhúsinnr. Sérhiti. Tvennar svalir. Góð sameign. Útsýni. Glæsilegt endaraðhús - eignaskipti Ný endurbyggt raðhús, 160 fm að grunnfl., auk kjallara. Sérbyggður bílskúr. Húsið er í syðstu röð i Fellahverfi. Eignaskipti möguleg. Nýtt glæsilegt einbýlishús við Þingás með 6 herb. rúmg. íbúð á tveimur hæðum. Innb. bílskúr i kjallara með góðu verkstæðisrými. Nettó grunnflötur alls 226 fm. Hús- ið er íbúðarhæft, ekki fullgert. Mikil og góð lán fylgja. í gamla góða vesturbænum Lítil vel skipulögð 3ja herb. íbúð við Hofsvallagötu. Föndurherb. og geymsla í kj. Nýtt parket á gólfum. Daglega leita til okkar fjársterkir kaupendur m. margskonar óskir um fasteignaviðskipti. Sérstaklega óskast góð hæð við Safamýri, Stóragerði og nágr. Ennfremur góð 4ra-5 herb. íbúð við Álftamýri eða nágr. • • • Opiðídag kl. 10-16. Margskonar eignask. mögul. Almenna fasteignasalan sf. varstofnuð 12.JÚIÍ1944. ALMENNA FASTEIGHASALAW LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370 tímariti eða blaði því mikið er af auglýsingum og uppsetning efnis er með þeim hætti. Vera kann að einhveijum þyki þessi samsetning furðuleg þegar gefíð er út virðulegt afmælisrit. Að sjálfsögðu er tilgangur auglýsing- anna fyrst og fremst að fjármagna útgáfuna en ekki er víst að allir geri sér grein fyrir því að seinna meir verða auglýsingarnar skemmti- legar heimildir um tíðarandann og ýmsa hluti sem hestamenn notuðu á árinu 1992. Heidur eru auglýsing- amar hvimleiðar en ekki er hægt að horfa framhjá því að þær geta verið nauðsynlegar peninganna vegna og svo hafa þær heimildagildi þegar fram í sækir eins og áður var getið. Eins og lög gera ráð fyrir er stikl- að á sögu félagsins, ýmsum viðburð- um í sögu þess, stuttar greinar eða frásagnir eftir nokkra af formönnum félagsins. Þá er rakin saga íþrótta- deildar Fáks og birtar myndir af öllum stjórnarmönnum Fáks og íþróttadeildar. í ritinu má fínna margan fróðleikinn um framsókn hestamennskunnar í höfuðborginni sem á fullt erindi við hestamenn og sér í lagi þá af yngri kynslóðinni eða eru til þess að gera nýbyijaðir að stunda hestamennsku. Ritið er ríku- lega skreytt myndum og eru margar þeirra prýðilegar og þá sérstaklega þessar eldri. Ritstjóri er Valdimar H. Jóhannesson. Brag-i Ásgeirsson gestur Listhússins í Listhúsinu í Laugardal verður opnuð í dag, laugardag klukkan 14, sýning á 11 málverkum eftir gest Listhússins, sem er Bragi Ásgeirs- son. Átta málverkanna eru nýkomin frá Japan, þar sem þau voru á listkynningu í Osaka og Tokyo. „Svo bæti ég við fjórum málverkum af dansandi fólki,“ sagði Bragi við Morgunblaðið og á myndinni er Bragi einmitt að hengja upp eina slíka í Listhúsinu. ÉDndMináD Umsjónarmaður Gísli Jónsson Ég er ekki alveg búinn að gleyma beygingafræðinni. En frá henni hljóp ég í miðjum klíð- um fyrir löngu, var með V. flokk sterkra nafnorða, Oreglulega beygingu. Ég var kominn að orðunum mað(u)r, vet(u)r og nagl (nögl). I orðinu maður er ð-hljóðið merkilegast, hvort sem við mið- um við aukaföllin í íslensku eða nefnifallið í skyldustum tungu- málum, svo sem dönsku, ensku og þýsku. Gömul beyging orðs- ins hefur haldist vel: maðr - mann - manni - manns; menn - menn - mönnum - manna. í nefnifalli eint. höfum við skot- ið inn u-hljóði til þess að auð- velda framburð, enda er það afar algeng breyting. En af hverju ð-ið? Því veldur nefni- falls-r-ið sem ekki er í hinum föllunum. Hugsum okkur gömlu myndina mannr. Hún breyttist í maðr, því að ð-ið líkist r-i meira en tvöfalt (langt) n. En breytingin varð ekki algjör, ekki mannr > *marr. Svipað átti sér stað í fjölda annarra orða, en það flækir málið, að breyting- in gekk tii baka í mörgum þeirra. Sjáum dæmi af því: sannr > saðr > sannur; munnr > muðr > munnur. Kunnur (ekki ,,kuður“) var þó Ólafur muður; Finnr > Fiðr > Finnur. Má þar heppilegt kallast að nafnið breyttist ekki í *Fiður. En stundum gekk áhrifsbreytingin ekki til baka. Sunnr > suðr > suður (af sunna=sól); minnr > miðr > miður. Áhrifsbreytingar gátu komið öðru til leiðar en nú var skýil frá. Þannig er til fleirtölumyndin meðr í fornu máli, þar sem við segjum menn. Hrís það ið mæra er meðr Myrkvið kalia, trúi ég standi í Atlakviðu. Og áhrifsbreytingarnar eru ekki búnar í sambandi við mann- inn. Þar sem fleirtalan er menn, en ekki mennir, eins og mörg börn segja eðlilega, ætti orð- myndin með greini að vera menninir (sbr. hinir góðu menn, ekki *hirnir), og þannig tala sumir Árnesingar, heyri ég. En gestir er með greini gestirn- ir o.s.frv., og fyrr en varir, hef- ur r-ið troðið sér inn í fleirtöluna af orðinu maður, og við segjum mennirnir. Vel kann ég hins vegar hinu, að heyra Ámesinga segja menninir, sem auðvitað er hárrétt. Orðið vetur hefur viljað verða breytilegt í fleirtölu. En beyging sú, sem rétt kallast, er svo: vet- ur - vetur - vetri - vetrar; vetur - vetur - vetrum - vetra. Mörgum hefur þótt snubbótt að hafa eintölu og fleir- tölu eins í nefnifalli og búið til fleirtöluna vetrar, þolf. vetra. Grímur Thomsen leyfði sér að yrkja: Áin hljóp, sem oft til ber eftir milda vetra. (Sveinn Pálsson og Kópur, 2.) En ætli við leyfum okkur það sem stórskáldin leyfa sér? Eða hvað. Fréttamaður á Stöð 2 tók enga beygingaráhættu og sagði bara: „... í ríki vetur konungs"! Og þá er það nagl (á fingri eða tá). Það var karlkyns og beygðist eins og maður, nema endinguna vantaði: nagl - nagl - nagli - nagls; negl - negl - nöglum - nagla. Lítið eimir' eftir af þessari bráðskemmtilegu beygingu, nema kannski í sam- setningum eins og naglsrót. Orðið hefur breytt um kyn og mynd og beygist nú sem tönn. Kemur að því síðar, og látum þetta nægja um beygingafræði í bili. Þá er hér önnur grein úr Málfregnum, sjá síðasta þátt: „Spurning: Þegar menn þykj- ast sjá erfiðleika fram undan er ýmist sagt að (mörg) ljón séu „á“ veginum eða „í“ veginum. Hvort er réttara? Svar: Ljónin eru á veginum (en ekki í honum). 677. þáttur Fljótt á litið kann að þykja einkennilegt að íslendingar skuli sjá fyrir sér ljón á vegi, þegar vandi er fyrir höndum, þjóð sem hefir aldrei haft neitt af ljónum að segja. En það er með þetta eins og ýmislegt annað sem náð hefir fótfestu í íslensku, þótt upptök eigi í fjarlægum iöndum, að það er komið úr Biblíunni. Gunnlaugur Ingólfsson orða- bókarritstjóri gerði mér þann greiða að hyggja að dæmum Orðabókar Háskólans um ljón og veg. Elsta dæmi sem þar hefír komist á skrá er úr máls- háttasafni sr. Guðmundar Jóns- sonar, sem út kom 1830, og er þannig: „Letinginn segir: ljón er þar á veginum". Næsta dæmi er úr Viðeyjarbiblíu (1841). Þar stendur í Orðskviðunum (26,13): „Sá lati segir: þar er grenjandi (ljón) á veginum, ljón á strætun- um“. Ég tel víst að í Orðskviðum Salómons sé upptökin að fínna. Gunnlaugur bætir því við að um þetta orðalag séu fleiri dæmi í blöðum og tímaritum á 19. öld og þar einatt talað um „ljón á veginum“. Frá þessari öld eru fá dæmi í safni Orðabókarinnar og ekkert þeirra með forsetning- unni „í“. Við segjum stundum að eitt- hvað sé eða standi „f vegi“ fyrir einhvetju. Og höfum það orðalag eflaust úr dönsku (t.d. hvad er der i vejen? stá en i vejerí). Lík- legast er að það leiti inn í orðtak- ið sem um er spurt.“ ★ í síðasta þætti misfórst nafn, Snorradóttir varð „Smáradótt- ir“. Beðist er velvirðingar á þessu. ★ Steindór Steindórsson frá Hlöðum kvað níræður á daglegri göngu sinni í des. 1992 (sam- henda): Nú er hríðarhragiandi, hörkufrost og sveljandi; gott er ekki gangandi gomium, illa sjáandi.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.