Morgunblaðið - 18.03.1993, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1998
11
Formræn grunnmál
Myndlist
Bragi Asgeirsson
Sumir flýta sér hægt, en aðrir
geysast áfram uppnumdir af þeim
hugmyndum, sem taka hug þeirra
fanginn hverju sinni. Myndlistar-
maðurinn Guðjón Bjarnason er einn
þeirra sem sést ekki fyrir í ákafa
sínum og og sköpunargleði. Menn
urðu með sanni varir við þessa eig-
inleika hans á hinni stóru sýningu
á Kjarvalsstöðum 1990 og svo aft-
ur í Menningarstofnun Bandaríkj-
anna 1991. Þá hefur hann haldið
hvorki meira né minna en 10 einka-
sýningar frá 1990 og má með sanni
segja að Guðjón hafí virkjað hraða
nútímans á fleiri en einn hátt.
Á sýningu hans á Kjarvalsstöð-
um kenndi sterkra áhrifa frá Ans-
elm Kiefer, sem var svo sem ekk-
ert verra, og maðurinn enda goð-
sögn vestra á þeim árum. Síðustu
tvær sýningar bera þess svo vott
að Guðjón sé farinn að hugsa meira
í byggingarfræðilegum formum og
þá einkum sú, sem nú og fram til
21. marz stendur yfír í Hafnar-
borg. Jafnframt má álíta að Guðjón
sé á leið til naumhyggju, en sú list-
stefna hefur átt miklu fylgi að
fagna hin síðari ár og er mörgum
sem trúarbrögð.
Það er einkum í hinum tvívíðu
verkum eins og á endavegg sem
naumhyggjan ræður ríkjum, en
annars er öll sýningin tilbrigði við
samkynja þrívíð tákn, sem fyrst eru
skorin út úr stálbitum eðá köntuð-
um stálrörum með logsuðutækn-
inni, en síðan fært í tvívíðan bún-
ing, en afgangsformin liggja svo í
einni hrúgu í hliðarherbergi. Þetta
má kalla vissa tegund formrænna
eldæfinga, sem ganga síðan í gegn-
um ákveðið ferli, sem er í senn
hugrænt sem byggingarfræðilegt.
Gerandinn eins og kveikir form-
rænt líf úr dauðu járni og nýtir
alla möguleika hins sérstaka forms
til hags fyrir rökfræðilegt mynstur.
Hér kemur fram hinn sígildi leikur
með orsök og afleiðingu mótaður
í búning sjónræns ferlis.
Það er næsta auðvelt að sjá það
í myndrænum athöfnum Guðjóns,
að hér er húsameistari að verki,
enda lauk hann meistaragráðu í
arkitektur frá Columbia háskólan-
um í New York 1989, en einnig
hefur hann meistaragráðu frá
Skóla sjónrænna lista í sömu borg
(1987).
Miðað við hve stutt er síðan
Guðjón lauk viðamiklu námi má
með sanni segja að hann hafl ekki
setið auðum höndum, en eins og
kunnugt er svífur margur í lausu
lofti í nokkur ár á eftir. Hins vegar
er ég ekki viss um að hann hafi
fundið fast undir fæti í viðleitni
sinni enn sem komið er, en athafna-
gleði hans er hins vegar aðdáunar-
verð. Uppgötvanir Guðjóns kannast
maður vel við úr list samtímans,
svo hann er hér ágætlega upplýst-
ur, en einhvern veginn hefur maður
það á tilfinningunni, að hann vinni
ekki nægilega úr þeim. Þannig eru
skúlptúrformin, sem blasa við á
salargólfinu er upp á stigapallinn
er kornið, hálf umkomulaus og nið-
urröðun þeirra tætingsleg. Hins
vegar er mun meira samræmi í
myndaröðinni á endavegg og hér
er eitthvað, sem segja má að hafi
gengið upp í listhugsun Guðjóns
samanber endavegginn á Kjarvals-
stöðum á sýningunni 1990, og var
þá einnig í heild sinni eftirminnileg-
asta framlag hans.
Hvernig myndirnar njóta sín svo
einar sér á vegg er erfiðara að
gera sér grein fyrir og hinar dökku
myndir í innri salnum eru annars
eðlis, þrátt fyrir skylt myndrænt
táknmál.
Sýningin í heild er þannig fyrir
margt hugsuð sem allsherjar upp-
setning „installation", en í reynd
gengur hugmyndin ekki alveg upp,
til þes er hún full brotakennd í ein-
hæfni sinni. Það má segja að högg-
myndalist 20 aldarinnar hafi um
margt nálgast byggingarlistina og
að listamaðurinn sé öðrum þræði
einnig arkitekt og verkfræðingur,
og í sumum tilvikum jafnvel vél-
fræðingur! En sumir hafa þó hafn-
að þessum skilningi í eigin vinnu
eins og t.d. Henri Moore, Alberto
Giacometti, Marino Marini og
Marcello Mascerini svo einhveijir
séu nefndir, sem hafa öðru fremur
Guðjón Bjarnason
gengið út frá hinu upprunalega og
lífræna í forminu. Jafnframt hafa
þeir gætt verk sín máttugri ljóð-
rænni kennd, sem sækir eldsneyti
sitt í grómögn lífisins og gerir verk
þeirra svo sláandi mitt inni í frum-
skógi kaldra nútímabygginga.
Hvað hina byggingarfræðilegu
hlið snertir má vísa til fjölmargra,
svo sem Alexanders Árkipenko,
sem var einn hinna fyrstu sem
uppgötvaði tjáningarmöguleika op-
ins rýmis sem andstæðu við hvelfd
form, Vladimir Tatlin, bræðurna
Antonie Pevsner og Naum Gabo
og Robert Jacobsen.
Báðir hóparnir hafa gert stór-
brotin verk og ég geri ekki upp á
milli þeirra, en séu ekki hin arki-
tektónísku verk einnig öðrum þræði
lífræn gef ég ekki mikið fyrir þau.
Guðjón Bjarnason telst til hins
arkitektóníska skóla, en verk hans
skortir enn sem komið er einhver
þau lífsmögn og þá formrænu dýpt,
sem eins og jarðtengir þau — gerir
þau að þátttakendum í hræringum
lífsflórunnar.
Viðbót við sýninguna eru svo
hugleiðingar ritskálds og bók-
menntafræðings á sýningarblöð-
ungi og kannski eykur það við ris
hennar í augum -einhverra og er
sjálfsagt í besta lagi að listamenn
leita á þau mið list sinni til fullting-
is. En á stundum verður manni þá
hugsað til orða Oscars Wilde: „...
ofsi bókamannsins er alltaf sér-
kennilega máttvana. Framkvæmd-
irnar halda honum ekki í skefjum
og hann verður óháður staðreynd-
um. Hann er ekkert annað en lýs-
ingarorð og mælska, áherzla og
ýkjur ...
DUNDUR UTSALA
á eldri skíðagerðum og skíðafatnaði
Amað60%
afsláttur
[$skíðagallar
30% afsláttur
kr. 19.900,-+
Craft skíðagallar
á börn og unglinga
Verð frá 3.950-6.990,-
Úlpur 3.950-4.700,-
S?03T
ÚTIVISTARBÚÐIN
við Umferðarmiðstöðina,
símar 19800 og 13072.
Söluturn - Kóp.
Höfum í einkasölu góðan söluturn í eigin húsnæði í
versturbæ Kópavogs. Góð tæki og áhöld. Lottó.
Verð með húsn. kr. 3,5 millj.
VIÐSKIPTAÞJÓNUSTAN
Rúðfjöf ■ Bókhald ■ Skattaaðstoð ■ Kaup or sulu fyrirlœkju
Síðumúli 31 ■ IDH Reykjavík ■ Sími DH 92 99 ■ h'ax 6H 19 45
Kristinn B. Raf>narsson, viðskiptafrœðinxur
RÆSIR HF
SKÚLAGÖTU 59, REYKJAVÍK S. 61 95 50
MAZDA 323 WAGON 4WD.
AlDRIFSBÍll Á
GÓÐU VERÐI!
t 1600 cc vél meö innspýtingu
• Sídrif • Læsing í millikassa
• 5 gírar • Vökvastýri • Álfelgur o.fl.
Verð kr. 1.295.000 stgr.
meö ryövörn og skráningu.
Opið laugardaga frá kl. 10 -14.