Morgunblaðið - 03.04.1993, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUQARPAGUR 3. APRÍL.1993
jO(fi 'viiv4'l/.1 .r, ,'T.'i.'11.Aii ■•r ■ rr—4»;
25
Utandagskrárumræða um stöðu sj ávar útvegsins
Þúsund króna gjald
á þorskígildislest
í Þróunarsjóð sj ávarútvegsins
VANDI sjávarútvegsins og stefnan í hans málum voru rædd utan
dagskár í gær að beiðni framsóknarmanna. Umræðan bar þess
merki að stundu fyrr hafði sjávarútvegsnefnd Alþingis fengið í
hendur drög að skýrslu svonefndrar tvíhöfðanefndar um mótun
fiskveiðistefnu og einnig drög að frumvarpi um Þróunarsjóð sjáv-
arútvegsins. Það mátti ráða af orðum alþýðubandalagsmanna og
kvennalistakvenna að þeim þætti stefnan slæm. Framsóknarmönn-
um þótti ríkissljórnin hafa verið stefnulítil og frumvarpið um
Þróunarsjóðinn óljóst orðað.
Málshefjandi Halldór Ásgríms-
son (F-Al) fyrrum sjávarútvegsráð-
herra taldi sig varla þurfa á minna
á mikilvægi sjávarútvegsins og þann
vanda sem hann nú væri í. Og sá
vandi væri stór. Að mati Þjóðhag-
stofnunar væri sjávarútvegurinn nú
rekin með 8,3% tapi. Halldór sagðist
viðurkenna að þetta væri margslung-
inn vandi og ekki yrði allt það böl
skrifað á ríkisstjórnina. En það væri
mikilvægt að ríkisstjórnin hefði for-
ystu en á það hefði skort. Halldór
talaði um „hringlandahátt" og svikin
loforð frá í ágústmánuði um að sjáv-
arútveginum yrði bætt með fjárfram-
iögum sú skerðing veiðiheimilda sem
þá var ákveðin.
Skuldbreyting
Halldór lagði ríka áherslu á að
vandi sjávarútvegsins væri vandi
þjóðarinnar. Það yrði að stöðva halla-
rekstur atvinnugreinarinnar. Halldór
sagði að skuldbreyta yrði til lengri
tíma og sætta sig við það að sjávarút-
vegurinn gæti ekki greitt af skuldum
sínum á næstu árum. Þessi aðgerð
yrði ekki framkvæmd nema í góðri
samvinnu lánastofnana, ríkisstjórn-
ar, atvinnugreinarinnar og jafnframt
verkalýðshreyfingarinnar.
Fyrrum sjávarútvegsráðherra
gerði að umtalsefni að nú hefði ríkis-
stjórnin loks lagt fram drög að frum-
varpi um þróunarsjóð sjávarútvegs-
ins. Halldóri sýndist vera margir
þættir jákvæðir á því máli eins og
það hefði verið kynnt. Það væri já-
kvætt að sjávarútvegurinn reyndi
með sameiginlegum hætti að úrelda
framleiðslutæki sín, skip og hús, og
til þess_ þyrfti ákveðið fjármagn.
Halldór Ásgrímsson ítrekaði þá skoð-
un sína að ef sjávarútvegurinn
greiddi í sameiginlegan sjóð, sem
notaður væri til hagsbóta fyrir at-
vinnugreinina sjálfa, væri ekki um
auðlindaskatt að ræða. En ef hins
vegar væri verið að skattleggja sjáv-
arútveginn til að greiða almenn út-
gjöld ríkisins, t.d. hafrannsóknir, þá
væri það auðlindaskattur. Halldóri
þótti þetta afar óljóst í frumvarps-
drögunum; þar segði að gjaldið skyldi
verða a.m.k. þúsund krónur fyrir
hveija þorskígildislest og opnað fyrir
það að hægt yrði að hækka gjaldið
að vild eftir síðari ákvörðunum. Þetta
væri allt of opið.
Fórnir og kjaramál
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra gat tekið undir margt í
ræðu fyrri ræðumanns, m.a. um mik-
ilvægi og vanda sjávarútvegsins, sem
hefði ofan í aflabrest mátt sjá af 5
milljarða króna tekjum vegna verð-
falls afurða að undanförnu.
Þorsteinn sagði sína skoðun um-
búðalaust að vonlítið væri um raun-
verulegan árangur nema tækist að
ná almennri samstöðu í þjóðfélaginu
um að tryggja hag atvinnufyrirtækj-
anna. Það dygði ekki að auka erlend-
ar lántökur og halla ríkissjóðs. Það
væri skammtímalausn ef lausn væri
hægt að kalla. Hitt væri væri væn-
iegra, ekki hvað síst m.t.t. langtíma-
hagsmuna launafólks í landinu, að
treysta undirstöðuna og færa þær
tímabundnu fórnir sem væru nauð-
synlegar. Nú ræddu launamenn og
atvinnurekendur kjarasamninga,
samtímis vildu þeir eðlilega ræða við
ríkisstjórnina um forsendur slíkra
samninga. Meðal annarra hefðu for-
ystumenn í sjávarútveginum rætt við
ríkisstjórnina. Það væri ekki komin
botn í þær viðræður.
Sjávarútvegsráðherra benti á að
lántökur og halli ríkissjóðs hækkaði
vextina. Ef aukin ríkisumsvif og
skattalækkanir ættu ekki að vinna
gegn hagsmunum atvinnulífsins yrði
að skera niður ríkisútgjöldin að sama
skapi og fækka ríkisstarfsmönnum
umtalsvert.
Þorsteinn Pálsson sagði að oft
hefði verið gripið til aðgerða af því
tagi sem Halldór Ásgrímsson hefði
hvatt til, s.s. að lengja lán eða frysta.
Það væri nú svo að lánastofnanir
væru á hverjum degi að vinna að
endurskipulagningu á fjármögnun
atvinnufyrirtækjanna. Sjávarútvegs-
ráðherra taldi þau mál vera í eðlilegu
horfí. Ef ætlunin væri að gera þetta
með öðrum hætti yrði að stofna sjóð
sem yfirtæki skuldir fyrirtækjanna
hjá bönkum og lánastofnunum. Ráð-
herra taldi óheppilegt að stofna opin-
beran sjóð í þessu skyni, þetta væri
hlutverk banka og lánastofnana.
Gjald í Þróunarsjóð
Sjávarútvegsráðherra fagnaði
skilningi Halldórs Ásgrímssonar á
því að gjald í sjóð sem varið væri til
hagsbóta fyrir atvinnugreinina væri
ekki auðlindaskattur. Sjávarútvegs-
ráðherra vildi skýra nokkuð drögin
að frumvarpi um Þróunarsjóðinn.
Þessi sjóður væri þáttur í heildarsam-
stöðu sem hefði tekist innan þeirrar
nefndar sem skipuð var til þess að
endurskoða fískveiðilöggjöfina.
Nefndin hefði komist að þeirri niður-
stöðu að byggja áfram á aflamark-
skerfinu. Þar með væri lagður grund-
völlur að nauðsynlegri festu um
framtíðarstefnu sem sjávarútvegur-
inn þyrfti. Endskoðunarákvæði gild-
andi laga og sá pólitíski ágreiningur
sem verið hefði uppi hefði valdið
óvissu á undanförnum misserum.
Sjávarútvegsráðherra vænti þess að
samstaða næðist um þessa niður-
stöðu í ríkisstjórn og á Alþingi, þótt
það yrði vafalaust svo að fram kæmu
skiptar skoðanir í öllum stjómmála-
flokkum.
Sjávarútvegsráðherra benti á að
gjaldtaka af veiðiheimildum féllu nið-
ur í 3 ár en frá óg með 1. septem-
ber 1996 hæfist innheimta á gjaldi
til Þróunarsjóðs af úthlutuðu afla-
marki. Gjaldið skildi vera a.m.k.
1.000 krónur fyrir hverja þorskígild-
islest. Sjávarútvegsráðherra sagði að
segja mætti að bæði væri um há-
mark og lágmark að ræða. I frum-
varpsdrögunum væri kveðið á um
að Ríkisendurskoðun ætti að fylgjast
með tekjustofnum Þróunarsjóðsins.
Ef hún kæmist að þeirri niðurstöðu
að gjaldið stæði ekki undir skuldbind-
ingum sjóðsins þá bæri sjávarútvegs-
ráðherra að leggja fyrir Alþingi til-
lögur um breytingar á gjaldinu.
Gjaldinu yrði ekki breytt nema með
lögum. Það væri 1.000 krónur.
Sjávarútvegsráðherra vék nokkru
að þeirri óvissu sem ríkt hefur um
málefni sjávarútvegsins og niður-
stöðu svonefndrar tvíhöfðanefndar.
Hann sagði að ætlunin væri að á
næstu vikum færi fram samráð við
sjávarútvegsnefnd Alþingis og hags-
munaaðila um niðurstöðu nefndar-
innar og að því samráði loknu myndi
ríkisstjórnin og þingflokkar hennar
taka ákvörðun um framlagningu
þessara mála á þinginu. Hann vænti
þess að ekki þyrfti meira en þijár
vikur til að fara í gegnum þessi
mál. Æskilegt væri að geta leitt þau
til lykta á vorþinginu, eins og marg-
ir stjórnarandstæðingar hefðu reynd-
ar hvatt til.
Stuttaralegt samráð
Jóhanni Ársælssyni (Ab-Vl)
fannst lítil stoð í orðum sjávarútvegs-
ráðherra um samráð það, sem ætlun-
in er að hafa við sjávarútvegsnefnd
Alþingis. Ríkisstjórnin hefði þegar
þverbrotið gildandi lög um stjórn
fiskveiða hvað varðaði samráð við
endurskoðun laganna. Eftir að hafa
velkt málinu á milli sín í tvö ár,
ætti að afgreiða samráðið við aðra
á þremur vikum. Ekki sýndist Jó-
hanni heldur að niðurstaða tvíhöfða-
nefndar væri sá viðræðu- og sam-
ráðsgrundvöllur sem sátt myndi tak-
ast um. Eignarréttur veiðheimilda
er festur í sessi með þeim afleiðing-
um að störfin væru flutt milli lands-
hluta og úr landi. Og nú sættu fyrir-
tæki sem ættu kvóta færi á því að
þvinga fram lægra fiskverð af sjó-
mönnum og í krafti þess hagnaðar
væri enn keyptur viðbótarkvóti.
Stefán Guðmundsson (F-Nv)
vildi benda tilheyrendum á að aðstoð
við banka eins og t.d. Landsbankann
væri ekkert annað en deyfilyf á
meðan sjávarútvegurinn væri rekinn
með 8-10% tapi. Jóna Valgerður
Krisljánsdóttir (SK-Rv) taldi feril
ríkisstjórnarinnar í þessu máli vera
varðaðan sviknum loforðum og
sinnuleysi um vandann. Ríkisstjórn-
inni hefði mátt lengi vera ljóst í hver
stórvandræði stefndi. Nú talaði ráð-
herra um samstöðu og samráð. Hing-
að til hefði ríkisstjórn ekki haft mik-
ið fyrir slíku. Rétt í þessu hefði hún
fengið í hendur drög að skýrslu
nefndar um sjávarútvegsstefnu.
Þarna væri lagt til óbreytt ástand,
óbreytt kvótakerfi en kverkatökin
hert á krókaleyfisbátum og línu-
veiðabátum. Ræðumaður taldi vinnu-
brögð ríkisstjórnarinnar forkastan-
leg. Jónu Valgerði var skapi næst
að segja að ríkisstjórninni bæri nú
að leysa þann vanda sem hún hefði
komið sjálfri sér og sjávarútveginum
í. Einar K. Guðfinnsson (S-Vf) vildi
benda mönnum á að jafnvel þótt
vextir lækkuðu verulega dygði það
ekki til að leysa úr vanda sjávarút-
vegsins. Einar sagði sína persónu-
legu skoðun að ekki yrði undan því
vikist að fara í ennþá frekari skuld-
breytingar. Einar var sammála sjáv-
arútvegsráðherranum í því að ekki
ætti að stofna opinberan sjóð í þessu
augnamiði. Það væri núna verið að
gera þetta í þeim sjóðum og lána-
stofnum sem þegar væru til. Hann
sagði að jafnvel þótt þessir sjóðir og
bankar yrðu að grípa til erlendrar
lántöku til að skola okkur yfir flúð-
irnar, væri það réttlætanlegt.
Túlkunaratriðí
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-
Ne) sagði það ítrekað henda þessa
ríkisstjórn að varla væri blekið þorn-
að á pappírunum fyrr en ráðherrarn-
ir væru komnir í hár saman um
hvernig bæri að túlka niðurstöðurn-
ar. Nú hefði frést af niðurstöðum
tvíhöfðanefndarinnar. Ekki hefðu
margar stundir liðið frá því þegar
heyra mátti í hádegisfréttum utan-
ríkisráðherrann og sjávarútvegsráð-
herrann túlka samkomulagið sitt í
hvora áttina, t.d. 6. grein frumvarps-
draganna varðandi veiðheimilda-
gjaldið í Þróunarsjóðinn. Hann sagði
það forheimskun að ætla sér að
ganga frá samkomulagi um Þróun-
arsjóðinn sem kæmi að mestu til
framkvæmda árið 1996 í illdeilum
innbyrðis og án nokkurs samráðs við
aðra stjórnmálaflokka. Það sæju það
auðvitað allir að þannig festu menn
ekki niðurstöðu sem ætti að taka
gildi á næsta kjörtímabili. Jón
Kristjánsson (F-Al) taldi orðið til-
gangslítið að reyna að koma stjórn-
arliðinu í skilning um vanda sjávar-
útvegsins. Það örlaði e.t.v. á honum
hjá sjávarútvegsráðherranum en þó
ekki til fulls því þá væri Þorsteinn
Pálsson fyrir löngu búinn að segja
af sér til að mótmæla þeirri meðferð
sem hans málaflokkur mætti sæta.
Jón Kristjánsson taldi það til vitnis
um skilningsleysi alþýðuflokks-
manna að þeir hefðu ekki séð ástæðu
til að taka þátt í þessari umræðu um
stöðu sjávarútvegsins. Um afstöðu
Alþýðuflokksins segði þögnin meira
en málæðið.
Samráð um að breyta „a.m.k.“
Halldór Ásgrímsson lagði
áherslu á að til þess að hægt væri
að sjávarútvegurinn gæti unnið sig
úr vandanum yrði að koma til skýr
stefna stjórnvalda og einnig leiðsögn
gagnvart lánastofnunum, og þessi
stefna væri ekki fyrir hendi. Menn
í greininni yrðu að geta treyst því
sem stjórnvöld segðu. Halldór sagði
að í sjávarútveginum væri mikið van-
traust í garð ríkisstjórnarinnar.
Ræðumaður tilgreindi sérstaklega
forsætisráðherrann og utanríkisráð-
herrann. Halldór sagðist hins vegar
taka mark á orðum sjávarútvegsráð-
herrans varðandi 1.000 króna gjaldið
til Þróunarsjóðsins. Utanríkisráð-
herrann túlkaði það sem loforð um
hærri gjaldtöku ef á þyrfti að halda
en sjávarútvegsráðherra fullvissaði
menn um að slíkt stæði ekki til..
Halldór sagði að þá þyrfti að breyta
frumvarpinu til að tryggja túlkun
sjávarútvegsráðherra. Þarna stæði
að gjaldið skyldi „nema a.m.k. 1.000
krónum“. Engum hefði hingað til
dottið í hug að skrifa tekjuskattslög-
in t.d. þannig að skattprósentan
skyldi „nema a.m.k. 40%“. Halldóri
var spurn hvort þessi skammstöfun,
„a.m.k.“, væri einhver sálgæsla eða
málamiðlun fyrir Alþýðuflokkinn.
Halldóri þótti þessi lagatexti nýstár-
legur, e.t.v. bæri að lesa úr þessu,
„Alþýðuflokkur með kommu“ eða
kannski „Alþýðuflokkur með kvóta“?
Halldór vænti þess að sjávarútvegs-
ráðherra væri reiðubúinn í samráðs-
ferli næstu vikna að breyta þessum
lagatexta.
Þorsteini Pálssyni sjávarútvegs-
ráðherra þótti gagnrýnisorð Stein-
gríms J. Sigfússonar athyglisverð.
Sjávarútvegsráðherra vildi að stjóm-
arandstaðan gerði grein fyrir því
hvort hún ætlaði sér að ganga til
næstu kosninga með yfirlýsingum
um að hún hygðist breyta grundvall-
aratriðum fiskveiðistefnunar. Ekki
væri útlokað að Alþýðubandalagið
hygði á slíkt. En honum var það þó
til efs að fullur stuðningur yrði um
það innan Alþýðubandalagsins. Hann
taldi líka ólíklegt að forystumenn
Framsóknar myndu ljá máls á slíku.
Auk fyrrgreindra tóku til máls,
Ingibjörg Pálmadóttir (F-Vl), Anna
Ólafsdóttir Björnsson (SK-Rv) og Jón
Helgason (F-Sl).
ALVEG MAGNAÐ!
i Sherwood
SMÁST7EÐAN
Falleg og vönduð
hljómflutningstœki
fyrir unga fölkið.
Verð aðeins 52.500
Stgr. 49.900
tfý Heimilistæki
SÆTÚNI 8 • SÍMl: 69 15 15 • KRINGLUNNI • SÍMI: 69 15 20