Morgunblaðið - 04.06.1993, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1993
„ /UoircC ireysto^ huncLL sem, bros'ir
SisorvOu."
Með
morgunkaffiriu
Heiðarlegar rökræður eru ein-
mitt það sem gerir kvöldstund-
ina ógleymanlega, finnst þér
það ekki?
Mikið hlýtur að vera erfitt að
uppgötva að maður er geldingur.
HOGNI HKEKKVISI

ETS ELSKA TRUMBUSlÁTT
BRÉF HL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Hverju reiddist þjóðin?
Frá Siguijóni Valdimarssyni:
HVER er snillingurinn sem fann
upp orðið einkavinavæðing? Er ekki
hægt að taka 12 milljónirnar af
Baldri Hermannssyni, þær sem
hann fékk fyrir að ergja þjóðina
svo að henni liggur við andköfum.
Svo mætti verðlauna orðsnillinginn
með þeim í staðinn.
Einkavinavæðing Hrafns Gunn-
laugssonar á Baldri Hermannssyni
varð mér tilefni slíkrar reiði að ég
get ekki lengur tekið óþverranum
eins og óhjákvæmilegum djöfli að
draga fyrir þá sem búa við „lýð-
ræði!“. Mér virðist almannarómur
vera mér sammála.
Ég efast ekki um að Hrafn hafí
í raun verið sá sem réð því að
Baldur fékk tæpra níu milljóna
króna styrk úr Menningarsjóði út-
varpsstöðva til að framleiða
ómerkilegheitin „Þjóð í hlekkjum
hugarfarsins". Ég efast heldur ekki
um að það var sami Hrafn sem kom
því til leiðar að sjónvarpið keypti
þessi sömu ómerkilegheit til að
sýna þjóðinni. Ég reyndi af alefli
að horfa á þessa þætti, en mig
brast úthald í öll fjögur skiptin eft-
ir 15-30 mínútna setu við sjón-
varpið. Ástæðan var einkum sú að
fyrir utan að vera herfílega illa
unnir voru þættirnir svo leiðinlegir
að engu tali tekur. Eftir tvo þátt-
anna var mér ekki annað í huga
en að þáttagerðarmaðurinn væri
einfaldlega of illa gefínn til að vinna
svona verk svo frambærilegt væri.
Hann hafði enga sögu að segja
aðra en þá helsta að hann væri
sjálfur búinn að uppgötva að fyrr
á öldum hefði verið eitthvað til af
illa innrættu fólki á íslandi, sem
hann virtist halda að væri einsdæmi
í veröldinni, og hann hafði ekkert
auga fyrir myndmáli. Reyndar
hafði þetta álit á vitsmunum
mannsins síast inn í mig fyrir mörg-
um árum þegar ég las í grein eftir
hann að verðmæti þjóðarinnar
sköpuðust ekki í slorstússi úti á sjó
og í sjávarþorpum, heldur í fjár-
málastofnunum höfuðborgarinnar
Yíkveiji
að er stundum ekki annað
hægt en að dást að hug-
myndafluginu sem kerfíð okkar
sýnir í viðleitni sinni að vernda
okkur neytendur fyrir innflutningi
erlendra landbúnaðarafurða. Vík-
veiji upplifði broslegt dæmi um
þetta þegar hann lagði leið sína í
hina ágætu búð Osta- og smjörsöl-
unnar við Bitruháls á dögunum.
Eins og flestir vita hefur löngum
mátt fá þann fræga ítalska parm-
esan-ost, rifínn í plastumbúðum, í
helstu matvörubúðum. Þama í osta-
búðinni rak Víkveiji hins vegar
augun í að boðið var upp á nýrifínn
parmesan og hugði gott til glóðar-
innar. Hann spurðist því fyrir um
hvort ekki væri unnt að fá parm-
esan-ostinn frekar í heilu, svo að
Víkveiji gæti sjálfur rifíð hann eft-
ir þörfum heima hjá sér. Nei, var
svarið, okkur er einungis heimilt
að selja ost sem við rífum hér sjálf.
xxx
Ef við höldum okkur áfram við
neytendamál; hversu seinn
íslenskur iðnaður er iðulega að
bregðast við erlendri vöruþróun sem
einn góðan veðurdag birtist hér á
markaðinum í formi hættulegrar
samkeppni. Dæmi um þetta eru til
þar sem menn selja hver öðrum
pappír.
Svo las ég í DV að maðurinn
væri ljóngáfaður og skemmtilega
stríðinn, en síðamefndi eiginleikinn
ætti reyndar til að snúast uppí
galla þegar stríðnin færi út í öfg-
ar. Þriðja þáttinn horfði ég á með
breyttu hugarfari — eftir upplýs-
ingamar í DV. Ég reyndi að telja
mér trú um að maðurinn væri að
opna augu okkar fyrir því hvað
gæti hlotist af efnahagsstefnu rík-
isstjómarinnar okkar, sem rær öll-
um árum að eflingu kolkrabba og
sægreifa og vondu spilltu bænda-
höfðingjamir væm samlíking sem
við ættum að læra af. Ég reyndi
líka að trúa því að þegar hann róm-
ar borgarlífið úti í Evrópu á fyrri
öldum, sem ég taldi mig vita að
hefði búið yfír mun meira manns-
orpi en sveitirnar, íslenskar og út-
lendar, væri hann á háðskan hátt
að vara okkur við að ánetjast út-
lendum borgum, t.d. Brussel. En
þetta gekk ekki, ég trúði þessu
aldrei. Ég gat ekki séð annað en
að hann væri að velta sér upp úr
óþverra, þjóðinni til háðungar,
þjóðinni sem hafði greitt honum
mikið fyrir lítið.
Og svo var ljóngáfumanninum
gert svo hátt undir höfði að efna
til umræðu í sjónvarpssal um fram-
leiðsluna. (Hver skyldi hafa ákveð-
ið það?) Þar ræddu saman sex
manneskjur og sýnd voru brot úr
viðtölum við útvarpsstjóra og tvo
aðra menn. Sumir reyndu ekki að
leyna andúð sinni á verknaðinum
og hinum sem reyndu tókst illa.
Þau tvö sem reyndu, stöðu sinnar
vegna, að réttlæta fjárausturinn,
sögðu að þættimir hefðu vakið
umtal og reiði og það hlyti að vera
vegna þess að þeir hefðu vakið til
umhugsunar um það illa í mannlífi
fyrri alda, og það væri gott. Þvílík
sýndarmennska. Hvað gerir fyrri
tíma íslensk fúlmenni svo sérstök,
umfram fúlmenni allra tíma og
allra landa að það hafi eitthvert
menningargildi að tíunda óþverra-
skrífar
dæmis dönsku hvítlauksbrauðin
sem víða fást, og dönsku pítubrauð-
in sem hafa það fram yfir þau inn-
lendu að ekki þarf að hita í ofni
heldur einungis stinga í ristina til
að hita þau. Nokkur bakarí og lík-
lega Grensásbakarí fyrst hafa
reyndar fyrir allnokkru brugðist
myndarlega við þessar innrás
dönsku hvítlauksbrauðanna með
ágætri framleiðslu en dönsku pítu-
brauðin fyrir brauðristamar vaða
enn uppi á markaðinum. Það sem
vekur hins vegar spumingar er-
hvers vegna innlendir bakarar, sem
eru þó margir hveijir mjög fram-
sæknir á allan alþjóðlegan mæli-
kvarða, láti iðulega verksmiðju-
framleidda neytendavöru af þessu
tagi bijótast hér inn á markaðinn
og ná markaðshlutdeild sem
ástæðulaust væri að láta henni eft-
ir. Bakarar hafa með sér samtök
og eitt af hlutverkum þeirra ætti
að vera að gera út sérfræðinga á
nálæga markaði til að fylgast með
því sem þar er að gerast í vömþró-
un, og vera tilbúnir með nýja vöm
áður en heildsölum hugkvæmist að
fara að flytja hana inn. Þetta á
auðvitað við um fleiri greinar í sam-
keppnisiðnaði.
verk þeirra í margra klukkutíma
upptalningu í sjónvarpi, „skreyttri"
með eindæma illa unnu myndefni?
Trúði því einhver að morðingjar,
nauðgarar og barnaníðingar væm
séríslenst fyrirbæri og óþekkt í
öðram löndum? Eða hélt kannski
einhver að slík óþverramenni hefðu
ekki fundist á íslandi fyrr en á
okkar tímum?
Þar að.auki misskilja þau reiði
þjóðarinnar. Hún er ekki sprottin
af að hreyft hafí verið við vondum
sannleika. Hún er til komin vegna
þess að einkavinavæðingunni er
slengt á svona ósvífinn og radda-
legan hátt framan í okkur í full-
kominni fyrirlitningu á okkur og
getuleysi okkar til að losa okkur
við þessa menn, sem dæla milljón-
um af fé okkar í vini sína sem era
alls óhæfír til þess verks sem er
verið að borga þeim fyrir. Önnur
réttlæting í munni þessa fólks, fyr-
ir fjáraustrinum, var að nú væri
áhugi almennings á íslenskri sögu
vakinn og þá gætu aðrir þáttagerð-
armenn komið og fengið styrk til
að gera sögunni skil í sjónvarpi.
Það er gleðiefni fyrir menn sem
hafa sýnt og sannað getu sína til
að gera vandaða sjónvarpsþætti um
íslenska sögu, en hafa ekki einu
sinni verið virtir svars við umsókn-
um um styrk úr Menningarsjóði
útvarpsstöðva til að halda áfram á
þeirri braut.
í lokin verð ég að nefna rök
sagnfræðingsins sem varði þátta-
gerðina gegn vilja sínum, og vænt-
anlega gegn betri vitund einnig,
af því að viðmælendur hans neyddu
það hlutverk upp á hann, að hans
eigin sögn. Hann upplýsti um sagn-
fræðilegt gildi þáttanna sem var
einkum fólgið í því að draga fram
í dagsljósið að það var bannað að
beita ormum fyrir físk á íslandsm-
iðum fyrr á tíð. Þá er það komið
til skila fyrir 12 milljónir. Hvað
skyldi einkavinavæðingin leiða yfir
okkur næst?
SIGURJÓN VALDIMARSSON
Laugavegi 3, Reykjavík
Tækniskólinn kynnti á dögunum
lokaverkefni nemenda í iðnað-
artæknifræði sem fólust í því að
þróa hugmyndir að nýrri fram-
leiðslu sem síðan væri hægt að setja
á markað. Árangur nemepdanna
hefur vakið verðskuldaða athygli
og ljóst að sumar hugmyndirnar
gætu náð fótfestu á markaðnum.
Fimm aðilar utan skólans hafa ósk-
að eftir áframhaldandi samstarfí
við nemenduma að námi ioknu og
tvö fyrirtæki hafa þegar verið stofn-
uð um verkefnin. Sérstaka athygli
vekur hönnun á neyðarskýli fyrir
Slysavamafélagið úr trefjaplasti en
samningar hafa þegar tekist um
framleiðslu á þeim. Raunar hafa
nemendurnir í huga að kynna skýl-
in fyrir fyrir öðrum aðilum t.d. í
ferðaþjónustu. Þá hafa sprottið upp
úr verkefnunum öryggishellur fyrir
bamaleikvelli, kennsluforrit í
skyndihjálp, gæðahandbók og að-
ferð við endurvinnslu á pappír.
Fleiri skólar hafa beint nemendum
sínum inn á svipaðar brautir eins
og t.d. Verzlunarskóli íslands. Þetta
framtak skólanna er sérstaklega
lofsvert og glæðir bjartsýni i því
svartnætti sem nú ríkir í efnahags-
lífi landsmanna.