Morgunblaðið - 29.07.1993, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 1993
Skálholtshátíð 1993 og ald-
arafmæli Páls Isólfssonar
________Tónlist___________
Ragnar Björnsson
Á öðrum degi Skálholtshátíðar
laugardaginn 24. júlí var þess
minnst að í ár hefði Páll Isólfsson
orðið 100 ára ef lifað hefði.
Reyndar hljómar lítt sannfærandi
að Páll lifí ekki, svo sterk ítök á
hann í þeim sem kynntust honum,
að ég ekki tali um þá sem hann
gaf vináttu sína. En Páll átti það
litríka sál og sterkar tilfinningar
að hann gat ekki leynst og það
sanna perlur margar sem hann
eftirlét þjóð sinni og þessar perlur
syngur hver íslendingur, sem
sungið getur, hinir njóta Páls
kannske ekki síður, 'sitjandi,
hljóðir og hlusta. Þannig var og
verður Páll, opin bók sem allir
vilja eiga og enginn án vera,
þannig eignaðist Páll þjóð og
þannig eignaðist þjóðin Pál.
Norðmenn eiga sinn Grieg, við
________Tónlist___________
Jón Asgeirsson
Ungur píanóleikari, Valgerður
Andrésdóttir, hélt sína fyrstu
tónleika í safni Siguijóns Olafs-
sonar, sl. þriðjudag. Á efnis-
skránni voru verk eftir Mozart,
Debussy, Albeniz og Schumann.
Tónleikamir hófust á F-dúr só-
nötunni K. 332, eftir Mozart,
elskulegu verki, sem Valgerður
lék mjög fallega, einkum fyrsta
þáttinn og hæga þáttinn, sem er
einstaklega ljóðrænn og fallegur.
í síðasta kaflann vantaði punkt-
eigum Pál, margt er og líkt með
þessum tveim. Báðir þýsk-lærðir,
báðir í Leipzig, báðir óforbetran-
legir þjóðernissinnar, gátu aldrei
verið lengi Ijarri uppruna sínum,
Grieg hafði oft enga trú á sér sem
tónskáldi og hef ég það frá fyrstu
hendi að Páll sagðist fyrst og
fremst líta á sig sem organleik-
ara. Meðal þess besta sem báðir
skrifuðu voru sönglög sem hvert
mannsbarn þekkir, báðir skrifuðu
þeir leikhúsmúsík, sem erfitt er
að skáka, hljóðfæri Griegs var
hljómsveitin, hljóðfæri Páls var
orgelið. Ógleymanleg er sú mynd,
þegar undirritaður, þá 9 ára, sá
Pál fyrst. í fylgd föður míns kom
ég á þáverandi heimili Páls, á
Mímisvegi 2. Páll sat í stól við
glugga, sterk sólin baðaði hann
skini sínu, þessi mynd var líkari
risa en mennskum manni og ég
var því fegnastur að hann stóð
ekki upp, var ekki rótt gegnt
þessari mynd í stólnum og minn-
inn yfír „i-ið“, þ.e.a.s., að hraðar
tónhendingar kaflans voru ekki
nógu hvellskýrar.
Það er auðheyrt á leik Valgeð-
ar, að þrátt fyrir að hún hafi
aflað sér töluverðar tækni er það
samt innihald tónlistarinnar, sem
hefur mest vægi í útfærslu henn-
ar, eins og heyra mátti í Mozart-
sónötunni og í næsta verkefni,
sem var Myndlíkingar (Image I),
eftir Debussy. Af þremur þáttum
þessa verk er fyrsti kaflinn, Gei-
slabrot á vatni, áhrifamestur og
var blæmótun og leikur Valgerð-
ar oft mjög fallega útfærður.
Rameau-kaflinn er reikandi og
ist þess ekki að hafa þorað að
segja orð meðan á heimsókninni
stóð. En ijarri er mér að reyna
að gera Pál að einhveijum hálf-
guði, slíkt þjónaði hvorki stíl Páls
né sannleikanum. Hann hafði sína
veikleika svo sem og aðrir skap-
aðir úr holdi og blóði.
Ógleymanlegur var hann sitj-
andi við orgelið í Dómkirkjunni
og glímdi við að töfra fram mynd-
ir barrok-höfundanna, og hélt sig
vera einan í kirkjunni. Þá gerðist
margt í rökkrinu niðri. Orð var á
haft, að kórinn í Fríkirkjunni
væri betri en Dómkórinn og er
mér ekki grunlaust um að kóræf-
ingar hafi ekki verið Páls mesta
áhugamál. Upphaflega safnaðist
til Páls margt besta söngfólk
Reykjavíkur og fylgdi honum þar
til hann hætti störfum, þá var
eðlilega glansinn úr röddunum
horfinn og í staðinn kominn tölu-
verður skjálfti í sumar raddirnar,
sem vængbrýtur möguleikana um
fallegan samsöng. Gagnrýn-
israddir heyrðust þær, að Páll
ætti að yngja upp kórinn, sem
vafalaust hefði kostað vináttu
margra. En í raun þurfti Páll
engan kór. Páll var gæddur því
ágæti að geta látið orgelið tala
fyrir sig og slík var stærð Páls
oft á messutímum að enginn kór
gat fylgt honum. Freistandi er
að halda áfram að segja frá Páli,
svo mikil áhrif hafði hann á þá
sem kynntust honum og viska
hans var oft mikil. Tónleikarnir
í Skálholti hófust með því að einn
nemenda Páls, Árni Arinbjarnar-
son, lék Chaconnu Páls yfir stef
úr Þorlákstíðum. Chaconnan og
Passcaglian eru þau orgelverk
Páls, sem fest hafa rætur í tónlist-
arbókmenntum okkar og spá mín
er, að leiknar verði svo lengi land
byggist. Orgelið í Skálholtskirkju
er vitanlega allt of lítið til að
skila, svo fullnægjandi sé, jafn
viðamiklu verki og Chaconnan er
og jafn ágætur organleikari og
Árni er, getur engu þar um
breytt.
Skálholtskantötu Páls við ljóð
sr. Sigurðar Einarssonar fluttu
Skálholtshátíðarkórinn, Karl
Guðmundsson leikari, Erna Guð-
mundsdóttir sópran, Stefanía
óviss í gerð, eða eins og Debussy
orðaði það, fullur af „sníkjutökt-
um“ og þar af leiðandi of lang-
ur. Þriðji þátturinn er eins konar
tokkata eða jafnvel æfing, að að
mörgu leyti skemmtilega leikandi
vek, sem Valgerður náði oft að
útfæra mjög vel.
Navarra, eftir Albeniz, er síð-
asta verk meistarans og lauk
hann ekki við það. Nemandi hans,
franska tónskáldið Séverac,
smíðaði við það niðurlag í 26
töktum og þannig var það gefið
út. Miðþáttur verksins þykir best-
ur en í verkinu í heild má heyra
ýmislegt sem minnir á Iberia-
svítuna, en er fráleitt jafn glæsi-
lega ritað fyrir píanóið. Þarna
mátti heyra að Valgerður er að
ná þeirri tækni, sem þetta verk
Valgeirsdóttir alt, Wolfgang
Knuth tenór, Eiríkur Hreinn
Helgason bassi. Hljóðfæraleikar-
ar voru Ásgeir H. Steingrímsson,
trompet, Eiríkur Örn Pálsson,
trompet, Oddur Björnsson, bás-
úna, Sigurður Smári Gylfason,
túba, og Árni Arinbjarnarson,
orgel. Stjórnandi var Hilmar Örn
Agnarsson, organleikari kirkj-
unnar. Skálholtskantata þessi
getur ekki talist með því merki-
legasta sem Páll skrifaði, þótt
mörgum fallegum atriðum bregði
fyrir. Til þess að kantatan grípi
mann er formið einhvern veginn
af lausbeislað, of lítið óvænt og
of lítið af því besta sem sem
Páll hafði að gefa. En ekki bara
Beethoven hafði leyfi til að gera
einnig lítt merkilega hluti. Margt
var myndarlegt í flutningi verks-
ins og stjórn Hilmars Arnar nokk-
uð örugg þótt auðséð og auð-
heyrt væri að nokkuð vantaði í
slagkunnáttu.
Hér var 30 ára vígsluafmælis
Skálholtskirkju veglega minnst,
en orgel er hluti kirkjunnar og
þrátt fyrir hið ágæta litla Frobei-
niusarorgel, ber kirkjan stærra
og möguleikaríkara hljóðfæri.
Mættu þau umskipti verða næsti
áfangi.
býður upp á, en enn vantar að-
eins á að hún leiki sér með hana
án mikillar áreynslu.
Tónleikunum lauk með Hu-
moreske, op. 20, eftir Schumann
og þar mátti oft heyra frábær-
lega fallega mótaðar tónhending-
ar. Valgerður er efnilegur píanó-
leikari, ræður yfir töluverðri
tækni, þótt enn sé hún henni
nokkuð þung í hendi og hún eigi
eftir að fínpússa hana enn frek-
ar. Það sem er þó mikilvægast
er, að í leik hennar má heyra
mjög sterka tilfinningu fyrir
formskipan og tónrænu innihaldi
verkanna, sem kom hvað best
fram í sónötu Mozarts og Humor-
eske Schumanns.
Píanóleikur
N
\í
M
i
N
i
I
i
i
Tilkynning um útboð markaðsverðbréfa
HLUTABRÉF
í Síldarvinnslunni hf.
Neskaupstað
Heildarnafnverö nýs hlutafjár: Kr. 35.000.000,-
Sölugengi til forkaupsréttarhafa: 3,00
Sölugengi í almennri sölu: 3,00
Forkaupsréttartímabil: 28. júlí 1993 - 20. ágúst 1993
Almennt sölutímabil: 21. ágúst 1993 - 28. október 1993
Umsjón með útboði: Landsbréf hf.
Útboðslýsing vegna ofangreindra hlutabréfa liggur frammi
hjá Landsbréfum hf. og umboðsmönnum Landsbréfa hf.
í útibúum Landsbanka íslands um allt land.
LANDSBRÉF HF.
Landsbankinn stendur með okkur
Suöurlandsbraut 24, 108 Reykjavík, sími 91-679200, fax 91-678598
Löggilt verðbrófafyrirtæki. Aöili aö Veröbréfaþingi íslands.
Hafliðahelgi í Skálholti
Texti, myndir og tónar fléttast
saman á Sumartónleikum í Skál-
holtskirkju um þessa helgi. Höf-
undur flestra verkanna og þátt-
takandi í flutningi þeirra er Haf-
liði Hallgrímsson tónskáld frá
Edinborg og verðlaunahafi Norð-
urlandaráðs frá 1986. Þrjár tón-
smíðar verða frumfluttar að þessu
sinni. í Skálholtsskóla er samtimis
opin sýning á grafíkmyndum Haf-
liða.
Hafliði Hallgrímsson var velþekkt-
ur sellóleikari áður en hann sneri sér
verulega að tónsmíðum. Hann leikur
á selió á móti Birni Steinari Sólbergs-
syni orgelleikara í nýju verki, sem
hann kallar Predikun á vatni, á laug-
ardaginn kl. 15. Á sömu tónleikum
flytur sönghópurinn Hljómeyki tvö
ný kórverk eftir Hafliða undir stjórn
höfundarins, Myrtuskóg og Níundu
stund, við latínutexta frá miðöldum
og ljóð Baldurs Óskarssonar. Enn-
fremur ieikur Guðný Guðmundsdóttir
Offerta fyrir einleiksfiðlu frá 1991
sem samið er í minningu Karls Kvar-
ans listmálara.
Á laugardaginn ki. 17 er tónlistin
Kripalujóga
Orka sem enúist
Byrjendanómskeið hefst mónu-
daginn 9. ógústkl. 16.30.
Kenndor verða teygjur, öndun
og slökun.
Jógastððin Heimsljðs
Skeifunni 19,2. hæð, s. 679181 (kl. 17-19).
Hafliði Hallgrímsson tónskáld.
í höndum Kolbeins Bjarnasonar, Sig-
urðar Halldórssonar og Péturs Jónas-
sonar. Þeir flytja tvö verk eftir Haf-
liða Hallgrímsson, Tristiu fyrir selló
og gítar og Flug íkarusar fyrir ein-
leiksflautu. Auk þess hljóma tvö ein-
leiksverk í viðbót sem hafa texta og
frásögn að bakgrunni líkt og algengt
er hjá Hafliða. Það er Elegia eftir
Finnann Aulis Sallinen og Septuplum
eftir þýska tónskáldið Konrad Lec-
hner.
Sunnudaginn 1. ágúst eru fyrri
tónleikar laugardagsins endurteknir
kl. 15 og í messunni kl. 17 verður
tónlistarflutningur af efnisskrám
heigarinnar. Prestur er sr. Guðmund-
ur Óli Ólafsson. Eins og ævinlega
er aðgangur ókeypis að Sumartón-
leikum í Skálholtskirkju. Barnagæsla
er í skólanum og áætlunarferðir frá
Umferðarmiðstöðinni í Reykjavík.
N
f
í
]f
1
í
1