Morgunblaðið - 07.10.1993, Side 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. OKTÓBER 1993
33
Umhleypingar í Indókína
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Háskólabíó:
Indókína - Indoehine
Leikstjóri Régis Wargnier. Að-
alleikendur Catherine Dene-
uve, Linh Dan Pham, Vincent
Pérez, Jean Yanne. Frönsk.
Gaumont 1992.
Það kom ekki mjög á óvart í
vor að hin franska Indókína stóð
uppi sem sigurvegari í kapphlaup-
inu um Óskarinn fyrir bestu er-
lendu mynd ársins. Því þó hún
hlyti misjafna dóma hefur hún
óneitanlega uppá marga þá kosti
að bjóða sem ganga í augun á
kvikmyndaakademíunni — og
áhorfendum almennt.
Hér er sögð saga af óvenjuleg-
um ástarþríhyrningi með bylting-
arkenndum þjóðfélagsbreytingum
í bakgrunninum. Myndin hefst í
Indókína á fjórða áratugnum.
Hinir innfæddu eru farnir að rísa
upp gegn hinum frönsku nýlendu-
drottnurum, en þeirra á meðal er
Elaine (Deneuve), glæsileg, mið-
aldra kona sem á stórar gúmmí-
plantekrur ásamt öldruðum föður
sínum. Hún hefur ætleidd sextán
ára, innfædda prinsessu, Camille
(Pham), sem er augasteinn henn-
ar í annars heldur snauðu tilfinn-
ingalífi. Það rofar þó til hjá Elaine
er hún kynnist ungum sjóliðsfor-
ingja, Jean-Baptiste (Pérez) og
ástin blómstrar um sinn, uns þau
kynnast, hann og Camille hin
unga. Elaine sér þann kost vænst-
an í stöðunni að fá sjóliðsforingj-
ann fluttan til afkima í ríkinu en
Camille gefst ekki upp og hefur
uppá ástmanni sínum en endur-
fundirnir verða afdrifaríkir.
Hér er ósvikin stórmynd af
gamla skólanum á ferðinni, miklar
ástir og dramatík, stórbrotin
mannleg örlög í bland við vaxandi
átök innfæddra og franskra;
hnignandi mátt nýlenduherranna,
uppgang þjóðernissinna. I ná-
grannaríkinu Kína eru kommún-
istar að taka völdin og áhrif þeirra
að verða leiðandi afl meðal hinna
fótum troðnu heimamanna. Indó-
kína er jafnframt afar ásjáleg
mynd, listilega vel tekin, töku-
staðir seiðandi og fagrir. Áhorf-
andinn skynjar og verður þátttak-
andi um stund í dulúð hinna fram-
andi Austurlanda fjær og skyn-
samleg og manneskjuleg sögu-
skoðun gefur myndinni annað og
meira en eintómt skemmtana-
gildi. Leikstjórinn, Wargnier,
kann vel til verka, á bestu augna-
blikum myndarinnar minnir hand-
bragðið á tvo snillinga stórmynd-
arinnar, þá Lean og Bertolucci.
Enda skemmir hin mikla lengd,
tæpir þrír tímar, aldrei fyrir áhorf-
andanum, jafnvel þó að samtölin
séu á köflum yfirborðskennd og
leikurinn upp og ofan. Ein glæst-
asta og hæfileikaríkasta leikkona
samtímans, Catherine Deneuve,
heldur myndinni ávallt gangandi
og athyglisverðri (er einnig sögu-
maður) en leikur hinnar ungu
Linh Dan Pham er sveiflukennd-
ari og Vincent Pérez er ekki ýkja
atkvæðamikill í krefjandi hlut-
verki. Minnisstæðari eru skurð-
ristur gúmmítijánna á plantekr-
unni — blóðmjólkun nýlendu-
aflanna í hnotskurn.
Gyðingaandúð í menntó
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Skólaklíkan („School Ties“).
Sýnd í Háskólabíói. Leikstjóri:
Robert Mandel. Aðalhlutverk:
Brendan Fraser, Chris O’Donn-
ell, Andrew Lowry, Matt Dam-
on.
Skólaklíkan í Háskólabíói er
einföld að allri gerð. Fátækur
drengur úr iðnaðarsmábæ fær
tækifæri til að sækja nám í einka-
skóla fyrir forréttindastéttina af
því hann er svo góður í amerískum
fótbolta. Hann verður stjarna
skólans í kappleikjum og hrókur
alls fagnaðar þrátt fyrir ólíkan
uppruna enda maður góðhjartað-
ur og vís. Ástarmálin eru einnig
í blóma. En þegar félagar hans
komast að því að hann er gyðing-
ur - staðreynd sem hann hefur
reynt að leyna - snúast þeir gegn
honum og framtíð hans er í húfi.
Nema þeir snúast aldrei neitt
verulega gegn honum svo meló-
dramað verður á endanum hvorki
fugl né fiskur. Það er einn svartur
sauður í hópnum en flestir hinir
riku strákarnir eru nógu skyns-
amir til að hlusta ekki á gyðinga-
andúðina. Og spennan í lokin, er
snýst um prófsvindl sem reynt er
að klína á fátæka drenginn, er
óvenju linkuleg því við vitum frá
upphafi hvernig allt reddast og
hvernig á líka þessi fallegi dreng-
ur að geta farið illa út úr lífinu,
sérstaklega þegar hann á heima
í bíómynd frá Hollywood?
Svo um hvað er myndin þá?
Mest um lífið í menntó á fimmta
áratugnum. Eins og í „Dead Po-
ets Society", þaðan sem myndin
sækir sinn innblástur, er mikið
gert úr þrýstingnum sem dreng-
irnir í einkaskólanum búa við frá
hendi ijölskyldu sinnar. Þeir verða
að standa sig eða hreinlega deyja
í ljúfsárum og mikið undirbúnum
atriðum. Svo er þarna fótboltinn
ameríski og hin ómissandi mennt-
skælingaást og leiðinlegi frönsku-
kennarinn og hrekkurinn sem
bekkurinn gerir honum.
Sakleysi menntaskólaáranna er
góður efniviður í þroskasögu en
hér er allt handfjatlað á mjög
kunnuglegum nótum. Frumleiki
er ekki aðal myndarinnar, sem er
undir andlausri leikstjórn Roberts
Mandels, heldur eru troðnar kunn-
uglegar slóðir sem allar- leiða í átt
til meðalmennskunnar og leikur-
inn er aldrei meira en sæmilegur.
Hið fagra umhverfi skólans gleður
augað en myndin, þótt horfa megi
á hana ef ekkert annað býðst, er
fyrirsegjanleg og lítt áhugaverð.
Dunaway, og uppfylla skilyrði um
barneignir. Schlöndorff tekst best
upp í lýsingu á alræðisríkinu,
múgsefjuninni í aftökum á þeim
sem haldið hafa framhjá eða eitt-
hvað álíka, kerfinu sem gerir ekki
ráð fyrir tilfinningum, allra síst
kvenna, og ástandi í landi sem á
í sífelldri styijöld. Einnig er fróð-
legt að sjá hvernig „æxlunin" fer
fram en hún á sjálfsagt ekki að
virka kómísk eins og hún gerir.
Þegar kemur að persónulega
dramanu og samskiptum persón-
anna virkar myndin ekki vel. Það
vantar í hana alla spennu og alla
raunverulega hættu og raunveru-
lega tilfinningasemi svo menn
geti látið sig varða örlög persón-
anna. Elizabeth McGovern leikur
illa lesbíu í sífelldri hættu í hliðar-
sögu sem ekkert vinnst úr og
Richardson er full stíf og líflaus
í hlutverkinu. Duvall er aftur góð-
ur sem einn af æðstu mönnum
ríkisins sem nýtur svallsins út í
ystu æsar.
Hér er góður efniviður á ferð
og ekki er hægt að kvarta undan
mannskapnum, bæði fyrir framan
og aftan myndavélarnar, en það
er eins og hægt hefði verið að búa
til betra bíó úr þessu öllu.
Kvikmyndahátíð Sambíóanna
Saga þermiimar
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Saga þernunnar („The Hand-
maid’s Tale“). Sýnd í Bíóborg-
inni. Leikstjóri: Volker
Schlöndorff. Handrit: Harold
Pinter. Aðalhlutverk: Natasha
Richardson, Robert Duvall,
Faye Dunaway, Aidan Quinn,
Elizabeth McGovern, Victoria
Tennant.
Bíómynd þýska leikstjórans
Volker Schlöndorffs, Saga þern-
unnar, er frá árinu 1990 og er
gerð í Bandaríkjunum eftir sam-
nefndri sögu Margaret Atwood
sem komið hefur út á íslensku og
segir frá því hverju konur mega
búast við í nánustu framtíð. Sagan
er ágæt og hugmyndirnar í henni
allrar athygli verðar en myndin,
sem breska leikritaskáldið Harold
Pinter skrifar, er einhvern veginn
of dösuð til að hanka mann nema
einstaka sinnum.
Hún er eiginlega um það hvern-
ig karlmaðurinn hefur komið því
þannig fyrir að konur eru honum
fullkomlega undirgefnar. Hún
gerist í alræðisríki nánustu fram-
tíðar, sem Schlöndorff tekst bæri-
lega að skapa með miklum tilbún-
aði, þar sem geisar stríð og meiri-
hluti kvenna er orðinn ófrjór en
ungar, hraustar og fijóar konur,
þernur, eru settar í sérstakar búð-
ir og síðan sendar æðstu mönnum
ríkisins svo þeir geti átt með þeim
nýja og hreina kynslóð. Þetta er
ríki hægri öfgamanna — hommar
og kommar eru ekki lengur til —
en uppreisnaröfl berjast gegn
þeim og von er gefin um bjartari
framtíð í lokin.
Við fylgjumst með einni þern-
unni eða ambáttinni, Natasha Ric-
hardson, sem send er til yfir-
manns öryggissveitanna, Robert
Duvall, þarf að eiga við afbrýði-
semina í eiginkonu hans, Faye
Greinarhöfundur og Snorri yfirverkstjóri með trésktirðarmyndina
„Hafarnarungann" á milli sin.
Villta vestursáhrif
Þenkingar um listsýningu í Eden
eftir Steingrím St.
Th. Sigurðsson
Sýningarhaldi á þessu ári í Eden
í Hveragerði er að Ijúka. Síðastur
til að sýna þar er Snorri Snorrason
verkstjóri í fiskvinnslu — og lýkur
sýningu hans 10. október næstkom-
andi. Greinarhöfundur kom á þessa
sýningu íjórum til fimm sinnum til
að virða fyrir sér verkin. Þau falla
ekki við kynningu nema síður sé.
Það er sérstakur blær yfir myndun-
um, svolítið kannski eilítið framand-
legur blær — mér dettur helzt í hug
villta vesturs-áhrif. Ég er hrifinn af
þessum verkum — kraftinum og
flinkheitunum — einkum og sér í
lagi nr. 11 (pastelmynd), nr. 9 og
mynd nr. 6: American Style. Síðri
er mynd nr. 7 og ennfremur eru
olíumyndirnar misheppnaðar, sem
eru of hráar og þvottablámalegar.
Tréskurðarmyndimar (og nú er
komið að kjarna málsins eins og
stendur í auglýsingu um Morgun-
blaðið) eru skemmtilegar flestar
hverjar, þó misjafnar eins og geng-
ur. Mynd nr. 12 ólgar af h'fi, svo
og myndin Hafarnarunginn (nr. 41),
svo að kúnstnerinn hefur greinilega
tilfinningu fyrir villimennsku.
Foglamyndirnar eru athyglisverð-
ar og upplifaðar, enda býður mér í
grun, að Snorri sé fuglaveiðimaður.
Hann eiginlega hlýtur að vera það.
Mynd nr. 24 er tíguleg — eiguleg
— og sú númer 28. La skvís nr. 24
er sérstök, en brjóstin á Kleópötru
eru óeðlilega ofarlega... það er
athafnagleði og spenna (,,action“) í
mynd þijátíu og eitt.
Þetta er skemmtileg lífmikil sýn-
ing, alvörusýning, gerð og unnin af
alvörumanni með reynslu — auðsjá-
anlega — enda er ferillinn skrautleg-
ur og langur: Júess tuttugu ár; hörð
vinna við verkstjórn í frystihúsum á
Suðurlandi árum saman; herþjón-
usta í bandaríska hernum um skeið
á tímum kalda stríðsins; auglýsinga-
teiknun við tvö-þijú amerísk stórblöð
— og þar fram eftir götunum.
Til Iiamingju með þessa sýningu
þína, Snorri. Að mínu viti er þetta
ein allra bezta sýning, sem hefur
verið haldin í Eden.
P.t. Hótel Örk í Hveragerði.
ÞESSIR drengir héldu hlutaveltu
til styrktar Rauða krossi íslands
og varð ágóðinn 1.400 krónur.
Þeir heita Þorsteinn Ragnar Ein-
arsson og Ingi Már Úlfarsson.
ÞESSAR stúlkur héldu hluta-
veltu til styrktar hjálparsjóði
Rauða kross íslands og varð
ágóðinn 2.429 krónur. Þær heita
Hjördís Björnsdóttir, Ingibjörg
I. Davíðsdóttir. Jónína R. Ingi-
mundardóttir tók þátt í hlutavelt-
unni, en hana vantar á myndina.
Höfundur er listmálari og
rithöfundur.
í tilefni afmælisins veiturn við 20%
afslátt dagana 1.-10. okt.
Einnigfær
40. hver viðskiptavinur gjöf.
leiseru
Borgarkringhmm, sími 36622.