Morgunblaðið - 24.12.1993, Blaðsíða 20

T
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 24. DESEMBER 1993
sem
rímna-
Það eru hinar hefð-
bundnu boðleiðir,
sagnalist, dans,
. leiktjáning, söngur
með heimagerðum
hljóðfærum og svo
framvegis. Frá-
sagnarhefð
minnir á
formið sem við þekkjum heima frá
fyrri öldum er ennþá nýtt í fátæk-
ustu ríkjunum. Þar fara boðskiptin
og boðmiðlunin fyrst og fremst fram
í hópum eða manna á milli. Eiginleik-
ir fjölmiðlar eru enn fáséðir á af-
skekktum og örfátækum byggðum
hins svonefnda þriðja heims. Hins
vegar breiðist tæknin ótrúlega hratt
út. Þar munar um hvert árið. Útvörp
sjást æ víðar. Hljóðsnældur reynast
vel, sérílagi þar sem mörg tungumál
eru í sama landinu og aðeins útvarp-
að á tveimur eða þremur málum.
Myndbönd og sjónvarp hafa haldið
innreið sína jafnvel þar sem ekkert
er rafmagnið. Þá nota menn rafmagn
frá bílgeymum eða rafhlöðum sem
endurhlaða má með sólarorku.
Mannfólkið deyr nú sjaldnast ráða-
laust eins og við vitum!“
Hvemig er háttað uppbyggingu
og starfi Lútherska heimssambands-
ins?
Konur helmingur yfirmanna
„Hér í aðalstöðvunum í Genf
starfa tæplega 100 manns. Lút-
herska heimssambandið setti sér það
mark fyrir nokkrum árum að í öllum
nefndum þess og lykilstöðum skyidu
vera 40% konur. Þetta hefur tekist
\
og eru konur helmingur yfirmanna
og hefur það vakið verulega athygli
hér í Genf þar sem konur hafa átt
nokkuð erfitt uppdráttar í þeim fjöl-
mörgu alþjóðastofnunum sem hér
hafa aðsetur. Heimssambandið styð-
ur fjárhagslega fjölmörg verkefni
sem efla konur, sérstaklega leiðtoga-
þjálfun þeirra.
Lútherska heimssambandið skipt-
ist í þrjár starfsdeildir. Ein fjallar
um neyðarhjálp og málefni flótta-
manna og hefur unnið afburða gott
starf. Margar stofnanir og aðilar sem
eru á ehgan hátt tengd kirkjulegu
starfi hafa falið henni að nýta það
fjármagn sem þau vilja leggja til
þessara mála. Deildin starfar ævin-
lega í nánum tengslum við lúthersku
kirkjuna á hvetjum stað og hefur
þannig þekkingu á staðháttum og
reynslu sem er afar mikils virði.
Þá er starfandi deild sem fjallar
um guðfræði og rannsóknir. Hún
vinnur með guðfræðiskólum og kirkj-
um og hefur m.a. stundað rannsókn-
ir á hinum siðferðilegu álitamálum

*
Morgunblaðið/jt
Séra Bernharður Guðmundsson á skrifstofu sinni í Genf. Hann var fyrir nokkru fulltrúi Lútherska
heimssambandsins í bænavöku í Assisi sem páfi boðaði til og stýrði. Þessi ljósakanna var tákn vökunnar
og á að minna á skyldur kristinna manna að bera birtu og von þangað sem myrkrið ríkir.
Rœtt vid séra Bernharö
Guómundsson sem starf-
ar hjá Lútherska heims-
sambandinu i Genf
boðskaD
Krists í

sem ný tækni kallar
stöðugt fram. Einn-
ig er mikið unnið
að endumýjun
guðsþjónustunnar
og safnaðarlífs svo
að dæmi séu tekin.
Þriðja deildin,
þar sem ég starfa,
framkvæmd
fjallar um boðun og
þróunarmál. Þetta er stærsta deildin
og starfar fyrst og fremst með kirkj-
unum lúthersku, miðiar upplýsing-
um, reynslu og fjármagni milli þeirra.
Þama er um gagnkvæman stuðning
að ræða milli systrakirkna, sumar
eru aflögufærar um fjármuni, aðrar
hafa af miklum andlegum verðmæt-
um að miðla þótt fátt sé um fjár-
muni. Það er hlutverk starfsmann-
anna að efla þetta samstarf, þessi
tengsl og þessa gagnkvæmu miðl-
un. “
Hvemig er það helst gert?
Skilningur og samstarf
„Slíkt gerist til dæmis með því að
halda ráðstefnur og fræðslunám-
skeið, styðja ýmis þróunarverkefni,
miðla upplýsingum og skipuieggja
gagnkvæmar heimsóknir kirkjufólks.
Slíkar heimsóknir hafa reynst afar
mikilvægar til að auka skilning og í
framhaldi af því samstarf milli kirkn-
anna. Við höfum séð athyglisverð
dæmi um þetta þar sem komið hefur
verið á samskiptum vinasafnaða,
samanber vinabæjahreyfinguna á
Norðurlöndum. Margir söfnuðir, ein-
mitt á Norðurlöndunum eiga nú vina-
söfnuði í kirkjum í Austur-Evrópu. í
þeim heimshluta er eitt vandamálið
að miklir starfsmöguleikar hafa opn-
ast fyrir kirkjuna en fólkið hefur í
áratugi vanist því að taka hvorki
ákvarðanir né eiga frumkvæði og því
„HLUTVERK okkar er að veita 114 að-
ildarkirkjum Lútherska heimssambandsins
ráðgjöf og stuðning varðandi boðun þeirra
og samskipti innbyrðis sem útávið. Þetta
gildir jafnt um söfnuði í örbirgð í Perú,
ólæsa í Papúa Nýju Gíneu sem um minni-
hlutakirkjuna í París og nýfrjálsu kirkjuna
í Eritreu. Við reynum að aðstoða kirkjurn-
ar við að greina hvaða möguleikar, hvaða
boðmiðlar eru fyrir hendi í menningu
þeirra og aðstæðum til þess að koma boð-
skapnum til skila. Sums staðar má nota
fjölmiða, útvarp, blöð, bækur og jafnvel
myndbönd en oftar verður að finna aðrar
boðleiðir vegna ólæsis, skorts á rafmagni
eða rafhlöðum,“ segir séra Bernharður
Guðmundsson í Genf í viðtali við blaða-
mann Morgunblaðsins en hann stjórnar nú
margvíslegum verkefnum á vegum Lút-
herska heimssambandsins (LWF) víða um
heim en hann er í leyfi frá starfi sínu sem
fræðslustjóri kirkjunnar. Hann er beðinn
að greina nánar frá þeim öðru boðleiðum
sem kirkjan getur notað:
gengur ekki nógu vel að nýta þessa
möguleika. Þegar Austur-Evrópu-
fólkið hefur síðan heimsótt vinasöfn-
uðina uppgötvar það hvað hægt er
að gera og það eykur þeim kjark.
Heimamenn þar læra hinsvegar að
taka því ekki sem sjálfsögðum hlut
að búa við þær góðu aðstæður sem
eru á Norðurlöndunum miðað við
aðra heimshluta."
Bernharður segir að það sé annars
erfitt að leggja mat á aðstæður
manna, þær markist af samanburð-
inum. Eftir að hafa séð algjöra ör-
birgð fólks á hungursvæðum skilji
hann orðið neyðarástand öðrum
skilningi en oft komi fram í íslensk-
um fjölmiðlum. Það sjáist fleiri bros-
andi andiit í allsleysinu í fátækra-
hverfum stórborga Brasilíu en í
mörgum borgum Vestur-Evrópu.
Líðan fólks markist af svo mörgum
þáttum.
En víkjum aftur að Lútherska
heimssambandinu. Alþjóðlegar
stofnanir eru stundum gagnrýndar
fyrir að vera of dýr bákn. A það við
um LWF?
Aðhald
„Það held ég naumast eins og
aðhaldið er hér um alla hluti. Yfir-
bygging er höfð sem allra minnst til
þess að íjármunirnir sem kirkjunar
trúa okkur fyrir fari sem beinasta
leið til þeirra sem þarfnast þeirra
mest. Þess vegna er líka vinnuálagið
hér á köflum verulega mikið. En það
kostar auðvitað fjármuni að halda
uppi alþjóðlegu starfí. Til þess að
allir heimshlutir sitji við sama borð
verðum við til dæmis að skila flestum
gögnum á þremur tungumálum. Því
fylgir kostnaðarsamt þýðingarstarf.
Það er hins vegar forsenda alls sam-
starfs að menn geti skilið hveijir
aðra með því að tjá sig á tungumáli
sem þeir hafa sæmileg tök á. Það
kostar líka mikið fé að kalla fólk
saman til þjálfunar. Ferðalög eru
dapurlega dýr því að þau geta skilað
svo miklum árangri í að bæta sam-
skipti þjóðanna.
Þeir fjárhagsörðugleikar sem LWP-
á nú við að etja eins og reyndar flest-
ar alþjóðlegar stofnanir hafa það í
för með sér hjá okkur að fyrri starfs-
aðferðir hafa verið endurskoðaðar
og menn beita nýjum og ferskum
leiðum til þess að ná sama árangri
með minni kostnaði. Forgangsröð
verkefna er mjög skýr hjá LWF og
miklu ,aðhaldi er beitt í öllu starfí í
smáu sem sbóru t.d. við notkun síma,
við ferðalög, við fjölföldun gagna,
svo nokkuð sé nefnt.“
Nú hefur þú víða farið vegna
starfsins - hvað er þér efst í huga
eftir heimsóknir til ólíkra staða?
„A síðasta ári kom ég í allar heim-
sálfur og heimsótti kirkjur sem starfa
við hin erfiðustu skilyrði. Þetta hefur
verið erfið en dýrmæt reynsla. Þarna
kynntist ég aðstæðum fólks afar
náið og verð varla samur maður eft-
ir. Mér er það sífellt undrunarefni
hversu manneskjan getur afborið og
aðlagast aðstæðum sem virðast
óbærilegar og haldið reisn sinni og
von.
Það er sannarlega gesturinn sem
er þiggjandinn þó svo að hann geti
leyst suma hnúta fyrir fólkið með
fjárframlagi eða ráðgjöf. Það vekur
mikinn ugg hversu ofbeldi eykst
meðal þjóða. Oft er um að kenna
atvinnuleysi, fíkniefnum eða rótleysi
þess fólks sem hefur verið rifið upp
úr menningu sinni og því plantað
niður í nýtt og framandi umhverfi.
En skelfilega víða sjá menn ofbeldi
sem helstu leiðina til að leysa vand-
ann sem að steðjar. Þetta ofbeldi
ásamt margvíslegri spillingu, ekki
síst í fátækustu löndunum, er mikil
ógnun við mannlegt líf og kallar á
sameinuð átök til lausnar.“
Lærdómsríkt og ögrandi
Var ekkert strembið fýrir mann á
miðjum aldri að hverfa frá starfí
heima þar sem þú þekkir allt í þetta
alþjóðlega umhverfi?
„Þetta er afar skemmtilegur og
áhugaverður vinnustaður. í deildinni
minni eru t.d. starfsmenn af 16 þjóð-
ernum og mjög alþjóðlegt andrúms-
loft einkennir reyndar lífíð hér í Genf
vegna hinna mörgu alþjóðastofnana
sem hér hafa aðsetur. Þriðjungur
borgarbúa munu vera útlendingar.
Það er gaman að kynnast aftur og
betur viðhorfum og vinnumáta fólks
frá öllum heimshornum. Samstarfið
er ekki alltaf auðvelt því að menn
nálgast verkefnin frá svo ólíkum
sjónarhomum en þetta er bæði lær-
‘dómsríkt og ögrandi.
Mér fannst fyrstu mánuðirnir
strembnir. Það eru viðbrigði að verða
að starfa á erlendum tungumálum,
kynnast 100 nýjum starfsfélögum
og ekki síst að verða hálf bjargarlaus
við hin hversdagslegu verkefni sem
gerast af sjálfu sér heima. Til dæm-
is við að finna iðnaðarmann eða
lækni, ef þörf er að rata milli borgar-
hluta eða útvega sér þessa smáhluti
sem þarf til daglegs lífs. Maður vþr
sífellt upp á aðra kominn - það ler
sérkennileg reynsla."
Hvernig kemur j)ú íslensku kirkj-
unni að gagni sem Islendingur í starfí
hjá þessum alþjóðlegu samtökum
kirknanna?
„Flestir starfsmannanna í stjórn-
unarstöðum eru ráðnir tímabundið,
oftast í leyfi frá heimakirkjum sínum.
Það er til þess að tryggja það að
reynsla sem flestra kirkna nýtist í
þessu samstarfí. Við lítum gjaman
á okkur sem fulltrúa heimakirkjunn-
ar í hinni daglegu önn samtakanna
og viljum gera báðum gagn. Hins
vegar er það stjórn Lútherska heims-
sambandsins sem tekur allar ákvarð-
anir og leggur línurnar um starf
þess. Olafur biskup Skúlason er ein-
mitt í stjórninni svo að íslenska kirkj-
an hefur þar skýra rödd.
í þessu starfi hefur mér orðið ljóst
að kirkjan okkar hefur af ýmsu að
miðla í alþjóðlegu samstarfí og. er
ekki svo lítil eins og við höldum oft.
Af hinum 114 aðildarkirkjum sam-
bandsins eru um 70 kirkjur minni
en hún!“
Hvað uppörfar þig mest í starfinu?
„Þegar það tekst sem ætlað er
með samstarfsverkefnunum: Að sjá
boðskap Krists í framkvæmd."
jt
S:
1
l
I
«
«
I
i
C
i
i