Morgunblaðið - 24.12.1993, Blaðsíða 49

49
Eyvindur P. Eiríksson
höfundar, Bergur spakmáli hefði
orðað það: „Til hvers að fara í
skólann, ef maður getur sofið
heima?“ Höfundur er fyndinn, hef-
ir góð tök á máli, en hefði mátt
afmarka sviðið meir, og úr hefði
orðið spennusaga. Hafi fyrir höf-
undi vakað að gera fræðakver, þá
hefir mjög vel til tekizt, því hann
eys af leikni úr dönskum sagna-
brunni.
Myndir eru góðar, - piýða bók.
Prentverk allt mjög vel unnið og
frágangur allur útgáfunni til
sóma.
Lárus Hinriksson
Nýjar bækur
Skáldsaga
eftir Lárus
Himiksson
Út er komin skáldsagan Gátu-
þjólið eftir Lárus Hinriksson.
Þetta er spennu- og ævintýra-
saga sem gerist í heimi manna
og álfa.
í kynningu útgefanda segir:
„Sigurpáll er 19 ára og býr með
afa sínum á stóru kúabúi hans. En
nú kemur vofa fortíðarinnar og
heimtar uppgjör við gamla mann-
inn. Líf gamla mannsins er að veði.
Hann hafði með lífsvilja og krafti
sínum sem ungur maður snúið á
dauðaálögin. Nú þarf hann meira
en kraftar hans megna.“
Útgefandi er Ís-Ey á Akur-
eyri. Asprent prentaði. Bókin er
181 bls.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 1993
Þörf hugvekja
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Framtíð jarðar 236 bls. Gunnar
G. Schram tók saman. Alþjóða-
málastofnun Háskóla íslands. 1993.
Bók þessi ber undirtitilinn Leiðin
frá Ríó. Hér er sem sé tekið saman
á einum stað hið markverðasta sem
fram kom á ráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna þar í borg, en hún var sem
kunnugt er haldin í júní í fyrra. Þar
að auki eru umhverfismál rædd á
breiðari grundvelli. Höfundur segir
meðal annars í inngangi:
í riti sem þessu er óhjákvæmilegt
að stikla mjög á stóru þar sem efnið
er afar víðfeðmt. Hefur sá kostur
verið valinn að fjalla fyrst og fremst
um hinn alþjóðlega þátt umhverfis-
mála en geta ekki um íslenska
stefnumótun nema að nokkru leyti.
Væri það raunar efni í aðra bók.«
Þótt ekki sé lögð áhersla á mál-
efni sem varða okkur fslendinga sér-
staklega, eru þeim gerð ítarleg skil,
t.d. verndun hafsins og hugsanlegum
gróðurhúsaáhrifum. Hið fyrrtalda er
afar brýnt þar sem aðalatvinnuvegur
íslendinga, sjávarútvegurinn, á allt
sitt undir hreinleika sjávar. »Eitt
kjamorkuslys á Norður-Atlantshafi
gæti lagt sjávarútveg okkar í auðn
um langan aldur,« segir höfundur.
En þar er við ramman reip að draga.
Bábilja sú, að lengi taki sjórinn við,
reynist víða lífseig. Þar að auki líta
skammsýnir menn svo á að hafið sé
tilvalinn og ódýr felustaður fyrir úr-
gang sem þeir telja sér í hag að losna
við á auðveldan hátt.
Um gróðurhúsaáhrifin gegnir öðm
máli; þau varða okkur ekki meira
en aðrar þjóðir heims. Þar að auki
eru þau umdeildari en t.d. losun eit-
urefna í sjó. Fyrir allnokkmm ámm
töldu vísir menn að þau mundu valda
hér 4 til 6 gráðu hita er fram í sækti.
Kulsæknir fóru að hlakka til. Siðar
komu svo aðrir spekingar sem stað-
hæfðu að hitinn mundi ekki hækka
heldur þvert á móti lækka um 4 til
6 gráður. Það mundi fortakslaust
boða nýja ísöld á landi hér. Enn aðr-
ir segja að gróðurhúsaáhrifin hafi
þegar komið fram; ella hefði lofts-
lagið kólnað hér mun meir en orðið
er og skírskota þá til fyrri tíma loft-
slagsbreytinga og lengdar hlýskeiða
milli ísalda.
ísland er sem kunnugt er landa
næmast fyrir veðurfarssveiflum. Upp
úr miðri 19. öld kólnaði hér mjög. A
miðjum þriðjá tug þessarar aldar
hlýnaði aftur, mikið og snögglega.
Hvaða áhrif vom þar að verki?
En við emm ekki ein í heiminum.
Og í kaflanum Veðurfarsbreytingar
segir svo:
Gunnar G. Schram
sRannsóknaniðurstöður hafa leitt
í ljós svo óyggjandi er talið að breyt-
ingar á veðurfari jarðar muni hafa
víðtækar, og að sumu leyti, uggvæn-
legar afleiðingar í för með sér.« Er
þá meðal annars litið til landbúnaðar
á ýmsum svæðum jarðar.
Um mannfjölgun er fjallað í sér-
stökum kafla. Mannfjölgunarvand-
inn heitir hann. Þar segir að »á hveiju
ári er mannfjölgunin um 90 milljónir
manna sem jafngildir nær því allri
japönsku þjóðinni. í dag em íbúar
jarðar 5,3 milljarðar talsins.«
Há tala það, og ef til vill ískyggi-
leg. Sérstaklega ef haft er í huga að
vandi þessi tók ekki að blasa við fyrr
en á þessari öld en hefur síðan sótt
hratt að. Og ekki bætir úr skák að
fjölgunin er mest þar sem hún kemur
verst niður. Sumir kunna að líta sv©.
á að vandamál þetta snerti okkur
íslendinga lítt. Og vissulega er langt
þangað til offjölgun blasir við hér á ,
Fróni. Glöggir menn hafa talið að hér
þyrftu að búa að minnsta kosti sex
hundmð þúsund manns svo halda
mætti uppi þjóðfélagi sambærilegu
þeim sem gerast í nágrannalöndun-
um. Má því segja að vandinn sé hér
gagnstæður ef eitthvað er. Hitt er
augljóst að mannfjölgunarvandinn
tengist fyrrtöldum málum sem ráð-
stefnan í Ríó fjallaði um. Milljarða
mannfjölgun fylgir óhjákvæmilega
hvort tveggja í senn: mengun lofur-
og lagar og þar með hætta á gróð-
urhúsaáhrifum, hjá því verður aldrei
komist. Ennfremur eyðing skóga sem
líka er talin til stórmála meðal um-
hverfisvemdarmanna.
Ekki skal látið hjá líða að geta um
skemmtilega og fmmlega hugmynd
sem höfundur varpar fram: »Hún er
sú að landið allt verði lýst sérstakur
þjóðgarður Evrópu og hljóti viður-
kenningu umhverfissamtaka Evrópu
sem slíkt.«
Hvað Sem því líður þurfum við
Islendingar að taka til hér heima hjá
okkur ekki síður en aðrir. Framtíð
jarðar er því þörf hugvekja sem á
erindi til allra er áhuga hafa á~um-
hverfismálum.
étrákarnir eiga samt i st'dkasijU
i/cincirx&um me6 Grýiu m 'ömmu sina ■
JJún sk/íur eJcki huoS þeim þykir vxnb
um
KAUTT kl/£&n
þie (ALLS ekki
Gryla, v'ill heist stelo- hömum og étö. fcui.
iJóúasué/nunum. likorekki aS G/ýlau/ii eád
börn- þeirge/z*r sc/mning uið hana. um
dS hún boroi barcc oÞeJcic böm •
Grylcu Seno/ir stórcu Si/drtcL jSlcikött-
ir?n tit ctS ssekjcL sbr krzxtJca r Tö/'sL
LæSist um ojj i/eU/róþekka kraktcu
handa. Grýbu
Jóötturinn oq iótcisueinam'r leikct QUícú
oi Grcjtu OQceiÓa ' ''
ccftur heim tít ó/n..

Jö/osueinarnir hennou bömunum oS
að uerou göð. Bóm/ri Lo/cl þui að t/crtz.

ENDlR..
f f --• tNl/IK..
roíasi/einornir komo. cl hi/erju ári og /yercu i/inátLu, Qiebc, söng oq
)öðctr gjaf/'r, og ðeá/a. aó haic/cL þui ctfram-