Morgunblaðið - 24.12.1993, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. DESEMBER 1993
33
NORÐURLAND
EYSTRA \ ;
NORÐURLAND
VESTRA
AUSTURLAND
SUÐURLAND
Jólasiðakönnun Hagvangs
JÓLASIÐAKÖNNUN Hagvangs hf., sem gerð var um
mánaðarmót nóvember og desember, gefur til kynna
að þorra fólks hafi þótt jólaundirbúningur byrja of
snemma í verslunum. Laufabrauðsneysla er enn sem
fyrr langútbreiddust á Norðurlandi eystra en færist í
vöxt annars staðar. Bókin heldur traustum sessi sem
jólagjöf og virðist sem nærri 8 af hverjum 10 Islend-
ingum á aldrinum 18 til 67 ára fái bók að gjöf um jólin.
Spumingavagn Hagvangs hf. í desember innihélt að
venju spurningar um jólahald og jólasiði fslendinga.
Gunnar Maack, framkvæmdastjóri fyrirtækisins, segir
að gegnum kannanirnar hafi í áranna rás safnast
mikil vitneskja um venjur og hegðun fólks á þessari
helstu hátíð ársins. Stærð úrtaksins að þessu sinni var
1000 manns, á aldrinum 18 til 67 ára, með búsetu
um allt landið. Svarendur vom valdir með slembi-
úrtaki og spurðir símleiðis. Könnunin var gerð 27.
nóvember til 3. desember og svömðu 74,5% þeirra sem
Ientu í úrtakinu.
Af samanburði við fyrri kannanir má ráða að fólk sé
fremur íhaldssamt í jólahaldi og vilji lítið bregða út af
vananum. Yngra fólkið tekur upp jólasiði eldri
kynslóða og heldur jól að hætti pabba og mömmu, með
jólahreingemingu, laufabrauðsbakstri og tilheyrandi.
Nokkur umræða hefur átt sér stað í fjölmiðlum um hvenær eðlilegt
sé að hefja jólaundirbúning í verslunum. Telur þú að þær hefji undir-
búninginn of fljótt, of seint eða álítur þú hann vera á hæfilegum
tíma?
Þegar könnunin var gerð i lok nóvem-
ber og byrjun desember var uppi mikil
umræða um hvort verslanir byrjuðu of
snemma að setja upp jólaskraut og
selja jólavörur. Biskupinn, herra Ólafur
Skúlason, mæltist til þess að kaup-
menn héldu að sér höndum í þessu efni
framan af jólamánuðinum. Þessi viðhorf
virðast eiga mikinn hljómgrunn með
þjóðínni því 71,7% þeirra sem svöruðu
töldu að jólaundirbúningur hæfist of
snemma í verslunum. Þegar hópnum
svöruðu
JÁ
var skipt eftir kyni, búsetu og aldri sást
að frávik var hvergi verulegt og má því
ætla að þetta sé almennt sjónarmið.
„Ég er feginn að heyra þetta," sagði
Ólafur biskup Skúlason, þegar niður-
staðan var borin undir hann. „Þegar ég
fór að tala um þetta hafði ég ekkert fyrir
mér nema eigin tilf'inningu, en þegar ég
fór að láta (mér heyra fann ég alls
staðar stuðning, en engin andmæli".
Biskupinn segir að sér hafi þótt vænst
um að heyra það á fundi fulltrúaráðs
Kaupmannasamtakanna nýverið, að
kaupmenn í Kringlunni ætli að hefja
jólaundirbúning viku síðar
á næsta ári en þeir gerðu
í ár. „Enginn fulltrúi kaup-
manna á fundinum
mótmælti afstöðu
• •

minni,“ segir biskup. Hann segir að
sumir kaupmenn hafi talið sig hafa
verið knúna til að byrja jólaundirbún-
ing snemma, vegna tíðra
utanlandsferða fslendinga.
’ sumum nágrannalöndum
okkar eru jóla-
skreytingar
settar upp
þegar í
nóvember.
Morgunblaðiö: GE/GÓI
Laufabrauðsbakstur breiðist út
Já sögðu
árið 1986
Já sögðu
i ar og
4,7% að auki kaupa tilbúið laufabrauð
Þau baka laufa-
brauð á landinu
Bókin hefur sterka stöðu
Á hátíðarstundum er oft minnt á að íslendingar séu
bókaþjóð og á hverju ári heyrast raddir sem
gagnrýna jólabókaflóðið. Hvort tveggja virðist jafn
réttmætt, þetta með bókaþjóðina og jólabókaflóðið,
ef skoðuð er niðurstaða jólakönnunarinnar. Spurt
var: Færð þú yfirleitt bók í jólagjöf. Ef svarið var
jákvætt var spurt hve margar. Svörin voru flokkuð í
átta flokka. Það er, eina bók, 2 til 3 bækur, 4 til 5
bækur, 6 til 10 bækur, fleiri en 10 bækur, misjafnlega
margar, stundum og yfirleitt ekki bækur. Svörin voru
bókinni mjög í hag. Rúm 60% gerðu ráð fyrir að fá 1
til 3 bækur i jólagjöf, og einungis 20% áttu ekki von
á að fá bók að gjöf. Ef lagðir eru saman þeir hópar
sem yfirleitt fá ekki bækur og þeir sem fá stundum
bækur er Ijóst að þrír af hverjum fjórum íslendingum
áaldrinum 18 til 67
ára fá harðan
pakka með bók.
Sérstaklega voru
skoðaðir þeir sem
yfirleitt fá ekki
bækur (jólagjöf.
Þá kemur í Ijós að
einungis 10,9%
þeirra sem eru 50
til 67 ára fá ekki bók,
sem merkir að um 9
afhverjum 10áþeim
aldri fá bókargjöf.
Eins var algengara
að konur fengju ekki
bók (25,1 %) en
karlar (14,7%).
Laufabrauðsbakstur breiðist út
Könnuð var útbreiðsla laufabrauðs-
gerðar og spurt: Er bakað laufa-
brauð á heimili þínu fyrir jólin,
eða tekur þú þátt í laufabrauðs-
bakstri?
Sömu spurningar var spurt í
jólakönnun Hagvangs hf. 1986.
Af samanburði niðurstaðna þá og
nú má ráða að laufabrauðsneysla
breiðist út um landið. Frá 1986
hefur það bæst við að nú sögðust
4,7% kaupa tilbúið laufabrauð en
1986 var enginn sem hafði keypt
laufabrauðið fullgert. Enn sem fyrr
er laufabrauðið algengast fyrir
norðan. Gerður var samanburður á
milli kjördæma og leiddi hann í Ijós
að meira en 90% þeirra sem spurðir
voru á Norðurlandi eystra tóku þátt í
laufabrauðsgerð og um 70% að-
spurðra í Norðurlandi vestra.
Vestfirðingar og Sunnlendingar ráku
lestina í laufabrauðsgerð, en þar
sagðist um þriðjungur aðspurðra
stunda bakstur af þessu tagi.
Flestir gera hreint fyrir jólin
SPURT var hvort sérstök jólahrein-
gerning færi fram á heimilum svar-
enda. Til nánari skýringar var tekið
fram að hér væri átt við meiri háttar
hreingerningu, svo sem að gardi'nur
væru þvegnar, eða skápar teknir i gegn.
Svo er að sjá sem flestir taki upp tusk-
urnar og skrúbbi eitthvað fyrir jólin því
79% svöruðu því játandi að þeir gerðu
jólahreingerningu. Til samanburðar er
könnun frá 1986 og hefur lítil breyting
orðið á þessari venju, en þá svöruðu
tæp 77% þessari spurningu
játandi. Athyglisvert er að
marktækur munur er á höfuð-
borgarsvæðinu og landsbyggðinni í þessu
efni. Þannig gera 73% höfuðborgarbúa
jólahreingerningu, en rúm 87% lands-
byggðarfólks. Ekki eru fyrirliggjandi
skýringar á þessum mun en benda má á
að úti á landi eru árstíðasveiflur algengari
i atvinnulffi. Þannig eru álagstímar hjá
bændum um sauðburð, heyannir og í
sláturtíð. Ekki er óeðlilegt að ætla að
bændafólk velji að gera stórhreingern-
ingar þegar hægist um frá sveitastörfum,
til dæmis fyrir jólin. Sama gildir um fisk-
vinnslufólk, oft eru rólegheit í þeirri vinnu
þegar líður að áramótum.
A hófuð-
borgar-
svæðinu
þrífa

Á aldrinum
18-29 ára þrífa
fá yfirleitt bók/bækur
í jólagjöf
fá stundum bók
\
fá yfirleitt ekki bók
Karlar Konur 18-29 30-49 50-67 Höfuðborgar- Lands-
ára ára ára svæðið byggðin
REYKJA-
VÍKOG
REYKJA-
NES
Á landsbyggðinni
þrifa
Á aldrinum
50-67 ára
þrifa
Þau fá
bók/bækur,
eða í það
minnsta
stundum bók,
í jólagjöf
85,3%
81,9%