Morgunblaðið - 12.03.1994, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MARZ 1994
39
föstudagsins 4. marz síðastliðins.
Hún hafði ætlað að dytta að ein-
hverju utanhúss en hnigið niður á
hlaðinu. Þó Helga hafi fráleitt ætlað
sér að fara að deyja svona upp úr
þurru, er mér nær að halda að hún
hafi hlotið þann aldurtila, sem hún
hefði kosið sér; að deyja standandi,
falla í miðri dagsins önn. Aðstand-
endum Helgu á Vatnshömrum vott-
um við fjölskyldan dýpstu samúð
og blessum minningu sannrar heið-
urskonu.
Árný Birna Hilmarsdóttir.
Það var fyrir næstum heilli
mannsævi, 55 árum, sem ég fyrst
hitti og kynntist vinkonu minni,
Helgu Björnsdóttur á Vatnshömr-
um í Andakílshreppi, sem nú er
látin, svo vinátta okkar hefur stað-
ið býsna lengi. Og þótt okkur hafi
skilið sveitir og firðir í öll þessi
ár styttist sú vegalengd með tím-
anum og er nú í raun orðin lítill
spotti miðað við það sem var þegar
við eiginmaður minn, Sigurjón
Fjeldsted, fórum á Gamla Fordin-
um í fyreta sinn saman að Vatns-
hömrum sumarið 1939 og vorum
margar klukkustundir á leiðinni.
Þá var Helga enn ráðskona hjá
Þorsteini bróður Siguijóns og með
okkur Helgu tókst vinátta sem
varði æ síðan og skiptu þá vega-
lengdir engu.
Við skyndilegt fráfall hennar
hrannast upp minningamar. Við
leituðunj skjóls hjá henni og Þor-
steini árið eftir þessa fyrstu heim-
sókn, ég með nýfædda dóttur mína,
þegar talað var um að jafnvel
kæmi til loftárása á Reykjavík og
hún tók okkur fagnandi þessi
myndarlega og harðduglega kona.
Þá bjó fólk ekki við það sem kall-
ast sjálfsögð þægindi í dag, en
stritaði myrkranna á milli við að-
stæður sem vefst fyrir fólki að
ímynda sér. Þá fóru stórþvottar
fram niður við Vatnshamravatn
og mér er minnisstætt hve Helga
lagði hart að sér, var iðin og ósér-
hlífin en gekk til allrar vinnu af
sömu eljunni og dugnaðinum.
Þannig var hún alla tíð.
Og hún unni Andakílnum og
Borgarfirðinum og sveitalífinu.
Sveitamennska var henni í blóð
borin, hún var bóndi en líka kven-
skörungur í okkar augum þar sem
hún sat ein á Vatnshömrum síð-
ustu tæpu tvo áratugina og okkur
þótti það alls engin tilviljun að
fæðingardagur hennar, 19. júní,
skyldi verða fyrir valinu sem sér-
stakur Kvennadagur.
Hún var líka óhemju myndarleg
í höndunum og saumaði fallegustu
dúka og fín föt eins og ekkert
væri. Helgu varð ekki barna auðið
en það var sérstök gleðistund í
hennar lífi þegar kjördóttir þeirra
hjóna, Ruth, kom á heimilið. Ég
man hvað hún hugsaði vel um
hana og var elskuleg en ég hafði
kynnst því vel áður hversu barngóð
hún var því í heimsóknum okkar
Siguijóns tók hún dætrum mínum
eins og þær væru hennar eigin.
Helga las alla tíð mikið og hún
fylgdist grannt með því sem gerð-
ist í kringum hana, ekki aðeins í
sveitinni heldur líka í landsmála-
pólitíkinni í gegnum sjónvarp og
útvarp og lestur blaða og hafði
ákveðnar skoðanir á mönnum og
málefnum, sem hún var óhrædd
við að halda á loft. Og hún fylgd-
ist vel með sínum vinum og skyld-
fólki, mér og dætrum mínum og
fjölskyldum þeirra. Við heimsótt-
um hana á hveiju sumri og dvöld-
um þá aldrei minna en viku í senn.
Samgangurinn varð ekki minni
þegar Siguijón keypti blett undir
sumarbústað í landi Vatnshamra
og dætur mínar og eiginmenn
þeirra tóku að reisa hann um miðj-
an áttunda áratuginn. Þá vorum
við enn í skjóli Helgu, sem tók
okkur fagnandi og af eðlislægri
gestrisni og skipti þá ekki máli
hversu margir voru með í för og
hversu marga þurfti að hýsa.
Þegar Þorsteinn Fjeldsted eigin-
maður Helgu féll frá hélt hún bú-
skapnum áfram af sínum venjulega
dugnaði. Hún hafði ung komið á
Vatnshamra og unni þeim stað og
sveitinni í kring og þar vildi hún
lifa og deyja innan um sína góðu
nágranna, sem voru boðnir og bún-
ir að rétta hjálparhönd til að létta
undir með henni þegar árin færð-
ust yfir.
Ég hitti Helgu að leiðarlokum
vikuna áður en hún lést þegar ég
ók með dóttur minni og manni
hennar að heimsækja hana að
Vatnshömrum í dásamlegu veðri
vestur í Borgarfjörð. Sveitin var
eins og hún fegurst getur orðið
að vetrarlagi með drifhvítum fann-
breiðum í glampandi sólinni. Helga
tók á móti okkur með hlýja brosinu
og glettninni í augunum og eins
og alltaf var stutt í hláturinn sem
ljómaði um allt andlit. Hún töfraði
fram kaffiborð hlaðið kræsingum
á augabragði og svo sátum við og
töluðum um daginn og veginn og
rifjuðum upp gamla daga. Það var
yndisleg stund og guðsblessun að
fá að sitja með henni í eldhúsinu
einu sinni enn. Nokkrum dögum
seinna lést Helga á heimili sínu.
Það sannast enn að enginn veit
hvenær kallið kemur og víst er að
ferðirnar í Andakílinn verða með
öðrum svip en áður. Ég vildi með
þessum fátæklegu minningarorð-
um þakka kærri vinkonu minni
fyrir allt og allt. Blessuð sé minn-
ing Helgu á Vatnshömrum.
Sigrún G. Fjeldsted.
Hinn 4. marz síðastliðinn lést
Helga Björnsdóttir Fjeldsted. Helga
fluttist ung að árum í Borgarfjörð-
inn frá Mjóafirði. Hún giftist föður-
bróður okkar Þorsteini V. Fjeldsted
bónda á Vatnshömrum í Andakil,
en hann lést 1976. Frá því að við
fyrst munum hafa ferðir að Vatns-
hömrum verið fastur punktur í lífi
okkar. Það var gaman að fylgjast
með Helgu þar sem hún bjó ein í
sveitinni. Hún lét sér ekki leyðast,
hafði alltaf eitthvað fyrir stafni.
Hún var óþreytandi við að breyta
og bæta hjá sér í bænum, ásamt
því að að ganga í útiverk sem þurfti
að vinna. Hún saumaði út og fór á
námskeið í tréskurði. Okkur er efst
í huga þakklæti þegar við minn-
umst Helgu, þakklæti fyrir allar
samverustundirnar gegnum árin og
þá sérstaklega öll sumrin sem sum-
arbústaðasmíðin stóð yfir. Það var
sama hvort við komum tvö eða tutt-
ugu, alltaf voru móttökurnar jafn-
góðar og nóg pláss fyrir fleiri svefn-
poka á loftinu. Það var okkur ómet-
anlegt að eiga Helgu að og verður
erfitt að venjast því að hennar njóti
ekki lengur við. Við biðjum guð að
blessa minningu Helgu á Vatns-
hömrum.
Elsku Ruth, Þráinn og fjölskylda,
við sendum okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Vigdís, Margrét,
Sigrún og Anna.
Bærinn Vatnshamrar í Andak-
ílshreppi stendur á brekkubrún
rétt ofan við Vatnshamravatn sem
er stutt frá Hvanneyri. Það er
mjög fallegt á Vatnshömrum og
gott útsýni yfir Borgarfjarðarhér-
að og fjallahringinn sem blastir við
allt í kring. Þangað flutti Helga á
unga aldri og bjó þar til dauða-
dags. Hún hafði mikið dálæti á
þessum stað og þar vildi hún dvelja
eins lengi og nokkur kostur væri.
Er ég heimsótti hana fyrir
nokkru var hún nýkomin heim af
sjúkrahúsi þar sem hún hafði dval-
ið í nokkra daga. Hún hafði orð á
því að hún vonaðist eftir að verða
ekki eldri en það að hún gæti búið
þarna og séð um sig sjálf, hún
vildi síst verða ósjálfbjarga og upp
á aðra komin á elliheimili eða ein-
hverri stofnun. Svo virðist að henni
hafi orðið að ósk sinni því að hún
varð bráðkvödd heima hjá sér hinn
5. mars sl.
Ég kom síðast í Vatnshamra
aðeins þremur dögum fyrir andlát
hennar. Þá var hún kát og hress
að vanda og sátum við lengi og
spjölluðum saman ásamt Gísla
bróður hennar, sem þá var þar í
heimsókn. Ekki datt mér í hug að
þetta myndi vera í síðasta sinn,
sem ég heimsækti hana að Vatns-
hömrum.
þar ættaður af Fljótsdalshéraði og
kona hans Sigurborg Gísladóttir
frá Meðalnesi í Fellum í Norður-
Múlasýslu. Helga ólst upp að
Reykjum í stórum systkinahópi.
Alls voru systkinin 18, þar af dóu
þijú í bernsku, en sjö eru enn á lífi.
Árið 1936, þegar Helga er 17
ára, flyst hún og allmörg systkini
hennar með foreldrum sínum til
Akraness. Skömmu síðar ræðst
Helga í Vatnshamra og giftist síð-
ar Þorsteini Fjeldsted bónda þar
og hefir búið þar síðan. Þorsteinn
lést 1. apríl 1976 og hefir Helga
búið ein á Vatnshömrum síðan.
Þau Þorsteinn og Helga eignuðust
engin börn en ólu upp eina fóstur-
dóttur, Ruth Fjeldsetd, sem gift
er Þráni Scheving Siguijónssyni
endurskoðanda í Reykjavík.
Ég kynntist ekki Helgu fyrr en
ég flyst til Hvanneyrar 1986. Hún
fræddi mig á því að við værum
skyld, bæði komin af svokallaðri
„Vefaraætt" á Austurlandi. Tókst
fljótt mikil vinátta milli fjölskyldu
minnar og Helgu og var ég tíður
gestur á Vatnshömrum.
Um tíma sá hún um loðkanínubú
Hvanneyrarskóla, sem staðsett var
í hennar húsum uppi á Vatnshömr-
um. Ég var kennari í kanínurækt
og hafði umsjón með kanínunum,
kom ég því oft þangað, ýmist einn
eða í fylgd nemenda. Það var mjög
gaman að fara með nemendur
þangað. Allt var svo vel hirt, hreint
og vel um gengið eins og allt sem
henni tilheyrði eða var í hennar
umsjá og hún ar alltaf svo glaðleg
og hress heim að sækja. Ég heyj-
aði einnig með henni túnið í nokk-
ur skipti, en hún fargaði öllu fénu
fyrir nokkrum árum og átti aðeins
tvö hross síðustu árin.
Helga var mjög glaðlynd og
gestrisin og mjög margir komu
reglulega til hennar. Varla leið sá
dagur að ekki kæmu einhveijir
gestir. Helga var mjög sjálfstæð
og ákveðin í skoðunum og óhrædd
við að láta þær í ljós við hvern sem
var.
Það var mjög skemmtilegt að
heimsækja hana, setjast við eld-
húsborðið hjá henni og spjalla um
hitt og þetta yfir kaffibolla og
góðu heimabökuðu meðlæti, sem
hún átti alltaf nóg af hversu marg-
ir sem komu þennan eða hinn dag-
inn.
Helga gekk ekki heil til skógar.
Hún var biluð í baki sem gerði
henni erfitt fyrir um margt. Þrátt
fyrir það var hún sívinnandi, hélt
öllu við bæði úti og inni, og allt
var hreint og í röð og reglu í kring
um hana. Hún vildi standa á eigin
fótum, engum skulda neittt og
vera öllum óháð. Hún var mikill
vinur vina sinna.
Ég er þakklátur fyrir að hafa
það verið erfitt fyrir þig að sjá á
eftir þeim flytja. Én nú var það ég.
„Ó, guð, hvað segir afi?“ sagði ég
við Jónas. Viti menn, Jónas fór og
talaði við afa fyrir mig, því ég sat
heima og grét, en svo birtast þeir
hjá mér og afi segir: „Ætlar þú
ekki að pakka niður, Marta mín?“
Og þar með var ísinn brotinn. Þann-
ig varstu, afi minn, og þannig ætla
ég að muna þig. Elsku afi, með
þökk fyrir allt.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Marta Guðjóns Hallgrímsdóttir
og fjölskylda.
Hann afi er dáinn. Getur það
áður? Hjartað segir stopp, gamall
maður sofnar svefninum langa.
Guðjón afi var fæddur í Landeyj-
um, sonur hjónanna Árnýjar Odds-
dóttur og Jóns Vigfússonar. Afi
flutti til Vestmannaeyja árið 1927
og byijaði þá strax til sjós, fyrst
sem háseti en síðan sem vélstjóri
og varð vélgæsla hans ævistarf.
Árið 1959 keyptu afi og pabbi
saman bát sem þeir nefndu Hafþór
Guðjónsson VE 265 og gerðu þeir
hann út í fjögur ár.
Það var alltaf stutt í hláturinn
hjá Guðjóni afa. Þegar ég hugsa
til baka kemur kímnin og létta
lundin mér fyrst í hug. Ég man
fyrst eftir afa í bláum samfestingi
með tóbaksklút í vasanum, þá var
hann að vinna í Vélsmiðjunni
Magna. Seinna fór hann að vinna
á verkstæðinu hjá Hraðfrystistöð-
inni og seinast hjá Vinnslustöð-
inni. Afi var mikill Týrari, grænn
í gegn sögðum við hin. Fótbolti var
hans aðaláhugamál. Hann mætti á
alla leiki hjá ÍBV og þá með vasaút-
varp með sér til að fylgjast með
hinum leikjunum í deildinni. Þegar
fæturnir fóru að gefa sig fóru þeir
saman á bílnum, pabbi og hann.
Það var vonlaust að hringja í afa
ef enski boltinn og Bjarni Fel. voru
í markinu hann Grobbi." Afi var
líka mikill þjóðhátíðarmaður. Ég
veit að ég á eftir að minnast hans
í hvert sinn sem við syngjum: „Það
liggur svo makalaust ljómandi á
mér.“
Afi var giftur Mörtu Jónsdóttur,
hún dó árið 1957. Þau byggðu sér
hús á Heiðarvegi 25 og bjó afi þar
þar til hann fór á Hraunbúðir 1991.
Afi og amma eignuðst þijú börn.
Elstur er Jón Valgarð, f. 1931,
giftur Guðlaugu S. Gunnarsdóttur,
áttu þau fimm börn en misstu tvo
drengi, fyrir átti Guðlaug dóttur
sem hann gekk í föðurstað. Addý
Jóna er í miðið, f. 1935, hún var
gift Hallgrími Garðarssyni, hann
dó 1981, þau áttu saman þijú börn,
fyrir átti Addý eina dóttur. Seinni
maður hennar er Kristmundur
Sörlason. Yngstur systkinanna er
Hafþór, f. 1947. Hann var giftur
Þórunni Ó. Óskarsdóttur og áttu
þau saman eina dóttur. Þau skildu.
Hafþór er nú giftur Þorgerði Hlöð-
versdóttur og eiga þau saman tvo
drengi. Þorgerður átti einn dreng
fyrir. Barnabörnin eru 15.
Elsku afi, ég trúi því að nú sértu
aftur með Mörtu ömmu sem passað
hefur bræður mína, Gunnar og
Guðjón Val. Elsku pabbi, Addý og
Hafþór, góður faðir og indæll afi
Þótt ég sé látinn, harmið mig ekki með tár-
um. Hugsið ekki um dauðann með harmi
og ótta. Ég er svo nærri að hvert eitt tár
snertir mig og kvelur, en þegar þið hlæið
og syngið með glöðum hug, lyftist sál mín
upp í mót til ljóssins. Verið glöð og þakklát
fyrir allt sem lífið gefur, og ég þótt látinn
sé tek þátt í gleði ykkar yfír lífinu.
(Ók. höf.)
Marta Jónsdóttir.
I dag kveðjum við elsku afa okk-
ar sem lést á sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja eftir stutta legu. Við
systkinin vorum svo lánsöm að al-
ast upp á neðri hæðinni hjá afa á
Heiðarvegi 25 til ársins 1972.
Margs er að minnast frá þessum
árum, t.d. þegar sú yngsta af okkur
týndist einn morguninn og fannst
eftir mikla leit til fóta.undir rúminu
hjá afa, steinsofandi. Á hveiju að-
fangadagskvöldi beið maður þess
að afi settist í stólinn sinn og byij-
aði að lesa upp jólapakkana, en
auðvitað þurfti stríðnin að koma
aðeins upp í honum og sagði hann
að allir þyrftu að leggja sig eftir
matinn og geyma pakkana fram
að næstu jólum, en alltaf fannst
afa það jafn gaman að sjá skelfing-
arsvip okkar barnanna, og þá var
honum mikið skemmt. En eftir að
verið, við pabbi vorum hjá honum í sjónvarpinu, þá stund áttu afi og
á köttui'inn Skottat^HánjfVar góður
er farinn, Guð geymi hann og
stýrki' okkur.
við fluttum upp á Illugagötu kom
afi dáglega tll ‘okkárÁ
06 oifnyb 'iBv laivi rw Bnioflsrí ni
kynnst þessari ágætis konu og
fyrir margar ánægjulegar stundir
hjá henni á Vatnshömrum.
Ég votta fósturdóttur hennar og
fjölskyldu samúð mína svo og eftir-
lifandi systkinum og vandamönn-
um.
Blessuð sé minning Helgu
Björnsdóttur á Vatnshömrum.
Ingimar Sveinsson.
Þau tíðindi bárust okkur sl. laug-
ardagsmorgun að ein besta vinkona
okkar væri farin frá okkur hér í
þessu lífi. Fréttin um lát Helgu
Björnsdóttur, bónda á Vatnshömr-
um í Andakílshreppi, hefur breytt
miklu. Samskipti okkar við þessa
konu voru mikil og góð. Helga
„garnla", eins og Álfheiður, litla
dóttir okkar, kallaði hana, var eins
og amman í fjölskyldunni. Helgu
þótti vænt um að barnið skyldi titla
sig „gömlu“, það var nokkuð sem
enginn annar gerði og það líkaði
Helgu. í huga bamsins var bara
til ein einstök Helga „gamla“ og
minningin um hana er björt. Helga
var fljót að sinna duttlungum
barnsins í heimsóknum okkar, óháð
því hvort hún þyrfti að ganga eitt
skref til viðbótar. Hún tók okkur
alltaf opnum örmum og vandamál
voru ekki til, það var ekki hennar
aðferð, að íþyngja öðrum með sín-
um málum.
Það var fastur liður í fjölskyldu-
lífínu að hafa samskipti við þessa
góðu konu, þar hefur nú myndast
stór eyða. Helga var heimakær og
henni var annt um landið og þá
sérstaklega Vatnshamra. Það kom
því nokkuð á óvart að hún skyldi
vilja dvelja á heimili okkar á
Hvanneyri aðfangadagskvöld jóla
1992, þau jól verða okkur alltaf
minnisstæð. Áform okkar í framtíð-
inni voru stór og ætluðum við að
vinna saman að áhugamálum okk-
ar. En áætlanir eiga það til að
standast ekki og þannig er það í
þessu tilviki.
Helga hafði fengið verk fyrir
bijóstið annað slagið undanfarnar
vikur, en hún gerði alltaf lítið úr
honum og hélt sínu striki. Hún
fylgdist vel með öllu og var vel
heima í öllum málefnum líðandi
stundar.
Þeir eru ófáir klukkutímarnir
sem við höfum setið saman og
spjallað um líflð og tilveruna. Þeir
klukkutímar verða því miður ekki
fleiri hérna megin en Helga
„gamla“ er sú manneskja sem við
myndum vilja hitta fyrst, þegar
okkar tími kemur að ganga þá leið
sem hún er á nú.
Guð geymi þig, Helga okkar,
minningin lifir björt.
Sverrir Heiðar, Emma
Heiðrún, Álfheiður
og Birgir Þór, Hvanneyri.
Afi var mikill íþróttaunnandi og
skipti þá engu máli hvaða Eyjafélag
átti í hlut. Alltaf var hann fyrstur
manna á völlinn, hvort sem um
handbolta eða fótbolta var að ræða.
En mikið fékk eini Þórsarinn í fjöl-
skyldunni að heyra frá honum að
hún væri ekki í rétta félaginu, það
líkaði honum ekki.
Afi reyndist móður okkar vel
þegar faðir okkar lést 22. desember
1981. Var hann hennar stoð, alltaf
tilbúinn að laga og bæta ef eitthvað
fór úrskeiðis hjá okkur hvort sem
var utan- eða innandyra. Þannig
var afi, vildi að ölium vel. En mikið
var það erfitt þegar mamma seldi
húsið og flutti til Reykjavíkur með
okkur þijú systkinin. Var það þungt
og átakamikið spor fyrir móður
okkar að yfirgefa aldraðan föður
og æskustöðvarnar en afi tók öllum
þessum breytingum með jafnaðar-
geði, þannig var afi.
Nú verður mikil breyting hjá
okkur systkinunum að geta ekki
farið að Hraunbúðum að heimsækja
afa þegar við komum til Eyja en
við vitum að hann var sáttur við
lífið og örugglega ánægður með að
vera búinn að hitta hana ömmu
Mörtu aftur eftir 37 ára aðskilnað.
Elsku afi, hafðu þökk fyrir allt
og allt.
Sigfríð, Sæþór, Berglind