Morgunblaðið - 19.04.1994, Qupperneq 31

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1994
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1994
31

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.-
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Vandi SÞ í Bosníu
Sókn Bosníu-Serba að bæn-
um Gorazde, í austurhluta
Bosníu, hefur um margt breytt
stöðu mála i átökunum í fyrr-
verandi Júgóslavíu. Fyrir rúmri
viku benti flest til að mál væru
að færast í betra horf. Serbar
féllust í febrúar á vopnahlé í
kringum Sarajevo eftir að þeim
hafði verið hótað loftárásum.
Afhentu þeir friðargæslusveit-
um Sameinuðu þjóðanna
þungavopn og færðu sveitir sín-
ar í ákveðna íjarlægð frá borg-
inni. Þá hafa múslimar og Kró-
atar náð samkomulagi um frið
sín á milli.
Þegar Serbar hófu að sækja
að Gorazde að nýju í bytjun
síðustu viku réðust orrustuþot-
ur NATO á stórskotalið þeirra,
að beiðni yfirmanna SÞ. Var
þetta í fyrsta skipti sem Sam-
einuðu þjóðirnar ákváðu að
beita loftárásum í fyrrverandi
Júgóslavíu og vakti það upp
vonir um að takast myndi að
stöðva framrás serbnesku sveit-
anna.
Allar slíkar vonir urðu að
engu er leið á síðustu viku. í
stað þess að draga sig í hlé
hófu Serbar að ögra friðar-
gæsluliðum Sameinuðu þjóð-
anna í Bosníu. Hópar friðar-
gæsluliða voru hnepptir í hald;
öðrum var meinað að fara ferða
sinna um landið og gerðar voru
tilraunir til að endurheimta
þungavopn úr vörslu SÞ.
Undanfarna daga hafa Serb-
ar haldið uppi linnulausum stór-
skotaliðsárásum á Gorazde. Til-
raunir Sameinuðu þjóðanna til
að stöðva þær með loftárásum
hafa engum árangri _ skilað.
Kemur þar margt til. í fyrsta
lagi hafa Sameinuðu þjóðirnar
ekki verið reiðubúnar að breyta
gangi stríðsins og því einskorð-
að loftárásirnar við það, að
veija friðargæsluliða á svæð-
inu. í öðru lagi hefur komið í
Ijós að loftárásir, ekki síst jafn
takmarkaðar árásir og hér var
um að ræða, gera lítið gagn við
aðstæður á borð við þær, sem
er að finna í þessum hluta Bosn-
íu.
Viðræður um vopnahlé hafa
til þessa litlum árangri skilað.
Serbar hafa ekki dregið úr árás-
um sínum á borgina þrátt fyrir
loíorð pólitískra leiðtoga þeirra
um að árásum á Gorazde yrði
hætt og að ek'ki stæði til að
hertaka bæinn. Hvort að þar
sé um að kenna vísvitandi
blekkingum eða sambandsleysi
milli hinna pólitísku og hernað-
arlegu leiðtoga þeirra skiptir
litlu máli. Aðalatriðið er að öll
loforð um vopnahlé hafa reynst
marklaus.
Atburðirnir í Gorazde marka
ákveðin þáttaskil í Bosníu fyrir
Sameinuðu þjóðirnar og Atl-
antshafsbandalagið, sem í um-
boði SÞ sér um að framfylgja
flugbanninu yfir Bosníu. Stefna
SÞ og annarra alþjóðastofnana
hefur til þessa hvorki verið fugl
né fiskur. Ofbeldisaðgerðum
Serba hefur verið mótmælt og
á þá lagt viðskiptabann en ekki
hefur verið vilji til að láta her-
sveitir, hvort sem er á vegum
SÞ, NATO eða Vestur-Evrópu-
sambandsins, blanda sér inn í
átökin á jörðu niðri. Með því
að hóta loftárásum tókst að fá
Serba til að draga sig til baka
frá Sarajevo. Hins vegar hafa
hótanir SÞ vegna Gorazde
reynst orðin tóm. Þó svo að
gripið hafi verið til loftárása
hafa þeir fyrst og fremst haft
það að markmiði að vernda frið-
argæsluliða í bænum en ekki
stöðva sókn Serba. Reynsla
undanfarinna daga bendir þar
að auki til að jafnvel þótt vilji
væri fyrir hendi myndi ekki
takast að breyta gangi stríðsins
með lofthernaði einvörðungu.
Það er ljóst að stefna SÞ
hefur beðið skipbrot og óljóst
hvert framhaldið verður.
Greinilega er ekki vilji fyrir því
að standa við stóru orðin og
senda fjölmennar hersveitir til
Bosníu. Enda gæti slíkt haft
hrikalegar afleiðingar og leitt
til þess að átökin í fyrrverandi
Júgóslavíu þróuðust út í alls-
heijar styijöld á Balkanskaga.
Varla er heldur hægt að fylgja
áfram óbreyttri stefnu, sem
felst fyrst og fremst í því að
friðargæsluliðar SÞ fylgjast
með blóðbaðinu í Bosníu án
þess að geta nokkuð gert.
Þar sem ekki er vilji fyrir
hendi til að aðstoða múslima í
barátt.unni gegn Serbum hlýtur
eina skynsamlega lausnin að
vera sú að reyna að tryggja
frið á grundvelli þeirra for-
sendna, sem nú er að finna í
Bosníu. Það er ljóst að Serbar
hafa náð fram helstu hernaðar-
markmiðum sínum. Hugsan-
lega hefði verið hægt að koma
í veg fyrir það á fyrri stigum
átakanna en fyrst að það var
ekki gert, verða menn að viður-
kenna og sætta sig við þá stað-
reynd.
Viðskiptaþvinganir SÞ hafa
aftur á móti skilað mun meiri
árangri en hinar hernaðarlegu
aðgerðir. Fjárhagur Serba
stendur höllum fæti og lífskjör
hafa hrunið. Það er því ekki
ólíklegt að þeir muni fást til
að semja um frið, gegn því að
viðskiptaþvingunum verði af-
létt. Auðvitað fælist í því viður-
kenning á að stefna SÞ í Bosn-
íu hefði mistekist. Þetta er samt
líklega eina leiðin til að stöðva
blóðsúthellingarnar í landinu.
Listasafn Kópavogs, sem helgað er minningu Gerðar Helgadóttur, var opnað við hátíðlega athöfn á sunnudag
Morgunblaðið/RAX
Gerðarsafn
LISTASAFN Kópavogs — Gerðarsafn, var opnað við hátíðlega athöfn á sunnudaginn. Arkitekt safnsins er Benjamín Magnússon.
„Yngsta og fegursta blómið
í menningarflóru bæjarins“
Kostnaður við byggingu safnsins nemur um 225 milljónum króna
LISTASAFN Kópavogs, Gerðarsafn, var opn-
að við hátíðlega athöfn á sunnudag að við-
stöddum forseta Islands, menntamálaráð-
herra, bæjarsljórn og heiðursborgurum
Kópavogs, ættmennum Gerðar Helgadóttur
og öðrum gestum. Kostnaður við safnið nem-
ur nú um 225 milljónum króna og eru rúm-
lega 2.000 Iistaverk í eigu þess. Meginuppi-
stöður safnsins eru þijár; um 1.360 listaverk
Gerðar Helgadóttur sem erfingjar hennar
færðu Kópavogsbæ að gjöf árið 1977, nær
300 listaverk hjónanna Barböru og Magnúsar
Arnasonar sem bænum voru gefin árið 1983
og um 350 verk sem Kópavogsbær hefur fjár-
fest í seinustu 30 ár. Olafur G. Einarsson,
menntamálaráðherra, færði safninu eina
milljón króna að gjöf frá ríkissjóði og Ludo-
vikus Oidtmann, forstjóri þýsku Oidtmann
glerlistaverkstæðanna, afhenti gjafabréf á
steindan glugga eftir Gerði sem verkstæðið
hyggst gera, en um samskonar glugga er að
ræða og Gerður vann í miðaldakirkju í Mon-
schau árið 1961, og var fyrsti steindi glugg-
inn af mörgum sem hún gerði í þýskar kirkj-
ur.
Sigurður Geirdal, bæjarstjóri Kópavogs, setti
opnunarhátíðina og greindi frá því hvernig Kópa-
vogur hefur staðið að söfnun og varðveislu lista-
verka, en á tíu ára afmælisfundi bæjarstjórnar,
árið 1965, var samþykkt að stofna Lista- og
menningarsjóð Kópavogs og verja til hans árlega
hálfu prósenti af útsvarstekjum bæjarins. Hlut-
verk sjóðsins skyldi vera að efla og styrkja hvers
konar lista- og menningarstarfsemi í bænum. „Á
árinu 1980 fer stjórn Lista- og menningarsjóðs
að vinna að undirbúningi að gerð, hönnun og
staðarvali listasafnshúss I Kópavogi, og var frá
upphafi einhugur um að nafn Gerðar Helgadótt-
ur yrði tengt við það, en árið 1978 hafði verið
sett á laggirnar byggingarnefnd Listasafns Gerð-
ar Helgadóttur. Húsinu var valinn staður í lægð-
inni austan við kirkjuna, með Borgarholtið á
aðra hönd en iðandi mannlíf miðbæjarins á hina.
Árið 1984 er svo undirbúningsvinnu lokið, arki-
tekt ráðinn og bygging hófst tveimur árum síð-
ar,“ sagði Sigurður í ávarpi sínu og jós lofsyrði
á verk arkitekts safnsins, Benjamíns Magnússon-
ar. Hann óskaði síðan Kópavogsbúum til ham-
ingju með listasafnið, sem „er í hugum okkar
yngsta og fegpirsta blómið í menningarflóru
bæjarins," sagði Sigurður að lokum.
Menningarmiðstöð byggð nærri safninu
Jón Guðlaugur Magnússon, formaður bygging-
arnefndar, rakti byggingarsögu safnsins frá því
að erfingjar Gerðar færðu Kópavogsbæ verk
hennar að gjöf, og þakkaði þeim sem stutt hafa
við hugmyndina um safnið og framkvæmd þess
frá 1977. „Sjáifsagt er fátt afstæðara en tíminn,
og þegar horft er fram á við eru 17 ár í órafjar-
lægð, en sé horft til baka eru sömu 17 árin sem
örskotsstund. Það er trú mín að í framtíðinni
verði ekki spurt, hversu lengi húsið var í bygg-
ingu, heldur hvernig til hafi tekist. Og sá dómur
held ég að verði á einn veg; þetta safn er sú
Lilja sem allir vildu kveðið hafa,“ sagði Jón og
gat þess einnig að enn er eftir að ganga frá
uppsetningu lyftu í safninu, skyggnis yfir hand-
riði og frágangi lóðar og næsta umhverfis. Gunn-
ar Birgisson, formaður bæjarráðs, veitti safninu
að því búnu viðtöku úr höndum byggingamefndar.
Gunnar þakkaði öllum þeim sem lagt hafa
hönd á plóginn við að gera listasafnið að veru-
leika, sérstaklega erfingjum Gerðar og erfingjum
Magnúsar og Barböru Árnasonar fyrir höfðing-
legar gjafir þeirra. „Það hvílir mikil ábyrgð á
herðum okkar að gæta þessara verðmæta," sagði
Gunnar og kvaðst vona að Gerðarsafn verði lif-
andi vettvangur listar og menningar sem flestir
Kópavogsbúar og aðrir landsmenn geti notið.
Hann gerði þá grein fyrir þeirri ákvörðun bæjar-
stjórnar Kópavogs að byggja menningarmiðstöð
í nágrenni safnsins, sem hýsa á tónlistarskóla,
myndlistarskóla, bókasafn, náttúrufræðistofu og
sérstakan tónleikasal. „Með tilkomu slíkrar bygg-
ingar, getum við gert okkur vonir um að hér
rísi miðstöð þar sem listasafnið og menningarmið-
stöðin muni sameiginlega verða miðpunkturinn
í lista- og menningarlífi Kópavogs," sagði Gunn-
ar og afhenti stjórn listasafnsins húsið til umsjón-
ar og rekstrar fyrir hönd bæjarins.
„Ofar öðrum myndhöggvurum“
Kristín Líndal, formaður Lista- og menningar-
ráðs Kópavogs, þakkaði nýráðnum forstöðu-
manni safnsins, Guðbjörgu Kristjánsdóttur, Að-
alsteini Ingólfssyni listfræðingi og listamönnun-
um Sigurði Orlygssyni og Leifi Breiðfjörð, fyrir
hönnun og uppsetningu á opnunarsýningu safns-
ins, auk þess sem Kristín þakkaði Beru Nordal,
forstöðumanni Listasafns íslands,_ fyrir veitta
aðstoð og bókagjöf frá Listasafni Islands.
Elín Pálmadóttir, blaðamaður og vinkona
Gerðar um langt árabil, minntist hennar í ávarpi
sínu og þeirra tilfinninga sem hún bar til Kópa-
vogs og föðurlandsins. Elín sagði meðal annars:
„Það hefði glatt listakonuna Gerði óendanlega
mikið að vita af verkum sínum hér í þessu glæsi-
lega iistasafni í Kópavogi. Mér finnst viðeigandi
að rifja upp orð annarrar listakonu úr Kópa-
vogi, sem einnig hefur lagt sín verk til listaverka-
safns bæjarins, Barböru Árnason. Við andlát
Gerðar skrifaði hún mér:
„Eg efast um að þjóðin muni nokkurn tíma
gera sér grein fyrir hve mikið hún hefur misst.
Sjálf hefi ég alltaf sett Gerði ofar öðrum íslensk-
um myndhöggvurum - jafnvel miklu ofar. En hún
þurfti meiri tíma til að opna augu fólks fyrir
þeirri staðreynd.““
„Hugsum daglega til Gerðar"
Ólafur G. Einarsson, menntamálaráðherra,
óskaði Kópavogsbúum til hamingju með safnið
og kvað það glæsilegan vitnisburð um stórhug
og menningaráhuga bæjarbúa og virðingu þeirra
fyrir listamanninum Gerði Helgadóttur. Hann bar
bæjarbúum kveðju þingmanna Reykjanesskjör-
dæmis og ríkisstjórnar og tilkynnti síðan uin
gjöf ráðuneytisins til safnins, stjórn þess til ráð-
stöfunar.
Ludovikus Oidtmann gerði í ávarpi sínu grein
fyrir samvinnu Gerðar og Oidtmann-verkstæð-
anna, sem er í eigu Ludovikusar og bróður hans,
Fritz, en hún hófst árið 1958 þegar Gerður vann
að glugga fyrir Skálholtskirkju, og sagði m.a.:
„Gerður Helgadóttir var einstaklega gagnrýnin
á listasviðinu og til að byija með, urðum við að
sýna fram á að vinna okkar uppfyllti kröfur henn-
ar, jafnt á tæknilegan sem listrænan mæli-
kvarða.“ Góð samvinna tókst með Gerði og
bræðrunum og unnu þau að fjölda verkefna hér-
lendis og ytra, auk þess sem þau bundust vináttu-
böndum. Gerður bjó m.a. til mósaík-myndskreyt-
ingu í bankann Kreissparkasse í Linnich, þar sem
verkstæðið er staðsett og sagði Oidtmann að
„daglega þegar við förum í bankann, hugsum
við til Gerðar“. Hann kvaðst þakklátur fyrir þau
verkefni sem unnin voru í verkstæðunum fyrir
Gerði og þá vináttu sem tókst með þeim, og
rakti svohljóðandi gamansögu af samskiptum
þeirra: „Meðan Gerður bjó enn í Frakklandi vor-
um við búin að reyna í nokkra daga að ná í
hvort annað til að ákveða stefnumót. Loksins
ræddum við saman í síma og ég sagði að erfið-
ara væri að ná í hana en keisarann í Kína. Gerð-
ur svaraði: „Eg er keisarinn í Kína!“ Þar sem
mér kom ekkert annað í hug, sagði ég: „Og ég
er borgarstjóri Landmannalauga." Eftir þetta var
ég í augum Gerðar og margra annarra íslenskra
vina, borgarstjóri álfanna í Landmannalaugum."
Oidtmann ávarpaði opnunargesti á eigin móður-
máli, utan nokkurra orða í lokin þar sern hann
tilkynnti á íslensku um gjöf þeirra bræðra í til-
efni af opnun safnsins.
Verk föður Gerðar frumflutt
Að loknum ávörpum klippti Snorri Helgason,
bróðir Gerðar, á borða og opnaði sýningu á verk-
um Gerðar formlega. Sigríður Gröndal sópran-
söngkona og Jónas Ingimundarson píanóleikari
frumfluttu síðan fimm sönglög eftir Helga Páls-
son, tónskáid og föður Gerðar. Helgi lést fyrir
þrjátíu árum og opinberaði aldrei tónsmíðar sín-
ar, en erfingjar hans tóku þær saman og héldu
til haga. Þá fluttu Guðný Guðmundsdóttir fiðlu-
leikari og Peter Máte píanóleikari sex íslensk
þjóðlög.
Listasafn Kópavogs, Gerðarsafn
Listasafn Kópavogs, Gerðarsafn, stendur í
jaðri Borgarholtsins, austanvert við Kópavogs-
kirkju. Snorri Helgason tók skóflustungu að því
17. nóvember árið 1986 og hófust eiginlegar
framkvæmdir við bygginguna sama ár. Safnið
er á tveimur hæðum sem báðar eru í raun jarð-
hæðir vegna mishæðar í iandinu, klætt rauðleit-
um granítsteini. Byggingin er samtals 1260 fer-
metrar að flatarmáii og er hvor hæð um sig 630
fermetrar. Aðalinngangur og anddyri safnsins
eru á efri hæð að norðanverðu. Þar eru tveir
sýningarsalir, aðstaða fyrir starfsfólk og snyrt-
ingar. Stærrí sýningarsalurinn er 237 fermetrar
að stærð og ferníngslaga, en sá minni er 210
fermetrar að stærð og ferhyrningur í lögun.
Milli salanna er loftbrú sem tengir sýningarrými
þeirra. Giuggar á. efri hæð er iiringlaga, en í
sölunum tveimur er ofanlýsing sem fengin er
með bogahvelfingum sem snúa glerflötum mót
norðri. Undir þeim er dreifigler sem hleypir jafnri
birtu ofan í saiina. A neðri hæðinni er l:affistof-
an, 115 íermetra fjölnotasalur, skrifstofur, lista-
verkagey.mslur, snyrtingar, tæknirými og fleira.
Sunnan við núsið er áætlað að staðsetja högg-
myndagarð, sem mun blasa við frá kaffistofu.
Á sýningunni eru 77 verk eftir Gerði, skúiptúr-
ar, giuggar, mósaíkmyndir og forteikningar, og
íýlla þau vestursal hússins, anddyri og neðri sal.
I miðhluta austursalar er urval verka úr gjöf
Barböru og Magnúsar Á. Árnasonar, en einnig
eru í austursal úival af listaverkum eldri lista-
manna sem bærinn hefur keypt síðastliðna þijá
áratugi, alls úm 40 verk.
Gjafabréf afhent
LUDOVIKUS Oidtmann, forstjóri þýsku Oidtmann glerlistaverkstæð-
anna, afhendir Guðbjörgu Krisljánsdóttur, forstöðumanni Listasafns
Kópavogs, Gerðarsafns, gjafabréf fyrir steindum glugga eftir Gerði
og má sjá mynd af glugganum á borðinu á milli þeirra.
Frá opnunarhátíð
FRÚ Vigdís Finnbogadóttir, forseti íslands, Kristín Líndal, formaður
Lista- og menningarráðs Kópavogs, Bragi Michalesson, forseti bæjar-
stjórnar, Guðbjörg Kristjánsdóttir, forstöðumaður safnsins, og Snorri
Helgason, bróðir Gerðar, sem opnaði sýninguna á verkum systur sinnar
formlega með því að klippa á borða.
Sönglög Helga
JÓNAS Ingimundarson píanóleikari og Sigríður Gröndal sópransöng-
kona frumfluttu sönglög eftir Helga Pálsson, föður Gerðar.
Loftbrú
MILLI aðalsýningarsala á efri hæð listasafnsins liggur loftbrú sem
tengir sýningarrými þeirra. Af brúnni sést niður í kaffistofu safnsins.
!
s
Afkomendarann-
sókn næsta stórverk-
efni Hjartavemdar
Samtökin voru rekin með tæpra 6
milljóna króna tapi á síðasta ári
HJARTAVERND vinnur nú að undirbúningi rannsóknar sem miðar að
því að finna þá erfðafræðilegu þætti sem valda hjarta- og æðasjúkdóm-
um. Að sögn Magnúsar Karls Péturssonar, formanns stjórnar Hjarta-
verndar, er stefnt að því að rannsóknin sjálf geti hafist á næsta ári.
Undirbúningsvinna felst m.a. í því að afla leyfa, t.d. hjá yfirvöldum, tölvu-
nefnd og erfðafræðinefnd. Auk þess hyggst Hjartavernd sækja um styrki
til að framkvæma rannsóknina, bæði til innlendra og erlendra aðila en
samtökin voru rekin með tæplega 6
Að sögn Magnúsar er mun auðveld-
ara að framkvæma slíka rannsókn hér
en víða annars staðar, m.a. vegna
þess hve ættartengsl eru vel þekkt
hérlendis og hve auðvelt er að ná til
allra einstaklinga. Hjá Hjartavernd
er fylgst með öllum kransæðastíflutil-
fellum á landinu og þau skráð og þar
hefur allri vitneskju sem til er um
útbreiðslu hjarta- og æðasjúkdóma á
íslandi verið safnað. Magnús sagði
að þess vegna væru til upplýsingar
um stóran hóp af fólki sem hefðu
verið rannsakaðir á síðustu 25 árum.
„Það verða afkomendur þessara ein-
stakiinga sem verða rannsakaðir.
Þannig getum við borið saman
áhættuþætti og rakið hvernig þeir
erfast,“ sagði Magnús.
Verðmætar upplýsingar
Sérstök öldrunarrannsókn stendur
nú yfir hiá Hjartavernd. í henni eru
einstaklingar, 70 ára og eldri, sem
áður hafa verið í úrtaki Hjartavernd-
ar, rannsakaðir. Markmið þessarar
rannsóknar er að finna út hvaða
áhættuþættir valda veikindum og eili-
hrörnun hjá fólki. „Þetta eru gífurlega
verðmætar uppiýsingar sem þarna
koma fram og verða ómetanlegur
þáttur í uppbyggingu öldrunarþjón-
ustu hér á landi á næstu árum,“ sagði
Magnús.
Hjartavernd var á síðasta ári rekin
með tæplega 6 milljóna króna halla.
Magnús sagði að hann stafaði að hluta
til vegna sérstaks rannsóknarverkefn-
is, fitusýrumælinga í blóðvatni, og að
hluta til vegna meiri kostnaðar við
tölvuúrvinnslu gagna. Tekjur vegna
sjúklinga, sem koma í skoðun af sjálfs-
dáðum eða er vísað til Hjartaverndar
af læknum, drógust einnig saman.
Þeim sjúklingum fækkaði um á þriðja
hundrað á milli ára.
Tapið samsvarar 6
hjartaaðgerðum
Tekjur Hjartaverndar skiptast
þannig að 20-25% þeirra eru bein
fjárframlög frá ríkinu, 50-60% eru frá
sjúklingum, öðrum en þeim sem eru
kallaðir inn skv. sérstöku úrtaki, og
afgangnum er sjálfaflað. Þar er urn
milljóna króna halla á síðasta ári.
að ræða tekjur af happdrætti og fijáls
framlög einstakiinga. Magnús sagði
að framlög einstaklinga hefðu dregist
áberandi saman á síðustu tveimur
árum, væntanlega vegna minnkandi
umsvifa og tekna í þjóðfélaginu.
Magnús sagði að á aðalfundi
Hjartaverndar, sem haldinn var 24.
mars sl., hefði komið fram að tap
samtakanna næmi u.þ.b. sem svaraði
6 hjartaaðgerðum en hér á landi eru
um 200 slíkar framkvæmdar á ári
hveiju. Að hans sögn hefur forvarna-
starf Hjartaverndar ekki verið metið
til ijár. Hins vegar mætti að miklu
leyti rekja lækkaða dánartíðni af völd-
um kransæðastíflu á sl. árum til þeirr-
ar forvarnastarfsemi og áróðurs sem,
samtökin hefðu rekið alla tíð, t.d. fyr-
ir því að taka upp hollari neysluvenj-
ur. Árangurinn mætti m.a. sjá í lægri
blóðfitu, dregið hefði úr reykingum
og nú væri hár blóðþrýstingur betur
meðhöndlaður en áður. Með tölfræði-
legum útreikningum væri hægt að
sýna fram á að þegar þessum áhættu-
þáttum fækkaði drægi verulega úr
dauðsföllum af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma.
Þola ekki mörg tapár
Framlag ríkisins til Hjartaverndar,-
8,2 milljónir króna á ári, hefur ekki
hækkað í mörg undanfarin ár. Að
sögn Magnúsar fær ríkið verulegt
framlag frá Hjartavernd á móti og
mjög ódýrar rannsóknir sem hægt
væri að byggja forvarnir á. Á síðasta
ári hefðu samtökin verið beðin um að
framkvæma hlut Íslands í alþjóðlegri
rannsókn, sk. Monica-rannsókn, og
fengið til þess 3,7 milljónir úr ríkis-
sjóði. Tap síðasta árs sagði Magnús
að hefði verið brúað með fjármunum
sem hefðu verið til í sjóði. Hann sagði
bráðnauðsynlegt að samtökin fengju
hærra framlag og styrki. Þau gætu
þolað tap í eitt eða tvö ár en ekki til
frambúðar. Hann sagði að sótt hefði
verið um framlag í framkvæmdasjóð
aldraðra vegna öldrunarrannsókna og'
að leitað yrði eftir hærra framlagi úr
ríkissjóði auk þess sem sótt yrði um
styrki úr fleiri sjóðum.
Hundrað sjúklingar bíða hjartaaðgerðar
Biðtími er langur
og eykur áhættu
YFIR eitthundrað sjúklingar eru nú á biðlista eftir hjartaaðgerðum og
getur bið eftir aðgerðum staðið frá sex mánuðuin upp í ííu. Þetta kom
fram í máli Bjarna Torfasonar bjartaskurðlæknis á aðalfundi Félags
hjartasjúklinga á Reykjavíkursvæðinu, sem haldinn var fyrir skömmu.
Sagði Bjarni biðtímann langan og jafnframt fæli hann i sér mikla ábættu.
Kemur þetta fram í fréttatilkynningu frá félaginu.
Ennfremur kom fram i máli Bjarna,
að nokkrir sjúkiinga á biðlista væru
í verulegri áhættu, sem ykist vegna
þessa ianga biðtíma. Teiur hann nauð-
svnlegt að stytta biðtímann bannig
ið hann verði aldrei iengri en eitt-
hundrað dagar í mesta lagi. í því sam-
bandi lagði hann til, að hjartaskurðað-
gerðum yrði fjölgað úr sex í tíu á
spítalanum. Þótt íjölgun aðgerða yrði
tímabundin yrði samt hægt að ná bið-
listanum niður í ásættanlegt ástand,
að Bjarna hyggju. Sagði hann þetta
mögulegt með því að nýta alla að-
stöðu sem fyrir væri á Landspítalan-
um til hlítar og sagðist auk þess fuli-
viss um, að skurðlæknar og annað lið
sérfræðinga, sem að hjartaaðgerðum
starfaði, væri tilbúið til þess að taka
á sig aukavaktir til að leysa þennan
alvarlega vanda. Beindi hann loks
þeirri áskorun til forsvarsmanna
Landssamtaka hjartasjúklinga og að-
ildarfélaga þess, að beir létu einskis
ófreistað til þess að fá heilbrigðisyfir-
völd til þess að leysa þennan alvarlega
vanda með því að heimila 10 skurðað-
gerðir á viku.
Félagsmenn í Landssamtökum
hjartasjúklinga eru nú 1.515 og var
Jón Þór Jóhannsson endurkjörinn for-
maður félagsins á aðalfundinum.