Morgunblaðið - 29.07.1994, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1994 21
AÐSEIMDAR GREINAR
Eínn voða hissa
Arnþrúður
Karlsdóttir
EF MARKA má
umræðuna um HM’95
undanfarið mætti
halda að ákvörðunin
um að halda keppnina
hér á landi hefði verið
tekin í kosningabarátt-
unni í Reykjavík í vor.
Svo einkennilega sem
það kann að hljóma þá
eru fáir ef nokkrir stór-
viðburðir á Islandi sem
hafa verið jafn vel
ígrundaðir og undir-
búnir og HM’95. Vand-
inn í dag snýst fyrst
og fremst um það að
ekki hefur verið staðið
við loforð sem fyrir
löngu voru gein af æðstu stjórnvöld-
um. Staðreyndin er sú að forráða-
menn HSÍ hafa tvívegis fengið iof-
orð hjá tveimur ríkisstjórnum lands-
ins um fjárstuöning vegna byggingu
fjölnota íþróttahúss.
Fyrst árið 1988, þegar gefin var
út kynningarbæklingur á 3 tungu-
málum og keppnin var „seld“ innan
alþjóðahandknattleikssambandsins.
Ráðherrar í ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar fullyrtu að ríkisvaldið
stæði að öllu leyti á bak við HSÍ til
þess að halda keppnina hér á landi.
Birgir ísleifur Gunnarsson, þáver-
andi menntamálaráðherra, lýsti því
yfir í fyrrgreindum bæklingi, að
þegar lægju fyrir áform um bygg-
ingu ijölnota ráðstefnu- og sýning-
arhúss sem rúmaði 8 þúsund áhorf-
endur. Matthías Á. Mathiesen, þá-
verandi samgönguráðherra, studdi
keppnina af alefli. í þessum sama
bæklingi taldi Davíð
Oddsson, þáverandi
borgarstjóri, það vera
heiður fyrir Reykjavík-
urborg að fá keppnina
hingað. Var nokkuð
skrýtið þótt alþjóða-
handknattleikssam-
bandið hafi fallist á að
keppin yrði haldin hér
á landi? Bæklingurinn
átti að hafa annað og
meira gildi en að sýna
fallegar myndir.
Málið í höfn 1990
Forráðamenn HSÍ
gátu ekki ímyndað sér
annað en að við þessi
fyrirheit yrði staðið. Enda virtist það
verða að veruleika þegar ný ríkis-
stjórn Steingríms Hermannssonar
ákvað á fundi þann 3. apríl 1990
að veita óafturkræft framlag til
byggingar fjölnota íþróttahúss í
Kópavogi eða alls 300 milljónir
króna. Var því gerður bindandi
samningur við Kópavogsbæ af hálfu
ríkisvaldsins. Á sama tíma gerði
HSÍ samning við Kópavogsbæ um
framkvæmdir hússins og fjárfram-
lag v/keppninnar. Var hægt að fá
betri tryggingu til 'að halda heims-
meistarakeppnina með glæsibrag?
Gjaldþrot blasti við HSÍ
Á árinu 1991 var það flestum
kunnugt að fjárhagsstaða HSÍ var
afar slæm, skuldir skiptu tugum
milljóna sem stjórnarmenn HSÍ
höfðu margir hveijir gengist í per-
sónulega ábyrgð fyrir. Á þeim tíma
í mínum huga seldi
Friðrik Sophusson 300
millj. króna skuldbind-
ingu ríkisins, segir
Arnþrúður Karlsdótt-
ir, fyrir 20 milljónir með
nauðasamningum.
var 3ja ríkisstjórnin komin í málið.
Ríkisstjórnin sem enn situr, ríkis-
stjórn Davíðs Oddssonar. Þess sama
Davíðs og var í bæklingnum forðum
sem „seldi“ keppnina. Stjórnarmenn
leituðu eftir fjárhagsaðstoð hjá fjár-
hagsnefnd AÍþingis en þeirri beiðni
var hafnað. Við HSÍ blasti því að-
eins gjaldþrot með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum og stjórnarmenn sáu
fram á að missa aleiguna. Það hálfa
hefði verið nóg.
„Einn voða hissa“
í þessari erfiðu stöðu HSÍ sá fjár-
málaráðherra, Friðrik Sophusson,
sér leik á borði. í því fólginn að rifta
samningi fv. ríkisstjórnar við Kópa-
vogsbæ og greiða þeim 10 millj. kr.
fyrir. Síðan var hann tilbúinn að
greiða 20 millj. króna úr ríkissjóði
eða af almannafé ef HSÍ-menn
væru í staðinn tilbúnir að gefa yfir-
lýsingu. Afsala HSÍ öllum rétti í
málinu og m.a. að HSÍ leitaði ekki
frekar til ríkisins eftir fjárframlagi
v/HM'95. Menn áttu úr vöndu að
ráða, það var annaðhvort að velja
persónulegt gjaldþrot eða láta neyða
sig til undirskriftar. Sem stjórnar-
maður neitaði ég að skrifa undir en
óskaði eftir eftirfarandi bókun:
„HSí hefur leitað til ríkisstjórnar
íslands og Alþingis vegna yfirstand-
andi fjárhagsörðugleika. Þeirri
beiðni var hafnað. Þess í stað hafa
verið boðnar 20 millj. króna úr ríkis-
sjóði, með því skilyrði að HSÍ falli
frá öllum hugsanlegum fjárkröfum
á hendur ríkissjóði, sem upp kynnu
að koma vegna þess að HM’95 verði
ekki haldið á íslandi. Tel ég að hér
hafi HSÍ beinlínis verið beitt þving-
unum og neytt til að afsala sér þeim
augljósa rétti að krefjast vanefnda-
bóta ef samningum milli hlutaðeig-
andi aðila yrði rift. Tel ég þessi
vinnubrögð af hálfu æðstu stjórn-
valda íslands mjög svo ámælisverð,
þ.e. að nýta sér bága fjárhagsað-
stöðu HSI með þessum hætti. Get
ég því ekki annað en lýst mig and-
víga þeirri tillögu sem fram hefur
verið lögð vegna þessa máls.“
í mínum huga seldi Friðrik Soph-
usson 300 millj. kr. skuldbindingu
ríkisins fyrir 20 milljónir með nauð-
ungarsamningi því margir stjórnar-
manna beinlínis píndu sig til þess
að samþykkja þetta. Það er umhugs-
unarvert hvort ekki hefði verið rétt
að leita eftir ógildingu fyrir dómi
vegna þessa gjörnings, m.t.t. þeirrar
neyðarstöðu sem menn voru í. Hér
er um að ræða sama fjármálaráð-
herrann sem nú birtist dag eftir dag
í fjölmiðlum og lýsir yfir því að HSI
hafi afsalað sér öllum réttindum
gagnvart ríkinu v/HM’95. „Einn
voða hissa.“
AUt í einu „handboltahöll"
Fjármálaráðherrann virðist hafa
haft stuðning Davíðs Oddssonar,
forsætisráðherra. Þess sama Davíðs
og var í bæklingnum forðum sem
Skrattínn úr sauðarleggnum
Gunnlaugur
Þórðarson
FLEST öll erum við
íhaldssöm í huganum
gagnvart hvers konar
nýbreytni. Jafnvel á
heimilum fólks birtist
íhaldssemi þessi í því
að ekki má breyta upp-
röðun húsgagna eða
upphengingu málverka
eða mynda. Slíkt gæti
valdið misklíð á heimil-
inu. Þannig má minn-
ast þess að ekki mátti
hrófla við útliti Reykja-
víkurtjarnar, slíkt var
talið vera helgispjöll.
Nú munu flestir vera
því sammála að sú
breyting, sem orðið
hefur á með tilkomu
ráðhússins og fegrun tjarnarsvæð-
isins hafi verið til prýði.
Dæmi eru þess, að menn, sem
ég hef viljað fá með mér á listsýn-
ingu með „abstrakt" listaverkum,
hafa neitað af fyrra bragði að lúta
svo lágt, einungis af því að verkin
sem væru til sýnis væru ekki í hefð-
bundnum stíl. Þó mun staðreyndin
vera sú, að því meira sem menn
skoða „abstrakt list“, þeim mun
meira hrífast menn af slíkum verk-
um. Eins mun það vera með verk á
öðrum sviðum lista, að þeim mun
meira, sem fólk þjálfast gagnvart
listinni, því opnari verður hugur
þess fyrir nýjungum. Þjálfun augans
er sérstaklega mikilvæg til þess að
kunna að meta myndlist og húsa-
gerðarlist.
Skrattinn í París
Fyrir nokkrum árum vann banda-
ríski arkitektinn I.M. Pei, sem
reyndar er af kínversku bergi brot-
inn, samkeppni í að hanna nýjan
inngang að listasafninu mikla, „Le
Louvre" í París, eitt voldugasta
listasafn heims. Nauðsyn þótti að
gera nýjan inngang í safnið, en
vegna þrengsla var aðgangur að því
löngu orðinn allt of þröngur, þannig
að iðulega mynduðust tuga metra
langar biðraðir við innganginn í
listasafnið.
Lausn listamannsins
var frábær. Arkitektinn
gerði ráð fyrir miklum
pýramída úr gleri á
miðju hinu mikla lista-
safnstorgi eða hinum
forna hallargarði
Frakkakonunga. í
gegnum pýramídann
var farið ofan í jörðina
og inn í sýningarsali
listasafnsins. Bráðsnj-
öll hugdetta, ekki bein-
línis glæsileg við fyrstu
sýn, en þeim mun
magnaðri við nánari
kynni. Lausnin er mjög
óhefðbundin og þótti
mörgum, sem hún væri
eins og skrattinn úr
sauðarleggnum. Olli hugmyndin
miklum mótmælum, en ekkert mark
var tekið á þeim sem betur fer og
Það er spá mín, að þeg-
ar fram líða stundir og
reynsla er komin í við-
byggingum, segir
Gunnlaugur Þórðar-
son, verði mönnum ljóst
að önnur lausn, en sú
sem fundin var fínnst
ekki, líkt og var í Louvre.
var verkinu lokið og mun nú engum
koma til hugar að lausnin hefði
getað orðið á annan hátt. Hinn nýi
inngangur I Louvresafnið gefur
strax spennandi hugboð um það,
sem þar er innan dyra.
Iðnó fær andlitslyftingu
Reykjavíkurborg hefur sýnt leik-
listarsögu höfuðborgarinnar þá
miklu virðingu að kaupa Iðnó og
hefur færst í fang að láta endur-
Pýramídinn í Louvre.
nýja bygginguna og gefa suðurhlið-
inni „andlitslyftingu". Hér áður fyrr
hafði svo iila tekist til, að gera þurfti
sérstakt anddyri við suðurhlið húss-
ins. Var þetta skelfing ófrumlegur
steinkassi. Óhugsandi var að hann
fengi að standa áfram, slíkt var
útlit hans. Varð það úr að stein-
byggingin var rifin.
Teiknistofa Ingimundar Sveins-
sonar, arkitekts, í samráði við Þor-
stein Gunnarsson, arkitekt, fann
bráðsnjalla lausn, sem er greinilega
undir áhrifum „pýramídans í París“,
með því að reisa gler- og stálgrind-
arbyggingu. Skemmtilegt uppátæki
að koma með allt annað efni til
lausnar og útfærslan er eftir því.
Nú hefur fólk, sem alls ekki er
vant svona lausn í arkitektúr lýst
yfir óánægju sinni með verkið. Lát-
um það gott heita, því smekkur
manna er svo mismunandi og mis-
jafnlega þjálfaður. Sérstaklega hef-
ur verið gerð krafa um að skipt
verði um glerið í byggingunni, en
það er ryklitað. Auðvitað hefur þótt
nauðsyn að hafa glerið ryklitað af
tæknilegum ástæðum.
Það er spá mín að þegar fram
líða stundir og reynsla er komin á
viðbygginguna verði mönnum ljóst
að önnur lausn, en sú sem fundin
„seldi“ keppnina. Forsætisráðherr-
ann virðist nefnilega hafa „fundið
upp“ orðið handboltahöil, sem aðeins
átti að nota eina kvöldstund. Slíka
vitleysu ætlaði hann ekki að reisa.
Þessi „frasi“ sló í gegn en að vísu
bara í smátíma eða þar til menn
áttuðu sig á brellunni. Það hafði
allan tímann verið stefnt að því að
reisa fjölnota hús sem svo sannar-
lega gæti átt eftir að skapa þjóðinni
mikla möguleika á sviði ferðamála
og ekki hvað síst til hagsbóta fyrir
aðrar íþróttagreinar. Það sjá ailir
sem ná að horfa fram fyrir eigin tær.
Algjör vanvirðing
Það er harla undarlegur hugsun-
arháttur og vanvirðing þessarar rík-
isstjórnar að hundsa viljayfirlýsing-
ar ráðherra í ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar. Sömuleiðis er að engu
hafður bindandi samningur ríkis-
stjórnar Steingríms Hermannssonar
frá 1990. Báðar þessar ríkisstjórnir
voru sammála um það að stórvið-
burður eins og HM væri mikil lyfti-
stöng fyrir þessa þjóð. Þannig að
hugmyndin um HM er ekki aðeins
draumsýn ævintýramanna, heldur
staðreynd sem byggist á loforðum
o g veivilja æðstu ráðamanna þessar-
ar þjóðar. Loforðum sem voru ekki
gefin í kosningunum í vor, heldur
loforðum sem upphaflega voru gefin
fyrir 7 árum.
Höfundur erfyrrv. stjórnarmaður
íHSÍ.
var finnst ekki, líkt og var í Louvre.
Það er svo stutt í bóndann í mörg-
um okkar að torfbæjarhugsunin rík-
ir enn. Sem betur fer hefur slíkur
hugsunarháttur aldrei verið til með-
al Rómveija ella væri Róm ekki slík
sem hún er. Því miður hefur höfuð-
borgin löngum verið sliguð af þess-
um afdalahætti sem nú síðast kom
fram í neikvæðri afstöðu nokkurra
til nýbyggingar dómshúss Hæsta-
réttar.
Samkvæmt framansögðu er skylt
að láta glerskálann standa óhaggað-
an í nánustu framtíð, því þess er
að vænta að smekkurinn muni
þroskast.
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut
Kopavogi, sími
571800
Opið til kl. 21.00 í
kvöld.
Opið kl. 10-17 laugardag.
Lokað sunnud. og mánudag.
Toyota Corolla XL '91, 5 dyra, hvítur, 5
g., ek. 83 þ. km. V. 750 þús.
Toyota Carlna 2000 E '93, sjálfsk., ek.
33 þ. km„ rafm. í rúðum o.fl. V. 1650
þús., sk. á ód.
Suzukl Fox 413 árg. '87, 5 g„ ek. 84 þ.
km„ nýskoðaður. Tilboðsverð kr. 430 þús.
Daihatsu Rocky 2.0 bensfn '85, 5 g„ ek.
141 þ. km. Tilboðsverö kr. 540 þús.
M. Benz 190E '93, sjálfsk., ek. aöeins 23
þ. km„ álflegur, sóllúga o.fl. V. 2.9 millj.
Toyota Corolla STD '89, 3ja dyra, ek. 76
þ. km. V. 540 þús.
Honda Clvlc LSi '92, 3ja dyra, sjálfsk.,
ek. 17 þ. km„ rafm. f rúðum o.fl. V. 1180
þús.
MMC Pajero '83, bensín, 4 g„ ek. 193
þ. km„ 31“ dekk. Verð 420 þús.
MMC Galant 2000 GLS '87, sjálfsk., ek.
83 þ. km. Topp eintak. V. 620 þús.
MMC Colt GL '90, 5 g„ ek. 80 þ. km.
V. 650 þús.
Subaru Juaty J-10 4x4 '88, 4ra dyra,
rauður, 5 g„ ek. 57 þ. km. V. 450 þús.
Nissan Micra GL '89, 3ja dyra, hvitur, 5
g„ ek. 97 þ. km„ sóllúga. samlitir stuðar-
ar. V. 380 þús.
Subaru station 1800 4x4 '86, 5 g„ ek.
118 þ. km. Toppeintak. V. 530 þús„ sk.
á dýrari.
Toyota Corolla Touring GLi '92, 5 g„ ek.
49 þ. km„ vínrauður, rafm. í rúðum, álfelg-
ur o.fl. V. 1350 þús.
Daihatsu Charade SG Sedan '91, sjálfsk.,
ek. 51 þ. km. V. 730 þús„ sk. á ód.
Daihatsu Applause 4x4 '91, grár, 5 g„
ek. aðeins 30 þ. km„ dráttarkúla o.fl.
V. 980 þ. Sk. á ód.
Toyota Hi Lux Double Cab '92, diesel, 5
g„ ek. 52 þ. km„ 33" dekk, lengri skúffa.
V. 1850 þús„ sk. á ód.
k í fjöllunum
lu- og sérréttamatseðill
öll kvöld
Hveradölum
2020, fax 872337